Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 6602 przypisów.

Treneuil, J. (1763–1818) — poeta francuski. [przypis edytorski]

trente deux (fr.) — trzydzieści dwa. [przypis edytorski]

trente et quarante (fr.) — dosł. trzydzieści i czterdzieści; nazwa hazardowej gry w karty (inaczej Rouge et Noir, tj. czerwone i czarne) spopularyzowanej w XVII w. we Francji. [przypis edytorski]

trente neuf (fr.) — trzydzieści dziewięć. [przypis edytorski]

trente un (fr.) — trzydzieści jeden. [przypis edytorski]

Trentowski, Bronisław (1808–1869) — filozof, twórca m.in. prac Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej… i Wizerunek duszy moralnej przez Ojczyźniaka, autor terminu „cybernetyka”. [przypis redakcyjny]

Trentowski, Bronisław (1808–1869) — filozof, twórca m.in. prac Chowanna, czyli system pedagogiki narodow… i Wizerunek duszy moralnej przez Ojczyźniaka; autor terminu „cybernetyka”. [przypis edytorski]

Trentowski, Bronisław (1808–1869) — polski filozof i pedagog. Próbował stworzyć uniwersalną filozofię, syntezującą poszczególne gałęzie filozoficznej refleksji (empiria i metafizyka, realizm i idealizm). W jego pracach pojawiły się liczne neologizmy, jednak tylko jeden z nich, „jaźń”, funkcjonuje we współczesnym języku polskim w znaczeniu nadanym mu przez twórcę. [przypis edytorski]

Trentowski, Bronisław (1808–1869) — polski filozof mesjanistyczny, publicysta i pedagog. [przypis edytorski]

Trent — rzeka w płd. Włoszech, wpada do Morza Adriatyckiego. [przypis redakcyjny]

tren (z fr.) — tabory. [przypis redakcyjny]

trepai — skersinių polkščių pakopos, kuriomis lipama aukštyn ir žemyn, laiptai. [przypis edytorski]

trepak — taniec ludowy popularny na Ukrainie i w Rosji. Charakteryzuje się bardzo szybkim tempem w metrum 2/4 oraz drobnymi kroczkami i przytupami. [przypis edytorski]

trepangi — jadalny, bardzo smaczny, tłusty i pożywny gatunek robaków morskich. [przypis autorski]

trepek — dziś popr. forma D. lm: trepków, obuwia. [przypis edytorski]

trepem (gw.) — lekki but o drewnianej podeszwie. [przypis edytorski]

trephauz (z niem.) — oranżeria, szklarnia, cieplarnia. [przypis edytorski]

trepki — tu: obuwie zakonne. [przypis edytorski]

trepki — tu zapewne: lekkie buty. [przypis edytorski]

trep (środ., pogard.) — żołnierz zawodowy. [przypis edytorski]

trepy — inaczej holenderki, buty wykonane z drewna. [przypis edytorski]

trepy — prymitywne obuwie o drewnianej podeszwie. [przypis edytorski]

trepy — rodzaj chodaków, podobnych do sandałów, ale z drewnianemi podeszwami. [przypis redakcyjny]

trep (z niem. Treppe: schody) — piętro. [przypis edytorski]

treść dorównana, o ile jest pojęta w sposób tak oderwany, musi dlatego być w każdej idei i jedynie z tej racji jest we wszystkich ta samaNag. Schr.: „tak jak określenie człowieka musi mieć całkowite i należyte zastosowanie do każdego człowieka. W ten sposób możemy zrozumieć, że wola we wszystkich ideach jest ta sama, ale nie o ile bierzemy ją jako stanowiącą (…)”. [przypis redakcyjny]

treść do romansu dopatrzyć — dopatrzyć się treści nadającej się do romansu. [przypis edytorski]

treść duszy nowoczesnej — W. Feldman, Poezja Młodej Polski, „Ogniwo” 1903, nr 25. [przypis autorski]

treść [istoty] — Por. List. 2 § 3; List 9 (dawniej 27) § 8. [przypis redakcyjny]

Treść listu napisanego do Gargantui przez Tęgospusta — Zwrócono na to uwagę, iż styl Rabelais'go, zazwyczaj tak żywy i swobodny, w listach i przemówieniach wchodzi w ton współcześnie panujący, staje się ciężki i uroczysty. List ten należy do tych ustępów w dziele Rabelais'go, w których pisarz przemawia zupełnie serio. Przy tej sposobności możemy podnieść, iż własne listy pisarza, które się zachowały, zwrócone do różnych współczesnych osobistości, również najmniejszym słówkiem ani akcentem ani zdradzają humorysty: tak samo pisane są najzupełniej poważnie i z godnością. [przypis tłumacza]

treść — tu: wywar, esencja. [przypis edytorski]

treść wieczna i nieskończona — Por. List 2 § 3 i 4 oraz List 9 (dawniej 27) § 9. [przypis redakcyjny]

treści, które nie są aktualnym poczuciem ciała i jego wspomnień, to jest treści wyobrażeniowych, a dalej, u nas, myśli — jeśli mówię „myśl”, rozumiem ją według teorii nominalistycznej pojęć, nie implikującej specjalnej świadomości dla myślenia, sprowadzanego w istocie do następstw wyobrażeń, skojarzonych czasem z wyobrażeniami pojęciowych znaków lub przez te ostatnie wyłącznie reprezentowanych. Albo pojęcie celowości, znów wzięte z właściwości naszych czynów i wytworów świadomych, uważam w biologii za skrót, który powinien być zastąpiony systemem pojęć określających zasadnicze właściwości stworów żywych w ogóle. [przypis autorski]

Tresci twoi materi (z gw. ukr.) — ukr. przekleństwo. [przypis edytorski]

Tres (…) duobus — Horatius, Epistulae, II, 2, 61. [przypis tłumacza]

Tres faciunt collegium (łac.) — trzech tworzy zespół (rzymska formuła prawna, zgodnie z którą zgromadzenie przynajmniej trzech osób posiada moc prawną, np. jako stowarzyszenie, komisja itp.). [przypis edytorski]

Tretiak, Andrzej (1886–1944) — polski filolog, historyk literatury angielskiej, profesor na Uniwersytecie Warszawskim. [przypis edytorski]

trety — chodniki w mieście. [przypis redakcyjny]

tret (z niem. Tritt) — chodnik na targowisku lub rynku. [przypis edytorski]

treuga Dei (średniow. łac.) — pokój boży; ustanowiony w XI w. przez papieży okres 230 dni w roku, w których nie wolno było panom feudalnym wojować między sobą. [przypis edytorski]

treulos (niem.) — wiarołomny, niewierny. [przypis edytorski]

Trevirianum (łac.) — mowa o Trewirze (niem. Trier), mieście w zachodnich Niemczech, założonym jeszcze w czasach Imperium Rzymskiego. [przypis edytorski]

Treviso — lokowane w XI wieku miasto położone na Nizinie Weneckiej. Przez długi czas było pod panowaniem weneckim. [przypis edytorski]

Treviso — miasto i gmina we Włoszech, w regionie Wenecja Euganejska. [przypis edytorski]

Trewigant — zmyślone przez romantyków bóstwo mahometańskie, zapewne od Trivia, przydomku Diany, bogini księżyca, który jest, jak wiadomo, godłem Mahometan. [przypis redakcyjny]

Trewiranus, własc. Treviranus — prawdop. mowa o niem. polityku Konserwatywnej Partii Ludowej, Gottfriedzie Reinholdzie Treviranusie (1891–1971). [przypis edytorski]

triangał (z łac.) — świecznik trójramienny. [przypis redakcyjny]

trianguł (daw.) — trójkąt, tu: instrument muz. w postaci metalowego pręta wygiętego w kształt trójkąta. [przypis edytorski]

trianguł — tu: trójkąt. [przypis edytorski]

triangulacja — metoda obliczania większych płaszczyzn przy pomocy rachunku trygonometrycznego; pozwala ustalić niektóre odległości bez ich mierzenia. [przypis redakcyjny]

triangulator — tu ogólnie: przyrząd do dokonywania pomiarów geodezyjnych terenu metodą triangulacji. [przypis edytorski]

triangulus ascendens (łac.) — trójkąt o wierzchołku skierowanym ku górze. [przypis edytorski]

triangulus magneticus (łac.) — trójkąt magnetyczny. [przypis edytorski]

Trianon — dawna wioska na przedmieściach Paryża, zamieniona na część parku wersalskiego, w której znajdują się dwa pałace: Petit Trianon (Mały Trianon) oraz Grand Trianon (Duży Trianon). [przypis edytorski]

Trianon — Lustschloss im Park von Versailles, Ludwig XIV. ließ es für die Maintenon erbauen (eigentlich erst im Jahr nachdem die Handlung spielt). [przypis edytorski]

Trianon — nazwa dwóch pałaców w Wersalu. [przypis edytorski]

Trianon — nazwa dwóch pałaców w Wersalu, tu mowa o Petit Trianon (Małym Trianon). [przypis tłumacza]

triarii (łac.) — najbardziej doświadczeni legioniści, weterani, wprowadzani do walki w kulminacyjnym momencie bitwy. [przypis redakcyjny]

triarii (łac.) — żołnierze trzeciego szeregu, rezerwa. [przypis redakcyjny]

trias (geol.) — najstarszy okres ery mezozoicznej, ok. 252–201 mln lat temu. [przypis edytorski]

tribuni plebis (łac.) — trybuni ludowi (urząd w staroż. Rzymie). [przypis edytorski]

triclinium — jadalnia. Także łóżko stołowe na trzy osoby. Rzymianie bowiem spożywali posiłki — leżąc. [przypis redakcyjny]

triclinium (łac.) — sala jadalna, u Greków trójkątny stół jadalny. [przypis edytorski]

triclinium (łac.) — sala jadalna w staroż. domu rzymskim. [przypis edytorski]

Tricolore (fr.) — trójkolorowa, określenie flagi Republiki Francuskiej. [przypis edytorski]

triduum (z łac.) — trzydniowe święto kościelne. [przypis edytorski]

trieder — tu: przyrząd optyczny, lornetka. [przypis edytorski]

trierarcha — ten, kto swym kosztem zbroi i uposaża statek, komendant triery (trójrzędowca). [przypis tłumacza]

triera — trójrzędowiec, staroż. grecki okręt wojenny z trzema rzędami wioseł na każdej z burt. [przypis edytorski]

Triest — portowe miasto w płn.-wsch. Włoszech; w latach 1867–1918 Wolne cesarskie miasto Triest, jeden z krajów koronnych Cesarstwa Austrii. [przypis edytorski]

Trifles light as air/ Seem to the jealous (…) holy writ. — „Drobnostki lekkie jak puch wydają się zazdrosnemu dowodem niezbitym jak ewangelia”. [przypis redakcyjny]

triforium (archit.) — trójdzielne okno lub przezrocze w archit. romańskiej i gotyckiej; w kościołach romańskich także: galeryjka z przezroczy (głównie trójdzielnych) obiegająca nawę główną, transept i prezbiterium, umieszczona poniżej okien. [przypis edytorski]

Triformis (łac.) — trójkształtna; Hekate była przedstawiana jako trzy postacie lub posąg o trzech głowach. [przypis edytorski]

trigenium — trzyletni okres sprawowania obieralnych przez szlachtę na ziemiach zaboru ros. urzędów, do których należały m.in. urząd marszałka szlachty i sędziego ziemskiego a. gubernialnego. [przypis edytorski]

triklinium a. triclinium (łac.) — sala jadalna, u Greków: trójkątny stół jadalny. [przypis edytorski]

tri lista (ros.) — trzy karty, nazwa prostej gry hazardowej, w której zwykle biorą udział cztery osoby. [przypis edytorski]

Trimmer, Sara (1741–1810) — pisarka. [przypis edytorski]

Trimurti — hinduistyczna trójca: Brahma, Wisznu i Śiwa jako trzy aspekty najwyższego boga; Brahma stwarza wszechświat, Wisznu go utrzymuje, a Śiwa unicestwia. [przypis edytorski]

trimus — zniekształcona forma słowa tremis, od tremissis (łac.); późnorzymska złota moneta o wartości 1/3 solidusa. [przypis edytorski]

Trinakia (mit. gr.) — mityczna wyspa, wspomniana w Odysei, pasły się na niej stada wołów należących do Heliosa, boga Słońca; tu: Helios jest utożsamiony z Apollinem. [przypis edytorski]

Trinakria — Sycylia, w geografii starożytnej zwana Trinakria, dlatego że miała swoje granice zakreślone w kształcie trójkąta i trzech przylądków: Lilybeum, Peloro i Pachino. [przypis redakcyjny]

Trinità del Monte — (Trinità dei Monti) kościół renesansowy w Rzymie, jeden z najsłynniejszych zabytków religijnych miasta, prowadzą do niego piękne, rokokowe scenograficzne schody. [przypis edytorski]

Trinkbecher (niem.) — puchar. [przypis edytorski]

Trinkgeld (niem.) — napiwek. [przypis edytorski]

triolet — rodzaj ośmiowersowej strofy, powtarzającej określone linijki. [przypis edytorski]

triolet — rodzaj wiersza o strofie ośmiowersowej i specyficznym układzie dwóch rymów, w którym czwarty i siódmy wers powtarza pierwszy, a ósmy jest taki sam jak drugi (ABaAabAB). [przypis edytorski]

triolet — wyrafinowana forma poetycka: ośmiowersowa strofa o dwóch rymach i schemacie rymowym: ABaAabAB, w której wers pierwszy powtarza się jako czwarty i siódmy, a drugi jako ósmy. [przypis edytorski]

trionfo (wł.) — triumf; odwołanie do starożytnej tradycji pochodu triumfalnego wodza, by uczcić jego osiągnięcia wojenne. [przypis edytorski]

Triptolemos (mit. gr.) — heros attycki, syn króla Eleusis, obdarowany przez boginię Demeter umiejętnością uprawy roli, rozpowszechniał ją wśród ludzi. [przypis edytorski]

Triptolemos (mit. gr.) — heros attycki, syn króla Eleusis, obdarowany przez boginię Demeter umiejętnością uprawy roli, rozpowszechniał ją wśród ludzi; jeden z pierwszych wtajemniczonych w misteria eleuzyjskie; niekiedy uważano go za jednego z sędziów w Hadesie, zwykle w miejsce Minosa. [przypis edytorski]

Triptolemos — (także Tryptolemos) w mitologii greckiej syn Keleosa, króla Eleusis; uważany za dobroczyńcę ludzkości, po śmierci stał się jednym z sędziów w Hadesie. [przypis edytorski]

tripudia (łac.) — tańce wojenne oparte na trzech krokach. [przypis edytorski]