Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | hiszpański | japoński | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5198 przypisów.

rugować (z niem.) — wygnać. [przypis edytorski]

rugować (z niem.) — wysiedlać. [przypis edytorski]

rugował to, co mu się zdawało przypadkowym, niepotrzebnym (por. s. 91 w. 30 i s. 166 w. 20) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku we wskazanym miejscu znajdują się następujące fragmenty rozdziału V i VIII: „A przecież wszystko to było okryte mgłą różową, było mozaiką stłoczoną w jedną apoteozę, z której wykluczone były momenty przykre, zagadkowe lub trudne” (s. 91; rozdz. V) oraz: „docierać wciąż do tych warstw życia, gdzie ono abstrakcji urąga, spod uogólnień się usuwa i objawia się jako trudne do rozwikłania, rozpaczliwe, wyjątkowe (…) właśnie z zatrzymaniem tych cech przypadkowych” (s. 166, rozdz. VIII). [przypis edytorski]

Ruhe… Bums! Totalansicht (niem.) — Cisza… Bum! Ujęcie totalne. [przypis edytorski]

Ruhe, Judengebet (niem.) — cisza, modlitwa żydowska. [przypis edytorski]

Ruhe! Was wird er wohl sagen (niem.) — Cisza! Co on nam tu powie? [przypis edytorski]

Ruhig, ruhig, Kind (niem.) — Spokojnie, spokojnie, dziecko. [przypis edytorski]

Ruiny monizmu nie były już zdolne do skonstruowania nowego porządku, ale były jeszcze dostatecznie silne, by zamącić, pohamować tendencje spirytualistyczne — kapitalny przykład tego przedzierania się stanowi przedmowa Kasprowicza do L'Amore disperato, sugerująca, że ów poemat to jedynie materiały naukowe do studiów duszy młodzieńczej: „Sądziłem, że wzbudzi pewien interes obraz newrozy, której podlega dziś większa część umysłów wybitniejszych, postawionych na przełomie dwóch epok, zmuszonych oddychać ciężką atmosferą kończącego się wieku, wychowanych w szkole najsprzeczniejszych wyobrażeń filozoficznych i społecznych, począwszy od idealizmu, przeradzającego się niejednokrotnie w wizje mistyczne, a skończywszy na najskrajniejszym materializmie” (Dzieła, V, s. 8). W tym wybiegu Kasprowicz najpewniej naśladował Langego, który tak samo wyrzekał się autorstwa Vox posthuma, zapowiadając w krótkiej przedmowie, że jest to „pieśń ostatnia”, wręczona mu przed samobójstwem przez przyjaciela Janusza X, „którego nazwisko do czasu w tajemnicy zachowanym być musi…”. Przyczyny samobójstwa każe Lange „szukać nie tyle w zewnętrznych okolicznościach jego ciężkiego życia, ile raczej w rozstroju jego systemu nerwowego, w psychicznym organicznym jego rozdwojeniu, w objawach choroby wieku” (Poezje, I, s. 106. Pierwodruk „Głos” 1889, nr 39). [przypis autorski]

Ruisdael, Jacob van (1628–1682) — holenderski malarz, pejzażysta i grafik. [przypis edytorski]

Ruisdal — Jacob Izaakszoon van Ruisdael (1628–1682), sławny malarz holenderski, pejzażysta. [przypis redakcyjny]

ruja — okres godowy u zwierząt. [przypis edytorski]

ruja — okres wzmożonego pobudzenia seksualnego u samicy ssaka (np. kota). [przypis edytorski]

ruki wierch (z ros.) — ręce do góry. [przypis edytorski]

ruki wwierch (ros. руки вверх) — ręce do góry. [przypis edytorski]

ruki w wierch (ros.) — ręce do góry. [przypis edytorski]

rulada (fr. roulade: toczenie się; koloratura) — energiczny pasaż w muzyce wokalnej. [przypis edytorski]

rulada (muz.) — element w muzyce wokalnej, szybki pasaż. [przypis edytorski]

rulada — szybki pasaż w muzyce wokalnej. [przypis edytorski]

Rule Britannia — pieśń ze sławnym refrenem „Rule, Britannia! Britannia, rule the waves: / Britons never will be slaves” (tj. „Władaj, Brytanio, władaj nad falami: Brytyjczycy nigdy nie będą niewolnikami”); powstała w 1740, szybko zyskała popularność, szczególnie wśród marynarzy, stając się sztandarową pieśnią patriotyczną, drugim nieformalnym hymnem Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]

Rulhière, Claude — autor stronniczej pracy Histoire de l'anarchie en Pologne (Historia anarchii w Polsce). [przypis edytorski]

rumacja (daw.) — tu: ruina; od starop. rum: wolne miejsce, wolne przejście; rumowisko, gruz. [przypis edytorski]

rumacja (daw., z łac.) — przymusowe usunięcie z posiadłości, eksmisja. [przypis edytorski]

rumacja (z łac.) — przymusowe usunięcie z posiadłości, eksmisja. [przypis edytorski]

rumacki — należący do rumaka; koński. [przypis edytorski]

rumak — rasowy, piękny koń. [przypis edytorski]

rumatyczne — dziś: reumatyczne. [przypis edytorski]

rumatyzm — reumatyzm, tu: paraliż. [przypis edytorski]

rumatyzmy — zniekształcona forma od: reumatyzm (z gr.), choroba mięśni i stawów. [przypis redakcyjny]

rumbarbarum (daw.) — rabarbar; korzeń rabarbaru stosowano jako środek przeczyszczający i rozwalniający. [przypis edytorski]

rumbarbarum — rabarbar, rzewień; roślina o dużych liściach i jasnoczerwonej mięsistej łodydze, niektóre jej gatunki są jadalne (liście i łodygi). Występują też odmiany lecznicze (korzenie i kłącza). [przypis edytorski]

rumb — jednostka miary kąta uzyskana przez podział okręgu na 32 części, czyli kąta prostego na 8 części, dawniej powszechnie używana w nawigacji morskiej; jeden rumb = 11,25°. [przypis edytorski]

rum (daw.) — gruz. [przypis edytorski]

rum (daw.) — gruz, tu: pich i kamienie. [przypis edytorski]

rum (daw.) — ładownia, część statku przeznaczona do przewozu ładunku. [przypis edytorski]

rum (daw.) — nuż, dalej. [przypis redakcyjny]

rum (daw.) — nuże, dalej. [przypis redakcyjny]

rum (daw.) — rumowisko, gruzy. [przypis redakcyjny]

rumel — dwuosobowa gra w karty. [przypis edytorski]

rumelijski — pochodzący z Rumelii; Rumelia: daw. nazwa europejskich posiadłości tureckiego Imperium osmańskiego odebranych Cesarstwu Wschodniorzymskiemu, ob. Bałkany. [przypis edytorski]

rumel-pikieta — gra w karty. [przypis edytorski]

Rumeńszczyna — dawna posiadłość wokół miasta Rumno w Ukrainie (ob. Romny). [przypis edytorski]

rum — gruz, rumowisko. [przypis edytorski]

rumian — roślina polna o pierzastych liściach oraz białych lub żółtych kwiatach w formie koszyczków. [przypis edytorski]

Rumi, Dżalaluddin, właśc. Dżalal ad-Din Muhammad ar-Rumi (1207–1273) — poeta i filozof perski, mistyk, zwany także: Maulana, Maulawi; wykładowca teologii muzułmańskiej w Konii (Ikonion); autor poematu mistycznego Masnawi-e manawi („o wewnętrznym sensie wszystkiego”), w którym omawia system sufizmu; założyciel bractwa maulawijja (tj. derwiszów tańczących); ojciec Rumiego, Baha ad-Din Walad, był uznanym teologiem, mistykiem i autorem Ma'ārif („Poznanie Boga”), stanowiącego kompendium duchowych nauk; w 1229 r. Baha ad-Din Walad przyjął zaproszenie sułtana Konii i objął stanowisko szejka w szkole dla derwiszy, od tego czasu Dżalal ad-Din stał się rozpoznawalny jako Rumi (tzn. „pochodzący z Rum”, od tur. nazwy prowincji odebranych Rzymianom tj. Cesarstwu Bizantyńskiemu, na których Seldżukowie stworzyli Sułtanat Rum ze stolicą w Konii), gdy w 1231 Baha ad-Din, ojciec Rumiego zmarł, jego stanowisko objął Rumi (po 13 latach miał ok. 10 tys. uczniów); w 1244 r. Rumi spotkał wędrownego derwisza z Tabryzu, Shams Ad-Dina, oświeconego, charyzmatycznego mistrza sufickiego; Shams i Rumi żyli w odosobnieniu przez wiele dni i oddawali się mistycznej konwersacji, zw. sobbet; po ok. 40 dniach Shams nagle zniknął: Rumi zaczął wprawiać swe ciało w szybkie obroty wokół słupa w ogrodzie i recytować poezje: ich tekst stanowi jedyny zapis doświadczeń sobbetu; poetyckie teksty Rumiego zawierają myśli neoplatońskie, idee panteistyczne oraz oryginalną koncepcję ewolucji świata, w przeświadczeniu Rumiego wszystkie religie są drogą do tego samego boga; tu: zmieniona forma imienia: Dżalaleddin. [przypis edytorski]

rumieńszy — dziś: bardziej rumiany. [przypis edytorski]

rumienić się wraz z Pliniuszem za nasze niskie pochodzenie — Autor ma tu na myśli słowa Pliniusza, które przytacza gdzie indziej jako motto do Systematu Epikura: „Quam misera animalium superbissimi origo!”. [przypis tłumacza]

rumieniłeś sine — Dniepr, niosąc krew kozacką, rumienił (czyli barwił na czerwono) sine (czyli ciemnoniebieskie) morze. [przypis edytorski]

rum — miejsce wolne (z niem. Raum). [przypis redakcyjny]

rum — miejsce (z niem. Raum). [przypis edytorski]

rumpel — rękojeść steru. [przypis autorski]

rumpel — rękojeść steru. [przypis redakcyjny]

Rumpelsztyk a. (niem.) Rumpelstiltskin) — tytuł baśni braci Grimm: Wilhelma Karla Grimma (1786–1859) i Jacoba Ludwiga Karla Grimma (1785–1863), opublikowanej po raz pierwszy w 1812 r., a także imię jej głównego bohatera, podstępnego krasnoluda, który szantażuje zrozpaczoną dziewczynę. [przypis edytorski]

rum — rumowisko a. hałas walących się ścian. [przypis edytorski]

rumstek (daw.) — rumsztyk, potrawa z płata wołowego mięsa. [przypis edytorski]

rum — tu: rumowisko. [przypis edytorski]

rum — tu: ulga. [przypis edytorski]

rumy — gruzy, rumowiska. [przypis edytorski]

rumy — zwaliska, rumowiska. [przypis redakcyjny]

rum — (z niem. Raum) miejsce wolne. [przypis redakcyjny]

rum — (z niem. Raum) przestrzeń, miejsce. [przypis edytorski]

rum (z niem. Raum) — przestrzeń, miejsce. [przypis redakcyjny]

ruń (daw.) — wschodzące zboże; ogólnie: nisko, w zwarty sposób rosnąca roślinność. [przypis edytorski]

ruń — gęsta, niska roślinność. [przypis edytorski]

ruń — młoda zieleń świeżo wyrosłego zboża; tu: młody zarost twarzy. [przypis redakcyjny]

ruń — młode, zieleniejące pędy zboża lub trawy. [przypis edytorski]

ruń — nisko rosnąca, gęsta roślinność. [przypis edytorski]

ruń — rodzaj niskiej, gęstej roślinności rozwijającej się na łąkach i pastwiskach. [przypis edytorski]

ruń — Ruń jest to zieleniejąca się ozimina. [przypis autorski]

ruń — tu: roślinność, trawy. [przypis edytorski]

ruń — wschodząca roślinność, młode pędy, kiełkujące z ziemi. [przypis edytorski]

ruń — zwarcie rosnąca, niska roślinność. [przypis edytorski]

runący — upadający; por. czas. runąć. [przypis edytorski]

runął gwałtownymi stopy Ares i mordu krwią zionie — tu Ares występuje nie jako bóg wojny, lecz jako bóg przelanej krwi. [przypis edytorski]

Rundfahrt (niem.) — objazd po mieście. [przypis edytorski]

runęła autonomia wojsk kozackich — po naradzie z przywódcami kozackimi w 1578 król Stefan Batory utworzył z Kozaków zaporoskich, zorganizowanych do tej pory w rodzaj bractwa wojennego, oddziały piechoty dowodzone przez polskich oficerów, pod polskimi sztandarami broniące ziem Rzeczpospolitej przed zagrożeniem turecko-tatarskim. [przypis edytorski]

Runeberg, John (1804–1877) — fiński poeta romantyczny, autor hymnu Finlandii; pisał w języku szwedzkim. [przypis edytorski]

Runge, Philipp Otto (1777–1810) — niem. malarz i rysownik epoki romantyzmu. [przypis edytorski]

runie — lm od: ruń: nisko rosnąca, zieleniejąca roślinność; młode pędy, kiełkujące z ziemi. [przypis edytorski]

runo baranie — Złote Runo. [przypis tłumacza]

runo — tu: wełna owcza. [przypis edytorski]

runo — warstwa roślin i grzybów rosnących w lesie najbliżej ziemi. [przypis edytorski]

runo — wełnista sierść pokrywająca skórę zwierzęcia. [przypis edytorski]

runo ze złotej uwite wełny (mit. gr.) — złote runo; skóra skrzydlatego złotego barana, która była celem wyprawy Argonautów do Kolchidy. [przypis edytorski]

Runo Złote — Order Złotego Runa, ustanowiony w r. 1430 przez Filipa III Burgundzkiego, nadawany jako jedno z najwyższych odznaczeń w monarchii habsburskiej, a także przez królów hiszpańskich. [przypis redakcyjny]