Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 2442 przypisów.

Hamlet — dramat Williama Shakespeare'a (1564–1616) oraz imię jego głównego bohatera. Hamlet jest tu uosobieniem rozterek wewnętrznych i zaniechań. [przypis edytorski]

Hamlet — dramat Williama Shakespeare'a (1564–1616) oraz imię jego głównego bohatera, królewicza Danii. Treścią sztuki są dylematy moralne Hamleta, którego duch zamordowanego ojca wzywa do zemsty na zabójcy, stryju Klaudiuszu, który poślubił żonę swej ofiary, a matkę Hamleta, królową Gertrudę (takie związki uznawane były w XVI/XVII w. w Anglii za kazirodztwo). Sztuka powstała ok. 1600 r., jej akcja dzieje się w nieokreślonych czasach, jednakże „dawno”; opowieść, adaptowana na scenę również wcześniej, przed mistrzem ze Stratfortu, opiera się na zapisach w kronice Gesta Danorum Saxo Gramatyka (1140/50–1220/30), duńskiego historyka, sekretarza biskupa Absalona, blisko związanego z władcami Danii i wpływającego na rządy kraju. Do jakiejkolwiek możliwej epoki by się odwoływać: ciotka Hamleta w XIX w. musiałaby być niezwykle wiekową osobą. [przypis edytorski]

Hamlet — dramat Williama Szekspira (1564–1616) oraz imię jego głównego bohatera. Hamlet jest tu uosobieniem rozterek wewnętrznych i zaniechań. [przypis edytorski]

Hamlet — dramat Williama Szekspira. [przypis edytorski]

Hamlet — dramat wybitnego dramatopisarza angielskiego, Williama Shakespeare'a (1564–1616) oraz imię głównego bohatera tegoż dramatu. Treścią sztuki są dylematy moralne Hamleta, królewicza Danii, którego duch zamordowanego ojca wzywa do zemsty na swym zabójcy. [przypis edytorski]

Hamlet Ducisa — sztuka w adaptacji Jean-François Ducisa. [przypis edytorski]

Hamlet — jeden z najsłynniejszych dramatów Williama Shakespeare'a (1564–1616), napisany na przełomie XVI i XVII wieku; jego tytułowym bohaterem jest duński książę Hamlet. [przypis edytorski]

Hamlet, Król Lir, Ryszard Trzeci — dramaty napisane przez Szekspira, a jednocześnie: tytułowi bohaterowie tych dzieł. [przypis edytorski]

Hamlet — mowa tu o Hamlecie seniorze, ojcu tytułowego bohatera. [przypis edytorski]

Hamlet — tragedia Williama Szekspira, napisana na przełomie XVI i XVII wieku. [przypis edytorski]

Hamlet — tragedia Williama Szekspira z przełomu XVI i XVII wieku, jeden z najbardziej znanych dramatów. [przypis edytorski]

Hamlet — tytułowy bohater dramatu Szekspira: młody królewicz duński, targany dylematami, dążący do zdemaskowania zbrodni popełnionej przez stryja, który zamordował jego ojca i zagarnął tron. [przypis edytorski]

Hamlet — tytułowy bohater dramatu Williama Shakespeare'a (1564–1616), królewicz duński. Treścią sztuki są dylematy moralne Hamleta, którego duch zamordowanego ojca wzywa do zemsty na swym zabójcy, Klaudiuszu; ten poślubił żonę swej ofiary i brata zarazem, matkę Hamleta, królową Gertrudę (takie związki uznawane były w XVI–XVII w. w Anglii za kazirodztwo). Młody Hamlet dąży do demaskacji zbrodni popełnionej przez stryja Klaudiusza oraz do pomszczenia ojca. Sztuka powstała ok. 1600 r., jej akcja dzieje się w nieokreślonych czasach, jednakże „dawno”; opowieść, adaptowana na scenę również wcześniej, przed mistrzem ze Stratfortu, opiera się na zapisach w kronice Gesta Danorum Saxo Gramatyka (1140/50–1220/30), duńskiego historyka, sekretarza biskupa Absalona, blisko związanego z władcami Danii i wpływającego na rządy kraju. [przypis edytorski]

hamletyzm — wątpliwości i rozterki, skupianie się na skłonności do ciągłej autoanalizy; termin ukuty od tytułu sztuki Wiliama Shakespeare'a Hamlet. [przypis edytorski]

Hamman Nef — źródła termalne w Tunezji. [przypis edytorski]

Hammon — bóg egipski o baranich rogach, utożsamiany przez Greków i Rzymian z Jowiszem. [przypis edytorski]

hamować — powstrzymywać. [przypis edytorski]

hamowidło (neol.) — hamulec. [przypis edytorski]

Hampstead — dzielnica w północnym Londynie. [przypis edytorski]

Hamsun, Knut (1859–1952) — pisarz norweski. [przypis edytorski]

Hamsun, Knut (1859–1952) — pisarz norweski, twórca powieści o życiu mieszkańców Północy. [przypis edytorski]

Hamsun, Knut (1859–1952) — właśc. K. Pedersen; norweski pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla z 1920, autor powieści psychologicznych i egzystencjalnych; podczas II wojny światowej kolaborował z hitlerowcami. Dzieła: Głód, Misteria, Pan, Błogosławieństwo ziemi. [przypis edytorski]

Hamsun, Knut, właśc. Knut Pedersen (1859–1952) — norweski pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla (1920), autor powieści psychologicznych i egzystencjalnych; podczas II wojny światowej opowiadał się po stronie faszystowskiej i marionetkowego rządu Quislinga. [przypis edytorski]

hańśmy stoli (gw.) — tam staliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

Hańska, Ewelina (1801–1882) — polska arystokratka, siostra pisarza Henryka Rzewuskiego, długoletnia miłość, a w końcu żona Honoré de Balzaka. [przypis edytorski]

hańte (gw.) — tamto. [przypis edytorski]

hańten (gw.) — tamten. [przypis edytorski]

Hanaan — w tradycyjnym polskim przekładzie Ewangelii: Annasz. [przypis edytorski]

Hanani ben Tardion — tannita trzeciej generacji, który przyczynił się do ustalenia szczegółowych zasad rytuałów religijnych w judaizmie. Umęczony przez Rzymian za złamanie zakazu nauczania Tory, zaliczany do Dziesięciu Męczenników żydowskich. [przypis edytorski]

handbag (ang.) — torebka ręczna. [przypis edytorski]

handbuchy (z niem.) — księgi podręczne; tu: księgi gospodarskie. [przypis edytorski]

handełes (daw.) — żydowski uliczny handlarz starzyzną. [przypis edytorski]

handel bławatny (daw.) — handel tkaninami. [przypis edytorski]

handel (daw.) — tu: mała restauracja. [przypis edytorski]

Handelsman, Marceli (1882–1945) — prawnik i historyk pol., mediewista, historyk dziejów nowożytnych i najnowszych (jego prace dotyczą gł. średniowiecza, okresu napoleońskiego oraz polskiej i europejskiej historii XIX w.); profesor Uniwersytetu Warszawskiego od 1919 r., twórca i pierwszy kierownik Instytutu Historycznego na UW; członek Polskiej Akademii Umiejętności i fr. Akademii Nauk Moralnych i Politycznych, dyrektor Archiwum Akt Dawnych w Warszawie tuż po odzyskaniu niepodległości, następnie przewodniczący Komisji Atlasu Historii Ziem Polskich (1920–1935); redaktor „Przeglądu Historycznego” (1918–1939), zwolennik PPS i Piłsudskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920 r. [przypis edytorski]

handel — tu daw.: zakład handlowy. [przypis edytorski]

handgranat (z niem.) — granat ręczny. [przypis edytorski]

handicap (ang.) — przeszkoda. [przypis edytorski]

Handley Cross (1843) — książka R. S. Surteesa (1805–1864). [przypis edytorski]

Handley Page „Halifax” — czterosilnikowy ciężki bombowiec brytyjski produkowany w latach 1940–1946, wykorzystywany również jako samolot transportowy. [przypis edytorski]

handryczyć się (pot.) — sprzeczać się. [przypis edytorski]

handryczyć się (z niem.) — uparcie sprzeczać się z kimś o coś, wylewać swoje żale i pretensje o coś. [przypis edytorski]

Hands off! — ruki dołoj! (ang., ros.) — Ręce przy sobie! [przypis edytorski]

Handwörterbuch der Heilkunde (niem.) — Podręczny słownik medycyny. [przypis edytorski]

handżar a. kindżał — nóż, sztylet, używany często do dobijania rannego przeciwnika. [przypis edytorski]

handżar — zakrzywiony nóż turecki lub arabski, kindżał. [przypis edytorski]

handżar (z arab.) — rodzaj sztyletu. [przypis edytorski]

Hanes — prawdopodobnie Henen-Nesut (gr. Herakleopolis), miasto w pobliżu wejścia do oazy Fajum, stolica 20. nomu Górnego Egiptu, w Pierwszym Okresie Przejściowym, za panowania IX i X dynastii stolica północnej części kraju. Ok. 20 km na południe od ob. Hawary, gdzie znajdowała się piramida Amenemhata III i towarzyszący jej kompleks architektoniczny utożsamiany z Labiryntem. [przypis edytorski]

Hangtown — z ang. dosł. miasto wieszania. [przypis edytorski]

Hanka Rudzka-Cybisowa (1897–1988) — malarka, przedstawicielka koloryzmu, żona malarza Jana Cybisa, profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]

Hanka, Vaclav (1791–1861) — czeski literat, językoznawca i pedagog akademicki, historyk i działacz narodowy, a także propagator carskiego panslawizmu. [przypis edytorski]

Hanka, właśc. Hanka Spritzer — członkini żydowskiego ruchu oporu, pielęgniarka organizująca pomoc lekarską dla rannych; zginęła w Oświęcimiu w czasie wojny. [przypis edytorski]

Hannele — pełen tytuł: Hanneles Himmelfahrt; satyra na stosunki w administracji Gertharta Hauptmanna z 1884 roku. [przypis edytorski]

Hannibal (247–183 p.n.e) — wódz kartagiński, jeden z najwybitniejszych przywódców antycznych. Był synem Hamilkara Barkasa, który wychowywał go w nienawiści do Rzymian. [przypis edytorski]

Hannibal ante portas! (łac.) — Hannibal u bram (okrzyk mieszkańców Rzymu po miażdżącym zwycięstwie kartagińskiego wodza Hannibala nad armią rzymską w bitwie pod Kannami (216 p.n.e.). [przypis edytorski]

Hannibal ante portas (łac.) — Hannibal u bram. [przypis edytorski]

Hannibal Barkas (246–183 p.n.e.) — wódz i mąż stanu Kartaginy; przez wiele lat prowadził walki z Rzymianami, w 202 p.n.e. poniósł klęskę pod Zamą. [przypis edytorski]

Hannibal Barkas (246–183 p.n.e.) — wybitny kartagiński wódz; przez wiele lat prowadził walki z Rzymianami; wsławił się umiejętnościami taktycznymi oraz przeprowadzeniem 60-tysięcznej armii, łącznie ze słoniami bojowymi, z Hiszpanii przez Pireneje i Alpy do Italii, czym zaskoczył Rzymian. [przypis edytorski]

Hannibal Barkas (246–183 p.n.e.) — wybitny kartagiński wódz; rozpoczął II wojnę punicką, wsławił się przeprowadzeniem 60-tysięcznej armii, łącznie ze słoniami bojowymi, z Hiszpanii przez Pireneje i Alpy do Italii, czym zaskoczył swoich wrogów, Rzymian, oraz umiejętnościami taktycznymi (m. in. bitwa pod Kannami 216 p.n.e.); z powodu zmiany sytuacji strategicznej po 15 latach zmuszony do powrotu do Afryki, w 202 p.n.e. poniósł klęskę pod Zamą. [przypis edytorski]

Hannibal Barkas (246–183 p.n.e.) — wybitny kartagiński wódz; rozpoczął II wojnę punicką, wsławił się przeprowadzeniem 60-tysięcznej armii, łącznie ze słoniami bojowymi, z Hiszpanii przez Pireneje i Alpy do Italii, czym zaskoczył swoich wrogów, Rzymian, oraz umiejętnościami taktycznymi (m. in. bitwa pod Kannami 216 p.n.e.); z powodu zmiany sytuacji strategicznej po 15 latach zmuszony do powrotu do Afryki, w 202 p.n.e. poniósł klęskę pod Zamą, pokonany przez Scypiona Afrykańskiego Starszego. [przypis edytorski]

Hannibal Barkas (246–183 p.n.e.) — wybitny wódz kartagiński, jeden z najwybitniejszych dowódców starożytności; rozpoczął II wojnę punicką, wsławił się przeprowadzeniem 60-tysięcznej armii, łącznie ze słoniami bojowymi, z Hiszpanii przez Pireneje i Alpy do Italii, czym zaskoczył swoich wrogów, Rzymian; kilkukrotnie pokonywał liczniejsze armie rzymskie; w bitwie pod Kannami, używając nowatorskiej taktyki, unicestwił dwukrotnie większą armię rzymską; podczas przeprawy wojska przez Apeniny wskutek zakażenia stracił prawe oko. [przypis edytorski]

Hannibal Barkas (246–183 p.n.e.) — wybitny wódz kartagiński; rozpoczął II wojnę punicką, wsławił się przeprowadzeniem 60-tysięcznej armii, łącznie ze słoniami bojowymi, z Hiszpanii przez Pireneje i Alpy do Italii, czym zaskoczył swoich wrogów, Rzymian, oraz umiejętnościami taktycznymi (m.in. bitwa pod Kannami w 216 p.n.e.). [przypis edytorski]

Hannibal Barkas (247–183 p.n.e) — kartagiński dowódca wojskowy, wsławiony serią ostatecznie przegranych wojen z Rzymem. [przypis edytorski]

Hannibal Barkas (247 p.n.e.–183 p.n.e) — kartagiński dowódca wojskowy, wsławiony serią ostatecznie przegranych wojen z Rzymem. [przypis edytorski]

Hannibal Bentivoglio, właśc. Annibale I Bentivoglio (1413–1445) — władca Bolonii od 1443. [przypis edytorski]

Hannibal, Hannibal ante portas (łac.) — Hannibal, Hannibal u bram. [przypis edytorski]

Hannibalu — właśc.: kanibalu. [przypis edytorski]

Hans Holbein Młodszy (1498–1543) — wybitny malarz niemiecki. [przypis edytorski]

Hans Kälner (1898–1945) — generał niemiecki, w czasie powstania dowódca 19 Dywizji Pancernej, poległ w kwietniu 1945 r. niedaleko Ołomuńca. [przypis edytorski]

Hans Kottow — austriacki pisarz, reżyser, aktor; autor operetek i dramatów. [przypis edytorski]

Hans Kuk Klauber, lass molen stolm (niem.) — zniekszt.: Hans Hug Klauber laß Malen stohn (niem.) — Hansie Hugu Klauberze, ostaw malowanie; pierwszy werset ze słów Śmieci do Malarza, towarzyszących jednemu z fragmentów wielkiego malowidła ściennego Taniec Śmierci, stworzonego ok. 1440 w Bazylei po epidemii zarazy; dzieło liczyło ok. 60 m dł., w 1568 zostało odnowione przez Hansa Huga Klaubera (zm. 1578). [przypis edytorski]

Hans Lange (1864) — inne źródła podają rok 1866 jako datę wydania. [przypis edytorski]

Hansson (…) o dwanaście lat starszy ode mnie — urodzony w 1860 roku Ola Hansson był o osiem lat starszy od Przybyszewskiego. [przypis edytorski]

Hansson, Ola (1860–1925) — pisarz i krytyk szwedzki, przedstawiciel dekadentyzmu; autor impresjonistycznych, związanych z krajem ojczystym (rodzinną Skanią) poezji i realistyczno-psychologistycznych opowiadań; po publikacji tomu śmiałych erotyków (Sensitiva amorosa, 1887), został oskarżony o obrażanie moralności publicznej i zmuszony do emigracji: przebywał w Szwajcarii, Niemczech i Turcji (tam zmarł), pisał po niemiecku, duńsku i norwesku. [przypis edytorski]

Hansson, Ola (1860–1925) — poeta szwedzki, uznawany za dekadenta. [przypis edytorski]

hanswurst (niem.) — dosł. Jaś Kiełbasa, postać z teatrzyku kukiełkowego. [przypis edytorski]

Hanul Nakiemna — Hanul z Rygi, namiestnik Wilna 1382-1387; w trakcie konfliktu między Jagiełłą a Kiejstutem oddał Wilno królowi: później zaufany doradca Władysława II Jagiełły i Skirgiełły. [przypis edytorski]

Hanuman — w hinduizmie minister Sugriwy, króla małp, oddany sługa Ramy; Bohater Ramajany, brał udział w wojnie z demonem Rawaną wywołanej uprowadzeniem na Sri Lankę Sity, żony Ramy. [przypis edytorski]

Hanum, emruz mihurym — Hanum, dziś zrobię. [przypis edytorski]

Hanum, in hejli très joli! Hejli antique! In or, argent, brillant, télégraphe-or!! (mieszanka pers. i fr.) — Pani, to bardzo ładne! Bardzo stare! To złoto, srebro, wspaniałe, złoto telegraficzne! [przypis edytorski]

hanum (tur.; pers. chanum) — pani. [przypis edytorski]

Hanusia, właśc. Hanka Blas — członkini żydowskiego ruchu oporu, zginęła w kwietniu 1943 r. [przypis edytorski]

Hanza, Liga Hanzeatycka — powstały w XIII w. związek miast handlowych, pierwotnie Niemiec płn. i środk.; w XIV–XV w. Hanza liczyła ok. 160 miast i gromadziła niemal wszystkie miasta wybrzeży Morza Północnego i Bałtyckiego. Na terenach swojego działania uzyskała monopol handlowy, zapewniający wielkie zyski oraz poważne wpływy polityczne. Dominującym językiem handlowym w Hanzie był dolnoniemiecki. Od pocz. XVI w. pozycja Hanzy osłabła z powodu wzrostu potęgi państw skandynawskich i ustanowienia szlaków handlowych z Indiami i Ameryką. W 1669 odbył się ostatni zjazd delegatów miast hanzeatyckich, na którym pojawili się przedstawiciele tylko 9 miast. Do Hanzy należały m.in.: Szczecin, Kołobrzeg, Gdańsk, Toruń, Elbląg, Kraków, Poznań i Wrocław. [przypis edytorski]

Hanza, Liga Hanzeatycka — związek, do którego w średniowieczu należały prawie wszystkie miasta Morza Północnego i Bałtyckiego. Dominowały w nich język i kultura niemiecka. [przypis edytorski]

hanzeatycki — przym. od rzecz. Hanza (związek miast handlowych). [przypis edytorski]

Haparanda — miasto w Szwecji, przy granicy z Finlandią, nad Zatoką Botnicką, na płn. krańcu Morza Bałtyckiego. [przypis edytorski]

Hape, Emset, Duamutf i Quebhsneuf, właśc.: Hapi, Imset, Duamutef, Kebehsenuf — w mit. egipskiej czterej synowie Horusa sprawujący pieczę nad organami ciała zmarłego. Przed mumifikacją ciała wyjmowano z niego wnętrzności, które balsamowano i składano w urnach, każdy organ w osobnej (tzw. urny kanopskie). Imset opiekował się wątrobą, Hapi płucami, Duamutef żołądkiem, zaś Kebehsenuf jelitami. Każdy z tych bogów opiekuńczych był z kolei chroniony przez jedną z bogiń: Izydę, Neftydę, Neit i Selkit. Od czasów Nowego Państwa często pokrywy każdej z urn zdobiono głową odpowiedniego boga: głowa ludzka symbolizowała Imseta, głowa pawiana Hapiego, głowa szakala Duamutefa, głowa sokoła Kebehsenufa. [przypis edytorski]

Happelius Everhardus Guernerus, właśc. Eberhard Werner Happel (1647–1690) — niemiecki uczony i pisarz, erudyta w wielu dziedzinach, autor dzieł fikcyjnych (powieści) oraz traktatów naukowych i publikacji popularyzatorskich z zakresu historii i polityki, nauk przyrodniczych, wiedzy o krajach azjatyckich itp.; dla ilustracji swych spostrzeżeń chętnie sięgał po anegdoty, scenki obyczajowe czy aforyzmy. [przypis edytorski]

happening — (z ang. wydarzenie) forma działania artystycznego, plastycznego bądź parateatralnego. [przypis edytorski]