Przypisy

wotować (daw.) — głosować. [przypis edytorski]

wotować (daw.) — głosować, wypowiadać się. [przypis edytorski]

wotować (daw.) — radzić, wypowiadać się. [przypis edytorski]

wotować (daw.) — radzić, wypowiadać się. [przypis edytorski]

wotować (przestarz.) — głosować. [przypis edytorski]

wotować (starop.) — głosować; tu: wypowiadać się. [przypis edytorski]

wotować (starop.) — głosować; tu: wyrażać swoje zdanie. [przypis edytorski]

wotowanie (daw.) — wygłaszanie opinii i głosowanie. [przypis edytorski]

wotowanie — głosowanie. [przypis edytorski]

Wotowski, Stanisław Antoni (1895–1939) — właściciel kontrowersyjnego biura detektywistycznego; jeździł po Polsce z wykładami na temat okultyzmu, spirytualizmu, masonerii i sekt. Autor wielu powieści sensacyjnych, m. in. książki Tajemnice masonerii i masonów (1926), po 1989 roku kilkakrotnie wznowionej. [przypis edytorski]

wot (ros.) — o, oto. [przypis edytorski]

wotum (daw.) — głos, opinia. [przypis edytorski]

wotum (daw.) — głos. [przypis edytorski]

wotum (daw.) — zwykle w lm (wota), decyzja, głos, mowa osoby biorącej udział w naradzie, głosowaniu. [przypis edytorski]

wotum, lm. wota (z łac., tu daw.) — uroczyste przyrzeczenie a. głos osoby głosującej. [przypis edytorski]

wotum — przedmiot wieszany na ołtarzu w konkretnej intencji. [przypis edytorski]

wotum — ślubowanie. [przypis edytorski]

wotum — symboliczny dar wieszany na ołtarzu, na świętym obrazie bądź na posągu religijnym jako prośba o wstawiennictwo lub podziękowanie za nie. [przypis edytorski]

wotum — tu: przedmiot stanowiący pamiątkę. [przypis edytorski]

wotum (z łac.) — głos, opinia. [przypis edytorski]

wotum (z łac.) — przedmiot składany w świątyni jako dar, wyrażający wdzięczność dla bóstwa. [przypis edytorski]

wotum (z łac.) — ślubowanie, postanowienie. [przypis edytorski]

wotum (z łac.) — tu: ślub złożony bogom. [przypis edytorski]

wotum (z łac. votum) — przedmiot służący do ofiarowania w świątyni, ofiara dziękczynna, najczęściej w formie krzyżyka, różańca, obrazka lub figurki Matki Boskiej, ryngrafu itp. [przypis edytorski]

wotum (z łac. votum) — przedmiot służący do ofiarowania w świątyni, ofiara dziękczynna, najczęściej w formie krzyżyka, różańca, obrazka lub figurki Matki Boskiej, ryngrafu itp. [przypis edytorski]

wotum (z łac. votum: ślub złożony bogom) — przedmiot służący do ofiarowania w świątyni, ofiara dziękczynna, najczęściej w formie krzyżyka, różańca, obrazka lub figurki Matki Boskiej, ryngrafu itp. [przypis edytorski]

wotywa — msza odprawiana w jakiejś szczególnej intencji a. uroczysta msza poranna. [przypis edytorski]

wotywa — msza odprawiana w określonej intencji w kościele katolickim. [przypis edytorski]

wotywa — msza odprawiana w specjalnej intencji a. ranna msza śpiewana i grana w kościele katolickim. [przypis edytorski]

wotywa — msza odprawiana w szczególnej intencji, z jakiejś szczególnej okazji. [przypis edytorski]

wotywa — msza poranna. [przypis edytorski]

wotywa — msza wotywna, odprawiana w czyjejś intencji. [przypis edytorski]

wotywa — w kościele katolickim msza odprawiana w specjalnej intencji a. msza poranna, śpiewana. [przypis edytorski]

wotywa (z łac.) — msza odprawiana na czyjąś intencję. [przypis edytorski]

wotywie — msza odprawiana w jakiejś intencji w kościele katolickim. [przypis edytorski]

wotywny — podarowany jako wotum na pamiątkę cudu, zazwyczaj uzdrowienia. [przypis edytorski]

Wouwerman, Philips (1619–1698) — barokowy malarz holenderski. Malował m.in. sceny batalistyczne z okresu wojny trzydziestoletniej. [przypis edytorski]

wo wtorych (zniekszt. ros.) — po drugie. [przypis edytorski]

woysko miało być pisane (starop. konstrukcja) — miał się odbywać popis (tj. przegląd) wojsk. [przypis edytorski]

Woyzeck — dzieło niedokończone, pozostawione przez zmarłego bardzo młodo autora we fragmentach; kolejność scen nie jest pewna; dwa fragmenty zostały pominięte przez tłumacza: scena bójki w karczmie oraz końcowe Paralipomena. [przypis edytorski]

woźny — kiedyś pracownik sądowy, który pilnował porządku i roznosił pocztę, doręczał wyroki. [przypis edytorski]

woza — dawna forma dopełniacza lp rzeczownika wóz, dziś: wozu. [przypis edytorski]

woza — dziś popr. D. lp: wozu. [przypis edytorski]

woza (gw.) — wozu (D.lp). [przypis edytorski]

woza (starop. forma) — (z) wozu. [przypis edytorski]

wozić się sankami — dziś: jeździć na sankach. [przypis edytorski]

woziech (daw.) — dziś popr. Ms. lm: wozach. [przypis edytorski]

wozrażenie (ros.) — sprzeciw. [przypis edytorski]

wozy skarbne — wozy ze skarbami. [przypis edytorski]

w pacht — w dzierżawę. [przypis edytorski]

wpadłe (oczy) — dziś popr.: zapadłe (oczy). [przypis edytorski]

wpadłe oczy — dziś: zapadłe a. zapadnięte oczy. [przypis edytorski]

wpadłe oczy — dziś: zapadłe oczy. [przypis edytorski]

wpadlina — rozpadlina, wąwóz. [przypis edytorski]

wpadniem (daw., gw.) — skrócona forma czasownika 1 os.lm; wpadniemy. [przypis edytorski]

wpakować (pot.) — wrobić, przyczynić się do stworzenia trudnej, niezręcznej sytuacji. [przypis edytorski]

W pałacu godne powitanie znajdziesz. — w oryg. to my court: „na mym dworze”, co może być rozumiane ogólnikowo jako teren posiadłości; związany przysięgą Król unika zaproszenia Księżniczki i jej dam do wnętrza budynku. [przypis edytorski]

W pałacu królewny śpiącej — wiersz nawiązuje do baśni Charles'a Perrault Śpiąca królewna. W tej baśni zła czarownica przepowiedziała, że w dniu 15. urodzin królewna ukłuje się w palec wrzecionem i umrze. Jedna z siedmiu dobrych wróżek złagodziła jednak ten czar: królewna po ukłuciu zapadła w głęboki sen, a obudzić ją mógł tylko pocałunek księcia. [przypis edytorski]

w pałacu posła toskańskiego — Trinità dei Monti, gdzie Galileusz oczekiwał na proces. [przypis edytorski]

w pałacu tym, gdzie stał Igelström — w pałacu Załuskich przy ul. Miodowej. [przypis edytorski]

w Palermie — dziś popr. forma nieodmienna nazwy miasta: w Palermo. [przypis edytorski]

w Palermo (…) kiedy bomby neapolitańskie zaczęły pękać nad miastem — podczas powstania na Sycylii w maju 1860, kiedy Garibaldi z tysiącem ochotników wkroczył do Palermo, które wkrótce otoczyły wojska królewskie, ostrzeliwujące miasto z dział z lądu i morza. [przypis edytorski]

W Palestynie dzieci inaczej tu się śmieją — być może: tu, w Palestynie, dzieci inaczej się śmieją. [przypis edytorski]

WPan — skrót od: waszmość pan. [przypis edytorski]

WPanu — Waszmość Panu a. Wielmożnemu Panu. [przypis edytorski]

W papieskim Rzymie (…) który własnemu ludowi chciał ojczyzny poskąpić — od poł. VIII w. Rzym był stolicą obejmującego środkowe Włochy Państwa Kościelnego, rządzonego przez papieży jako świeckich monarchów. Podczas walk o zjednoczenie Włoch większość terytoriów Państwa Kościelnego przyłączono do proklamowanego w 1861 Królestwa Włoch. Kiedy w 1870 armia króla Wiktora Emanuela II zajęła również Lacjum i Rzym, które po plebiscycie włączono do Włoch, papież Pius IX odrzucił nadane mu w tzw. ustawie gwarancyjnej przywileje i uznał się za „więźnia Watykanu”. Do dyspozycji papieskiej pozostała Bazylika Św. Piotra, pałac i in. budynki na Watykanie. Dopiero w 1929 faszystowski rząd Mussoliniego podpisał tzw. traktaty laterańskie, w których papiestwo w zamian za rekompensatę finansową zrzekało się pretensji do terenów byłego Państwa Kościelnego, zaś rząd włoski uznawał papieża za suwerennego władcę wydzielonej części Rzymu, Państwa Watykańskiego. [przypis edytorski]

w paradzie — tu: uroczyście. [przypis edytorski]

w paragon wchodzić (daw.) — iść w zawody; dorównywać komuś. [przypis edytorski]

w Paryżu toczył się (…) doniosły spór — na temat zawartego w powieści Marmontela Belizariusz stwierdzenia, że poganie przestrzegający prawa naturalnego zostaną dopuszczeni do nieba; uważano to za bluźnierstwo i po gwałtownych dyskusjach fakultet teologiczny uniwersytetu paryskiego potępił tę książkę. [przypis edytorski]

wpaść w kabałę — mieć kłopoty; wplątać się lub kogoś w trudną sytuację. [przypis edytorski]

wpatrzon (daw.) — dziś: wpatrzony. [przypis edytorski]

w Peloponezie — dziś popr.: na Peloponezie. [przypis edytorski]

w permanencji (z łac.) — stale. [przypis edytorski]

w perzynę obrócić — tu: zburzyć. [przypis edytorski]

w piątek — 18 kwietnia 1794. [przypis edytorski]

w piątek lepiej zje — gdyż w piątki obowiązuje katolików post, polegający na powstrzymywaniu się od jedzenia potraw mięsnych. [przypis edytorski]

W pięciu niech aktach twa sztuka będzie, ni krótsza, ni dłuższa — zasada wprowadzona dopiero w literaturze rzymskiej. [przypis edytorski]

w piérwszym śnie — w czasie pierwszego snu. [przypis edytorski]

w pieczarze — jedna z pieczar w kijowskiej Ławrze Peczerskiej, prawosławnym zespole klasztornym, gdzie znajduje się wielki podziemny system korytarzy, a w nich liczne kaplice i grobowce mnichów, świętych i ważnych osób świeckich. [przypis edytorski]

w pieczarze — tj. w jednej z pieczar z dewocjonaliami w kijowskiej Ławrze Peczerskiej, prawosławnym zespole klasztornym, gdzie znajduje się wielki podziemny system korytarzy, a w nich liczne kaplice i grobowce mnichów, świętych i ważnych osób świeckich. [przypis edytorski]

w pieczy — w opiece. [przypis edytorski]

W piekle mu więc indyjskim pokazał się jakiś blady miesiąc nadziei — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Wyższość jej nad indianizmem”. [przypis edytorski]

wpierać (daw.) — wmawiać. [przypis edytorski]

wpierać się — dziś popr.: upierać się przy czymś. [przypis edytorski]

W pierś się uderzył i serce poskramiał słowy mocnymi — Odyseja XX 17, Odyseusz, nie mogąc zasnąć i rozmyślając o walce z zalotnikami. [przypis edytorski]

W pierś się uderzył i serce poskramiał słowy twardymi… — Odyseja XX 17–18, Odyseusz do siebie, nie mogąc zasnąć i rozmyślając o walce z zalotnikami. [przypis edytorski]

W pierś walił pięścią i serce słowy ofuknął mocnymi… już gorsze znosiłoś terminy — Homer, Odyseja XX 17–18; terminy (daw.): opały, tarapaty, sytuacje stanowiące zagrożenie. [przypis edytorski]

wpierwej — dziś: najpierw; wcześniej. [przypis edytorski]

wpierw nim (daw.) — zanim. [przypis edytorski]

w pierwospy — zaraz po tym, jak zasnęli; w czasie, kiedy najmocniej spali. [przypis edytorski]

w pierwszą klobę (daw.) — do dawnego stanu rzeczy. [przypis edytorski]

w Pireus — dziś odm.: w Pireusie; Pireus: miasto portowe oddalone ok. 8 km od Aten. [przypis edytorski]

w pirogu — dziś popr. forma Ms. lp: w pirodze (r.ż.). [przypis edytorski]

w piśmiech — dziś popr. forma N. lm: w pismach. [przypis edytorski]

w Piśmie świętym napisano — Dn 2, 21. [przypis edytorski]

w pismach pewnego amerykańskiego filozofa napotkałem wyrażenie: „kosmiczny patriotyzm” — terminu tego użyła w swojej pracy Newer Ideals of Peace (1907) Jane Addams (1860–1935), amerykańska socjolog, dziennikarka, zwolenniczka równouprawnienia kobiet, bojowniczka o pokój i reformy społeczne, wieloletnia przewodnicząca Międzynarodowej Ligi Kobiet na rzecz Pokoju i Wolności, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla (1931). [przypis edytorski]

w płaczu wszystkich ledwie się nie śmieiesz (starop.) — pośród płaczu wszystkich [zgromadzonych] niemalże się śmiejesz; kiedy wszyscy płaczą, [ty] niemal się śmiejesz. [przypis edytorski]

w pław (starop. forma ort.) — dziś: wpław. [przypis edytorski]

Wpływać nawet na bogów można; są na to ofiary i modły… — Iliada IX 497–501. [przypis edytorski]

wpływ na nim wywarła — dziś popr.: wpływ na niego wywarła. [przypis edytorski]