Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 6602 przypisów.

trirublė — trijų rublių banknotas. [przypis edytorski]

trirublinė — trijš rublių banknotas. [przypis edytorski]

Trismegista — tytuł Szatana w Magii Czarnej: po trzykroć Wielki. [przypis autorski]

trismus — kurczowe zwarcie szczęk, szczękościsk. [przypis edytorski]

Trissino, Gian Giorgio(1478–1550) — poeta wł. okresu renesansu, jeden z pierwszych kodyfikatorów ortografii wł.; ur. w Vincenzy, w Rzeczypospolitej Weneckiej, studiował grekę w Mediolanie i filozofię w Ferrarze, należał do kręgu Niccolò Machiavellego we Florencji; osiadłszy w Rzymie, wstąpił na służbę papieską (u Leona X i Klemensa VII); zasłynął jako autor tragedii Sofonisba (pierwsza renesansowa sztuka, skonstruowana zgodnie z klasycznymi zasadami dramatu antycznego, powst. w l. 1514–1515, wyd. 1524, wyst. 1562, opowiadająca jeden z epizodów wojen punickich wg relacji Liwiusza); ponadto opublikował epos L'Italia liberata dai Goti („Italia od Gotów oswobodzona”, 1548), składający się z 27. ksiąg pisanych wierszem białym, jedenastozgłoskowcem, a opowiadający o wojnie Justyniana z Ostrogotami. [przypis edytorski]

Tristan Acunha — ob. Tristan da Cunha, archipelag wysepek wraz z gł. wyspą o tej samej nazwie, leżący na Atlantyku, na 37°15' szerokości południowej, odległy o ok. 3400 km od Ameryki Płd. oraz o ok. 2400 km od płd. Afryki. [przypis edytorski]

Tristan — główny bohater legendy o Tristanie i Izoldzie, utrwalonej w Dziejach Tristana i Izoldy [przypis edytorski]

Tristan i Izolda — dramat muzyczny Wagnera z 1859, bazujący na historii Tristana i Izoldy z cyklu legend arturiańskich. [przypis edytorski]

Tristan i Izolda — opera Richarda Wagnera z roku 1859, dramat muzyczny na podstawie średniowiecznej legendy o tragicznej miłości rycerza Tristana i księżniczki Izoldy Jasnowłosej; „ładny motyw rogu” w scenie przeciągania myśliwych: na początku II aktu tej opery. [przypis edytorski]

Tristan i Izolda — opera Richarda Wagnera z roku 1859, dramat muzyczny na podstawie średniowiecznej legendy o tragicznej miłości rycerza Tristana i księżniczki Izoldy Jasnowłosej. [przypis edytorski]

Tristan Tzara (1896–1963) — poeta francuski, jeden z twórców i teoretyków dadaizmu. [przypis edytorski]

Tristemque vultus tetrici arrogantiam — autor nieznany. [przypis tłumacza]

tristes (hiszp.) — smutne; tu: smutne utwory muzyczne. [przypis edytorski]

Tristesse — etiuda E-dur op. 10 nr 3 Fryderyka Chopina, skomponowana w 1832 roku. [przypis edytorski]

Tritogeneja — dosł. „urodzona nad Tritonią”; Atena narodziła się nad rzeką o tej nazwie płynącą w Libii, wyskakując w pełnej zbroi, z tarczą i włócznią z głowy Zeusa, którą z powodu nieznośnego bólu rozciął Hefajstos; jeden z przydomków Ateny. [przypis edytorski]

tritum (łac.) — utarte, znane. [przypis redakcyjny]

triūba (brus.) — vamzdžio formos medinis arba metalinis pučiamasis instrumentas. [przypis edytorski]

triūbyti (brus.) — pusti trimitą. [przypis edytorski]

triūbyti — pūsti trimitą, duduoti. [przypis edytorski]

triūsas — kasdieniai darbai. [przypis edytorski]

triūsas — kruopštus darbas. [przypis edytorski]

triumfalnie — zwycięsko. [przypis redakcyjny]

triumf — ceremonialny wjazd zwycięskiego wodza do Rzymu; w rzeczywistości triumf Cezara miał miejsce 6 miesięcy wcześniej, a Shakespeare skondensował wydarzenia dla efektu dramatycznego. [przypis edytorski]

triumf święty — Kręgi chórów anielskich. [przypis redakcyjny]

triumfuje — czytane jako słowo czterosylabowe: tri-um-fu-je; podobnie w całej sztuce triumf (tri-umf) i słowa pochodne. [przypis edytorski]

triumwirat (łac.) — dosł. „władza trzech mężów”; w starożytnym Rzymie I triumwirat został zawiązany w roku 60 p.n.e. przez Gnejusza Pompejusza, Gajusza Juliusza Cezara i Marka Krassusa; po śmierci tego ostatniego dwaj pozostali triumwirowie stoczyli ze sobą wojnę, zakończoną zwycięstwem Cezara. [przypis edytorski]

triumwirat — trzy osoby podejmujące działanie. [przypis edytorski]

triumwir — jeden z trzech rządzących na mocy umowy triumwiratu; Marek Antoniusz współrządził wraz z Oktawianem i Lepidem. [przypis edytorski]

Trivelino — nazwisko znaczące: Trivelino to typ z komedii dell'arte, postać sprytnego sługi. [przypis edytorski]

trójdźwięk (muz.) — prosty, melodyjny akord, składający się z trzech dźwięków odległych o siebie o tercję. [przypis edytorski]

trójgran (daw.) — trójścian; kształt wyodrębniony przez trzy płaszczyzny zbiegające się w jednym wierzchołku, mający trzy granie, czyli ostro zarysowane krawędzie. [przypis edytorski]

trójgran — trójkąt. [przypis redakcyjny]

trójgrany (daw.) — o trójkątnym przekroju. [przypis edytorski]

trójkątna ziemia Neilotis — Delta Nilu. [przypis edytorski]

Trójkąt Południowy (astr.) — niewielka konstelacja nieba południowego, której gwiazdy układają się w kształt prawie równobocznego trójkąta; różna od konstelacji Trójkąta na niebie północnym. [przypis edytorski]

trójkąt — tu: określenie wielostrunowego instrumentu muzycznego, zapewne od kształtu pudła rezonansowego. [przypis edytorski]

trójkątu — dziś popr. forma D. lp: trójkąta. [przypis edytorski]

trójkąty mające tę samą podstawę i tę samą wysokość są równe między sobą — tj. mają to samo pole powierzchni. [przypis edytorski]

trójka — tu: trojka, zaprzęg trzykonny. [przypis edytorski]

trójkolorowa kokarda — w barwach niebiesko-biało-czerwonej flagi francuskiej, wprowadzonej podczas rewolucji. [przypis edytorski]

trójliść — motyw dekoracyjny, przypominający karcianego trefla. [przypis edytorski]

trójnitny pancerz — kolczuga z oczkami z potrójnego drutu. [przypis edytorski]

trójnóg Febusa — trójnóg, na którym wróżąc siadała Pytia z wyroczni Apolla w Delfach. [przypis edytorski]

trójnóg — ozdobny sprzęt na trzech nogach. [przypis edytorski]

trójnóg — przyrząd o trzech nogach; tu: metalowy przyrząd służący do gotowania, umożliwia stawianie naczyń nad ogniem. [przypis edytorski]

trójnóg — tu: rodzaj ozdobnego stołka na trzech nogach. [przypis edytorski]

trójnogów czystych — tj. niemających dotąd kontaktu z ogniem (trójnogi stosowano do stawiania naczyń nad płomieniem). [przypis edytorski]

trójnoże — tu: trójnóg, metalowe naczynie na trzech nogach; brązowe trójnogi wręczano jako nagrodę zwycięzcom w zawodach. [przypis edytorski]

trójrzędowce — triery, greckie okręty wojenne o trzech rzędach wioślarzy. Do transportu Greków dałby Cyrus okręty przewozowe, które mógłby swoimi okrętami wojennymi (trójrzędowcami) zatopić. [przypis tłumacza]

trójrzędowiec — staroż. okręt wojenny z trzema rzędami wioseł na każdej z burt. [przypis edytorski]

trójrzędowiec — staroż. statek z trzema rzędami wioseł na każdej z burt. [przypis edytorski]

trójzęba — dziś popr. forma: trójzębu. [przypis edytorski]

Trójzęba Neptuna — w oryginale tylko le Trident (Trójząb), jednak takiej konstelacji nigdy nie było, zaś planeta Neptun, której symbolem w astronomii jest stylizowany trójząb, została odkryta dopiero w XIX wieku. [przypis edytorski]

T. Różewicz, Zdjęcie ciężaru, w tomie: Poezje zebrane, Wrocław 1971, s. 508. [przypis autorski]

tróząb (starop.) — [dziś: trójząb]; [por.] przymiotnik: trozęby. [przypis redakcyjny]

Troada — staroż. kraina w płn.-zach. Azji Mniejszej, której głównym miastem była Troja. [przypis edytorski]

Trobriand Islands, pol. Wyspy Trobriandzkie — archipelag wysp na Morzu Salomona, należący do Papui-Nowej Gwinei, gdzie Witkacy przebywał w 1914 r., prowadząc dokumentację fotograficzną w początkowym okresie wyprawy antropologicznej Bronisława Malinowskiego. [przypis edytorski]

Trocadéro — wzgórze w Paryżu, znajduje się na nim m.in. Palais de Chaillot. [przypis edytorski]

Trocadero — fort w Andaluzji w Hiszpanii, zdobyty w 1823 r. przez Francuzów. Na tę pamiątkę nazwano tak wzgórze w Paryżu na prawym brzegu Sekwany i wzniesiony tam w r. 1878 pałac wystawowy w stylu orientalnym. [przypis redakcyjny]

trocha (gw.) — trochę. [przypis autorski]

trocha (gw.) — trochę. [przypis edytorski]

trochanter major, minor (łac., med.) — terminy anatomiczne: krętarz większy i mniejszy, części kości udowej. [przypis edytorski]

trocha (przestarz.) — dziś: odrobina. [przypis edytorski]

trochęm się zmęczył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: trochę się zmęczyłem. [przypis edytorski]

trochej — stopa metryczna w metryce iloczasowej, składająca się z dwóch sylab: długiej i krótkiej; w polskich wierszach jej odpowiednikiem jest sekwencja składająca się sylaby akcentowanej i nieakcentowanej. [przypis edytorski]

trochej — w metryce iloczasowej stopa złożona z dwóch sylab: długiej i krótkiej. [przypis edytorski]

trochem się osuszył — trochę się osuszyłem (dawna konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

trochita — dziś: trochity; szkielety skorupiaków kopalnych z okresu triasu. [przypis edytorski]

Trochu, Louis-Jules (1815–1896) — generał i działacz polityczny; po upadku Napoleona III, szef tzw. rządu obrony narodowej, wojenny gubernator Paryża obleganego przez wojska pruskie, Jeden z katów Komuny Paryskiej. [przypis redakcyjny]

trochy — dziś popr.: trochę. [przypis edytorski]

trociczka — kadzidło. [przypis edytorski]

trociczka — pręcik lub stożek wykonany z wonnej masy, używany jako kadzidło. [przypis edytorski]

trocinówka — cegła, zrobiona z gliny i trocin. [przypis edytorski]

Trockie Morze — Jezioro Trockie a. jezioro Galve (być może wraz z sąsiednimi jeziorami Tataryszki i Łuka). [przypis edytorski]

Trocki, Lew Dawidowicz, pierwotnie Lejba Dawidowicz Bronsztejn (1879–1940) — rosyjski rewolucjonista, ideolog międzynarodowego ruchu komunistycznego; jeden z twórców i przywódców RFSRR, ZSRR oraz Armii Czerwonej; należał do kierownictwa partii bolszewickiej, po śmierci Lenina toczył spór ze Stalinem o władzę w kraju i dalsze kierunki rozwoju Związku Radzieckiego, usunięty z partii i z Kominternu, pozbawiony obywatelstwa ZSRR i deportowany z kraju, od 1929 przebywał na emigracji. [przypis edytorski]

Trocki, Lew Dawidowicz, właśc. Lejba Dawidowicz Bronsztejn (1879–1940) — rosyjski rewolucjonista i ideolog ruchu komunistycznego, współtwórca teorii permanentnej rewolucji; kierował przejęciem władzy przez bolszewików w Piotrogrodzie (listopad 1917), należał do kierownictwa partii bolszewickiej; pretendent do władzy po śmierci Lenina, przywódca opozycji wewnątrzpartyjnej, toczył spór z Józefem Stalinem o dalsze kierunki rozwoju państwa; stopniowo usuwany ze stanowisk politycznych, w 1927 usunięty z partii bolszewickiej, w 1929 pozbawiony obywatelstwa ZSRR i deportowany z kraju. [przypis edytorski]

Trocki, Lew, właśc. Bronstein (1879–1940) — wybitny działacz bolszewicki; od 1932 r. na emigracji w Meksyku, zamordowany przez agenta sowieckiego. [przypis edytorski]

trocknen — gerettet. [przypis edytorski]

troczyć — brać łup (w troki, czyli w sakwy). [przypis edytorski]

troczyć — tu: łowić, zabierać. [przypis redakcyjny]

troczyć — tu: powiązać. [przypis edytorski]

Troczyński zwie go [Hertensteina] nieporadnym z „powodu nadmiaru uzdolnienia”, z powodu przesadnego zrozumienia relatywnych, umownych cech dzieła artystycznego — K. Troczyński, Artysta i dzieło, s. 29. [przypis autorski]

Troent — rzeka; wpada pod Askoli do Morza Adriatyckiego. [przypis redakcyjny]

trofeja — dziś popr.: trofea; zdobycze. [przypis edytorski]

trofej — dziś popr. forma B.lp: trofeum. [przypis edytorski]

trofej — dziś: trofeum. [przypis edytorski]

trofej — trofeum. [przypis edytorski]