Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5449 przypisów.

nie stawać (daw.) — nie dostawać; nie starczać; brakować. [przypis edytorski]

nie stawać (daw.) — nie starczać, nie wystarczać. [przypis edytorski]

nie stawać (daw.) — nie starczyć. [przypis edytorski]

nie stawać (daw.) — nie wystarczać, brakować. [przypis edytorski]

nie stawa (daw.) — nie starcza. [przypis edytorski]

nie stawa (starop. forma) — nie starcza; braknie. [przypis edytorski]

niestetysz (starop. forma ort.) — niestety; niestetyż. [przypis edytorski]

niestetysz (starop. forma ort.) — niestetyż (forma z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż); niestety. [przypis edytorski]

niestetysz (starop. forma ort.) — niestetyż; niestety. [przypis edytorski]

niestetysz (starop.) — niestety (ew. konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż: niestetyż). [przypis edytorski]

Nie stój z dala ode mnie, bo klęska jest blisko, a nie ma wspomożyciela — Ps, 22, 12 (cytat za Biblią Tysiąclecia). [przypis edytorski]

nie stoi o gwinee — nie dba o pieniądze. [przypis edytorski]

nie stoi o tę godność (daw.) — nie zależy mu na tej godności. [przypis edytorski]

nie stoi za jaje (daw., przysł.) — nie jest nic warte. [przypis edytorski]

nie stoję o to prawo — nie dbam o to prawo. [przypis edytorski]

nie stoję (…) o wdzięczność (daw.) — nie zależy mi na wdzięczności. [przypis edytorski]

niestosunek (daw.) — brak odpowiedniości, należytej proporcji. [przypis edytorski]

niestosunek (daw.) — brak proporcji. [przypis edytorski]

niestworność (daw.) — niesforność, niezgoda. [przypis edytorski]

niesubordynacja (z łac.) — nieposłuszeństwo. [przypis edytorski]

nieswarny — niekłótliwy; por. swarzyć się, swary. [przypis edytorski]

nie syte (starop. forma ort.) — dziś popr.: niesyte. [przypis edytorski]

Nieszawa — polskie miasto, położone w województwie kujawsko-pomorskim. [przypis edytorski]

nieszczęście rozpoczęło się w Monachium, podówczas bowiem po raz pierwszy ofiara stanęła samotna — chodzi o układ podpisany w Monachium 30 września 1938 r. przez szefa rządu Wielkiej Brytanii, Neville'a Chamberlaina wespół z reprezentującymi: Francję Édouardem Daladierem, Włochy Benito Mussolinim i Niemcy Adolfem Hitlerem; układ monachijski (zwany też dyktatem monachijskim) stanowił porozumienie dotyczące przyłączenia do III Rzeszy Niemieckiej części terytoriów Czechosłowacji, mianowicie Kraju Sudetów, na pograniczu z Niemcami i Austrią, zamieszkanego w większości przez ludność niemiecką. Czechosłowacja, której terytorium i suwerenność stanowiły przedmiot obrad i decyzji, nie była reprezentowana; po uzgodnieniu procedur i terminów oderwania regionu sudeckiego od Czechosłowacji (tj. pozbawienia jej 40% potencjału ekonomicznego oraz naturalnej linii obrony w razie niemieckiej agresji), wezwano ją do wysłania do Monachium swojego delegata, którego rola ograniczyła się do przeczytania i podpisania tekstu postanowień wręczonego mu przez premiera Chamberlaina. [przypis edytorski]

Nieszczęście własne moje przewyższa nadzieje — Racine, Andromacha, akt V, scena 5. [przypis edytorski]

nieszczęścióm — dziś popr. pisownia C. lm: nieszczęściom. [przypis edytorski]

nieszczęśliwego Araba, ojca zadżumionych — bohatera poematu Juliusza Słowackiego pt. Ojciec zadżumionych. [przypis edytorski]

nieszczęśliwej (…) dla Francji wojnie 1870–71 — mowa o wojnie francusko-pruskiej, w której Francja została pokonana i utraciła dominującą pozycję w Europie na rzecz nowo powstałego państwa: zjednoczonych Niemiec. [przypis edytorski]

nieszczęśliwe położenia (…) kiedy obywatel nie może być doskonale wolny, jeśli niewolnik nie jest całkowicie niewolnikiem. Takie było położenie Sparty — obywatelami staroż. Sparty byli tylko spartiaci, członkowie klasy panującej, od dzieciństwa szkoleni do służby wojskowej, którym prawo zabraniało pracy zarobkowej, a podstawą utrzymania była działka rolna przyznawana każdemu obywatelowi wraz z przypisanymi do niej helotami, tj. niewolnikami państwowymi, którymi stawali się mieszkańcy krajów podbitych. [przypis edytorski]

nieszczęśliwość — dziś: nieszczęście. [przypis edytorski]

nieszczęśliwości — dziś: nieszczęścia. [przypis edytorski]

nieszczęśliwszam — skrócenie od: nieszczęśliwsza [jeste]m. [przypis edytorski]

Nieszczęsny, kto częściami do mogiły wrastał — słowa Starca z Widowiska, cz. I Dziadów Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]

nieszczyry (starop. forma) — dziś popr.: nieszczery. [przypis edytorski]

Nie szkodzi wiernej(…) — znaczenie: wiernej miłości nie szkodzi odległość („dalekość”). [przypis edytorski]

nieszlachcicy — dziś popr.: nieszlachcice. [przypis edytorski]

nieszowski — dziś: nieszawski; w Nieszawie od XIII w. znajdował się gród krzyżacki. [przypis edytorski]

nieszpór a. nieszpory — nabożeństwo wieczorne (ostatnie w ciągu dnia) w kościele katolickim. [przypis edytorski]

nieszpór a. nieszpory (z łac. vespera: wieczór) — wieczorne nabożeństwo w kościołach chrześcijańskich, tradycyjnie odprawiane o zachodzie słońca. [przypis edytorski]

nieszpór — dziś: nieszpory; nabożeństwo wieczorne w kościele katolickim. [przypis edytorski]

nieszpór — nabożeństwo wieczorne; dziś zwykle w lm: nieszpory. [przypis edytorski]

nieszpór — nabożeństwo wieczorne w kościele katolickim. [przypis edytorski]

nieszpór — tu: wieczorna modlitwa z brewiarza. [przypis edytorski]

nieszpór właśc. nieszpory — wieczorne nabożeństwo w kościele katolickim. [przypis edytorski]

nieszporne modły — modły wieczorne; nieszpory (łac. vesperae od vesper: wieczór) liturgia odprawiana w kościołach chrześcijańskich wieczorem (tradycyjnie o zachodzie słońca). [przypis edytorski]

nieszporny — tu: poważny, dostojny; nieszpory — przedostatnia, wieczorna część liturgii godzin, to jest cyklu codziennych modlitw obowiązkowych dla osób ze święceniami duchownymi. [przypis edytorski]

nieszpory — katolicka msza wieczorna. [przypis edytorski]

nieszpory — katolickie śpiewane nabożeństwo wieczorne, odprawiane w dni świąteczne. [przypis edytorski]

nieszpory — nabożeństwo wieczorne w kościele katolickim. [przypis edytorski]

nieszpory (rel.) — śpiewane nabożeństwo wieczorne, odprawiane w dni świąteczne. [przypis edytorski]

nieszpory (rel.) — śpiewane nabożeństwo wieczorne w liturgii katolickiej. [przypis edytorski]

nieszpory — śpiewane nabożeństwo wieczorne. [przypis edytorski]

nieszpory sycylijskie — powstanie mieszkańców Sycylii przeciw panowaniu Andegawenów (1282). [przypis edytorski]

nieszpory — tu: wieczorne modlitwy z brewiarza. [przypis edytorski]

nieszpory — wieczorne nabożeństwo w kościele katolickim, rozpoczynające się zwyczajowo mniej więcej w czasie, gdy zachodzi słońce. [przypis edytorski]

nieszpory — wieczorne nabożeństwo w kościołach chrześcijańskich, tradycyjnie odprawiane o zachodzie słońca. [przypis edytorski]

nieszpory (z łac. vespera: wieczór) — wieczorne nabożeństwo w kościołach chrześcijańskich, tradycyjnie odprawiane o zachodzie słońca. [przypis edytorski]

nieszpułka — nieszpułka zwyczajna a. nieszpułka jadalna (Mespilus germanica), krzew lub drzewko z rodziny różowatych; uprawiana już 3 tys. lat temu na terenach dzisiejszego Iranu, następnie w staroż. Grecji i Rzymie dla niewielkich (o średnicy 2–3 cm), kulistych, czerwonych owoców o chropowatej, grubej skórce i kwaskowatym smaku. Po zerwaniu owoce nie nadają się do spożycia, wymagają leżakowania przez kilka tygodni w suchym i chłodnym miejscu, aby nabrały słodyczy. Z nieszpułki sporządzano marynaty, marmolady i nalewki. W średniowieczu nieszpułka była przysmakiem dworskich stołów, od XVII–XVIII w. jej popularność zaczęła maleć, obecnie jest mało znana. [przypis edytorski]

Nie tak dawno — tekst pochodzi z 1903, a pełny druk broszury z 1905 roku. [przypis edytorski]

nie takem słaby (starop. forma) — skrót od: nie tak [jest]em słaby. [przypis edytorski]

nietęgo — niezbyt dobrze, słabo, kiepsko. [przypis edytorski]

nietknięty — tu: nieporuszony, niepoddający się emocjom. [przypis edytorski]

nie tknięty — tu: nie wzruszony. [przypis edytorski]

nie tłumaczyliśmy całego poematu „Hajdamacy”… — brak ten biblioteka Wolne Lektury uzupełnia osobną publikacją Hajdamaków w tłumaczeniu Leonarda Sowińskiego. [przypis edytorski]

Niet, mołodoj cziełowiek (ros.) — Nie, młody człowieku. [przypis edytorski]

nie to marzyłem — dziś: nie o tym marzyłem. [przypis edytorski]

nietoperzów — dziś popr. forma D. lm: nietoperzy. [przypis edytorski]

nietoperzów — dziś popr. forma: nietoperzy. [przypis edytorski]

nietoperz — w innych wydaniach pojawia się też forma gw.: niedoperz. [przypis edytorski]

nietota — ludowa nazwa rośliny z rodz. widłakowatych (Lycopodiaceae), inaczej wroniec widlasty a. widłak wroniec (Huperzia selago), także: Spica sarmatica (tak notowany w Zielniku Szymona Syreniusza z 1611 r.); w Polsce występuje na niżu w cienistych lasach, ale przeważnie w górach, wśród kosodrzewiny, na halach, w Sudetach oraz w Tatrach od regla dolnego aż po najwyższe szczyty, po 1590 m n.p.m.; roślina ma własności trujące, ze względu na zawartość alkaloidów: annotyny i likopodyny. [przypis edytorski]

Nie trać nadziei, jakkolwiekć się dzieje — parafraza cytatu z Pieśni IX Ksiąg Wtórych Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]

nie trawiący — nie marnując. [przypis edytorski]

nietrefny (daw.) — niewłaściwy; mniej stosowny. [przypis edytorski]

nietroskliwie — tu: beztrosko. [przypis edytorski]

nie trudne (starop. forma) — dziś popr.: nietrudne. [przypis edytorski]

Nie trwożę się grobu, bo gdy moje kości legną w ziemi, to będę z nią razem, z moją kochaną, i rozpłynę się w drobne cząstki i żyć będę w liljach i koronach ich cichem życiem — Odnaleziony cytat z Gazeta warszawska, 23 sierpnia 1892, nr 223 brzmi: „I choć mi już blizko do grobu, ja przed nim się nie trwożę, jak inni starzy, bo gdy moje kości legną w tej ziemi, toż będę z nią razem, z moją kochanką, i rozpłynę się w drobne cząstki i żyć dalej będę w liliach i koronach ich cichem życiem”. [przypis edytorski]

nietry — grząskie tereny, porośnięte łozą, trzcinami, olchą i zielskiem. [przypis edytorski]

nie trza (gw.) — nie trzeba, nie potrzeba. [przypis edytorski]

nie trza — poprawnie: nie trzeba. [przypis edytorski]

Nie trzeba było w pierwszy szereg prosić — z własnej woli, samorzutnie ustawiał się w pierwszym szeregu walczących. [przypis edytorski]

nie trzebać było — skrót od: nie trzeba ci było. [przypis edytorski]

nie trzeba — tu: nie należy, nie wolno. [przypis edytorski]

nie trzebaż (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie trzeba, czyż nie trzeba. [przypis edytorski]

Nie twoje dieło, a tam razbierut (ros.) — nie twoja sprawa, a tam to sprawdzą. [przypis edytorski]

nie tyle — nie tak bardzo. [przypis edytorski]

nie tylko nie jest notoryczny, a właśnie — dziś popr.: ale właśnie. [przypis edytorski]

nie tylkoście go nie ujarzmili, lecz (…) ułatwili mu — daw. konstrukcja z ruchomą końcówką czasownikową, która odnosi się do dwóch kolejnych czasowników; inaczej: nie tylko go nie ujarzmiliście, lecz ułatwiliście mu. [przypis edytorski]

nie tylo czyniący, ale czyniącym przyzwalający godni są śmierci — por. Rz 1, 32. [przypis edytorski]

nie tym — dziś popr.: nie w tym. [przypis edytorski]

Nietzsche, Friedrich (1844–1900) — filozof i pisarz niem.; studiował filologię klasyczną, teologię, dzieje Kościoła i historię na uniwersytetach w Bonn i w Lipsku, w latach 1869–1879 był profesorem nadzwyczajnym w katedrze filologii klasycznej uniwersytetu w Bazylei; od 1869 r. bezpaństwowiec (wyrzekł się obywatelstwa pruskiego); autor dzieł: Narodziny tragedii czyli hellenizm i pesymizm, Tako rzecze Zaratustra, Poza dobrem i złem, Wola mocy i in.; naczelne miejsce w jego filozofii zajmuje kategoria życia (egzystencji, afirmacji istnienia i dążenia do jego pełni) oraz odrzucenie poszukiwania esencji, czyli ukrytego sensu świata (np. sensu zakorzenionego w koncepcji Boga); Nietzsche był krytykiem chrześcijaństwa i ufundowanej na nim kultury zachodniej; postulował natomiast powrót do wartości staroż. kultury greckiej. [przypis edytorski]

Nietzsche, Friedrich (1844–1900) — filozof i pisarz niem.; studiował filologię klasyczną, teologię, dzieje Kościoła i historię na uniwersytetach w Bonn i w Lipsku, w latach 1869–79 był profesorem nadzwyczajnym w katedrze filologii klasycznej uniwersytetu w Bazylei; od 1869 r. bezpaństwowiec (wyrzekł się obywatelstwa pruskiego); autor dzieł: Narodziny tragedii czyli hellenizm i pesymizm, Tako rzecze Zaratustra, Poza dobrem i złem, Wola mocy i in.; naczelne miejsce w jego filozofii zajmuje kategoria życia (egzystencji, afirmacji istnienia i dążenia do jego pełni) oraz odrzucenie poszukiwania esencji, czyli ukrytego sensu świata (np. sensu zakorzenionego w koncepcji Boga); Nietzsche był krytykiem chrześcijaństwa i ufundowanej na nim kultury zachodniej; postulował natomiast powrót do wartości staroż. kultury greckiej. [przypis edytorski]