Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | grecki | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia grecka | włoski

Według języka: wszystkie | polski


Znaleziono 756 przypisów.

nefesz — istota, nefaszot l. m.: istoty. [przypis tłumacza]

Neile — modlitwa kończąca Jom Kipur. [przypis tłumacza]

Nemea — [miasto] w płn.-wsch. Peloponezie, między Kleonaj a Fliuntem. [przypis tłumacza]

Nemezis — νέμεσις, ultio, Demüthigung (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski; Nemezis (mit. gr.): bogini zemsty, przeznaczenia i sprawiedliwości świata; uosobienie gniewu bogów i kary spadającej na ludzi ogarniętych pychą]. [przypis tłumacza]

Nemezjusz — biskup z Emezy, jeden z przedstawicieli patrystyki poaugustynowskiej. [przypis tłumacza]

neminem (…) inscitia (łac.) — „Niechaj nikt nie stara się ciągnąć korzyści z głupoty drugiego” (Cicero, De officiis, III, 17; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nemo ante obitum beatus est (łac.) — Nikt nie jest szczęśliwy przed śmiercią. [przypis tłumacza]

Nemo (…) certior (łac.) — „Niech nikt nie myśli, że jest dalej grobu, ani że jutra pewniej doczeka niż bliźni” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 91; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Nemo (…) descendere — Persius, Satirae IV, 23. [przypis tłumacza]

Nemo facit virtutem in nomine meo et cito possit de me male loqui (łac.) — Mk 10, 39: „Nikt nie jest co by czynił cuda w imieniu moim, aby mógł snadnie źle mówić o mnie. [przypis tłumacza]

nemo (…) impelli — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 13. [przypis tłumacza]

Nemo novit Patrem nisi Fillus, et cui voluerit Filius revelare. (łac.) — Mt 11, 27: „Nikt nie zna Ojca jak tylko Syn, i ten, któremu Syn zechciał objawić”. [przypis tłumacza]

Nemo (…) Permitas — Iuvenalis, Satirae XIV, 233. [przypis tłumacza]

Nemo potest facere signa que tu facis nisi Deus (łac.) — „Co za znak czynisz, iżbyśmy widzieli i uwierzyli ci?” — „Nie powiadają: Jaką naukę głosisz?” (J 6, 30). „Nikt nie może czynić znaków, które ty czynisz, jeno Bóg” (J 3, 2). [przypis tłumacza]

Nemo (…) sequuta — Lucretius, De rerum natura, III, 942. [przypis tłumacza]

Nemo suit, neque Filius (łac.) — Mk 13, 32: „Nikt nie wie, ani Syn”. [przypis tłumacza]

Nempe (…) tergo (łac.) — „Bo śmierć dosięgnie nawet najchybszego męża:/ I porazi pacholę na młodych kolankach/ Uciekające trwożnie” (Horatius, Odae, III, 2, 14. 2; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

neodamodowie — heloci, spartańscy chłopi-poddani, byli pociągani do służby wojskowej (najczęściej na flocie). Za zasługi wojenne otrzymywali wolność i zwali się neodamodami. Pełnego prawa obywatelstwa nie uzyskiwali nigdy. [przypis tłumacza]

Ne (…) olivis — Martialis, Epigrammata XIII, I, 1. [przypis tłumacza]

Neoryci, naród ujarzmiony przez Aleksandra (…) — por. Diodor z Sycylii, XVII, 105. Livius Titus, Ab Urbe condita, XXII, 51. [przypis tłumacza]

Neosa — Νέου (N), Ἁνανίου (D). [przypis tłumacza]

Neptunus (…) tenet — Vergilius, Aeneida, II, 610. [przypis tłumacza]

neque (…) cogitur (łac.) — „Nie zmusza go żadna konieczność, aby obstawać i bronić wszystkiego, co mu zalecono i wykładano” (Cicero, Academica, IV, 3; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Neque (…) cunnum — Horatius, Satirae, 2, 69. [przypis tłumacza]

Neque dicet: Forte mendacium est in dextera mea (łac.) — „Ani rzec: izali to nie jest oszukanie, co jest w prawicy mojej?”. [przypis tłumacza]

Neque (…) Domini (łac.) — 2 Krl 14,17 [„Nie wzrusza się ani błogosławieństwem, ani złorzeczeniem, niby Anioł Pański”; Red. WL]. [przypis tłumacza]

neque (…) efferentem — Cicero, De officiis, I, 34. [przypis tłumacza]

Neque enim (…) amaritiem (łac.) — „I ja nie jestem obcy tej bogini,/ Co w duszę leje słodycz wraz z goryczą” (Catullus, Carmina, LXVIII, 17; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

neque (…) gero — autor nieznany. [przypis tłumacza]

Neque (…) malis (łac.) — „Niechaj on nie ma żadnego grobu,/ Jakoby portu dla ciała,/ Gdzie by po trudach życia ziemskiego/ Dusza spokoju zaznała” (Cicero, Tusculanae disputationes, I, 44; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

neque (…) obnoxiae — Tacitus, Annales, XIII, 45. [przypis tłumacza]

Neque (…) omnia — Cicero, De natura deorum, I, 17. [przypis tłumacza]

Neque (…) potest — Cicero, De finibus bonorum et malorum, I, 3. [przypis tłumacza]

neque reapse hoc fundamentum sufficere evicit (łac.) — I w samej rzeczy nie przeprowadził wystarczająco tej zasady. [przypis tłumacza]

neque (…) sunt — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXII, 19. [przypis tłumacza]

ne quid nimis (łac.) — byle nie zanadto. [przypis tłumacza]

Nereidy — córki morskiego bożka Nereusa. [przypis tłumacza]

Neron (…) bym nigdy nie był nauczył pisać! — Seneka (Młodszy), O łagodności, II, 1, 2. [przypis tłumacza]

Neron, Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus (37–68) — znany cesarz rzymski [przedstawiany jako uosobienie tyrana; red. WL]. [przypis tłumacza]

nerw jamisty — dwuznacznik o sprośnym znaczeniu. [przypis tłumacza]

Nescio (…) agnos (łac.) — „Nie wiem, czyj wzrok mi moje urzeka owieczki” (Vergilius, Eclogae, III, 103; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Ne si (…) intero — Petrarka. [przypis tłumacza]

Ne si terrerentur et non docerentur, improba quasi dominatio videretur (łac.) — Aby w razie, gdyby działano postrachem, a nie nauką, panowanie nie wydało się niegodziwym. [przypis tłumacza]

Nessusa mam koszulę… — aluzja do podania o śmierci Heraklesa [Dejanira, żona Herkulesa, zazdrosna o męża, podarowała mu szatę nasyconą krwią centaura Nessosa, zabitego niegdyś przez Heraklesa; krew centaura, rzekomo mająca zapewniać wierność, była palącą trucizną; szata wżarła się w ciało herosa, który aby skrócić swoje męczarnie, zbudował stos pogrzebowy i rzucił się w płomienie; red. WL]. Szekspir musiał znać tragedie Seneki, a więc i Herkulesa w szale (Hercules furens). — Lichas (wspomniany i w Kupcu weneckim, II, 1) był to służący, który Heraklesowi przyniósł od Dejaniry szatę zatrutą krwią Nessosa. Bohater wrzucił go do morza. [przypis tłumacza]

neszama jetera — dusza dodatkowa; według wierzeń chasydów Żyd otrzymuje w sobotę dodatkową duszę od Boga. [przypis tłumacza]

Netejras — Νετείρας (N), Νετίρας (D). [przypis tłumacza]

Ne (…) tentationemBiblia, Mt 6: 13. [przypis tłumacza]

Ne timeas pusillus grex (łac.) — Łk 12, 32: „Nie bój się o maluczkie stado”. [przypis tłumacza]

Ne utile (…) angi (łac.) — „Nie masz w tym z pewnością żadnego pożytku, aby wiedzieć, co przyszłość niesie; nędzna zaś rzecz kłopotać się o rzeczy daremne” (Cicero, De natura deorum, III, 6; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Neveu de RameauKuzynek mistrza Rameau, przekład L. Staffa, Lwów 1910. [przypis tłumacza]

New York Central Rail-road — Centralna kolej żelazna Nowego Yorku. [przypis tłumacza]

New Yorks Streets — Ulice Nowego Yorku. [przypis tłumacza]

niby drugi LindorCyrulik sewilski Beaumarchais'go. [przypis tłumacza]

niby strategów i satrapów — Clementz: „und liess sie an deren Spitze”, przekład całego ustępu niepotrzebnie dowolny i bez charakteru. [przypis tłumacza]

niby wielka pani — Jesteśmy w domu zamożnego mieszczanina. [przypis tłumacza]

Nic bardziej nie umacnia pirronizmu jak to (…) — Tzn. niesłusznie wykazaliby słabość natury ludzkiej, skoro ludzie wznieśliby się do tego, co wedle nich jest najwyższą mądrością. [przypis tłumacza]

Nicetas z Syrakuzy (…) wpadł na myśl twierdzić, iż to ziemia się obraca — Cyceron, Księgi akademickie (Academica), IV, 39. [przypis tłumacza]

Ni cię tykam, ni cię… dosyć (neque te tango neque te… taceo) — prawdziwe rzymskie poczucie przyzwoitości każe Plautowi nieraz wstrzymać się od wyraźnego powiedzenia czegoś nieprzystojnego. [przypis tłumacza]

nic szlachetnego — Flawiusz przeciwstawia szlachetne nieszlachetnemu, γενναῖον — ἀγενέστατον. Tłumacze język „filozofującego” Flawiusza zamieniają na „wojskowy” i przeciwstawiają: „heldenmüthig — schlimmste Feigheit” (Clementz), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]

Nic to (…) wszystkiego — Diogenes Laertios, Życie Archezylausa [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, IV, 38. [przypis tłumacza]

Nic tu czyścić nie potrzeba (huius sermo hau cinerem quaesitat) — dosłownie: „jej mowa nie potrzebuje popiołu” (do wyczyszczenia jej); następuje gra słów na temat „czystej prawdy” (w oryginale: loquitur laute) i „brudu” w charakterze żołnierza. [przypis tłumacza]

Nicuje mój styl — Ajschines zarzucał mu wybujałe przenośnie. [przypis tłumacza]

niczym † dla Rzymian — krzyżyk oznacza, że tekst jest w tym miejscu zepsuty. [przypis tłumacza]

nie Antygonem, lecz Antygoną — właściwie καὶ Ἀντιγόνην ἐκάλεσεν. [przypis tłumacza]

Niebawem Herod znalazł się w położeniu niemal bez wyjścia… — por. Starożytności XV, VI, 1; VI, 7 etc. X, 1–3. [przypis tłumacza]

Niebawem wylądował w Judei człowiek, który w sztuce chytrości był daleko większym mistrzem… — por. Starożytności XVI, X, 1 etc. [przypis tłumacza]

Nie będę mówił o tym, jak Neron, pławiąc się w bogactwach, powodzeniem upojony… — por. Starożytności XX, VIII, 3–7. [przypis tłumacza]

nie będziecie prowadzić wojny po stronie Lacedemończyków — kto zabija wodzów zwycięskich, pogromców Lacedemończyków, ten jest sprzymierzeńcem Lacedemończyków i po ich stronie walczy przeciw Atenom. [przypis tłumacza]

nie bez znaczenia były zeszłoroczne poselstwa — o tyle nie, że wywołały zażalenia; innego skutku nie miały i znaczenie było chyba czysto moralne. [przypis tłumacza]

niebiańskie lwy — aniołowie; ziemskie skały — cadycy. [przypis tłumacza]

Niebu niech będzie chwała! — Nie bez intencji każe Molier chować się Orgonowi za murem niejasnych i wykrętnych odpowiedzi, w końcu zaś dwa razy z rzędu powołać się na niebo, gdy chodzi tylko po prostu o chęć niedotrzymania słowa. To już szkoła Tartufa. Widzimy ucznia, zanim niebawem zobaczymy mistrza. Molier uczynił Orgona niesympatycznym, nieludzkim, niecierpliwiącym, jak gdyby mówiąc: oto, co z człowieka robi ciasno pojęta dewocja. [przypis tłumacza]

nie była bowiem pora stosowna do zalewania pól — połowa września. [przypis tłumacza]

nie było owiec, kupiono pociągowego wołu — owce stanowiły własność wspólną, wół pociągowy był prywatną własnością jakiegoś żołnierza. [przypis tłumacza]

Niechaj ojciec zabije†, skoro sponiewierał — ὡς τῷ πατρὶ κτείνειν αὐτοὺς ἔστιν † ἡδὺ καὶ προτίθεται τὸ ἔγκλημα (zamiast ἡδὺ u Dindorfa εἰ δή); krzyżyk oznacza, że rękopis jest w tym miejscu zepsuty; patri licere occidere ipsos, si scilicet crimen objiceret [opuszczono cytaty z tłum. na niemiecki i rosyjski]. [przypis tłumacza]

Niechaj przeto u nas dziejopisarstwo o tyle większym cieszy się poważaniem, o ile u Greków podległo zaniedbaniu — Flawiusz silniej jeszcze napada na historyków greckich w pracy swej Przeciw Apionowi, będącej odpowiedzią na pismo Apiona Przeciwko Żydom (Κατὰ Ιουδαίων). [przypis tłumacza]

niechaj wie — πεσεῖν (N), παίδων (D). [przypis tłumacza]

Niechby uciechy życia (…) przez niebezpieczeństwo — pierwotnie rozdział ten kończył się tak: „Do tej pory będziemy patrzyli w skupieniu, jak z naszych paryskich zakładów wychowawczych wychodzą albo profesorowie wykładający wedle doskonałych metod ostatnie zdobycze nauki, albo dandysi, fircyki, umiejący jedynie dobrze zawiązać krawat i bić się wytwornie w Lasku Bulońskim. Ale niech cudzoziemiec splugawi swą obecnością ziemię ojczystą: we Francji gra się na rentę, w Hiszpanii robi się partyzantkę. Gdybym chciał zrobić z mego syna człowieka, który dojdzie do czegoś, energicznego i zdolnego hultaja, który przebije się przez świat talentem, wychowałbym go w Rzymie, gdzie wszakże na pierwszy rzut oka widzi się jedynie pedantów nauczających głupstwa”. Stendhal usunął to zakończenie. [przypis tłumacza]

Nie chcesz tedy, abym widziała „Hetmana” — mowa o sztuce pana de Guilberta, którą właśnie miano na dworze w Wersalu. [przypis tłumacza]

Niech ci to zawsze będzie jasne… — treść ustępu z Epikteta. Cytat z Platona: Teajtet, 174 (nieściśle). [przypis tłumacza]

niech dzielą z wami łaskę bogów, wymodloną w waszych rzetelnych pragnieniach… — Pochód Aleksandra Wielkiego w głąb Azji rozkołysał na nowo nadzieje patriotów. Nastrój był wprost rewolucyjny. Dlatego Ajschines po przegranej uszedł z Aten. [przypis tłumacza]

Niech mu niebo daruje, jak ja darowałem — Tak wedle tradycji ten wiersz brzmiał w pierwszej redakcji sztuki (Oh ciel, pardonne lui comme je lui pardonne!) Później Molier zmuszony był go złagodzić na: O ciel, pardonne lui la douleur qu'il me donne (O niebo, przebacz mu ból, który mi zadaje). [przypis tłumacza]

niech nas rozsądzi nie Aleksander, syn Priama — czyli Parys. Znany jest sąd Parysa, rozstrzygający spór o piękność między trzema boginiami: Herą, Ateną i Afrodytą. [przypis tłumacza]

Niech nikt z naszego nieszczęścia nie szydzi… — wisielcy stanowili ulubiony temat popularnych żartów i konceptów. [przypis tłumacza]

Niech ogień spali twe cedry — Bet ha-midrasz, czyli Świątynia Pańska, zbudowany był także z cedrowego drzewa rosnącego w lasach Libanu. [przypis tłumacza]

Niechże go trąd ogarnie — Trędowaci mieli opinię szczególniejszej jurności. [przypis tłumacza]

Niechże ogień świętego Antoniego sparzy kiszkę stolcową złotnika — „Ogniem św. Antoniego” nazywano chorobę różę. [przypis tłumacza]

Niechże się zapytają tej właśnie religii (…) — Mówiąc, iż Bóg chciał zaślepić potępionych. [przypis tłumacza]

Nie cieszcie się ze swoich cudów, powiada Chrystus (…) — Łk 10, 20. [przypis tłumacza]

Nieco przed końcem urzędowania Montaigne'a (…) pozostał w domu — ten epizod, jak również wyrażanie o „dwojgu lub trojgu dziatek”, które postradał w niemowlęctwie, stanowią główne źródło legendy o egoizmie Montaigne'a. [przypis tłumacza]

nie czytał go nawet w przekładzie, wyjąwszy może Cyropedię lub wyjątki z niej, bo wspomina o Pantei — Sinko, Źródła w „Żywocie człowieka poczciwego” (Rozprawy filologiczne Akademii Umiejętności, 1906, t. XXVIII), str. 32. [przypis tłumacza]

nie dała ci jakiegoś patyczka — Zapisana wstążka, którą dopiero wówczas można było odczytać, skoro się ją owinęło naokoło patyka identycznej grubości z tym, który był przy pisaniu użyty. [przypis tłumacza]

Nie, dalibóg, odstąpić interesów państwa — rozumie się: nie tak powinna wyglądać działalność, żeby… [przypis tłumacza]

niedawne papieskie zarządzenie — reforma przeprowadzona przez Grzegorza XIII w r. 1582, a stanowiąca dziś używany kalendarz gregoriański. [przypis tłumacza]

niedługo później do Koryntu — wojna beocko-koryncka przeciw Sparcie w r. 395–394. [przypis tłumacza]

nie dla mnie te wpadki, wypadki — naśladowanie Plautowskiej gry słów: ego istam insulturam et desulturam nil moror. [przypis tłumacza]

nie dochodził, jak tak zwany przez filozofów „kosmos” powstał — takie pytanie postawili sobie najstarsi filozofowie: Tales, Anaksymander, Anaksymenes (Jończycy z Miletu), i ono stało się zasadniczym zagadnieniem filozoficznym. Wszechświat oznaczono wyrazem fysis (przyroda), a od Pitagorasa z Samos (VI w. przed Chr.) wyrazem kosmos (ład), gdyż we wszechświecie panuje ład, którego prawa można wykryć. [przypis tłumacza]

nie dokonał — άλλ' η Θεῷ μόνω [= prócz Boga samego], stąd u tłumaczów: nisi Deo soli, ausser der Gottheit allein (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]

Nie doścignę jej dzisiaj — Prawie całą tę scenę Molier powtórzy w Chorym z urojenia. [przypis tłumacza]

Niedowiarki najbardziej łatwowierni: wierzą w cudy Wespazjana — Tacyt, Hist. IV, 81. [przypis tłumacza]