Przypisy

pro Fide, Grege et Lege (łac.) — za Wiarę, Lud (trzodę) i Prawo. [przypis redakcyjny]

pro Fide, Rege et Lege (łac.) — za Wiarę, Króla i Prawo. [przypis redakcyjny]

profligata in pace fides, rebus turbidis alacres, per incerta tutissimi (łac.) — w spokoju stracona wiara, w zamęcie weseli, wśród niepewności bezpieczni. [przypis redakcyjny]

pro forma (łac.) — dla formy, na pokaz. [przypis redakcyjny]

proforma (z łac.) — najniższa klasa w dawnych szkołach (do drugiej połowy XVII wieku). [przypis redakcyjny]

profunditates (łac.) — głębie. [przypis redakcyjny]

pro gloria gentis (łac.) — w obronie sławy narodu. [przypis redakcyjny]

progredi (łac.) — postępować naprzód. [przypis redakcyjny]

progredi (łac.) — posunąć się. [przypis redakcyjny]

progredi (łac.) — posuwać się. [przypis redakcyjny]

proice lapidem (łac.) — niech rzuci kamieniem. [przypis redakcyjny]

pro innocentia (łac.) — za niewinnością. [przypis redakcyjny]

proklamacji (z łac.) — zapowiedzi, ogłaszania, obwołania. [przypis redakcyjny]

prokrastynować (z łac.) — odkładać do jutra. [przypis redakcyjny]

pro memento (łac.) — dla przestrogi. [przypis redakcyjny]

pro me militat (łac.) — za mnie walczy. [przypis redakcyjny]

pro memoria (łac.) — dla zapamiętania, na pamiątkę. [przypis redakcyjny]

pro memoria (łac.) — ku pamięci. [przypis redakcyjny]

promotiones (łac.) — protekcje, poparcie. [przypis redakcyjny]

promotionibus (łac.) — poparciem. [przypis redakcyjny]

promotores abdicationis (łac.) — sprawcy abdykacji. [przypis redakcyjny]

promovebant (łac.) — popierali. [przypis redakcyjny]

promovebunt (łac.) — popierać będą. [przypis redakcyjny]

promulgacja (łac.) — ogłoszenie, obwieszczenie, ujawnienie. [przypis redakcyjny]

promulgować (z łac. promulgo, promulgare: wyjawiam, obwieszczam) — ogłosić. [przypis redakcyjny]

promulgowano (z łac. promulgo: wyjawiam, obwieszczam) — ogłoszono. [przypis redakcyjny]

promulgowany (z łac.) — obwieszczony, ogłoszony. [przypis redakcyjny]

pro panis ratione sententia gravaminosa et parti adhaerenti (łac.) — wyrok ze względu na chleb zasłużonych uciążliwy i stronie sprzyjający. [przypis redakcyjny]

pro parte mea militantes (łac.) — moją stronę popierających. Znamy taki artykuł w instrukcji dla posłów sejmowych z województwa krakowskiego, uchwalonej 16 grudnia 1687 w Proszowicach: „Differentiam iniuriatis w dobrach margrabskich IMć P. Jana z Gosławic Paska, komornika ziemskiego krak., aby powagą pańską JKMci i Rzpltej uspokojona była, instabunt Ich MM. panowie posłowie”. [przypis redakcyjny]

pro patria (łac.) — dla ojczyzny. [przypis redakcyjny]

prophetico spiritu (łac.) — prorockim duchem. [przypis redakcyjny]

propinat (łac.) — dosł. daje do picia, częstuje; miota. [przypis redakcyjny]

proponendo (łac.) — przedkładając. [przypis redakcyjny]

proponendo (łac.) — wmawiając. [przypis redakcyjny]

proponendo novam electionem stante vita (łac.) — proponując nową elekcję za życia (panującego). [przypis redakcyjny]

proponent (łac.) — podadzą. [przypis redakcyjny]

proporcją (z łac.) — forma staropolska, dziś mówimy: proporcję; tu w znaczeniu: umiar. [przypis redakcyjny]

proposition (łac.) — przedsięwzięcie. [przypis redakcyjny]

pro posse meo cum conditione (łac.) — według sił moich pod warunkiem. [przypis redakcyjny]

pro posse meo (łac.) — według mej możności. [przypis redakcyjny]

proposueram (łac.) — sobie zamierzyłem. [przypis redakcyjny]

proposui (łac.) — postanowiłem. [przypis redakcyjny]

proposuimus explere votum (łac.) — postanowiliśmy wypełnić ślub. [przypis redakcyjny]

proposuit benevolam regni abdicationem (łac.) — wniósł dobrowolne złożenie korony. [przypis redakcyjny]

propozyt (daw., z łac.) — zamiar. [przypis redakcyjny]

propria virtute et consilio (łac.) — własnym męstwem i rozumem. [przypis redakcyjny]

propria virtute (łac.) — własnymi siłami. [przypis redakcyjny]

proprietatem (łac.) — własność. [przypis redakcyjny]

propter bonum pacis (łac.) — dla miłego pokoju. [przypis redakcyjny]

propter bonum Reipublicae (łac.) — dla dobra Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]

propter casum (łac.) — na przypadek. [przypis redakcyjny]

propter cras (łac.) — z powodu jutra. [przypis redakcyjny]

propter meliorem certitudinem (łac.) — dla lepszej pewności. [przypis redakcyjny]

propter meliorem ordinem et disciplinam solidam (łac.) — dla lepszego porządku i dobrej karności. [przypis redakcyjny]

propter meliorem ordinem (łac.) — dla lepszego porządku. [przypis redakcyjny]

propter offensam (łac.) — z powodu obrazy; żeby nie obrazić. [przypis redakcyjny]

propter visibilem desolationem (łac.) — dla widomego spustoszenia. [przypis redakcyjny]

pro publico bono (łac.) — dla wspólnego dobra. [przypis redakcyjny]

propugnaculum (łac.) — obrona, tarcza. [przypis redakcyjny]

pro Republica (łac.) — dla Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]

proscenia (łac.) — przygrywki [przed przedstawieniem teatralnym — Red. WL) [przypis redakcyjny]

pro serio (łac.) — usilnie. [przypis redakcyjny]

prospectus (łac.) — widok. [przypis redakcyjny]

prospera sui memoria insatiabiliter paranda (łac.) — szczęśliwą o sobie pamięć nieustannie przygotowywać musi. [przypis redakcyjny]

prosperitas publica, salus publica (łac.) — pomyślność powszechna, dobro powszechne. [przypis redakcyjny]

prospiciendo (łac.) — zabiegać. [przypis redakcyjny]

protegere (łac.) — osłaniać. [przypis redakcyjny]

pro tempore (łac.) — na chwilę. [przypis redakcyjny]

protestor (łac.) — protestuję, oświadczam uroczyście. [przypis redakcyjny]

protestor (łac.) — protestuję, sprzeciwiam się. [przypis redakcyjny]

protractione litigiorum (łac.) — przez przewlekanie procesów. [przypis redakcyjny]

protulit (łac.) — napisał. [przypis redakcyjny]

protunc (łac.) — natenczas. [przypis redakcyjny]

protunc (łac.) — teraz. [przypis redakcyjny]

protunc (łac.) — wtenczas. [przypis redakcyjny]

protunc (łac.) — zaraz. [przypis redakcyjny]

protunc temerario ausu (łac.) — wówczas nieroztropną odwagą. [przypis redakcyjny]

pro ultima siti (łac.) — na ostateczną ucieczkę. [przypis redakcyjny]

provisionis (łac.) — procentowa. [przypis redakcyjny]

provocatus (łac.) — wzywany. [przypis redakcyjny]

provoluta tanto sanguine … parta decora … praemia virtuti restituam, cultores agris, altaria templis et pristinum (…) (łac.) — stracone, obfitą krwią… zdobyte zaszczyty … nagrodę cnocie oddam, oraczów rolom, ołtarze kościołom, i dawny… blask przywrócę. [przypis redakcyjny]

prowent (z łac.) — dochód, zysk. [przypis redakcyjny]

prowent (z łac.) — przychód. [przypis redakcyjny]

prowizja (z łac.) — zapas żywności. [przypis redakcyjny]

proximam quamquam poenam, antequam poeniteret, ultum properant (łac.) — wymierzają jaką bądź karę, nie dawszy czasu na pokutę. [przypis redakcyjny]

prymas (z łac.) — pierwszy biskup w kraju, w dawnej Polsce arcybiskup gnieźnieńsko-poznański. [przypis redakcyjny]

prym (z łac.) — pierwsze miejsce, pierwszeństwo. [przypis redakcyjny]

przefakcjować (z łac.) — przekabacić, przeciągnąć na swą stronę. [przypis redakcyjny]

przegaudować (z łac.) — przehulać. [przypis redakcyjny]

publica persona (łac.) — osoba publiczna. [przypis redakcyjny]

publice (łac.) — publicznie. [przypis redakcyjny]

publiciter bonum (łac.) — publicznym dobrem. [przypis redakcyjny]

publico decreto (łac.) — wyrokiem publicznym. [przypis redakcyjny]

publicum bonum (łac.) — dobro wspólne. [przypis redakcyjny]

publicum (łac.) — ogół, zgromadzeni. [przypis redakcyjny]

pugilat (łac.) — walka na pięści. [przypis redakcyjny]

pugna stataria (łac.) — we wstępnym boju. [przypis redakcyjny]

pulvis es et in pulverem (łac.) — prochem jesteś i w proch (się obrócisz). [przypis redakcyjny]

puryfikaterz (z łac.) — białe ręczniczki do wycierania rąk i kielicha w czasie mszy. [przypis redakcyjny]

pusillus grex (łac.) — maleńka trzódka. Wedle nauki Kalwina ogromna większość ludzi jest już z góry skazana na męki piekielne, a tylko „maleńka trzódka” wybranych dostanie się do nieba. [przypis redakcyjny]