Przypisy

czczy — nic nieznaczący, bezcelowy, płonny; czczość: próżnia, pustka, jałowość. [przypis edytorski]

czczy — nic nie znaczący, bezcelowy. [przypis edytorski]

czczy — nic nieznaczący, jałowy. [przypis edytorski]

czczy — nic nieznaczący, nie mający potwierdzenia. [przypis edytorski]

czczy — nic nieznaczący. [przypis edytorski]

czczy — płonny, bez znaczenia. [przypis edytorski]

czczy — płonny, pusty, bez znaczenia. [przypis edytorski]

czczy — próżny, bezużyteczny. [przypis edytorski]

czczy — pusty, jałowy. [przypis edytorski]

czém — dziś popr. forma: czym. [przypis edytorski]

część Ciebie jest duch mój — dziś popr.: częścią Ciebie jest duch mój. [przypis edytorski]

część Ciebie jest — dziś popr.: częścią Ciebie jest. [przypis edytorski]

część — tu: częściowo. [przypis edytorski]

częścią — częściowo, po części. [przypis edytorski]

częścią — częściowo. [przypis edytorski]

częścią (daw.) — częściowo, po części. [przypis edytorski]

częścią (daw.) — częściowo, po części. [przypis edytorski]

częścią (daw.) — częściowo. [przypis edytorski]

częścią (daw.) — po części, częściowo. [przypis edytorski]

częścią — dziś: częściowo. [przypis edytorski]

częścią — dziś: po części, częściowo. [przypis edytorski]

częścią — dziś w tym znaczeniu: częściowo. [przypis edytorski]

częścią — po części, częściowo. [przypis edytorski]

częścią (starop.) — częściowo, po części. [przypis edytorski]

częścią — tu: częściowo. [przypis edytorski]

części — tu być może raczej: cześci, tj. czci. [przypis edytorski]

Częstochowej — dziś popr. forma Msc.lp: Częstochowie. [przypis edytorski]

Częstochowianka — byłe przedsiębiorstwo przemysłowe w Częstochowie wytwarzające przędzę i tkaniny z bawełny. [przypis edytorski]

częstochowska francuszczyzna — kiepska francuszczyzna; określenie na wzór wyrażenia „rymy częstochowskie”, czyli nieudolne, prymitywne. [przypis edytorski]

częstokół (daw.) — palisada. [przypis edytorski]

częstokół — ogrodzenie z bali. [przypis edytorski]

częstokół — ogrodzenie z drewnianych, ostro zakończonych pali, wbitych jeden przy drugim. [przypis edytorski]

częstokół — ogrodzenie z wbitych w ziemię drewnianych pali. [przypis edytorski]

częstokół — ogrodzenie z zaostrzonych na górze bali drewnianych; palisada. [przypis edytorski]

częstokół — palisada. [przypis edytorski]

częstokół — palisada, wał z zaostrzonych bali. [przypis edytorski]

częstokół — wał z drewnianych bali, palisada. [przypis edytorski]

częstom cię (…) pytała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: często cię pytałam. [przypis edytorski]

Często powtarza się w Platonie (…) „(…) znaj samego siebie” — Charmides, Protagoras, Fajdros, Fileb, Alkibiades I, Prawa. [przypis edytorski]

częstoś to przeczuwał — dziś: często to przeczuwałeś. [przypis edytorski]

częstymi ofiary — daw. forma N.lm; dziś popr.: (…) ofiarami. [przypis edytorski]

czechło a. czecheł (daw., gw.) — gzło, giezło, koszula; także: płócienny kitel, prześcieradło. [przypis edytorski]

czechło, właśc. czecheł (daw.) — tkanina służąca do okrywania ciał zmarłych, całun. [przypis edytorski]

Czechow, Anton (1860–1904) — rosyjski nowelista i dramatopisarz, mistrz małych form literackich, klasyk literatury rosyjskiej; autor m.in. jednoaktowej komedii Niedźwiedź. (1888). [przypis edytorski]

Czechowicz, Józef (1903–1939) — poeta, przedstawiciel tzw. II awangardy, reprezentant katastrofizmu, redaktor pisma literackiego „Reflektor” oraz pism dla dzieci „Płomyk” i „Płomyczek”. [przypis edytorski]

Czechowie zburzyli Poznań i Gniezno i zwłoki św. Wojciecha z sobą unieśli — w wyniku najazdu księcia czeskiego Brzetysława latem 1038 r. została spustoszona Wielkopolska (Gniezno, Poznań, Giecz) i wywiezione relikwie św. Wojciecha, arcybiskupa Radzima Gaudentego i Pięciu Braci Męczenników do Czech. [przypis edytorski]

Czechowski, Leon (1797–1888) — żołnierz, kawaler orderu Virtuti Militari za bitwę pod Olszynką Grochowską. [przypis edytorski]

Czeczeniec, Kabardyniec, Osetyniec, Ingusz — przedstawiciele ludów kaukaskich. [przypis edytorski]

czeczota a. czeczotka — drewno, najczęściej brzozy, powstałe wskutek obrzęku pnia, o zmienionym układzie włókien i rysunku słojów, z plamkami i spiralnymi deseniami; cenione ze względu na swoją dekoracyjność. [przypis edytorski]

Czeczot, Jan (1796–1847) — polski poeta, etnograf i tłumacz, przyjaciel Adama Mickiewicza, sekretarz Towarzystwa Filomatów; w 1825 za działalność konspiracyjną skazany na zesłanie, zwolniony w 1841; zbierał i tłumaczył ludową poezję białoruską. [przypis edytorski]

czeczotka a. czeczota — drewno brzozy a. topoli o splątanym układzie włókien, drewno kędzierzawe. [przypis edytorski]

czeczotka — ptak z rodziny wróblowatych, o charakterystycznym czerwonym wybarwieniu na ciemieniu. [przypis edytorski]

czeczuga — rodzaj szabli popularny w Polsce w XVII i XVIII wieku. [przypis edytorski]

czeczuncza a. czesuncza — dziś popr.: czesucza, szorstka, ziarnista tkanina z surowego jedwabiu naturalnego; używana na sukienki, marynarki i płaszcze. [przypis edytorski]

czedł (daw. forma) — czytał; od daw. czyść: czytać, liczyć. [przypis edytorski]

czegóżem (…) warta — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że-; wyrażenie skrócone od: czegóż jestem warta. [przypis edytorski]

czegóżeś tak smutny (daw.) — czemu jesteś tak smutny. [przypis edytorski]

czegóż (…) wam nie stało — czego wam brakowało. [przypis edytorski]

czegoć niedostaje (starop.) — czego ci brak. [przypis edytorski]

czegoć nie dostaje (starop. konstrukcja zdaniowa) — skrócone od: czego ci brakuje. [przypis edytorski]

czegoć (…) przynosi (starop. konstrukcja) — skrót od: czego ci przynosi (pamięć urazę). [przypis edytorski]

Czego chcesz, Boże promienny, za Twe hojne dary? — nawiązanie do pieśni Jana Kochanowskiego (1530–1584) rozpoczynającej się od słów Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?. [przypis edytorski]

Czego chcesz, Boże promienny, za Twe hojne dary? — nawiązanie do pieśni Jana Kochanowskiego (1530–1584) rozpoczynającej się od słów „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?”. [przypis edytorski]

czegochmy wczora nie widzieli (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego wczora nie widzielichmy; dziś: czego wczoraj nie widzieliśmy. [przypis edytorski]

czego — dziś popr.: czegoś. [przypis edytorski]

czego — dziś popr.: czemu. [przypis edytorski]

Czego i Paweł po nas chce — Rz 12, 18. [przypis edytorski]

czego ma po nim czekać — dziś: czego ma po nim oczekiwać. [przypis edytorski]

czegom był (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego byłem. [przypis edytorski]

czegom (…) chciał (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego chciałem. [przypis edytorski]

czegom chciał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego chciałem. [przypis edytorski]

czegom doznał — inaczej: czego doznałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

czegom mógł zapragnąć (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego mogłem zapragnąć. [przypis edytorski]

czegom (…) nie dostrzegł był — forma czasu zaprzeszłego dla czynności wielokrotnej, ponawianej; inaczej: czego nie dostrzegłem uprzednio (dawniej, wcześniej). [przypis edytorski]

czegom się był przedtem uczył — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: czego się nauczyłem uprzednio (wcześniej, zanim miały miejsce zdarzenia i czynności wyrażone czasem przeszłym zwykłym). [przypis edytorski]

czegom się domyślał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego się domyślałem. [przypis edytorski]

czegom się dowiedział — inaczej: czego się dowiedziałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

czegom się (…) dowiedział — inaczej: czego się dowiedziałem; przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika. [przypis edytorski]

czegom się wyuczył — inaczej: czego się wyuczyłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

czego nie miał poddał był — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: poddał uprzednio, przed innymi wymienionymi wydarzeniami i czynnościami wyrażonymi w zwykłym czasie przeszłym. [przypis edytorski]

Czego nie tylko nas uczy Chrystus i jego apostołowie — Łk 6, 7. [przypis edytorski]

czego (pot.) — tu: po co; dlaczego. [przypis edytorski]

czegoście chcieli (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego chcieliście. [przypis edytorski]

Czegoście się tak przestraszyli? — inaczej: Czego się tak przestraszyliście? [przypis edytorski]

czegoś — czemuś, z jakiegoś powodu. [przypis edytorski]

czegośmy (…) byli świadkami (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego byliśmy świadkami. [przypis edytorski]

czego się poeta dawno spodziewał — Wergiliusz Ekloga 1. [przypis edytorski]

czego stało — czego starczyło; co było. [przypis edytorski]

czego — tu dziś popr.: czegoś. [przypis edytorski]

Czego wtedy dokazał, co przeszedł tęgi wojownik — Homer, Odyseja IV 242. [przypis edytorski]

Czehryn a. Czehryń, ukr. Чигирин — miasto nad rzeką Tiasminem, niedaleko jej ujścia do Dniepru. W końcu XVI w. jedna z najdalej wysuniętych na południowy wschód twierdz Rzeczypospolitej, miejsce buntów kozackich. [przypis edytorski]

czej (daw.) — niech. [przypis edytorski]

czej (daw.) — niech, tu: może. [przypis edytorski]

czekać myśli (starop.) — czekać zamierza; zamierza oczekiwać. [przypis edytorski]

czekając, rychłoli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czekając, czy rychło; rychło: prędko. [przypis edytorski]

czekając z pokłony — czekając z pokłonami, tj. wstrzymując się z przekazaniem pozdrowień (matce). [przypis edytorski]

czekali jego — dziś: czekali na niego. [przypis edytorski]

Czekam przy przełazie, Mary (ang. I'm Sitting by the Stile, Mary) — ludowa piosenka imigrantów irlandzkich. [przypis edytorski]

czeka na oliwną wieść — nawiązanie do znanego z Biblii motywu arki Noego, który uratował z mitycznego potopu swoją rodzinę i wszystkie zwierzęta, a nadzieję na ocalenie uzyskał, kiedy wypuszczona gołębica wróciła, niosąc w dziobie gałązkę oliwną. Tu w zestawieniu z nadzieją zmartwychwstania, żywioną przez chrześcijan; stąd metafora trumny jako arki, pomagającej przetrwać potop śmierci. [przypis edytorski]

czekan — broń o kształcie zaostrzonego młotka, służąca w bitwie do rozbijania zbroi przeciwnika. [przypis edytorski]