Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | niemiecki | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski

Według języka: wszystkie | français | lietuvių | polski


Znaleziono 1335 przypisów.

desiderabilem praesentiam (łac.) — pożądanej obecności. [przypis redakcyjny]

desiderat aquas (łac.) — pragnie wody. [przypis redakcyjny]

desideriis (łac.) — do życzeń. [przypis redakcyjny]

desideriis nostris (łac.) — dla naszych żądań. [przypis redakcyjny]

desiderium (łac.) — żądanie. [przypis redakcyjny]

Desmunda — hrabstwo Desmond w Anglii. [przypis redakcyjny]

Desna — rzeka płynąca przez Rosję i Ukrainę, najdłuższy lewy dopływ Dniepru; nad Desną położony jest Czernihów. [przypis redakcyjny]

despekt (z łac.) — obraza. [przypis redakcyjny]

despekt (z łac.) — uchybienie, obelga. [przypis redakcyjny]

desperatos in quieta Republica honores in turbido posse assequi arbitrantur (łac.) — mniemają, że w zamęcie mogą osiągnąć zaszczyty, o których czasu spokoju rzeczypospolitej zwątpili. [przypis redakcyjny]

despotyczną władzą — dla Staszica cechą despotyczną w ustroju ang. są prawa króla w stosunku do Parlamentu (prawo odmowy zatwierdzenia uchwał, prawo zwoływania i rozwiązywania Izby); por. Monteskiusza, Duch Praw XI 6, który właśnie w tym upatruje rękojmię praworządności trwałej. [przypis redakcyjny]

despotyzm — chodzi o wszelkie jedynowładztwo nieograniczone, zarówno oświecone, ożywione poczuciem prawa i ceniące godność poddanych („monarchia” Monteskiusza), jak to, w którym samowola władcy starczy za prawo („despotyzm” Monteskiusza). [przypis redakcyjny]

dessous (fr.) — spodnia bielizna. [przypis redakcyjny]

de statu rerum (łac.) — o stan rzeczy. [przypis redakcyjny]

d'Estrées, Gabrielle (1570/1573–1599) — księżna Beaufort i Verneuil, markiza Monceaux, kochanka króla fr. Henryka IV (1553–1610). [przypis redakcyjny]

destynowany — wyznaczony. [przypis redakcyjny]

desudavit (łac.) — napociło się. [przypis redakcyjny]

desuper (łac.) — z góry. [przypis redakcyjny]

de tempore (łac.) — o czasie; tu: o terminie ślubu. [przypis redakcyjny]

determinizm jest w tym wypadku określony motywacją (…) — zob. niniejszą rozprawę, ustęp 64. [przypis redakcyjny]

detestabile scriptum (łac.) — przeklęte pismo. [przypis redakcyjny]

de throno (łac.) — z tronu. [przypis redakcyjny]

De tribus impostoribus — książka z XVI wieku ogłaszająca Mojżesza, Jezusa i Mahometa za oszustów; wedle Grzegorza IX miał ją napisać Fryderyk II. [przypis redakcyjny]

detrimenta (łac.) — szkody. [przypis redakcyjny]

detrimentum (łac.) — szkodę. [przypis redakcyjny]

detulit (łac.) — doniósł. [przypis redakcyjny]

deturbare (łac.) — strącić. [przypis redakcyjny]

de tutela (łac.) — z opieki. [przypis redakcyjny]

de uicissitudine fortunae (łac.) — o zmienności losu. [przypis redakcyjny]

de ulterioribus (łac.) — o dalszych rzeczach. [przypis redakcyjny]

Deus avertat (…) nostra civitas (łac.) — Boże uchowaj, by się nam po lewej ukazało; po prawej powinno być nasze miasto. [przypis redakcyjny]

Deus ex machina (łac.) — Bóg z maszynerii. [przypis redakcyjny]

deus ex machina (łac.) — nagłe i niespodziewane rozwiązanie (określenie zaczerpnięte z dziejów dramatu i teatru greckiego). [przypis redakcyjny]

Deus, venerunt gentes (…) psalmodyję słodką — Psalm 79, poczynający się od słów: „Boże, poganie weszli w dziedzictwo twoje”. Słowa te w tekście jak i w przekładzie są po łacinie napisane. [przypis redakcyjny]

de verbum (łac.) — poprawnie: de verbo; ale to mówi nieuk. [przypis redakcyjny]

De vestra (…) loqui (łac.) — O waszej sławie lepiej zamilczeć, niż za mało powiedzieć. Cytat z pamięci, niedokładny z Sallustiusza Bellum Iugurthinum XIX: „De Carthagine silere melius puto, quam parum dicere”. [przypis redakcyjny]

de vita et moribus (łac.) — o życie i obyczaje. [przypis redakcyjny]

de vita et moribus spiritualium (łac.) — o życie i obyczaje duchowieństwa. [przypis redakcyjny]

devoré d'ambition — pożerany ambicją, pragnieniem sławy. [przypis redakcyjny]

devotissime (łac.) — jak najpobożniej. [przypis redakcyjny]

dewizka — łańcuszek przy zegarku wraz z jakąś ozdobą czy figurką. [przypis redakcyjny]

Dewona — hrabstwo Devonshire w Anglii. [przypis redakcyjny]

dextram porrigere (łac.) — prawicę podać. [przypis redakcyjny]

dextre (łac.) — zręcznie. [przypis redakcyjny]

dezabil (z fr.) — ranny albo nocny strój. [przypis redakcyjny]

dezolacja — spustoszenie. [przypis redakcyjny]

Dezorganizacja nie może się zreorganizować — w korespondencji Krasiński często stosował tę formułę zarówno do stanu własnego zdrowia, jak do współczesnego mu stanu stosunków społecznych. [przypis redakcyjny]

diabła Bohomolec dał w swojej postaci — mowa o dziele Jana Bohomolca Diabeł w swojej postaci z okazji pytania, jeśli są upiory (Warszawa 1772), zwalczającym powszechne jeszcze wówczas przesądy i zabobony. [przypis redakcyjny]

diable — tu w znaczeniu: diablo, diabelnie. [przypis redakcyjny]

diaboł po niemiecku — diabła wyobrażano sobie często w obcisłym stroju niemieckim. [przypis redakcyjny]

Diakujem, pane (ukr.) — dziękujemy, panie. [przypis redakcyjny]

dialektyk — tu: biegły w sztuce dyskutowania. [przypis redakcyjny]

diallela (διαλληλος τρόπος) — znaczy tyle co kołowanie w dowodzeniu, circulus in probando. Trentowski nazwał ją błażkiem i tak określił: „Wszędzie tam rodzi się nieloiczne kółko, czyli błażek, gdzie dowodzimy rzeczy naszej tym, co było właśnie do dowiedzenia; gdzie ogólnikiem robimy będący celem wyniknik, wyraziwszy go inaczej, gdzie np. m opieramy na r, a znowu r na m, czyli, jak mówią, gdzie cygan daje świadectwo żydowi a żyd cyganowi. Nieraz największy filozof może się zaplątać w błażek, rozwijając całokształt swej nauki. Grecy mianowali go diallele i uważali za głównego sprawcę Dialektyki” (Myślini II, 423, 424). [przypis redakcyjny]

dialogi a là Lukian — Lukian z Samosaty (II w.n.e.), gr. pisarz i filozof, był autorem dzieł: Dialogi bogów i Dialogi umarłych. [przypis redakcyjny]

dialog — prosta forma sceniczna do poł. XVIII w. uprawiana w teatrach konwiktów zakonnych. [przypis redakcyjny]

Diana — bogini księżyca i łowów, niezłomna dziewica. [przypis redakcyjny]

Diana de Cadignan — bohaterka opowiadania Balzaka, do którego p. de Charlus robi aluzję (Sekrety księżnej de Cadignan). [przypis redakcyjny]

Diana — starorzymska bogini łowów i lasów, przedstawiana w sztuce starożytnej jako kobieta będąca uosobieniem piękna i zdrowia. [przypis redakcyjny]

Diana — w mit. rzym. dziewicza bogini księżyca i śmierci, opiekunka lasów i myślistwa (odpowiedniczka gr. Artemidy), siostra Apollina. Słynęła z urody; przedstawiano ją z łukiem i pękiem strzał w kołczanie, w krótkiej do kolan tunice przepasanej szarfą. [przypis redakcyjny]

Diana z gajów wygnała Helicę — Diana w mitologii starożytnej była symbolem czystości. Spostrzegłszy ta bogini, że jej nimfa Halice nie dość pilnie strzegła tej cnoty, ze swoich świętych gajów ją wygnała. [przypis redakcyjny]

Diatryba — krytyka gorzka i gwałtowna. [przypis redakcyjny]

Diavolo maledetto del Christo! (wł.) — Diabeł przeklęty przez Chrystusa. [przypis redakcyjny]

Diawoł błahougodnyku ne straszen (z ukr.) — człowiek czystego serca nie boi się diabła. [przypis redakcyjny]

Dicas (…) piscatores (łac.) — Powiedz, że jesteśmy rybakami. [przypis redakcyjny]

Dicebant mihi sodales (…) levatas — Mówili mi towarzysze, że, gdybym odwiedził mogiłę kochanki, ulżyłbym nieco mym smutkom. [przypis redakcyjny]

dictabat (łac.) — dyktował. [przypis redakcyjny]

dicterium (łac.) — przysłowie. [przypis redakcyjny]

dictum acerbum (łac.) — przykre powiedzenie. [przypis redakcyjny]

didków syn — diabli syn, czarci pomiot; didko (ukr.) — diabeł. [przypis redakcyjny]

did like — naprawdę kochałem. [przypis redakcyjny]

die 16 Augusti (łac.) — dnia 16 sierpnia. [przypis redakcyjny]

diecezjalny (z gr.) — znajdujący się na obszarze zarządu jakiegoś biskupa. [przypis redakcyjny]

„Die Dame” (niem.) — „Pani”, niemieckie czasopismo ilustrowane. [przypis redakcyjny]

Die Disciplin der reinen Vernunft” — tę część dzieła Kanta nazwał Trentowski (Myślini II, 436) „ćwiczeniem czystego umysłu”; ale ponieważ Kant ma na oznaczenie „ćwiczenia” inny wyraz, mianowicie: „Unterweisung”, wypadło mi więc „Disciplin” przetłumaczyć słowem: „karność”, bo jest ona równoznaczną z „Zucht”. [przypis redakcyjny]

die Ianuarii futuri (łac.) — dnia przyszłego stycznia. [przypis redakcyjny]

dies exspirationis (łac.) — dzień skończenia dzierżawy. [przypis redakcyjny]

Dies illa, dies irae (łac.) — Dzień ów, dzień gniewu; początkowe słowa (w porządku przestawionym) średniowiecznego (XIII w.) hymnu kościelnego o Sądzie Ostatecznym; w liturgii katolickiej hymn pogrzebowy. [przypis redakcyjny]

Dies irae, dies illa… (łac.) — początkowe i środkowe wiersze hymnu Tomasza z Cellano (XII w.) Dies irae [tj. Dzień gniewu]: [przypis redakcyjny]

dies irae et calamitatis (łac.) — dzień gniewu i nieszczęść. [przypis redakcyjny]

dies irae et calamitatis (łac.) — dzień gniewu i nieszczęścia. [przypis redakcyjny]

dieta — tu: przepis lekarski. [przypis redakcyjny]

dieta (z łac.) — tutaj: ograniczenie pokarmów, miara w jedzeniu i piciu. [przypis redakcyjny]

Dieu dispose (fr.) — Bóg rozporządza. [przypis redakcyjny]

Dieu merci (fr.) — Bogu dzięki. [przypis redakcyjny]

die unglücklichen Polen (niem.) — nieszczęśliwi Polacy. [przypis redakcyjny]