Footnotes
By first letter: all | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
By type: all | author's footnotes | Wolne Lektury editorial footnotes | source editorial footnotes | translator's footnotes
By qualifier: all | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żeglarskie
By language: all | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
4067 footnotes found
Luna (łac.: księżyc; mit. rzym.) — bogini księżyca. [przypis edytorski]
Luna — miasto nadmorskie w Toskanii, niedaleko Karrary; dziś w ruinach. [przypis redakcyjny]
Lunapar — dom rozpusty. [przypis redakcyjny]
luna — tu: księżyc. [przypis edytorski]
lunatyk — osoba nieświadomie wykonująca przez sen różne czynności. [przypis edytorski]
lunatyk — tu: szaleniec. [przypis edytorski]
lunatyzm (pot.) — somnambulizm; zaburzenie, które polega na nieświadomym wykonywaniu różnych czynności w fazie głębokiego snu. [przypis edytorski]
luna (z łac.) — księżyc. [przypis edytorski]
luna (z łac.) — księżyc. [przypis redakcyjny]
lunch (ang.) — posiłek jedzony około południa. [przypis edytorski]
lunch — śniadanie (ang.). [przypis autorski]
Lunden — Lunten. [przypis edytorski]
Lung-hu — góra w prowincji Shiang-hsi, która stanowi siedzibę papieży taoistów. [dziś: Longhu a. Lung-fu, w prowincji Jiangxi, w płd.-wsch. Chinach, jedna ze świętych gór taoizmu, z wieloma świątyniami; red. WL] [przypis autorski]
luntem — dziś popr.: lontem. [przypis edytorski]
luoba — nerangus, tingus žmogus. [przypis edytorski]
luotas — iš medžio išskobtas laivelis, valtis. [przypis edytorski]
lupanar (daw.) — dom publiczny. [przypis edytorski]
lupanar (daw., z łac.) — dom publiczny. [przypis edytorski]
lupanar — dom publiczny, od łac. lupa — prostytutka. [przypis edytorski]
lupanar — dom publiczny, od łac. lupa: prostytutka. [przypis edytorski]
lupanar (z łac.) — przestarz. dom publiczny. [przypis edytorski]
Luperkał a. Lupercal (mit. rzym.) — jaskinia poświęcona Panowi, bogowi opiekuńczemu pól i lasów, w której wilczyca wykarmiła Romulusa i Remusa, synów Marsa i Rei Sylwii; w tym miejscu miał być później założony Rzym. [przypis edytorski]
luperkalia — rzymskie święto, związane z legendą o wilczycy, która wykarmiła założycieli Rzymu, obchodzone 14 i 15 lutego. [przypis edytorski]
Luperkalia — święto obchodzone w staroż. Rzymie 14–15 lutego, na cześć fauna Luperkusa. [przypis edytorski]
Luperkowie — kapłani Pana, którego czcili na wiosnę, tańcząc przebrani w koźle skóry. [przypis edytorski]
Luptak a. Liptak — góral z Liptowa, krainy w Słowacji obejmującej Kotlinę Liptowską oraz stoki otaczających ją pasm górskich, od północy sąsiadującej z Orawą oraz, przez grzbiet Tatr, z polskim Podhalem. [przypis edytorski]
luptowska strona — południowa strona Tatr, gdzie żyją Luptacy (Liptacy), czyli mieszkańcy Liptowa, krainy hist. w środkowo-północnej części ob. Słowacji. [przypis edytorski]
lupus a. toczeń — choroba autoimmunologiczna, jednym z jej objawów jest silny rumieniec na twarzy w kształcie skrzydeł motyla. [przypis edytorski]
lupus insatiabilis (łac.) — wilk nienasycony. [przypis redakcyjny]
lupus (łac.) — wilk. [przypis edytorski]
Lupus z Troyes (fr. Loup de Troyes; zm. ok. 479) — święty Kościoła katolickiego, biskup Troyes, któremu udało się przekonać Attylę, wodza Hunów, do oszczędzenia miasta. [przypis edytorski]
Lurida (…) tuentur — Lucretius, De rerum natura, IV, 333. [przypis tłumacza]
luśnia (daw.) — część wozu drabiniastego: okuty żelazem drążek wraz z kłonicą podtrzymujący drabinę. [przypis edytorski]
luśnia (daw.) — w wozie drabiniastym drąg dodatkowo podtrzymujący drabinę. [przypis edytorski]
luśnia (daw.) — w wozie drabiniastym, drąg dodatkowo podtrzymujący drabinę. [przypis edytorski]
luśnia — element wozu drabiniastego. [przypis edytorski]
L'usbergo (…) tanta — Ludovico Ariosto, Orlando furioso, XII. [przypis tłumacza]
Lust am Trug (niem.) — przyjemność z oszustwa. [przypis edytorski]
lustavoti — linksmintis, pramogauti. [przypis edytorski]
Lusterkiem w drżącej ręce błyśnie […] — tak dowiadują się dziewice, jakiem będzie imię ich przyszłego. [przypis autorski]
lustmörder (niem.) — morderca na tle seksualnym, zboczeniec. [przypis edytorski]
lustmord (z niem) — morderstwo popełnione z nadmiaru pożądania. [przypis edytorski]
lustracja — przegląd. [przypis edytorski]
lustracja — sprawdzenie, inspekcja; mowa o nakazanej przez Sejm i dokonanej w r. 1789; poprzednia odbyła się 1765 r. [przypis redakcyjny]
Lustralna (woda) — oczyszczalna (przy obrzędach religijnych). [przypis redakcyjny]
Lustravit lampade terras (łac.) — „Oświeciło pochodnią ziemię” (Lukrecjusz). [przypis tłumacza]
lustr (daw.) — blask. [przypis edytorski]
lustrynowy (daw.) — wykonany z lustryny, tj. lśniącej, cienkiej tkaniny z wełny lub z bawełny. [przypis edytorski]
lustrynowy — wykonany z lustryny (fr. lustrine), tj. cienkiej, lśniącej tkaniny wełnianej a. bawełnianej. [przypis edytorski]
lustrzyć się (daw.) — błyszczeć. [przypis edytorski]
lustyk a. lusztyk (daw., z niem. lustig: wesoły) — biesiada, zabawa, hulanka. [przypis edytorski]
lustykować a. lusztykować (daw.) — bawić się, hulać; od: lustyk a. lusztyk (daw., z niem. lustig: wesoły) — biesiada, zabawa, hulanka. [przypis edytorski]
lusus naturae (łac.) — igraszką przyrody, cudownym dzieckiem. [przypis tłumacza]
lusztyk (daw., z niem.) — bankiet, wesele, radość, hulanka. [przypis edytorski]
lusztyk (daw., z niem. lustig: wesoły) — biesiada, wesoła hulanka. [przypis edytorski]
lusztyk (z niem.) — biesiada, uczta. [przypis edytorski]
luta — sroga. [przypis edytorski]
Lutecja — rzymska nazwa Paryża. [przypis redakcyjny]
luterańskie żołdaki konetabla Bourbon dopuszczały się najokropniejszych profanacji — Charles de Bourbon, sojusznik Karola V w wojnie z papieżem Klemensem VII, w maju 1527 r. wszczął samowolnie oblężenie Rzymu, które pociągnęło za sobą złupienie miasta znane jako Sacco di Roma. [przypis redakcyjny]
luter (daw. pot.) — wyznawca luteranizmu, protestant, heretyk. [przypis edytorski]
Luter, Marcin (1483–1546) — niemiecki reformator religijny, współtwórca luteranizmu, jednego z nurtów protestantyzmu, doktor teologii. Pierwszy tłumacz Biblii na język niemiecki, autor dzieł Mały katechizm, Duży katechizm, Wyznanie o wieczerzy Pańskiej. Początek działalności reformacyjnej Lutra związany jest z ogłoszeniem 95 tez krytykujących sprzedawanie odpustów na rzecz budowy Bazyliki św. Piotra zainicjowane przez papieża Leona X. [przypis edytorski]
Luter, Marcin (1483–1546) — znany niemiecki reformator. Niemały wpływ wywarły na niego pisma Augustyna; [autor dzieła] De servo arbitrio (O niewolnej woli). [przypis tłumacza]
Luter, Marcin, właśc. Martin Luther (1483–1546) — niemiecki reformator religijny, teolog, współtwórca luteranizmu; jako jeden z momentów wyznaczających początek reformacji wskazywany jest jego sławny akt przybicia na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze 95 tez potępiających sprzedaż odpustów przez Kościół katolicki (31 października 1517). [przypis edytorski]
Luter, Marcin, właśc. Martin Luther (1483–1546) — niem. reformator religijny, teolog, współtwórca luteranizmu; jako jeden z momentów wyznaczających początek reformacji wskazywany jest jego sławny akt przybicia na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze 95 tez potępiających sprzedaż odpustów przez Kościół katolicki (31 października 1517). [przypis edytorski]
luter (pot.) — chrześcijanin wyznania ewangelicko-augsburskiego, założonego przez Marcina Lutra. [przypis edytorski]
luter — pot. wyznawca luteranizmu, heretyk. [przypis edytorski]
luterska wojna — tj. wojna trzydziestoletnia (1618–1648), konflikt między państwami protestanckimi a dynastią Habsburgów. [przypis redakcyjny]
Luther, Martin (1483–1546) — niem. teolog, mnich augustiański, reformator religijny; jako autor 95 tez potępiających praktykę sprzedaży odpustów przez kościół rzymski i odrzucających możliwość kupienia łaski Bożej, a także autor licznych polemik i katechez, stał się współtwórcą luteranizmu, a także skupił wokół siebie zróżnicowaną opozycję wobec kościoła katolickiego. Naukę Lutra streszczają hasła: sola fide (tylko wiara), sola gratia (tylko łaska), solus Christus (tylko Chrystus), solum Verbum (tylko Słowo), sola Scriptura (tylko Pismo); z jego inicjatywy powstał pierwszy przekład Biblii na język narodowy (niemiecki). Kościoły anglikańskie uznają Lutra za świętego (czczonego 18 lutego). [przypis edytorski]
lutnią — dziś popr. forma B. lp: lutnię. [przypis edytorski]
lutnią — lutnię. [przypis redakcyjny]
lutnia — dawny instrument strunowy. [przypis edytorski]
lutnia — instrument muzyczny strunowy w kształcie gruszki o dnie wypukłym, popularny zwłaszcza w XV-XVII w.; tu: symbol sztuki poetyckiej. [przypis redakcyjny]
lutnia — instrument strunowy szarpany. [przypis edytorski]
lutnia (muz.) — dawny instrument strunowy szarpany. [przypis edytorski]
lutnia (muz.) — instrument strunowy szarpany. [przypis edytorski]
lutnia (tu daw. forma B. lp: lutnią; dziś: lutnię) — instrument szarpany, posiadający od 6 do 16 strun, znany od starożytności, w renesansie również symbol sztuki poetyckiej. [przypis redakcyjny]
lutnia — tu: symbol poezji, sztuki poetyckiej. [przypis edytorski]
„Lutnia” — warszawskie towarzystwo śpiewacze, założone w 1887 r. przez Piotra Maszyńskiego. [przypis edytorski]
„Lutnia” — warszawskie towarzystwo śpiewacze, założone w 1887 r. przez Piotra Maszyńskiego. [przypis redakcyjny]
lutnię — w oryginale niem. Leyer [dziś: Leier]: lirę; lutnia: niem. Laute występuje wcześniej w tekście. [przypis edytorski]
lutniej — dziś popr. forma D. lp: lutni; lutnia: daw. instrument strunowy, popularny zwłaszcza w XV-XVII w. [przypis edytorski]
lutni (starop.; W. lp) — lutnio. [przypis redakcyjny]
lutni (tu daw. forma W. lp) — dziś: lutnio. [przypis redakcyjny]
luto (daw.) — srodze. [przypis edytorski]
luto (daw.) — srogo. [przypis edytorski]
lutość (daw., gw.) — surowość. [przypis edytorski]
lutość (daw., gw.) — tu: litość. [przypis edytorski]
lutość — litość. [przypis redakcyjny]
lutość — litość. W wersie 28 użyta jest niekonsekwentnie forma litość. [przypis redakcyjny]
lutość* (starop.) — litość (obecnie rzadko używa się wyrazu luty w znaczeniu srogi; por. nazwę drugiego miesiąca w roku). [przypis redakcyjny]
lutość (starop.) — litość. [przypis edytorski]
lutościwe — litościwe. [przypis redakcyjny]
Lutosławski, Wincenty (1863–1954) — polski filozof, filolog i publicysta, działacz społeczny i narodowy; wykładowca na licznych uniwersytetach zagranicznych i polskich; usiłował stworzyć polski narodowy system filozoficzny łączący platoński idealizm z mesjanizmem polskiego romantyzmu. [przypis edytorski]
luto — surowo, srodze, okrutnie; od przym. luty: srogi. [przypis edytorski]
lutować (daw.) — litować. [przypis edytorski]
lutować (daw.) — żałować (litować). [przypis redakcyjny]
lutować (daw.) — żałować. [przypis redakcyjny]
lutry — futro z wydry. [przypis redakcyjny]
luty (daw.) — groźny, srogi. [przypis edytorski]
luty (daw., gw.) — srogi, nieubłagany. [przypis edytorski]
Loading