Przypisy

dychanie (daw.) — oddech. [przypis edytorski]

dychawiczna — astmatyczna, dysząca. [przypis edytorski]

dychawiczny (daw.) — chory na astmę. [przypis edytorski]

dychawiczny (daw.) — słaby (dosł. oddychający z wysiłkiem). [przypis edytorski]

dychawiczny — oddychający z trudem; chorobliwy. [przypis edytorski]

dychawiczny — oddychający z trudem; chorobliwy; tu przenośnie. [przypis edytorski]

dychawiczny — oddychający z trudem, słaby, działający źle. [przypis edytorski]

dychogamiczne rośliny — rośliny, u których jeden osobnik wytwarza gamety męskie i żeńskie, lecz w różnym czasie. [przypis edytorski]

dychotomia (z gr.) — podział na dwie wzajemnie wykluczające się części. [przypis edytorski]

dycht (gw., z niem.) — akurat, właśnie, w sam raz. [przypis edytorski]

dycht (gw., z niem. dicht) — zupełnie, całkowicie. [przypis edytorski]

dyciem ją widział (daw., gw.) — przecież ją widziałem. [przypis edytorski]

dy (daw.) — przecież. [przypis edytorski]

dydek a. dydko — diabeł. [przypis edytorski]

dydek (daw.) — drobna moneta. [przypis edytorski]

dydelf — rodzaj wszystkożernego, niewielkiego torbacza podobnego do szczura, występujący w Ameryce Środkowej i Płd. [przypis edytorski]

Dydona (mit. rzym.) — założycielka i królowa Kartaginy, popełniła samobójstwo, aby nie narażać Kartaginy na wojnę i uniknąć niechcianego małżeństwa. Według Eneidy Wergiliusza wzgardzona kochanka Eneasza. [przypis edytorski]

Dydona — postać z Eneidy Wergiliusza, założycielka i królowa Kartaginy. Główny bohater poematu, Eneasz, zakochał się w niej, po czym ją porzucił, by spełnić swoje przeznaczenie, jakim było założenie Rzymu. Dydona z rozpaczy popełniła samobójstwo na stosie. [przypis edytorski]

Dydona — założycielka i królowa Kartaginy; na wybrzeże Afryki uciekła z rodzinnego Tyru, gdy jej brat Pigmalion zabił jej męża Acharbasa; po pewnym czasie chciał ją zmusić do małżeństwa (pod groźbą wojny) barbarzyński władca Jarbas (tu:„Ijarba srogi”); postawiona wobec takiego wyboru Dydona, popełniła samobójstwo. Z Eneaszem powiązał losy Dydony Wergiliusz (Maro). [przypis edytorski]

dy, dyć — przecież. [przypis edytorski]

Dydym Aleksandryjski, zwany Ślepym (ok. 313–398) – chrześcijański pisarz kościelny i teolog; w dzieciństwie utracił wzrok, ale poprzez słuchanie czytanych mu tekstów zdobył dużą wiedzę i podyktował szereg prac egzegetycznych i teologicznych; stał na czele aleksandryjskiej szkoły katechetycznej; wbrew sugestii zawartej w tekście był dużo młodszy od Antoniego, którego pierwsza wizyta w Aleksandrii (311) miała miejsce, gdy Dydym był dzieckiem, natomiast spotkali się podczas kolejnej wizyty, w 335. [przypis edytorski]

dyferencja (daw.) — tu: spór, różnica zdań. [przypis edytorski]

dyferencja (daw., z łac. differentia: różnica) — spór. [przypis edytorski]

dyferencjał (daw.) — tu: różniczka, pojęcie matematyczne w rachunku różniczkowym i całkowym, oznaczające nieskończenie małą zmianę zmiennej. [przypis edytorski]

dyferencjalna analiza — analiza zwracająca uwagę na różnice. [przypis edytorski]

dyferencja — różnica, spór. [przypis edytorski]

dyferencja — różnica zdań, spór. [przypis edytorski]

dyferencja (z łac.) — różnica. [przypis edytorski]

dyferencja (z łac.) — różnica, różnica zdań; tu: sprawa sporna. [przypis edytorski]

dyferencja (z łac.) — różnica zdań, spór. [przypis edytorski]

dyferencje (daw.) — tu: różnice, różnice poglądów. [przypis edytorski]

dyfteryt a. błonica — groźna bakteryjna choroba zakaźna; dziś w Polsce spotykana rzadko dzięki powszechnym szczepieniom. [przypis edytorski]

dyfterytis — dyfteryt, błonica gardła, niebezpieczna choroba zakaźna, występująca najczęściej u dzieci, prowadząca do ogólnego zatrucia organizmu. [przypis edytorski]

dyftong — połączenie dwóch samogłosek, z których jedna nie jest sylabotwórcza, np. au w wyrazie auto. [przypis edytorski]

dyga (daw., z fr. digue) — grobla nad brzegiem morskim. [przypis edytorski]

dyga (daw., z fr. la digue) — grobla nad brzegiem morskim. [przypis edytorski]

Dygasiński, Adolf (1839–1902) — powieściopisarz i pedagog, a także prywatny nauczyciel. Przedstawiciel naturalizmu polskiego. Autor m.in. noweli Psia dola. [przypis edytorski]

Dygasiński, Adolf (1839–1902) — powieściopisarz i pedagog; pracował także jako prywatny nauczyciel; przedstawiciel naturalizmu polskiego; autor m.in. noweli Psia dola. [przypis edytorski]

Dygasiński, Adolf (1839–1902) — powieściopisarz, jeden z głównych przedstawicieli naturalizmu w literaturze polskiej (Na warszawskim bruku, Zając, Beldonek, Gody życia), a także publicysta, pedagog i encyklopedysta; w l. 1890–1891 jako wysłannik „Kuriera Warszawskiego” przebywał w Brazylii, skąd wysyłał korespondencję dotyczącą losów polskiej emigracji „za chlebem” (druk książkowy Listy z Brazylii 1891). [przypis edytorski]

Dygasiński, Adolf (1839–1902) — powieściopisarz, jeden z głównych przedstawicieli naturalizmu w literaturze polskiej; w latach 1890–1891 jako wysłannik „Kuriera Warszawskiego” przebywał w Brazylii, skąd wysyłał korespondencję dotyczącą losów polskiej emigracji „za chlebem” (wyd. książkowe: Listy z Brazylii, 1891). [przypis edytorski]

Dygat, Stanisław (1914–1978) — powieściopisarz, felietonista współpracujący z „Kuźnicą”. [przypis edytorski]

dygnąć — ukłonić się, zginając kolana. [przypis edytorski]

dygnitarz — osoba piastująca ważny urząd, dostojnik. [przypis edytorski]

dygować (gw.) — iść; nosić. [przypis edytorski]

dygować (gw.) — nieść coś z trudem, taszczyć. [przypis edytorski]

dygować (gw.) — nosić. [przypis edytorski]

dygować (gw. środ.) — nieść, dźwigać. [przypis edytorski]

dygować — nieść, dźwigać. [przypis edytorski]

dygować (pot.) — dźwigać. [przypis edytorski]

dygować (pot.) — nieść coś z trudem. [przypis edytorski]

dygować (pot.) — nieść coś z wysiłkiem. [przypis edytorski]

dyg — ukłon. [przypis edytorski]

dyjademem — dziś popr. forma N.lp.: diademem. [przypis edytorski]

dyjament (daw.) — dziś: diament. [przypis edytorski]

dyjament — dziś: diament. [przypis edytorski]

dyjamentem — diamentem; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

dyjamentowy — dziś: diamentowy. [przypis edytorski]

dyjamentowy — dziś popr.: diamentowy. [przypis edytorski]

dyjamentu — diamentu; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

Dyjana — Diana; tu: forma wydłużona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

Dyjana (mit. rzym.) — dziewicza bogini łowów, odpowiednik gr. Artemidy, mającej świątynię w Efezie. [przypis edytorski]

Dyjana (mit. rzym.) — dziś: Diana, dziewicza bogini łowów i księżyca, odpowiednik gr. Artemidy. [przypis edytorski]

Dyjana (mit. rzym.) — właśc. Diana, dziewicza bogini łowów, przyrody (w szczególności lasów) oraz księżyca, córka Latony i Jowisza, bliźniacza siostra Apollina; jej atrybutami były łuk i kołczan ze strzałami, jej głowę zdobił sierp księżyca w nowiu, często też przedstawiana była z towarzyszącą jej łanią a. jelonkiem; utożsamiana z postacią Artemidy w mit. gr. [przypis edytorski]

Dyjanna — dziś: Diana. [przypis edytorski]

Dyjanna (mit. rzym., dziś: Diana) — bogini łowów, córka Jowisza i siostra Apollina, jej posąg był popularną ozdobą klasycystycznych ogrodów i pałaców. [przypis edytorski]

Dyjanna (mit. rzym.) — dziś: Diana; bogini łowów, córka Jowisza i siostra Apollina, jej posąg był popularną ozdobą klasycystycznych ogrodów i pałaców. [przypis edytorski]

Dyjanna (mit. rzym.) — dziś: Diana; bogini łowów, córka Jowisza i siostra Apollina, tu: natchnienie. [przypis edytorski]

Dyjanna — właśc. Diana, rzym. odpowiedniczka bogini Artemidy w mit. gr.; bliźniaczej siostry Apollina, dziewiczej bogini łowów, lasów, zwierząt i dzikiej przyrody. [przypis edytorski]

Dyjanny — dziś: Diany; bogini Księżyca i łowów (odpowiednik Artemidy z mit. gr.). [przypis edytorski]

dyjeta — dziś: dieta. [przypis edytorski]

Dyjos, Dios (mit. gr.) — Dzeus, Zeus, najważniejszy z bogów, władca Olimpu, ojciec dziewięciu Muz. [przypis edytorski]

Dyjos — Zeus. [przypis edytorski]

dyką — tuščią. [przypis edytorski]

dyka (sl.) — apleista, nekultuvuota. [przypis edytorski]

dykas — pašėlęs, pasileidęs. [przypis edytorski]

dykasteria — oddział sądu bądź urzędu. [przypis edytorski]

dykcja (daw.) — sposób ujęcia w słowa, wysłowienie. [przypis edytorski]

Dykcjonarz Akademii Francuskiej — Dictionnaire de l'Académie française (Słownik Akademii Francuskiej), zawierający normy i zalecenia w zakresie używania języka francuskiego i opracowywany przez Akademię Francuską, towarzystwo naukowe zał. w Paryżu w 1635 r. za panowania króla Ludwika XIII przez kardynała Richelieu, z czasem przekształcone w instytucję państwową, składające się stale z 40 najważniejszych ludzi kultury i nauki Francji. [przypis edytorski]

dykcjonarz (daw.) — słownik, leksykon a. alfabetyczny spis biografii sławnych osób. [przypis edytorski]

dykcjonarz (daw.) — słownik, leksykon. [przypis edytorski]

dykcjonarz (daw.) — słownik, spis wyrazów z ich definicjami; przen.: słownictwo, zasób używanych słów. [przypis edytorski]

dykcjonarz komunałów Flauberta — Dictionnaire des ideés reçues (1911–1913), zbiór frazesów zebranych z notatek sporządzonych przez Flauberta. [przypis edytorski]

dykcyonarz (daw.) — dziś popr.: dykcjonarz, daw. słownik, leksykon a. alfabetyczny spis biografii sławnych osób. [przypis edytorski]

dykduk — gramatyka (hebrajska). [przypis edytorski]

dyksy — spolonizowana forma łacińskiego słowa „dixi” („powiedziałem”). [przypis edytorski]

dykta (daw. pot.) — tu: dyktando. [przypis edytorski]

dyktanda ze Smirnowskiego — w zaborze rosyjskim w II poł. XIX w. i na początku XX w. nauka w szkołach była prowadzona obowiązkowo po rosyjsku. Tu mowa zapewne o zbiorze dyktand Курсы систематического диктанта для средних учебных заведений (1881), którego autorem był Piotr Smirnowski (ros. Пётр Владимирович Смирновский; 1846–1904), filolog, nauczyciel gimnazjalny z Petersburga. [przypis edytorski]

dykta — prawdop.: denaturat. [przypis edytorski]

dyktator Gallów — Napoleon Bonaparte. [przypis edytorski]

dyktatorialny — dziś popr.: dyktatorski. [przypis edytorski]

Dyktator, Wianek mirtowy, Iola, Eros i Psyche, Gra, Donna Aluica (La Bestia), Za cenę łez, Koniec Mesjasza, Gród Słońca — dramaty autorstwa Jerzego Żuławskiego. [przypis edytorski]

dykteryjka — anegdota, krótka, żartobliwa opowieść. [przypis edytorski]

dykteryjka — zabawne, krótkie opowiadanie. [przypis edytorski]

dykteryjka (z łac. dicterium: żart) — zabawne, krótkie opowiadanie, anegdota. [przypis edytorski]

dykteryjka (z łac.) — zabawne, krótkie opowiadanie, anegdota. [przypis edytorski]

dyktowanie — dawniej: układanie listów i dokumentów, także tekstów literackich. [przypis edytorski]

dylacja (z łac.) — odroczenie. [przypis edytorski]

dylacja (z łac.) — zwłoka; odroczenie sprawy sądowej z uzasadnionych powodów. [przypis edytorski]

dyl — belka. [przypis edytorski]

dyl — drewniana belka. [przypis edytorski]