Footnotes

carissima (łac.) — najdroższa. [przypis edytorski]

carissima mia (wł.) — najdroższa moja. [przypis edytorski]

carissima (wł.) — najdroższa. [przypis edytorski]

carissime frater (łac.) — najdroższy bracie. [przypis edytorski]

carissime (łac.) — najdroższy. [przypis edytorski]

carissime (wł.) — najdroższy. [przypis edytorski]

carissimo amico (wł.) — najdroższy przyjaciel. [przypis edytorski]

Carissimo perdona (wł.) — najdroższy, wybacz. [przypis edytorski]

Carissimo (wł.) — najdroższy. [przypis edytorski]

carissimus (łac.) — najdroższy; tu: forma W. lp: carissime. [przypis edytorski]

caritatis (łac.) — miłosierdzia. [przypis edytorski]

Carlton House — rezydencja w Londynie, znana głównie jako siedziba księcia Walii Jerzego IV jako księcia regenta. [przypis edytorski]

Carlyle, Thomas (1795–1881) — historyk i filozof historii, popularyzator i jeden z twórców swoistej historiozofii zwanej heroizmem; wzbudzał kontrowersje jako społeczny komentator i miał duży wpływ na myśl prawicową w epoce wiktoriańskiej. [przypis edytorski]

Carlyle, Thomas (1795–1881) — szkocki filozof, historyk i nauczyciel. [przypis edytorski]

Carlyle, Thomas (1795–1881) — szkocki satyryk i eseista, a przede wszystkim historyk i filozof historii, popularyzator i jeden z twórców swoistej historiozofii zwanej heroizmem. Wzbudzał kontrowersje jako społeczny komentator i miał duży wpływ na myśl prawicową w epoce wiktoriańskiej. Dzieła: Bohaterowie. Cześć dla bohaterów i pierwiastek bohaterstwa w historii, Sartor Resartus. [przypis edytorski]

Carlyle, Thomas (1795–1881) — szkocki satyryk i eseista, a przede wszystkim historyk i filozof historii. [przypis edytorski]

Carmagnola — nazwa pieśni rewolucyjnej i tańca z czasów Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]

carmagnola (z fr., wymowa: karmaniola) — pieśń z okresu Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]

Carmena — dziś popr.: Carmen (ndm), opera fr. kompozytora Georges'a Bizeta (1838–1875) z 1875 r. [przypis edytorski]

Carmena — dziś popr.: Carmen, opera fr. kompozytora Georges'a Bizeta (1838–1875) z 1875 roku. [przypis edytorski]

Carné, Marcel (1906–1996) — francuski reżyser, autor melodramatów. [przypis edytorski]

carnifex (łac.) — oprawca, kat. [przypis edytorski]

Carnot, Lazare Nicolas Marguerite (1753–1823) — matematyk i inżynier wojskowy, generał fr. wojsk republikańskich; deputowany do Zgromadzenia Prawodawczego, a następnie do Konwentu Narodowego; jako członek Komitetu Ocalenia Publicznego od 1793 r. organizował wojskowość rewolucyjnej Francji, wystawił 14 armii; zw. „organizatorem zwycięstwa”, „Wielkim Carnotem”; w latach 1795–1797 wchodził w skład dyrektoriatu; poglądami polit. bliski jakobinom, przeciwnik łamania konstytucji: nie wziął udziału w zamachu w 1797 r. i był zmuszony uciekać za granicę (do Genewy i Augsburga); przez Napoleona Bonapartego mianowany ministrem wojny w 1800 r., podał się do dymisji w r. 1804; w 1814 r. dowodził obroną Antwerpii; w 1815 r., w okresie 100 dni Napoleona, minister spraw wewn.; w okresie Restauracji pozostawał na emigracji, początkowo w Warszawie, następnie w Magdeburgu, gdzie mieszkał do końca życia. [przypis edytorski]

Carogród — Konstantynopol. [przypis edytorski]

Carogród — stolica Imperium Osmańskiego, Konstantynopol, dziś: Stambuł. [przypis edytorski]

caro infirma (łac.) — ciało słabe. [przypis edytorski]

Carolum Gustavum captivabimus (łac.) — pojmamy Karola Gustawa. [przypis edytorski]

Carolus Magnus (łac.), Karol Wielki (ok. 742/747–814) — król Franków, sławny dzięki sukcesom militarnym i dyplomatycznym. Władca mocarstwa rozciągającego się na ziemiach dzisiejszych Niemiec, Francji, Austrii, zachodniej Hiszpanii i północnych Włoch. W r. 800 otrzymał od papieża tytuł cesarza rzymskiego. [przypis edytorski]

caro mio (wł.) — mój drogi. [przypis edytorski]

caro mio (wł.) — mój drogi. [przypis edytorski]

Caro mio (wł.) — Moja droga. [przypis edytorski]

Carpaccio, Vittore (1465–1526) — malarz włoski, przedstawiciel szkoły weneckiej. [przypis edytorski]

carpe diem (łac.) — chwytaj dzień, przen.: używaj życia (formuła z Pieśni Horacego). [przypis edytorski]

Carpe diem (łac.) — chwytaj dzień, przen.: używaj życia (z Horacego). [przypis edytorski]

Carpentras — miasto i gmina w płd.-wsch. Francji, ob. w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże. [przypis edytorski]

Carracci, Annibale (1560–1609) — włoski malarz i grafik wczesnego baroku, brat Agostina Carracciego. [przypis edytorski]

carrément (fr.) — otwarcie, bez ogródek. [przypis edytorski]

Carr, Herbert Wildon (1857–1931) — prof. filozofii na Uniwersytecie w Londynie, a następnie na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (od 1925 r.), wieloletni sekretarz Aristotelian Society. W 1921 r. wydał pracę o teorii monad; zajmował się filozofią Henri Bergsona, Benedetta Croce, Giovanniego Gentile (tłumaczył ich prace na ang.) i Gottfrieda Leibniza. Interesowały go szczególnie problemy relatywizmu poznawczego. Z odkryć nowoczesnej fizyki wyprowadzał wnioski prowadzące do idealizmu metafizycznego (Cogitans Cogitata, 1930). Zaprzeczał zarówno materializmowi, jak i dualizmowi; uznawał, że jedyne rzeczywiste byty, monady, nie należą do świata materialnego, będącego jedynie światem fenomenów. [przypis edytorski]

Carrier, Jean Baptiste (1745–1794) — polityk z okresu Rewolucji Francuskiej, wsławiony okrucieństwem podczas pacyfikacji powstania w Wandei. [przypis edytorski]

Carrington, Blake — bohater serialu Dynastia. [przypis edytorski]

carstwo — państwo rządzone przez cara, tu w znaczeniu: cesarstwo, imperium. [przypis edytorski]

Cartas de Santa Teresa de Jesús (hiszp.) — Listy świętej Teresy od Jezusa (Teresy z Ávili). [przypis edytorski]

carte blanche (fr.) — dosł. białą kartę; dawać carte blanche, oznacza dawać wolną rękę. [przypis edytorski]

carte blanche (fr.) — dosł.: biała karta; dawać carte blanche oznacza dawać wolną rękę, nieograniczone pełnomocnictwo. [przypis edytorski]

carte blanche (fr.) — dosł.: biała karta; dawać carte blanche oznacza dawać wolną rękę, swobodę działania. [przypis edytorski]

carte-blanche (fr.) — dosł. biała karta; przen. dawać komu (mieć itp.) carte-blanche: dawać wolną rękę, swobodę działania. [przypis edytorski]

carte blanche (fr.) — nieograniczone pełnomocnictwo. [przypis edytorski]

carthésien sans le savoir (fr.) — kartezjanin (filozof) nieposiadający (odpowiedniej) wiedzy. [przypis edytorski]

Caruso, Enrico (1873–1921) — włoski śpiewak operowy, określany mianem „króla tenorów”. [przypis edytorski]

Caruso, Enrico (właśc. Errico; 1873–1921) — wł. śpiewak operowy z Neapolu, cieszący się światową sławą na pocz. XX w., zwany „królem tenorów”; od 1903 pierwszy tenor nowojorskiej Metropolitan Opera, występował na największych scenach (takich jak La Scala w Mediolanie, Covent Garden w Londynie, a także opery w Rzymie, Monte Carlo i Paryżu); jako pierwszy zaczął utrwalać swoje arie i kreacje repertuarowe na płytach gramofonowych. [przypis edytorski]

cary (gw.) — czary. [przypis edytorski]

cary — tu: książęta. [przypis edytorski]

carz — dziś popr.: cesarz (chodzi o sułtana). [przypis edytorski]

casa del rey (hiszp.) — dom króla. [przypis edytorski]

Casa d'Oro (wł.: Złoty Dom) — jeden z najstarszych pałaców Wenecji, położony nad Wielkim Kanałem; nazwany od złoceń, będących częścią polichromii zdobiącej niegdyś fasadę budynku. [przypis edytorski]

casa (hiszp., r.ż.) — dom. [przypis edytorski]

Casanova, di Seingalt (1725–1798) — włoski pamiętnikarz słynący z miłosnych podbojów i awanturniczego życiorysu, który opisał w Historii mojego życia. Wydanie, do którego dostęp miał Boy, było jeszcze częściowo ocenzurowane. [przypis edytorski]

casava (hiszp.; łac. Manihot esculenta) — maniok jadalny. [przypis edytorski]

cascatella (wł.) — mały wodospad, kaskada. [przypis edytorski]

cas (fr.) — przypadek. [przypis edytorski]

cas (gw.) — czas; raz w kielo cas — raz na długi czas, niekiedy. [przypis edytorski]

Casimir, roi de Pologne (fr.) — Kazimierz, król Polski. [przypis edytorski]

Casiquiare — rzeka w Ameryce Południowej o długości 326 km, należąca do dorzecza Amazonki, dopływ Río Negro, mająca połączenie z Orinoko poprzez bifurkację (odnogę). [przypis edytorski]

Cassini, Giovanni Domenico (1625–1712) — wł. astronom działający we Francji. [przypis edytorski]

Cassio — Kasjo, bohater Otella Williama Shakespeare'a. [przypis edytorski]

cassis à l'eau (fr.) — cassis (rodzaj alkoholu) z wodą. [przypis edytorski]

cassis à l'eau (fr.) — odświeżający napój alkoholowy z likieru z czarnych porzeczek zmieszanego z wodą. [przypis edytorski]

cassis — nalewka z czarnych porzeczek. [przypis edytorski]

cassiteros (gr.) — cyna. [przypis edytorski]

cassone (z wł.) — duża ozdobna skrzynia, charakterystyczny mebel włoskiego renesansu. [przypis edytorski]

Castel del Assucar — miejscowość zmyślona. [przypis edytorski]

Castelfidardo — miejscowość włoska w prowincji Ankona. W 1860 r. wojska Piemontu zwyciężyły tam nad wojskami papieskimi. [przypis edytorski]

Castel Guiglielmo — dziś: Castelguglielmo; miejscowość oddalona 80 km od Wenecji i 20 km od Rovigo. [przypis edytorski]

Castellammare [di Stabia] — nadmorska miejscowość w płd.-wsch. części Zat. Neapolitańskiej. [przypis edytorski]

Castelli, Benedykt (1557–1643) — wł. matematyk i astronom, członek zakonu benedyktynów, opat klasztoru na Monte Cassino, uczeń i przyjaciel Galileusza; profesor matematyki w Pizie oraz na uniwersytecie Sapienza w Rzymie; jako pierwszy użył helioskopu do obserwacji Słońca. [przypis edytorski]

castigat ridendo mores (łac.) — śmiejąc się, poprawia obyczaje; autor cytatu: J. Santeul, francuski poeta wczesnorenesansowy. [przypis edytorski]

Castiglione, Baldassare (1478–1529) — pisarz i dyplomata włoski, autor dzieła w formie dialogu pt. Książka o dworzaninie (Il libro del Cortegiano, znanego też jako Il Cortegiano, powst. 1508–1516 na dworze w Urbino, druk 1528 w Wenecji); przyjaźnił się z wieloma humanistami swego czasu (m.in. Rafaelem Santim); jego dzieło wywarło duży wpływ na poglądy i maniery wśród elity epoki, zostało spolszczone (tj. przetłumaczone z dostosowaniem do realiów polskich) przez Łukasza Górnickiego pt. Dworzanin polski (1565). [przypis edytorski]

castillo (hiszp.) — zamek. [przypis edytorski]

Castle-Garden — także: Clinton Garden; wybudowany w 1812 r. fort na południowym cyplu wyspy Manhattan, w obrębie którego w drugiej połowie XIX w. mieściły się zabudowania dla ludności przyjeżdżającej do Stanów Zjednoczonych; w latach 1855–1890 przez miejsce to przewinęło się ponad 8 milionów imigrantów, tj. 2/3 całej ich liczby. [przypis edytorski]

Castrum Inui — też: Fanni; miasto Rutulów. [przypis edytorski]

casus cognoscere meos (łac.) — poznać mój przypadek, moją historię. [przypis edytorski]

casus foederis (łac.) — przypadek, w którym sprzymierzeńcy zobowiązani są do wspólnej akcji. [przypis edytorski]

casus (łac.) — przypadek. [przypis edytorski]

casus (łac.) — przypadek; sprawa. [przypis edytorski]

casus (łac.) — przypadek, traf; zdarzenie. [przypis edytorski]

catalogus desideratorum (łac.) — katalog pragnień. [przypis edytorski]

Catinat, Nicolas (1637–1712) — marszałek Francji za czasów Ludwika XIV; wśród dowódców wyróżniał się tym, że nie szafował życiem żołnierzy, nie miał wysokich ambicji, zaś po porażce w wojnie o sukcesję hiszpańską osiadł na wsi i zajął się uprawianiem ogrodu. [przypis edytorski]

Catskill — rozległy płaskowyż w płd.-wsch. części amerykańskiego stanu Nowy Jork. [przypis edytorski]

Catulle Mendès (1841–1909) — fr. pisarz, poeta (znany z wyrafinowanej wersyfikacji) oraz krytyk. [przypis edytorski]

cauda (łac.) — świta (dosł. ogon). [przypis edytorski]

causa efficiens (łac.) — powód wywołujący skutek. [przypis edytorski]

causa finalis (łac.) — ostateczna przyczyna. [przypis edytorski]

causa prima (łac.) — pierwsza przyczyna. [przypis edytorski]

causa — przyczyna. [przypis edytorski]

causa turpis (łac.) — brzydka sprawa; coś, o czym się głośno nie mówi. [przypis edytorski]

cause célebre (fr.) — głośna sprawa, słynny proces sądowy. [przypis edytorski]

causeur a. kozer — osoba umiejąca interesująco i dowcipnie rozmawiać; gawędziarz. [przypis edytorski]

causeur (fr.) a. kozer — osoba umiejąca interesująco i dowcipnie rozmawiać; gawędziarz. [przypis edytorski]

causeur (fr.) — błyskotliwy rozmówca, gawędziarz. [przypis edytorski]

causeur (fr.) — gawędziarz, dusza towarzystwa. [przypis edytorski]