Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 7354 przypisów.

ab ovo (łac.: od jajka) — od początku. [przypis edytorski]

ab ovo (łac.) — od początku, dosł.: od jajka; jajko stanowiło pierwszą potrawę na ucztach staroż. Rzymian. [przypis redakcyjny]

ab ovo (łac.) — od samego początku. [przypis edytorski]

ab ovo (łac.) — od zarodka, od początku. [przypis tłumacza]

Abrabanel a. Abravanel — jedna z najstarszych i najznakomitszych rodzin żydowskich w Hiszpanii. [przypis edytorski]

Abradatas — król Suzyjczyków, z miasta Suza (na wschód od Babilonu, nad rzeką Choaspes [ob. Karche]), które później było wiosenną rezydencją królów perskich; dziś Suzjana (okolica Suzy) zwie się Chuzistan. W starożytności to kraina Elam. Miasto Suza, po asyryjsku Susan, po hebrajsku Szuszan („miasto lilii”) było od 596 r. przed Chr. stolicą Persji, zdobyte przez Teispesa, pierwszego historycznego króla perskiego z rodu Achemenidów, pradziada Cyrusa (Teispes, Cyrus I, Kambyzes I, Cyrus II). Więc znowu anachronizm, jeśli się mówi o Suzjanie jako o niepodległej krainie. [przypis tłumacza]

Abraham — Ἁβραάμ (N), Ἁβάραμος (D). [przypis tłumacza]

Abraham — biblijny patriarcha, ojciec narodu żydowskiego (hebr. znaczenie jego imienia to: „ojciec narodów”); swego długo wyczekiwanego syna Izaaka był gotów złożyć w ofierze Bogu na górze Moria (wg tradycji utożsamianej późn. ze wzgórzem świątynnym w Jerozolimie), lecz dawszy dowód swej wiary i bojaźni bożej (hebr. Akeda: „związanie”, „ofiarowanie”), został w ostatniej chwili powstrzymany od tego przez anioła, wysłannika Jahwe. [przypis edytorski]

Abraham — biblijny patriarcha, syn Teracha. Pierwotnie miał na imię Abram. Gdy miał 77 lat ukazał mu się Bóg i nakazał mu wyruszyć do miejsca, które mu wskaże; gdy dotarł do miasta Sychem, Bóg oznajmił, że to miejsce oddaje jego potomstwu (Rdz 12,1–7). W wieku 99 lat ponownie ukazał mu się Bóg, by odnowić z nim przymierze; zapowiedział, że Abram będzie ojcem wielu narodów i wówczas zmienił mu imię na Abraham; wtedy również Bóg nakazał dokonywać obrzezania chłopców (Rdz 17,1–11). Abraham pojął za żonę Saraj, która była bezpłodna (Rdz 11,29–30), dlatego pierworodnym jego synem jest syn urodzony przez niewolnicę Hagar — Izmael (Rdz 16,2–11). Dzięki łasce boskiej, której Bóg zmienił imię na Sara, zaszła w ciążę i urodziła Izaaka (Rdz 17,19–21). Po śmierci Sary, Abraham pojął za żonę Keturę, z którą miał jeszcze sześciu synów (Rdz 25,1–2). Bóg wystawił Abrahama na próbę wiary i kazał mu złożyć w ofierze ukochanego syna Izaaka. Abraham przystał na to i gdy miał go zabić, Bóg pozwolił mu złożyć w zamian ofiarę z baranka (Rdz 22,1–13). [przypis edytorski]

Abraham — biblijny patriarcha, syn Teracha. Pierwotnie miał na imię Abram. Gdy miał 77 lat ukazał mu się Bóg i nakazał mu wyruszyć do miejsca, które mu wskaże; gdy dotarł do miasta Sychem, Bóg oznajmił, że to miejsce oddaje jego potomstwu (Rdz 12,1–7). W wieku 99 lat ponownie ukazał mu się Bóg, by odnowić z nim przymierze; zapowiedział, że Abram będzie ojcem wielu narodów i wówczas zmienił mu imię na Abraham; wtedy również Bóg nakazał dokonywać obrzezania chłopców (Rdz 17,1–11). Abraham pojął za żonę Saraj, która była bezpłodna (Rdz 11,29–30), dlatego pierworodnym jego synem jest syn urodzony przez niewolnicę Hagar — Izmael (Rdz 16,2–11). Dzięki łasce boskiej Saraj, której Bóg zmienił imię na Sara, zaszła w ciążę i urodziła Izaaka (Rdz 17,19–21). Po śmierci Sary, Abraham pojął za żonę Keturę, z którą miał jeszcze sześciu synów (Rdz 25,1–2). Bóg wystawił Abrahama na próbę wiary i kazał mu złożyć w ofierze ukochanego syna Izaaka. Abraham przystał na to i gdy miał go zabić, Bóg pozwolił mu złożyć w zamian ofiarę z baranka (Rdz 22,1–13). [przypis edytorski]

Abraham, Gedeon; umacniać wiarę cudami — Fragm. 822. [przypis tłumacza]

Abraham i Jakub ze swymi służebnymi (bibl.) — postacie z Księgi Rodzaju: patriarchowie, spłodzili synów ze służebnymi, kiedy ich żony przez długi czas nie mogły mieć dzieci i wydawały się bezpłodne (Rdz 16, 1–15; Rdz 30, 1–13). [przypis edytorski]

Abraham nie wziął nic dla siebie, jeno tylko dla swoich sług — Kiedy zwyciężył króla Sodomy (Rdz 14, 24). [przypis tłumacza]

Abraham — pierwotnie imię Abram, syn Teracha. Gdy miał 77 lat ukazał mu się Bóg i nakazał mu wyruszyć do miejsca, które mu wskaże; gdy dotarł do miasta Sychem, Bóg oznajmił, że to miejsce oddaje jego potomstwu (Rdz 12,1–7). W wieku 99 lat ponownie ukazał mu się Bóg, by odnowić z nim przymierze; zapowiedział, że Abram będzie ojcem wielu narodów i wówczas zmienił mu imię na Abraham; wtedy również Bóg nakazał dokonywać obrzezania chłopców (Rdz 17,1–11). Abraham pojął za żonę Saraj, która była bezpłodna (Rdz 11,29–30), dlatego pierworodnym jego synem jest syn urodzony przez niewolnicę Hagar — Izmael (Rdz 16,2–11). Dzięki łasce boskiej, której Bóg zmienił imię na Sara, zaszła w ciążę i urodziła Izaaka (Rdz 17,19–21). Po śmierci Sary, Abraham pojął za żonę Keturę, z którą miał jeszcze sześciu synów (Rdz 25,1–2). Bóg wystawił Abrahama na próbę wiary i kazał mu złożyć w ofierze ukochanego syna Izaaka. Abraham przystał na to i gdy miał go zabić, Bóg pozwolił mu złożyć w zamian ofiarę z baranka (Rdz 22,1–13). [przypis edytorski]

Abraham (rel.) — biblijny protoplasta i patriarcha narodu izraelskiego. Łono Abrahama jest metaforą zasłużonego odpoczynku po śmierci. [przypis edytorski]

Abraham (rel.) — patriarcha hebrajski, żyjący w ok. II tysiącleciu p.n.e. Był praojcem narodu arabskiego i żydowskiego, mężem Sary i Hagar oraz ojcem Izmaela i Izaaka. [przypis edytorski]

abrakadabra — zaklęcie z tajemnic gnostycyzmu. [przypis redakcyjny]

Abrakax — także: Abraksas, pierwotny zapis: Abrasax; najwyższe bóstwo w mit. pers. oraz gnostycki symbol pełni i logiki; synonim magii i tajemnicy, w języku popularnym abrakadabra pochodzi od imienia Abraksas. [przypis edytorski]

Abram a. Abraham (ok. II tysiąclecia p.n.e.) — pierwszy z hebrajskich patriarchów, ojciec Izaaka i Izmaela. [przypis edytorski]

Abramowski, Edward (1868–1918) — polski myśliciel polityczny, filozof, psycholog i socjolog. [przypis edytorski]

Abram — pierwotne imię biblijnego patriarchy Abrahama, syna Teracha. Gdy miał 77 lat ukazał mu się Bóg i nakazał mu wyruszyć do miejsca, które mu wskaże; gdy dotarł do miasta Sychem, Bóg oznajmił, że to miejsce oddaje jego potomstwu (Rdz 12,1–7). W wieku 99 lat ponownie ukazał mu się Bóg, by odnowić z nim przymierze; zapowiedział, że Abram będzie ojcem wielu narodów i wówczas zmienił mu imię na Abraham; wtedy również Bóg nakazał dokonywać obrzezania chłopców (Rdz 17,1–11). Abraham pojął za żonę Saraj, która była bezpłodna (Rdz 11,29–30), dlatego pierworodnym jego synem jest syn urodzony przez niewolnicę Hagar — Izmael (Rdz 16,2–11). Dzięki łasce boskiej, której Bóg zmienił imię na Sara, zaszła w ciążę i urodziła Izaaka (Rdz 17,19–21). Po śmierci Sary, Abraham pojął za żonę Keturę, z którą miał jeszcze sześciu synów (Rdz 25,1–2). Bóg wystawił Abrahama na próbę wiary i kazał mu złożyć w ofierze ukochanego syna Izaaka. Abraham przystał na to i gdy miał go zabić, Bóg pozwolił mu złożyć w zamian ofiarę z baranka (Rdz 22,1–13). [przypis edytorski]

abrenuntiat (łac.) — wyrzeka się. [przypis redakcyjny]

abrewiator (z łac. breve: krótki) — ten, który używa skróconych słów lub znaków zamiast całych wyrazów. [przypis redakcyjny]

abrewiatura — skrót, zwł. w dawnym piśmie odręcznym. [przypis edytorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 153. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 154. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 155. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 28. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 317. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 91. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 111. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 116, M. Rose, Authors and Owners. The invention of copyright, London 1994, s. 111, Ch. May, S. K. Sell, Intellectual property rights. A critical history, London 2006, s. 96. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 118. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 17; M. Juda, Przywileje drukarskie w Polsce, s. 75. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 216. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 273. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 30, G. Petri, Transition from guild regulation to modern copyright law (Sweden), [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 108, N. Davies, Europa, rozprawa historyka z historią, Kraków 1998, s. 293. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 32. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 51. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 58. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…., s. 58. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 63, B. Szyndler, Dzieje cenzury w Polsce…, s. 9. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 70. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 73. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 73. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 73. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 82, P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 257, J. Kostylo (2008), Commentary on the Venetian decree of 1545 regarding author/printer relations, [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 82 [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…., s. 98. [przypis autorski]

Abrokomas — satrapa Fenicji, dowodził wojskami perskimi od wybrzeży Morza Śródziemnego na zachodzie po Eufrat na wschodzie. [przypis edytorski]

abrozas (lenk.) — paveikslas. [przypis edytorski]

abrozas — paveikslas. [przypis edytorski]

abrozdas — paveikslas. [przypis edytorski]

abrozėlis — paveikslėlis dažniausiai su Šventųjų atvaizdu. [przypis edytorski]

abrusas — staltiesė. [przypis edytorski]

Abruzzy — położone w środkowych Włoszech najwyższe pasmo Apeninów. [przypis edytorski]

Abruzzy, właśc. Abruzzo (wł.) a. Abruzja — górzysty region, leżący w centralnej części Półwyspu Apenińskiego, nad Morzem Adriatyckim. Tu prawdopodobnie metonimia dzikiego terenu, w którym grasują zbójcy. [przypis edytorski]

abrys (daw.) — obraz, plan. [przypis redakcyjny]

abrys (daw.) — plan. [przypis edytorski]

abrys (daw.) — rysunek, szkic; stroje ludowe, o których mówi Norwid, ozdabiane były kopiami runów z nagrobków, traktowanymi jednak nie jak pismo, a jako abstrakcyjne wzory. [przypis edytorski]

abrys (daw.) — szkic, zarys. [przypis edytorski]

abrys (daw.) — zarys, także: rycina. [przypis redakcyjny]

Absalom (bibl.) — syn króla Dawida i Maaki (2Sm 3,2–3). Zabił on swojego przyrodniego brata Ammona (syna Dawida i Achinoam), w ramach odwetu za to, że Ammon zgwałcił rodzoną siostrę Absaloma, Tamar (2 Sm 13,1–29). Dumny ze swoich długich włosów, zginął w wojnie domowej przeciw ojcu, gdy uciekając zaczepił włosami o gałęzie drzewa i nie zdołał się wyswobodzić przed nadejściem pogoni. [przypis edytorski]

Absalom — syn Dawida i Maaki (2Sm 3,2–3). Zabił on swojego przyrodniego brata Ammona (syna Dawida i Achinoam), w ramach odwetu za to, że Ammon zgwałcił rodzoną siostrę Absaloma, Tamar (2 Sm 13,1–29). [przypis edytorski]

Absalon, właśc. Absalom — postać biblijna, syn króla Dawida; kiedy jego przyrodni brat, pierworodny potomek króla, zgwałcił rodzoną siostrę Absaloma, Tamar, i nie został ukarany, Absalom kazał swoim sługom zamordować go podstępnie podczas uczty, a następnie zbiegł; pozbawiony wstępu na dwór, zawiązał bunt przeciw ojcu, został obwołany przez swoich zwolenników królem i zajął Jerozolimę; zginął zabity podczas ucieczki po zakończonej klęską bitwie z wojskami Dawida. [przypis edytorski]

absentees (ang.) — nieobecni. [przypis redakcyjny]

absenteizm — uchylanie się od spełniania obowiązku, nieobecność w życiu społecznym. [przypis edytorski]

absent (fr.) — nieobecny. [przypis edytorski]

absit omen(łac.) — oby to nie była wróżba. [przypis redakcyjny]

Absit omen! (łac.) — Oby to nie było złą wróżbą! [przypis edytorski]

Absolomów […] brat rodzony, / Dla Tamary […] mieczem przebodziony — Amnon, zabity przez Absaloma za to, że gwałt uczynił siostrze jego Tamarze. [przypis redakcyjny]

Absolona właśc. Absalom — postać biblijna, syn króla Dawida, słynny z urody, szczególnie z bujnych włosów. Kiedy jego przyrodni brat, Amnon, pierworodny potomek króla, zgwałcił rodzoną siostrę Absaloma, Tamar i nie został ukarany, Absalom kazał swoim sługom zamordować go podstępnie podczas uczty, a następnie zbiegł na dwór swego dziada, Talmaja, króla Geszur. Po trzech latach uzyskał zgodę Dawida na powrót do Jerozolimy, ale nie miał wstępu na dwór. Absalom zawiązał bunt przeciw ojcu, został w Hebronie obwołany przez swoich zwolenników królem i wkrótce zajął Jerozolimę. Kiedy doszło do decydującego starcia w lesie Efraima, wojska Dawida odniosły zwycięstwo. Absalom ocalał, lecz kiedy uchodząc po bitwie przejeżdżał pod dębem, zaczepił włosami o jego gałęzie, zaś jego wierzchowiec umknął: tak uwięzionego znalazł go jeden z dowódców wojsk Dawida, Joab i, wraz ze swymi sługami, zabił buntownika. Stało się to wbrew woli Dawida, który nakazał oględnie obchodzić się z synem. [przypis edytorski]

absolucja (z łac., rel.) — odpuszczenie grzechów. [przypis edytorski]

absolucja (z łac., rel.) — odpuszczenie grzechów, rozgrzeszenie. [przypis edytorski]

absolucja (z łac.; rel.) — tu: odpuszczenie grzechów. [przypis edytorski]

absolument suspect (fr.) — absolutnie podejrzane. [przypis edytorski]

absolute (łac.) — na pewno. [przypis redakcyjny]

absolute (łac.) — stanowczo. [przypis redakcyjny]

absolutissime (łac.) — najzupełniej. [przypis redakcyjny]

absolutna konieczność — inderterminizm w obrębie fizyki uważam za stan przejściowy albo też, w przeciwnym razie, za symptom, że fizyka w naszym układzie zatrzymała się w punkcie niedoskonałym swego rozwoju. (O tym problemie później). Można by przypuścić również, że indeterminizm fizykalny jest potwierdzeniem w pewnym sensie przedstawionej tu teorii „materii martwej” i że fizyka dobrała się w swoim posuwaniu się w kierunku małości do drobnych (IPN), składających naszą „materię martwą” — ale to byłoby niezmiernie nieprawdopodobne. Najprawdopodobniej będzie to pewnego gatunku konwencjonalizm, przy pomocy którego konsekwentniej możemy opisać w danej chwili świat w pewnym stopniu małości — nie będzie to indeterminizm obiektywny, bo takie pojęcie sensu poza ruchami żywego stworu nie ma, tylko indeterminizm „ułomnościowy”, wynikający z małości badanych przedmiotów. [przypis autorski]

absolutna władza złagodzona piosenką — aforyzm Chamforta. [przypis redakcyjny]

absolutność — zuchwała bezwzględność. [przypis redakcyjny]

Absolutny pesymista na tle materializmu (…) Sam się wyniszcza, a oskarża naturę o zdradę — T. Jeske-Choiński, Na schyłku wieku, Warszawa 1894; data napisania: sierpień-grudzień 1893; wyd. II, Warszawa 1895, s. 113–114. [przypis autorski]

absolutorium (z łac.) — tu: zwolnienie. [przypis edytorski]

absolutum dominium (łac.) — panowanie absolutne, władza absolutna. [przypis redakcyjny]

absolutum dominium (łac.) — samowładny rząd. [przypis redakcyjny]

absolutum dominium (łac.) — władza absolutna; absolutyzm. [przypis edytorski]

absolutystka — wyznawczyni absolutyzmu, filoz. poglądu, że wartości takie jak prawda, dobro lub piękno mają charakter obiektywny i niezmienny, nie są względne. [przypis edytorski]

absolut (z łac. absolutus) — pierwotny, osobowy lub bezosobowy, doskonały, najwyższy, wieczny byt. [przypis edytorski]

Absolve, absolve o pater Sarbievi (łac.) — rozgrzesz, ojcze Sarbiewski. [przypis edytorski]

absolvo te (łac.) — rozgrzeszam cię; faktycznie część formuły spowiedniczej brzmi: ego te absolvo a peccatis tuis (ja ci odpuszczam grzechy twoje). [przypis edytorski]

abstine i sustine (łac.) — Podstawy filozofii Epikteta: wytrzymałość w niedoli, wstrzemięźliwość od rozkoszy. [przypis tłumacza]