Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | włoski

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 539 przypisów.

Zeugma — Ζεῦγμα („mosty”), zbudowana przez Seleukosa Nikatora koło mostu pontonowego na Eufracie, na prawym brzegu, naprzeciw dzisiejszej miejscowości Bir [pogranicze ob. Turcji i Syrii]. [przypis tłumacza]

Zeus (…) ma wiele przydomków — np. Zeus Król, Zeus Zbawca, Zeus Dawca Zwycięstwa, Zeus Obrońca, Zeus Łaskawy. [przypis tłumacza]

Zeus, że go Prometej chytry wywiódł w pole… — znana historia walki Prometeusza (walki kultury ludzkiej z naturą), przyjaciela ludzi, z Zeusem, który nie wiadomo dlaczego ich prześladuje. Prometeusz odrwił Zeusa, tłuszcz i kości zwierząt zamiast mięsa wyznaczając mu na obiatę [ofiarę dla bogów; red. WL]; Zeus za to pomścił się na ludziach, zsyłając im kobietę, za którą poszły rozmaite klęski dotąd nieznane. Odwieczna myśl utraconego raju, różnie komentowana w poszczególnych legendach. Niezrozumiałe tylko dotąd jest w legendzie greckiej, dlaczego razem z klęskami umieszczona została w jednej beczce Nadzieja i ta jedyna nie wyszła na ziemię? Wszak nadzieja istnieje wśród ludzi? Czemuż więc pesymista Hezjod, który i nadzieję, jako ułudną, uważa za klęskę, zatrzymał ją w beczce? [przypis tłumacza]

Ze wszystkich kształtów najpiękniejszy jest ludzki (…) — Cyceron, O naturze bogów, I, 18. [przypis tłumacza]

ze wszystkich włoskich poetów najwdzięczniej ukształtowany na wzór starożytnej i czystej poezji — Torquato Tasso, autor Jerozolimy Wyzwolonej. [przypis tłumacza]

ze względu na Platona — Platon poznał się z Sokratesem w 20 roku życia, więc rozmowa ta toczyłaby się po 407 r.; wygląda z niej, jakoby Glaukon był młodszym bratem, tymczasem wiemy, że Adejmantos i Glaukon w 409 r. służyli w konnicy i odznaczyli się w bitwie pod Megarą (miasto na Istmie [Przesmyku Korynckim], graniczące z Attyką), gdy Platon mógł być ledwie rekrutem. Glaukon więc był starszy od Platona i liczył więcej lat niż dwadzieścia w czasie tej rozmowy. Ksenofont zatem nie zna wieku Glaukona lub o to nie dba, rozmowa zaś ta jest wymysłem literackim. [przypis tłumacza]

ze względu na środki — flota. [przypis tłumacza]

z fartuszkiem — tj. z przednią klapą zasłaniającą rozporek (w oryg. jest codpiece: mieszek). [przypis tłumacza]

z Fiali — ἐκ τῆς Φιάλης:, dosłownie: czasza. [przypis tłumacza]

Z formuły układu społecznego widać (…) bez tego byłyby niedorzeczne, tyrańskie i narażone na najstraszniejsze nadużycia — z całego rozdziału wynika, że 1) zwierzchnik nie może być krępowany przez żadne prawa, jednak musi działać w granicach umowy pierwotnej, 2) prawa stanowione przez zwierzchnika muszą być zaopatrzone sankcją przymusu. — Ponadto Russo stwierdza, że każdy uczestnik związku jest członkiem władzy zwierzchniej — na razie jednak nie udowadnia tej tezy. [przypis tłumacza]

Zgasisz synków Hipokrata; będą cię gagatkiem zwać — Hipokrates, bratanek Peryklesa, wódz ateński, który poległ w r. 424 w bitwie pod Delion, miał dwu synów, z których śmiały się całe Ateny: nazywano ich prosiakami. [przypis tłumacza]

zginie cała Beocja (…) niech tylko zostaną węgorze! — Beocja słynna była z ryb i węgorzy, które poławiano w jeziorze Kopais. [przypis tłumacza]

zgłoszony w cechu księgarzy jako „książka…” — bardzo często określenie „książka” stosowano i do dramatu. [przypis tłumacza]

z GlędziaGlenay, wioska koło Chinon, rodzimego miejsca Rabelais'go [przypis tłumacza]

Zgódźmy się więc, że siła nie tworzy prawa i że ma się obowiązek posłuchu tylko wobec władz legalnych… — ustęp stwierdzający ponad wszelką wątpliwość normatywność postawy Russa. Nie szuka on wyjaśnienia faktycznego stosunku siły do wymuszonego posłuszeństwa, ale pragnie uzasadnić obowiązek prawny, które to pojęcie stanowi samą istotę normy. Pojęcie obowiązku wytwarza się na podkładzie idei wolnej woli i nie ma nic wspólnego z przyczynowo-skutkowym ujęciem świata. Obowiązku nie można wyprowadzić z faktu siły jako motywu determinującego w sposób konieczny zachowanie się człowieka. [przypis tłumacza]

z góry w dolinę — κατὰ τῆς ὑποκειμένης φάραγγος, in subjectam vallem, in die unter demselben befindliche Schlucht (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. Góra, na której stała świątynia, a obecnie rozpościera się muzułmański Harâm esz-Szerîf, jest dziś jeszcze otoczona głębokimi dolinami od wschodu i zachodu, bo inne doliny zostały wypełnione rumowiskami i znikły. Proste określenie „z góry w dolinę” wydało mi się najwłaściwsze, gdyż wyrażenie „unter” albo „подъ” mogłoby rodzić przypuszczenie w czytelniku nieznającym terenu, że pod świątynią znajdowała się jakaś głębia, tym bardziej że góra świątyni, jak Flawiusz w dziele niniejszym opisuje, została sztucznie rozszerzona, (p. dalej V, V, 1), że w V, III, 1 jest rzeczywiście mowa o podziemnych chodnikach (εἰς τοὺς ὑπονόμους τοῦ ἱεροῦ) i że dziś znajdujemy tam potężne substrukcje zwane Stajniami Salomona. [przypis tłumacza]

Zgoda (w oryg. Covenant) — właśc. Solemn League and Covenant; dosł. „ugoda” a. „przymierze”: pakt z r. 1643, ustanawiający prezbiterianizm w Anglii i Szkocji. [przypis tłumacza]

z godłem herolda — herold (czyli poseł, gdzie indziej sługa urzędowy) jest nietykalny, nosi jako oznakę swej godności laskę oplecioną dwoma wężami, na siebie wzajemnie patrzącymi. [przypis tłumacza]

zgodnie z Epikurem (…) większe rozkosze — por.: Cyceron, Rozmowy tuskulańskie, V, 33; Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, X, 129. [przypis tłumacza]

zgodność była między mężczyznami a damami (…) wedle życzenia dam — Cały ten ustęp brzmi bardzo pociesznie w zestawieniu z różnymi odezwaniami się brata Jana w kwestii płci pięknej. [przypis tłumacza]

Zgonu mego spodziewać — właściwie: „aby już rychło można było o mnie zwątpić”, ὥστ' ἂν ἀπελπισθῆναι ταχέως, ut de me vita desperari debeat [pominięto tłumaczenie na rosyjski]. [przypis tłumacza]

Zgorszenie w dom by wniosło — „Uniknięcie zgorszenia”, to był istotnie płaszczyk, pod którym kazuistyka dozwalała na bardzo szeroką tolerancję. [przypis tłumacza]

zgromadzenie ludu — wedle Starożytności XVII, VI, 3: „rozkazał znaczniejszym Żydom zebrać się do Jerycha” (przekład Lippomana). [przypis tłumacza]

zgubne spowodował następstwa — πρὸς ὅσον κακῶν ηὐξήθη (N), ἀνηυξήθη (D). [przypis tłumacza]

z hełmem na głowie, ozdobionym perską tiarą (…) kiedy całe chrześcijaństwo zażywało pokoju i ciszy, oni jedni prowadzili okrutną i krwawą wojnę — Aluzja do Juliusza II. [przypis tłumacza]

ziele nazwane ethiopis otwiera wszystkie zamki, do których się je przytknie (…) — Rabelais podrwiwa sobie z mnóstwa niedorzecznych przesądów, które za jego czasu znachodziły powszechną wiarę. [przypis tłumacza]

zielone Minny — nazwa karetek więziennych. [przypis tłumacza]

Zielonym, ani Niebieskim — barwy i zbroje na określenie cyrkowych i zapaśniczych zawodników (zawodów). [przypis tłumacza]

ziemia była jedną równiną, płaską jak morze — te stepy dalej zmieniają się w całkowitą pustynię. Cały ów obszar stanowi przedłużenie syryjsko-arabskiej pustyni aż poza Eufrat. Dziś także koczują tam arabskie szczepy. [przypis tłumacza]

Ziemia galilejska składa się… — por. Starożytności XV, VIII, 5. [przypis tłumacza]

ziemia palestyńska — ἡ Παλαιστίνη, Palaestina, Palaestinerland (Cl. z uwagą: Philister), [pominięto tłum. na rosyjski]. Hebr. Peleszet, פְלֶשֶׁת (Wj 15, 14), staroegip. Pulsta (Riehm), w klinach z czasów Sargona: pi-lis-te (Winckler, Keilinschriftliches Textbuch zum Alten Testament, str. 41); arab. Filastûnu, Filastînu (Riehm), tak zwało się pierwotnie pobrzeże („niziny”) od Karmelu do granic Egiptu. [przypis tłumacza]

ziemia wiele przysmaków (…) hoduje — ziemia hoduje zwierzęta, z których mamy mięso. [przypis tłumacza]

ziemia zatrzęsła się na nowo — istotnie, w r. 1756 zdarzyły się ponowne trzęsienia ziemi. [przypis tłumacza]

Ziemie Archelaosa zostały teraz zamienione na eparchie i rządził nimi prokurator rzymski… — por. Starożytności XVIII, I, 1–6. [przypis tłumacza]

Ziemio! — wszechjednej duszy królestwo przedwieczne — Ostatnim zastosowaniem dogmatu o Duszy świata, o Duchach i Geniuszach żywiołów jest głos Demogorgona do Ziemi, do Księżyca, Słońca i gwiazd, do umarłych. [przypis tłumacza]

zimą panuje tu powietrze łagodne — rzadko u nas maj jest tak piękny, jak tam grudzień. Zimę znać tylko po oliwkach i figach etc., które tracą liście. [przypis tłumacza]

Zimorodki, piejące na burzliwej fali!… — są to autentyczne wiersze Eurypidesa, wybrane przez Ajschylosa jako typy „dekadentyzmu” z całej jego poezji. [przypis tłumacza]

zjada za dziesięciu — Wszystkie rysy tyczące materialnych korzyści zagarnianych przez Tartufa wkłada Molier bardzo zręcznie w usta jedynie Dorynie, zwalniając rodzinę Orgona od wszelkiego pozoru interesowności. [przypis tłumacza]

Z jaką pan troskliwością pytał o jej zdrowie — Oczywiście ironicznie. W ogóle w ciągu całej tej sceny Doryna, która zna zaślepienie Orgona, traktuje go bardzo ironicznie. [przypis tłumacza]

zjawił się Tibron i odebrawszy wojsko — w marcu roku 399. [przypis tłumacza]

z jednej i drugiej strony — Tj. ze strony dogmatystów i pirrończyków. Fragment ten zawiera jedynie argumentacje tych drugich. [przypis tłumacza]

z jednej strony do Egiptu, a z drugiej strony aż po EufratEgipt: Αἰγύπτος, hebr. Micraim (מִצְרַיִם Rdz 10, 6; dualis: Górny i Dolny Egipt), w klinach: mi-is-ri-i; Eufrat: Εὐφράτης (Φοράς), hebr. פְרָת, w klinach: purattu (850, 846 p.n.e.), bu-rat-tur (Schrader, Keilinschriftliches Textbuch zum Alten Testament, str. 6), arab. Furath (Boettger), Erat (Oppenheim, także: el Szatt mal Helle = rzeka Hillahu). [przypis tłumacza]

Z. Jordan pisze w swojej książceO matematycznych podstawach systemu Platona, Poznań 1937, str. 8. [przypis tłumacza]

z Judejczykami — Ἰουδαίοις; właściwie zawsze powinno się tak tłumaczyć; w tym wypadku chodzi nie o ogół Żydów, ale o mieszkańców Judei. [przypis tłumacza]

z kamykami do głosowania — głosowano za pomocą kamyków: białe oznaczały uwolnienie, czarne wyrok potępiający, lub używano przedziurawionych i całych kamyków (całe uwalniają). [przypis tłumacza]

Z każdym dniem król coraz bardziej zapadał na zdrowiu… — por. Starożytności XVII, VI, 1–VIII, 3. [przypis tłumacza]

z Kerkyry — Κερκύρα, Homera Σχερίη, kraj Feaków, dzisiejsza wyspa Korfu. W starożytności zwano ją także Δρέπανον, sierp, z powodu jej kształtu. [przypis tłumacza]

z kłodą u szyi — dla utrudnienia ucieczki; zapewne kara wyjątkowa i chwilowa. [przypis tłumacza]

Z kolei się języka prawidła naznaczy — mimo iż ujęte tu w karykaturze, zamiary podobnych reform roztrząsano zupełnie poważnie na zebraniach „Wykwintniś”, które umiały pozyskać dla swej sprawy kilku członków Akademii. [przypis tłumacza]

z końcem lata — wrzesień 404 r. [przypis tłumacza]

z konieczności — εὐλόγως. [przypis tłumacza]

złagodził Artakserkses surowość dawnych praw w Persji (…) — Plutarch, Powiedzenia królów i wodzów. [przypis tłumacza]

złocisty — tj. pozłacany. [przypis tłumacza]

złośliwą domyślność — w oryginale: Malignität. [przypis tłumacza]

„Złota Jerozolima” — złota broszka, na której wyryta była panorama Jerozolimy. [przypis tłumacza]

złote strzały — p. V, V, 6. [przypis tłumacza]

złoto medyjskie — Medami nazywano Persów po staroświecku, a także w poezji. [przypis tłumacza]

złoto Tuluzy i koń Sejański — Przedmioty, które, wedle przysłowia rzymskiego, przynosiły nieszczęście tym, co je posiadali. [przypis tłumacza]

Złoty Kokon, posag najstarszej córki, dostał się w tej sumie Camusotowi (…) — por. Balzac, Stracone złudzenia. [przypis tłumacza]

złoty krzew winny — „W kościele znaleziona złota winna latorośl”, Tacyt, Dzieje V, 5. [przypis tłumacza]

złotymi strzałami — „dienten nebenher, ohne dass die Erbauer daran gedacht haben mögen, ais Blitzableiter”, Graetz, Geschichte der Juden III, 227. Graetz odsyła czytelnika do pracy Arago: Notice sur le tonnerre w „Annuaire du bureau des longuitudes”. [przypis tłumacza]

złowróżbnyfatal, przymiotnik wprowadzony wówczas w modę przez Malherbe'a. [przypis tłumacza]

złożył ofiarę (…) na wierzchołkach gór — Persowie, wyznawcy mazdaizmu, oddają cześć najwyższemu bogu Ahuramazdzie (Ormuzdowi), rozpalając ogień święty na szczytach gór. [przypis tłumacza]

złych chrześcijan — Czyli wrogów Port-Royalu. [przypis tłumacza]

Zły Instynkt należy odpychać lewą ręką, a przyciągać prawą — nie pozwolić sobie na dłuższe cierpienia z powodu zbytniej wstrzemięźliwości. [przypis tłumacza]

Z lęku, by inny — Podobnie jak Tartufe przyjął darowiznę z obawy, aby majątek nie przeszedł w złe ręce… [przypis tłumacza]

z legii piętnastej — ἀπὸ τοῦ πέμπτου καὶ δεκάτου τάγματος (N i D); et decima quinta legione; Clementz i Henkel tłumaczą: z legii piątej i dziesiątej. [przypis tłumacza]

z liczby dziesięciu wodzów — po złożeniu Alkibiadesa ze stanowiska naczelnego wodza wybrano dziesięciu strategów (wodzów) na rok 407/06. Są to: Konon, Diomedon, Perykles, Leon, Erasinides, Arystokrates, Archestratos (umarł później w Mitylenie), Protomachos, Trazyllos, Arystogenes. Na rok 406/5 wybrani są ci sami, a także Lizjasz, może w miejsce zmarłego Archestrata (lub Leona, o którym później się nie słyszy). [przypis tłumacza]

Z Małego Mostu… — murowany most na Sekwanie, cały zabudowany i będący najbardziej ożywionym punktem handlowym Paryża. [przypis tłumacza]

z małpami tymi (…) myśliwcy wpadli na pomysł, aby wzuwać w ich obecności trzewiki (…) — por. Claudius Aelianus, Traktat o zwierzętach XXVII, 15 i Strabon, Geografia XV. [przypis tłumacza]

zmarłym oddawano by (…) taką cześć — pogrzebowa uroczystość i ofiary dla zmarłych. [przypis tłumacza]

zmarły wiedzie żywego — przysłowie prawnicze: le mort saisit le vif, tj., że umarły, samym faktem śmierci, wiedzie spadkobiercę do dziedzictwa. [przypis tłumacza]

zmarnowaliśmy na nic więcej niż tysiąc pięćset talentów — generałowie-kondotierzy. [przypis tłumacza]

z materią połączona jest zadziwiająca własność myślenia, jakkolwiek nie możemy dostrzec właściwego łącznika (…) — Z takąż ostrożnością wypowiada się autor o myśleniu jako przymiocie materii w kilku miejscach Historii naturalnej duszy (rozdz. VI; X, § IX oraz rozdz. XII, § VI). [przypis tłumacza]

zmiarkowawszy, że Argejczycy (…) w spokoju zbierają plony u siebie w domu, zupełnie zadowoleni ze stanu wojennego, podejmuje na nich wyprawę — Argejczycy wolni byli od spartańskich najazdów, gdyż wedle potrzeby przesuwali ruchomy święty miesiąc Karnejos, podczas którego wszyscy Dorowie przestrzegali bożego pokoju. Agesilaos zlekceważył to święto, co Ksenofont tu przemilcza. [Dorowie to plemię greckie mówiące dialektem doryckim, które zasiedliło Peloponez, część wysp jońskich i Dorydę w płd.-zach. Azji Mniejszej; red. WL]. [przypis tłumacza]

z miasta — miastem, gdzie Dostojewski przesiedział 4 lata w katordze, jest Omsk. [przypis tłumacza]

z miastem — πατρίδα (N), πόλιν (D). [przypis tłumacza]

Zmieńmy je na przeciwne, musim się ocalić — Nietzsche: Umwertung aller Werte [Przewartościowanie wszystkich wartości]. [przypis tłumacza]

Zmienionym znowu staje się… — Arystoteles nie podał określenia na wyrażenie ozdobne, a może określenie to w tekście dzisiejszym opuszczone. [przypis tłumacza]

z miłości do szlachectwa duszy; nie wchodźmy w to, co to jest takiego — główną zasługą Sokratesa jest dążność do definiowania pojęć. Tu Sokrates rezygnuje z szukania definicji, by nie przerywać wątku. [przypis tłumacza]

z miłościm zaniewidział — kłamie i nie kłamie: bo przecież tylko z miłości do Filokomazjum występuje w tym oszukańczym przebraniu. Żołnierz zaś myśli, że ten „retman” w jakiejś awanturze miłosnej stracił oko, i jako że jest tchórzem podszyty, daje spokój dalszym pytaniom. [przypis tłumacza]

z miłości, z powodu miłości… (propter amorem, amoris caussa) — celowe, kilkakrotne powtarzanie tego samego zwrotu, dla kpin oczywiście, z którymi Plautus zwykle do tego uczucia się odnosi. [przypis tłumacza]

zminotauryzować — patrz: Fizjologia małżeństwa, Rozmyślanie VII. [przypis tłumacza]

Zmires — pieśni śpiewane przy stole podczas uczty sobotniej. [przypis tłumacza]

Zmires — pochwalna pieśń śpiewana podczas spożywania posiłków w sobotę. [przypis tłumacza]

zmuszając wszystkich — tj. bez względu na stan społeczny, tak samo jak i w Atenach. [przypis tłumacza]

zmykacze grujerscy — Załoga z hrabstwa Gruyere, w bitwie w r. 1544 z wojskami cesarza. [przypis tłumacza]

znaczna część Germanów zbuntowała się — p. Tacyt, Dzieje IV, 54. [przypis tłumacza]

znaczy Nowe Miasto — ὃ μεθερμηνευόμενον Ἑλλάδι γλώσσῃ καινὴ λέγοιτ᾽ ἂν πόλις. [przypis tłumacza]

znają — Boga, prawdę. [przypis tłumacza]

znajduje się przeto w położeniu osoby zawierającej umowę sama z sobą; z czego wynika, że nie ma i być nie może żadnego rodzaju prawa podstawowego, obowiązującego ciało narodu, że prawem takim nie jest nawet umowa społeczna — każda jednostka jest równocześnie poddanym i członkiem władzy zwierzchniczej, pomimo więc, że w tym ostatnim charakterze bierze udział w stanowieniu praw, może się zobowiązać wobec zwierzchnika, jako poddany, do ich przestrzegania. Zwierzchnik natomiast ma jeden tylko charakter: jest zwierzchnikiem, może więc być rozważany tylko w stosunku do samego siebie. Gdyby chciał zatem własną uchwałą zobowiązać się do czegoś, to byłoby to zobowiązaniem wobec samego siebie, ogół zobowiązywałby się wobec ogółu. Akt zatem cały nie miałby żadnej prawnej wartości. Stąd wyprowadza Russo nieograniczoność władzy zwierzchniczej, właściwość, która zresztą motywuje się już całkowitym oddaniem się jednostek społeczności. [przypis tłumacza]

Znajdzie się w mig dziesięciu bogatych panów, którzy dobijać się będą (…) ujrzymy panią osypaną brylantami — niech wolno będzie tłumaczowi tych „brylantowych” aforyzmów zwrócić uwagę na głębokie analogie, zachodzące między obyczajami teatralno-operowo-baletowymi z roku Pańskiego 1750 a tymiż obyczajami z bieżącego, 1921 roku. Nic się przez lat bez mała dwieście nie zmieniło — w świetle kinkietów! [przypis tłumacza]

znajdziesz tam piękną metodę dogodnego tłumaczenia bulli — w ustępie tym Eskobar stara się na wszelkie sposoby stępić ostrze pomienionej bulli papieskiej przeciw sodomii. [przypis tłumacza]

z najpotężniejszymi wrogami swego państwa lub całej Hellady — wrogami państwa lacedemońskiego byli np. Beotowie, całej Hellady — Persowie. [przypis tłumacza]

znak jakoby dwóch średnic krzyżujących się w kole albo też linii pionowej padającej prostopadle na drugą — krzyż rycerzy maltańskich. [przypis tłumacza]

znak ◡ oznacza zgłoską nieakcentowaną, — akcentowaną [ze względów technicznych pominięto znak akcentu (´) ponad poziomą linią, reprezentującą w zapisie schematów wersów iloczasowych sylabę długą, podczas gdy łuk oznacza sylabę krótką; red. WL]. [przypis tłumacza]

znaleźli — παρῆσαν, następuje przecinek, a ustęp po tym idący rozpoczyna się u Niesego od καὶ (tedy). U Dindorfa kropka, nie ma καὶ, a ustęp następny rozpoczyna się od πολὺ. [przypis tłumacza]

znamienity i chytry dyplomata rosyjski — Pozzo di Borgo. [przypis tłumacza]

znamienity lekarz — Lekarzem tym był p. de Mauvillain, przyjaciel Moliera. O stosunkach tego lekarza z poetą świadczy następująca anegdota. Pewnego dnia Molier i Mauvillain byli na obiedzie u króla. Król zagadnął Moliera: „Więc to jest twój lekarz; i cóż on z tobą robi?”. „Najjaśniejszy Panie, odpowiedział Molier, gwarzymy sobie o tym i owym, on mi przepisuje lekarstwa, ja ich nie zażywam i wracam do zdrowia”. Mauvillain należał do lekarzy bardzo postępowych i często bywał w zatargach z fakultetem, tak że w r. 1558 odebrano mu na przeciąg czterech lat ten tytuł doktorski, co mu nie przeszkodziło później zostać dziekanem fakultetu. Jeden ze współczesnych notuje, że to Mauvillain „dostarczył Molierowi epizodycznych scen do Chorego z urojenia, które tak zaszkodziły wśród publiczności powadze medycyny i lekarzy, iż większość ucieka się do nich jedynie dla formy; recepty i konsultacje nie znajdują już prawie żadnej wiary; wypadki (powiadają) zadają kłam nadziejom, jakimi lekarz łudzi chorego i jego otoczenie”. [przypis tłumacza]

Znam jednego wielkiego księcia — prawdopodobnie Henryk, król Nawarry, później Henryk IV. [przypis tłumacza]