Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 8334 przypisów.

żałować (starop.) — cierpieć, boleć, opłakiwać, żalić się. [przypis redakcyjny]

żałowali (…) kapitańską parkę — dziś popr.: żałowali kapitańskiej parki, tj. Stasia i Helci. [przypis edytorski]

Żałuię czasu mey młodości… — Villon, pisząc testament, miał lat trzydzieści! [przypis tłumacza]

żałujta (gw.) — forma 2 os. lm: żałujcie. [przypis edytorski]

żaleć — dziś: użalać się; żałować czegoś. [przypis edytorski]

żale — naczynia służące do obrzędów pogrzebowych. [przypis edytorski]

Żale piękney płatnerki — Owa płatnerka była historyczną osobistością: niegdyś głośna piękność paryska, za czasu Villona już zgrzybiała staruszka, nasunęła mu widokiem swoim te strofy, jedne z najlepiej odlanych w całym jego dziele [płatnerz — handlarz broni i rynsztunku wojennego; Red.WL]. [przypis tłumacza]

żali a. zali (daw.) — czy; czy też. [przypis edytorski]

żali a. zali (daw.) — czyż, czyżby. [przypis edytorski]

żali a. zali (daw.) — czyż. [przypis edytorski]

żali a. zali (daw.) — tu: jeśli. [przypis edytorski]

żaliby (daw.) — czy, czyby. [przypis edytorski]

żalić (daw., starop.) — konstrukcja złożona z zaimka pytajnego zali: czy, czyż oraz partykuły -ci (skróconej do ) w funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]

żalić się straty — dzisiejsza składnia: żalić się na stratę. [przypis edytorski]

żaliła się — następuje oratio obliqua, którą Henkel zamienia na oratio recta. [przypis tłumacza]

żaliś (…) przybył (daw.) — konstrukcja z partykułą -li- oraz ruchomą końcówką czasownika; znaczenie: czy przybyłeś, czyż przybyłeś. [przypis edytorski]

żaliż a. zaliż — czy; czy też (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż). [przypis edytorski]

żaliż (daw., starop.) — konstrukcja złożona z zaimka pytajnego zali: czy, czyż oraz partykuły -że (skróconej do ) w funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]

żali, zali a. azali (daw.) — czy, czyż; czyżby. [przypis edytorski]

Żal mi — rzekł — żem dotąd żył (…) prowadzonym przez Macrona, gorszego nad Sejana, i wybranego na jego zgubę — Tacyt, Annal. VI, 48. [przypis autorski]

Żaltis (z litew. žaltys) — wąż [pogańscy Litwini uważali węże za zwierzęta święte, przynoszące szczęście; w mit. litew. występował mądry i dobry Król Węży, przyjaciel Słońca. Red. WL]. [przypis autorski]

żal zaczął przejmować jej sercem — dziś popr.: przejmować jej serce. [przypis edytorski]

żandarmeria — formacja policyjna; w czasie drugiej wojny światowej na terenach okupowanych przez III Rzeszę działała Policja Porządkowa (niem. Ordnungspolizei, tzw. Orpo) a jej część stanowiła żandarmeria (niem. Gendarmerie), działająca w mniejszych miejscowościach. [przypis edytorski]

żar, co grzeje muł nilowy — słońce. [przypis tłumacza]

żardinierka — stolik a. podstawka na kształt skrzyni, na której ustawia się rośliny doniczkowe. [przypis edytorski]

żardinierka (z fr. jardinière) — półka a. wydłużony stolik z zagłębieniem w blacie przeznaczonym na rośliny doniczkowe; początkowo także rodzaj misy na nóżce używanej w tym samym celu. [przypis edytorski]

żardinierka (z fr.) — ozdobna stojąca półka pokojowa na kwiaty doniczkowe. [przypis edytorski]

żardinierka (z fr.) — półka lub stolik z wgłębieniem na rośliny doniczkowe. [przypis edytorski]

żardynierka — podstawka lub kosz na kwiaty. [przypis redakcyjny]

żardynierka (z fr.) — ozdobna stojąca półka pokojowa na rośliny doniczkowe. [przypis edytorski]

żargon (daw., pogard.) — tu: w języku jidysz; w międzywojniu używano tego określenia, odmawiając jidysz rangi pełnowartościowego języka. [przypis edytorski]

żargon (fr.) — odmiana ogólnonarodowego języka, którą posługuje się jakaś grupa środowiskowa, np. młodzież, więźniowie. [przypis edytorski]

żargon — jidisz; język europejskiej diaspory żydowskiej. [przypis edytorski]

żargonowy (daw., pogard.) — tu: w języku jidysz. [przypis edytorski]

żargon — tu: język jidysz, używany przez Żydów w Europie Środkowej i Wschodniej, powstały ok. X wieku w płd. Niemczech na bazie jednego z dialektów niemieckich z dodatkiem elementów hebrajskich, słowiańskich i romańskich. [przypis edytorski]

żarko (ros.) — gorąco. [przypis edytorski]

żarkość — ogień, zapalczywość, żarliwość, zapał; por. żar, żarzyć się. [przypis edytorski]

żarłoczne Teutony — Tym szyderczym przydomkiem poeta przygania Niemcom, którzy w średnich wiekach często swoimi wojskami grasując po Włoszech, dali się we znaki miast i wsi mieszkańcom swą żarłocznością. [przypis redakcyjny]

żarłoczność [luxuria] (…) pijaństwo [ebrietas] (…) pożądliwość [avaritia] (…) lubieżność [libido] — Zob. Przyp. do Tw. 56. [przypis redakcyjny]

żarna — daw. przyrząd do mielenia ziarna, składający się z dwóch trących o siebie kamieni. [przypis edytorski]

żarna — kamienie dawniej używane do mielenia zboża. [przypis edytorski]

żarna — kamienie służące do ręcznego mielenia zboża. [przypis edytorski]

żarna (przestarz.) — urządzenie do mielenia ziarna, składające się z dwóch płaskich kamieni. [przypis edytorski]

żarna — przyrząd do ręcznego mielenia zboża, złożony z dwóch kamieni: dolnego, nieruchomego, często wgłębionego dla pomieszczenia ziarna oraz górnego, ruchomego, służącego do miażdżenia ziarna na mąkę. [przypis edytorski]

żarna — urządzenia do ręcznego mielenia ziarna, rozcieranego na kamiennej płycie. [przypis edytorski]

żarna — urządzenie do mielenia ziarna, składające się z dwu okrągłych płaskich kamieni. Te skojarzenia byłyby znamienne dla Lucjana Rydla jako autora Zaczarowanego koła, gdzie motyw młyna odgrywa znaczną rolę. [przypis redakcyjny]

żarnówka — mąka zmielona na żarnach. [przypis edytorski]

Żarnower, Teresa (1897–1949) — rzeźbiarka i graficzka, tworząca pod wpływem konstruktywizmu, zajmowała się również architekturą. [przypis edytorski]

żarnowiec miotlasty (łac. Cytisus scoparius) — krzew kwitnący na żółto; inaczej: szczodrzeniec. [przypis edytorski]

żarnowiec — rodzaj roślin z rodziny bobowatych. [przypis edytorski]

żarny (daw.) — gorący. [przypis edytorski]

żarny — rozżarzony, palący się, jarzący. [przypis redakcyjny]

żarny — żarna; kamienie do ucierania ziaren na mąkę. [przypis edytorski]

Żarski, Władysław — właśc. Władysław Szajer; aktor. [przypis edytorski]

żar słoneczny dochodzi do przeszło stu stopni — Fahrenheita. [przypis autorski]

żarstwa (daw.) — piasek gruboziarnisty. [przypis edytorski]

Żart… jak z Attyki — ironiczne poczucie humoru. [przypis edytorski]

żartki a. żardki (starop.) — żwawy, rączy; ognisty. [przypis edytorski]

żartki (daw.) — chyży, żwawy, prędki. [przypis edytorski]

żartki — żwawy, energiczny, pełen życia; porywczy. [przypis edytorski]

żartko (daw.) — gorąco. [przypis redakcyjny]

żartko (daw.) — szybko. [przypis edytorski]

żartkość (starop.) — żwawość, żarliwość. [przypis edytorski]

Żartobliwy ton każe przypuszczać, iż adresatem wierszyka jest Jakub Montanus (por. przyp. do fr. II 49). [przypis redakcyjny]

żartobliwy wiersz napisał on najwyraźniejszą prozą… — Przytoczone wiersze, czytane metrycznie, zawierają nienaturalne wzdłużenia i brzmiały tym samym śmiesznie dla ucha starożytnych. Wiersz drugi, nie mający myśli pełnej, brzmiał może pierwotnie inaczej. [przypis tłumacza]

żarty (gw.) — obżerający się, żarłoczny. [przypis edytorski]

żarty po większey części bez dowcipu, fałszywe nowiny, złe sądzenie o rzeczach, trochę politykowania, a wiele obmowyCandide [Voltaire'a]. [przypis autorski]

żarzewie — dziś: zarzewie; tu: łuna pożaru. [przypis edytorski]

żarz (neol.) — żar a. jaskrawy blask. [przypis edytorski]

żarz wieczorna — zorza wieczorna. [przypis edytorski]

żarzyć — tu: rozpalać na nowo. [przypis edytorski]

żarzyć — tu: wypalać. [przypis edytorski]

żbik — tu: kot kafryjski (Felis silvestris cafra), południowoafrykański podgatunek żbika. [przypis edytorski]

Żdżar i Podspady — miejscowości w Tatrach na Słowacji. [przypis edytorski]

że afrykańskie między krokodyle (starop.) — przestawienie: że między afrykańskie krokodyle. [przypis redakcyjny]

żeb (gw.) — żeby. [przypis edytorski]

że bóstwo podlega złudzeniu — „Deum decipi”. Saisset 324 i Appuhn 256 rozumieją: „se trompe”, Ewald 68: „könne hintergangen werden” i Kirchmann 28: „hintergangen werde”, Stern 39 i Gebhardt § 68: „könne getäuscht werden”. Elwes 25, White 36 i Boyle § 68 mogą łatwo powiedzieć: „is deceived”. Autor ma tutaj, jak i w przykładach poprzednich, na myśli jakiś pogląd, bądź wierzenie, bądź teorię. Przytoczone przykłady nic takiego nie dają pomyśleć. Nikt nigdzie chyba nie przypuszczał poważnie, że bóstwo się myli, albo że zostaje w błąd wprowadzone. Scholastycy, a także filozofowie ze szkoły Descartesa (który dopuszczał hipotecznie, że bóstwo myli nas, o czym mowa na s. 30, 6, ale jest to co innego całkiem) dowodzili, że bóstwo nie może ani mylić się, ani podlegać zmyśleniu, ale nie czynili tego chyba polemicznie. Pozostaje przypuścić, zdaje się, że autor ma tu na myśli brahmański pogląd, że bogini Maja roztacza przed wzrokiem Brahmy woal świata, co ma wyrażać myśl, że świat jest złudzeniem, snem bóstwa. [przypis tłumacza]

Że Bonapart czarował (…) — Mnóstwo krąży powieści między prostym ludem rosyjskim o czarach Bonapartego i Suwarowa. [przypis autorski]

żebrając — dziś popr.: żebrząc. [przypis edytorski]

żebr — dziś popr. forma D.lm: żeber; mowa jest o wręgach statku. [przypis edytorski]

żebrzących śpiewaków swojej krainy — odniesienie do wędrownych lirników ukraińskich. [przypis edytorski]

Żebrzącym Braciom… — nie pierwsza to aluzja w Testamencie, wymierzona przeciw zakonom żebrzącym: Villon był w tym wiernym echem poglądów i antypatii uniwersyteckiego duchowieństwa paryskiego. [przypis tłumacza]