Footnotes

palankin — lektyka używana na Wschodzie. [przypis edytorski]

palankin — zadaszone siedzisko ustawiane na grzbiecie zwierzęcia; rodzaj lektyki. [przypis edytorski]

palant — bardzo niegdyś popularna gra drużynowa z użyciem piłki i kija. [przypis edytorski]

palant — gra, w której uczestnicy podzieleni na dwie drużyny podbijają kijem małą piłkę gumową. [przypis edytorski]

palant — gra, w której uczestnicy podzieleni na dwie drużyny podbijają kijem małą piłkę gumową (wódz był nazywany „matką”, a szeregowi gracze „młodszymi bachorami”). [przypis edytorski]

palant — gra, w której uczestnicy, podzieleni na dwie drużyny, podbijają pałką małą piłkę gumową. [przypis edytorski]

palant — kijek do podbijania gumowej piłeczki bądź gra z wykorzystaniem tego rekwizytu. [przypis edytorski]

Palatyn — jedno z siedmiu wzgórz Rzymu. [przypis edytorski]

Palatyn — jedno z siedmiu wzgórz w Rzymie. [przypis edytorski]

Palatyn (łac. Mons Palatinus) — jedno z siedmiu wzgórz Rzymu; na nim odnaleziono pozostałości najstarszej osady rzym.; na Palatynie stały świątynie istotnych bóstw państwowych (m.in. Jowisza Statora), a także pałace cesarzy i wille znakomitych obywateli (np. Cycerona czy Marka Antoniusza); (mit. rzym.) w grocie na Palatynie mitologiczna wilczyca (symbol Romy) wykarmić miała przyszłych założycieli państwa rzymskiego, Romulusa i Remusa. [przypis edytorski]

Palatyn (łac. Mons Palatinus) — jedno z siedmiu wzgórz Rzymu (pozostałe to: Awentyn, Celius, Eskwilin, Kapitol, Kwirynał i Wiminał); na nim odnaleziono pozostałości najstarszej osady rzym.; na Palatynie stały świątynie istotnych bóstw państwowych (m.in. Jowisza Statora), a także pałace cesarzy i wille znakomitych obywateli (np. Cycerona czy Marka Antoniusza); (mit. rzym.) w grocie na Palatynie mitologiczna wilczyca (symbol Romy) wykarmić miała przyszłych założycieli państwa rzymskiego, Romulusa i Remusa. [przypis edytorski]

palauminėti — žaisti užrištomis akimis gaudant kitus. [przypis edytorski]

Palazzo del Bargello we Florencji — zbudowany w 1255, służył jako siedziba trybuna ludowego. Od 1859 w pałacu ma swoją siedzibę Muzeum Narodowe (Museo Nazionale del Bargello), w którym zebrano imponującą kolekcję renesansowych rzeźb, m.in Donatella. [przypis edytorski]

palba (daw.) — strzelanie. [przypis edytorski]

palba — strzelanina. [przypis edytorski]

palcat — kij bojowy, broń ćwiczebna przy nauce szermierki. [przypis edytorski]

palcat — krótki bat ze skórzaną klapką na końcu, używany zwykle w jeździectwie do ponaglania konia. [przypis edytorski]

palce przędzalniane — przędzarka rolkowa, wynaleziona przez Wyatta i Paula maszyna przędzalnicza pozwalająca prząść i rozciągać nici bez posługiwania się palcami, oparta na koncepcji wydłużania bawełnianych nici poprzez przeciąganie ich przez rolki, a następnie rozciąganie ich przez szybszy drugi zestaw rolek. [przypis edytorski]

palcy — dziś popr. forma G. lm: palców. [przypis edytorski]

paleć — dziś popr. pisownia: palec. [przypis edytorski]

palec mierzynny — palec środkowy. [przypis edytorski]

palec ognisty Baltazara… — wg Biblii (Dn 5) król Babilonu Baltazar wydał ucztę, podczas której ukazała się w sali ręka pisząca na ścianie słowa: Mane, tekel, fares, co zwykło się tłumaczyć: „policzone, zważone, rozdzielone”. Była to przepowiednia bliskiego upadku królestwa Baltazara, która spełniła się jeszcze tej samej nocy. [przypis edytorski]

palem — dziś popr. forma D.lp: palm. [przypis edytorski]

Palemon, syn Iny a. Melicertes (mit. gr.) — syn królewny tebańskiej Ino, córki Kadmosa, która wraz z synem skoczyła ze skały do morza, ścigana przez obłąkanego męża, Atamasa (dotkniętego szaleństwem przez Herę, co było karą za wychowanie przez Ino małego Dionizosa); oboje z synem zostali przemienieni w bóstwa morskie: Ino w boginkę Leucotheę, a Melicertes w bożka Palemona, strzegącego okrętów. [przypis edytorski]

palem — tu: palim, palimy. [przypis edytorski]

palenie — tu: trzaskanie. [przypis edytorski]

Paleologowie — dynastia cesarzy bizantyjskich. [przypis edytorski]

paleozoik, era paleozoiczna (z gr. palaios: stary, zoe: życie) — era w geologicznej historii Ziemi, ok. 540–252 mln lat temu; w dawnej periodyzacji paleozoik, nazywany też pierwszorzędem, był najstarszą erą. [przypis edytorski]

Palesimonda — jedna z daw. nazw wyspy Cejlon. [przypis edytorski]

palestra — grono adwokatów, pełnomocników sądowych; w Lublinie od końca XVI w. funkcjonował trybunał koronny, najwyższy sąd szlachecki, rozstrzygający corocznie sprawy z terenu Małopolski i Rusi. [przypis edytorski]

palestrant (daw.) — członek palestry, czyli prawnik. [przypis edytorski]

palestrant (z łac.) — członek palestry, prawnik, adwokat. [przypis edytorski]

palestra — ogół adwokatów; adwokatura. [przypis edytorski]

palestra — prawnicy. [przypis edytorski]

Palestyna — kraina geograficzna i historyczna nad Morzem Śródziemnym; dziś na jej terenie znajdują się dwa państwa: Izrael i Autonomia Palestyńska/Państwo Palestyńskie. Od końca XIX wieku w Palestynie zaczęli się osiedlać Żydzi, którzy uciekali z Europy (choć nie tylko) przed narastającym antysemityzmem (czyli nienawiścią do Żydów). W okresie międzywojennym, a zwłaszcza drugiej połowie lat dwudziestych i w latach trzydziestych XX wieku, wyemigrowało tam wielu Żydów polskich. [przypis edytorski]

Palestyna — kraina geograficzna i historyczna nad Morzem Śródziemnym; dziś na jej terenie znajdują się dwa państwa: Izrael i Autonomia Palestyńska/Państwo Palestyńskie. W starożytności istniało tam państwo żydowskie; wg biblijnej Księgi Wyjścia do Palestyny, czyli Ziemi Obiecanej, miał doprowadzić Żydów Mojżesz po ucieczce z Egiptu. Od końca XIX w. w Palestynie zaczęli się osiedlać Żydzi, którzy uciekali z Europy (choć nie tylko) przed narastającym antysemityzmem (czyli nienawiścią do Żydów). W okresie międzywojennym, a zwłaszcza drugiej połowie lat dwudziestych i w latach trzydziestych XX wieku, wyemigrowało tam wielu Żydów polskich. [przypis edytorski]

paletot (fr.) — palto. [przypis edytorski]

paletot — palto, płaszcz. [przypis edytorski]

paletot — palto. [przypis edytorski]

paliatywa (z łac. pallium: płaszcz) — środek przynoszący ulgę, nie leczący choroby, ale łagodzący jej objawy. [przypis edytorski]

paliatyw (z łac.) — środek przynoszący ulgę, nie leczący choroby, ale łagodzący jej objawy. [przypis edytorski]

paliaukime — baikime. [przypis edytorski]

paliauti — nustoti. [przypis edytorski]

palić do niej cholewek — właśc. smalić cholewki, tj. zalecać się. [przypis edytorski]

palić koperczaki (daw., pot.) — zalecać się. [przypis edytorski]

palić — tu: palić się. [przypis edytorski]

palica (reg.) — wielka pałka; laska. [przypis edytorski]

palice (gw.) — palce. [przypis edytorski]

palicem (gw.) — palcem. [przypis edytorski]

paliców — dziś popr.: palców. [przypis edytorski]

paliecavoti (lenk.) — patikėti kažkam. [przypis edytorski]

paliepių — lakštabudžių šeimos valgomas grybas. [przypis edytorski]

Palik — jeden z demonów ziemnych w pobliżu Etny, pod miastem Paliki. [przypis edytorski]

paliko — čia: tapo. [przypis edytorski]

paliko — liko. [przypis edytorski]

paliktų — čia: liktų. [przypis edytorski]

palimpsest — papirus, którego zawartość starto, by nadpisać nową. [przypis edytorski]

palimpsest — pergaminowy rękopis, z którego usunięto pierwotny tekst, by zapisać na nim nowszy. [przypis edytorski]

palimpsest — rękopis spisany na używanym już wcześniej materiale piśmiennym, z którego usunięto poprzedni tekst, częściowo jednak jest on możliwy do odczytania. [przypis edytorski]

palimpsest — wielokrotnie zapisywany i wycierany papirus, z którego zazwyczaj można odczytać fragmenty więcej niż jednego tekstu. [przypis edytorski]

palimpsest (z gr.) — w starożytności: zapis na wykorzystanym już wcześniej materiale (najczęściej pergaminie), z którego usunięto pierwotny tekst (może on jednak przeświecać spod spodu, co stanowi cenny materiał dla archeologów); przen.: tekst wieloznaczny, o wielowarstwowym znaczeniu. [przypis edytorski]

palingeneza — odradzanie się. [przypis edytorski]

palingeneza (z gr: ponowne narodzenie; filoz.) — ciągle odradzanie się świata lub istot żywych (przez reinkarnację). [przypis edytorski]

palinodia (gr.: odwołanie; lit.) — utwór literacki, w którym autor odwołuje swój pogląd przedstawiony we wcześniejszym utworze. [przypis edytorski]

paliokas (sl.) — lenkas. [przypis edytorski]

paliowy (daw., z fr.) — słomianożółty, jasnożółty. [przypis edytorski]

palisada — ogrodzenie z grubych, zaostrzonych u góry, drewnianych pali. [przypis edytorski]

palisander — bardzo ciężkie i twarde drewno, używane głównie do wykonywania mebli i przedmiotów artystycznych, instrumentów muzycznych. [przypis edytorski]

palisander — drewno z tropikalnych drzew, należących do rodzaju Dalbergia. [przypis edytorski]

palisandrowy — wykonany z palisandru, bardzo ciężkiego i twardego drewna, używanego głównie do wykonywania mebli i przedmiotów artystycznych, instrumentów muzycznych. [przypis edytorski]

palisandrowy — wykonany z palisandru: drewna tropikalnego drzewa z rodzaju Dalbergia, o barwie brązowej lub ciemnofioletowej, używanego głównie do wyrobu instrumentów muzycznych i mebli artystycznych. [przypis edytorski]

paliūnėms — po pelkėtas pievas. [przypis edytorski]

palium — rzymski gruby płaszcz. [przypis edytorski]

paliusz — płaszcz noszony przez katolickie duchowieństwo. [przypis edytorski]

paliusz — szata liturgiczna przysługująca biskupowi metropolicie (zwierzchnikowi kościelnej metropolii, czyli archidiecezji z zależnymi od niej diecezjami). [przypis edytorski]

palivotas — glazūruotas. [przypis edytorski]

paliwoda — buntownik, zawadiaka. [przypis edytorski]

paliwoda (daw.) — człowiek gwałtowny i/lub lekkomyślny. [przypis edytorski]

paliwoda (daw.) — zawadiaka, człowiek gwałtowny. [przypis edytorski]

paliwoda (przestarz.) — człowiek lekkomyślny, nieodpowiedzialny. [przypis edytorski]

paliwoda (starop.) — zawadiaka; człowiek gwałtowny, nerwowy, niepohamowany w swych reakcjach. [przypis edytorski]

Pallada a. a. Pallas (mit. gr.) — przydomek Ateny, dziewiczej bogini mądrości i wojny sprawiedliwej, patronki miasta Ateny. [przypis edytorski]

Pallada a. Pallas (mit. gr.) — przydomek Ateny, bogini mądrości i sprawiedliwej wojny. [przypis edytorski]

Pallada a. Pallas (mit. gr.) — przydomek Ateny, bogini mądrości. [przypis edytorski]

Pallada — Atena. [przypis edytorski]

Pallada (mit.gr.) — Atena, bogini mądrości i sprawiedliwej wojny, opiekunka miast. [przypis edytorski]

Pallada (mit. gr.) — Atena, bogini mądrości, sztuki i wojny sprawiedliwej, przedstawiana w hełmie i z oszczepem; opiekunka miast. [przypis edytorski]

Pallada (mit. gr.) — Atena, bogini mądrości, sztuki i wojny sprawiedliwej, przedstawiana w hełmie i z oszczepem. [przypis edytorski]

Pallada (mit. gr.) — przydomek Ateny, bogini mądrości i sprawiedliwej wojny. [przypis edytorski]

Pallada (mit. gr.) — przydomek Ateny, bogini mądrości i sprawiedliwej wojny, w Iliadzie sprzyjającej Grekom. [przypis edytorski]

Pallada (mit. gr.) — przydomek Ateny, bogini mądrości i sprawiedliwej wojny, w Iliadzie sprzyjającej Grekom. [przypis edytorski]

Pallada (mit. gr.) — przydomek Ateny, córki Zeusa, bogini mądrości. [przypis edytorski]

Palladis Tamia — książka księdza Francisa Meresa (1565–1647), wydana w 1598 r., zawierająca między innymi omówienie 12 sztuk Shakespeare'a. [przypis edytorski]

Palladium — kino przy ul. Złotej 7/9 w Warszawie, funkcjonujące od lat 30. do końca lat 90. XX w. [przypis edytorski]

palladysta — członek loży palladyjskiej; miała to być loża zał. w 1870 r. przez Wielkiego Mistrza rytu szkockiego, amer. gen. Alberta Pike'a, skupiająca elitę elit masońskich, działająca na rzecz obalenia papiestwa oraz przygotowania świata na nadejście Antychrysta; w Charlestown loża palladyjska miała posiadać podziemną świątynię, w której rzekomo odprawiano czarne msze, dopuszczając się profanacji hostii. Rewelacje te ujawnione zostały w książkach Wyznania eks-wolnomyśliciela (1885) i Masoneria zdemaskowana autorstwa nawróconego antyklerykała Leo Taxila (właśc. Marie Josepha Gabriela Antoine'a Jogand-Pages'a) i zyskały wkrótce potwierdzenie w licznych publikacjach, m.in. dr Bataille'a (Diabeł XIX wieku), tajemniczej Amerykanki Diany Vaughan (Pamiętniki eks-palladystki), arcybiskupa Leona Meurin (Wolnomularstwo, synagoga szatana) oraz w artykułach i komentarzach prasy katolickiej w całej Europie (w Polsce rozwijano ten wątek w „Przeglądzie Powszechnym” i „Przeglądzie Katolickim”). Leo Taxil zyskał wielki autorytet, pisali do niego z wyrazami poparcia kardynałowie, arcybiskupi, biskupi, stał się protegowanym nuncjusza Stolicy Apostolskiej we Francji, a papież Leon XIII (którego encyklika Humanum Genus z 1884 r. była wymierzona przeciwko masonerii) przyjął go na prywatnej audiencji i udzielił swojego błogosławieństwa. Z Dianą Vaughan korespondowała św. Teresa od Dzieciątka Jezus, przesyłając jej swoje zdjęcie w przebraniu Joanny D'Arc, ponieważ za wstawiennictwem tej świętej miało się dokonać nawrócenie zarówno Vaughan, jak i Taxila. Taxil miał być czołową postacią (i niejako świadkiem oskarżenia) na Międzynarodowym Kongresie Antymasońskim w 1896 r., na którym jednakże doszło do jego autodemaskacji: okazało się, że autor wymyślił zarówno loże palladystów, jak wszelkie szczegóły satanistycznych praktyk masonerii oraz samą postać eks-palladystki Diany; Taxil przez 12 lat brylował w świecie katolickim, a na swoich publikacjach zarobił 2 mln franków; sprawę tej mistyfikacji podejmuje Umberto Eco w powieści Cmentarz w Pradze. [przypis edytorski]

Pallas Atena — grecka bogini mądrości, rzemiosł i wojny, przedstawiana zwykle w pełnym rynsztunku bojowym; stąd przydomek Pallas, Pallada: potrząsająca włócznią. [przypis edytorski]

Pallas (gr.: Panna) a. Pallada (mit. gr.) — przydomek Ateny, córki Zeusa, dziewiczej bogini mądrości, sztuki, wojny sprawiedliwej, opiekunki miast i kobiet, szczególnie panien. [przypis edytorski]

Pallas (gr.: potrząsająca dzidą; mit. gr.) — przydomek Ateny, dziewiczej bogini mądrości i sprawiedliwej wojny, przedstawianej w hełmie, z tarczą i z dzidą. [przypis edytorski]

Pallas (mit. gr.) — przydomek Ateny, bogini mądrości i sprawiedliwej wojny. [przypis edytorski]

Pallas (mit. gr.) — przydomek Ateny, bogini mądrości. [przypis edytorski]