Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | francuski | grecki | hebrajski | łacina, łacińskie | niemiecki | rosyjski | włoski

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 899 przypisów.

Si (…) cucullo (łac.) — „A gdy idzie na nocną schadzkę z cudzą żoną,/ Przywdziewa płaszcz zakonny, twarz kryje zasłoną” (Iuvenalis, Satirae VIII, 144; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Si cupides (…) agna (łac.) — „Jeśli chciwy, nadęty i jak jagnię słaby” (Iuvenalis, Satirae, VIII, 14; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Sicut (…) tecti (łac.) — „Tak gdy spiżowa czara wodą się napełni,/ Odbija światło słońca lub księżyca w pełni,/ Drgając, śle blask w powietrze przez puste przestwory/ I na stropie komnaty tworzy jasne wzory” (Vergilius, Aeneida VIII, 22; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

sicut terra sine aqua (łac.) — jak ziemia bez wody. [przypis tłumacza]

Sic volvenda (…) honore — Lucretius, De rerum natura, V, 1275. [przypis tłumacza]

Si Deus vult peccata… (łac.) — Jeżeli Bóg chce zbrodni, popełnia je; jeżeli ich nie chce, jednak bywają popełniane, trzeba będzie zatem nazwać go nieopatrznym, bezsilnym albo okrutnym, skoro albo nie umie, albo nie chce, albo nie może swej woli wykonać. [przypis tłumacza]

Si Deus vult peccata (…) meliorem haberet. (…) Instrumentum movetur prout (…) velut instrumentum — Jeśli Bóg chce grzechów, to je stwarza, gdyż jest napisane: „stworzył wszystko, cokolwiek chciał”. Jeśli ich nie chce, to mimo to się je popełnia: należałoby go więc nazwać nieopatrznym lub bezwładnym, lub bezlitosnym, gdyż nie wie, jak swoje życzenia ziszczać, albo nie może, albo nie dba o nie. Filozofowie mówią: jeśli Bóg nie chce, by na świecie kwitły całkiem złe i bezbożne czyny, bez wątpienia wygnałby wszelką ohydę jednym skinieniem poza granice świata i zniszczyłby je: bo któż z nas zdoła się oprzeć woli boskiej? Jakże popełnia się grzechy wbrew woli Boga, jeśli w uczynkach udziela zbrodniczym ludziom zdolności grzeszenia? Nadto, jeśli człowiek upada wbrew woli Boga, Bóg będzie niższy od człowieka, który mu się opiera i jest mocniejszy. Stąd wnioskują: Bóg chce, by ten świat był takim, jakim jest: gdyby chciał, by był lepszy. (…) Narzędzie się porusza stosownie do tego, jak nim kieruje jego majster: ale nasza wola w swoich działaniach jest jakoby narzędzie, Bóg zaś jakoby pierwotna siła poruszająca, jeśli więc wola źle spełnia swoje czynności, należy to przypisać Bogu. Wola nasza zależy cała od Boga, nie tylko co do pobudki, lecz także co do istoty: gdyż nic nie ma, co by jej słusznie można przypisać, ani w odniesieniu do istoty, ani do działania, lecz wszystko Bogu, który wolę tak uformował i tak nią porusza. Ponieważ istota i pobudka woli pochodzą od Boga, należy mu przypisać tak dobre, jak i złe uczynki woli, jeśli ona pozostaje do niego niejako w stosunku narzędzia. [przypis tłumacza]

się gdy Cymbrów (…) dzieże — Uzupełnienie szkody wyrządzonej przez szczury jest bardzo łatwe: „Zasię gdy Cymbrów (…)/ Przybył powietrzem (…)/ Z jego przybyciem napełniono dzieże”. [przypis tłumacza]

siedemdziesiąt stajań — ἑβδομήκοντα (Niese), διακοσίους (Dindorf). [przypis tłumacza]

siedem planet — Słońce, Księżyc, Merkury, Wenus, Mars, Jowisz, Saturn. „Es ist bekannt, dass die Tage der Woche den sieben Hauptgestirnen heilig sind, wie die lateinische und französisch-englische Bezeichnung noch deutlich erkennen lassen: dies solis, lunae, Martis, Mercurii, Jovis, Veneris, Saturni” (Dr Hugo Winckler, Himmels- und Weltbild der Babylonier, str. 26. Lipsk, 1903). [przypis tłumacza]

Siedm dam ognia językiem jeszcze nie tkniętych trójnogów…Iliada IX 122 i 264. [przypis tłumacza]

…siedział na stronie mężczyzn… — w Danii we wszystkich kościołach, tak samo jak u nas w niektórych, ławki kobiet znajdują się po jednej stronie nawy, a przeznaczone dla mężczyzn po drugiej. [przypis tłumacza]

siedzibasiège, które to słowo niektórzy czytają jak sagesse (mądrość). [przypis tłumacza]

siedzi duszą całą… nad kabałą… — tj. czekając, jako stara panna, czy też jeszcze jawi się kawaler i pytając wszelakiej wróżby (kocha — nie kocha itp.). Kabała, wyraz hebrajski, oznacza w ogóle naukę tajną o badaniu przyszłości. [przypis tłumacza]

si enim hominem (…) siti pereat — Jeżelibyśmy mianowicie w miejsce osła przyjęli człowieka znajdującego się w takiej równowadze, to należałoby go uważać nie za rzecz myślącą, lecz za najgorszego osła, gdyby umarł z głodu i pragnienia. [przypis tłumacza]

siewki (…) żyją tą samą straw — wedle wierzenia ludu żyją wiatrem. [przypis tłumacza]

Si… exterminabunt, iustificabuntur (łac.) — „Jeśli… wypędzą, będą usprawiedliwieni”. [przypis tłumacza]

Si forte (…) requiratis — w tłumaczeniu Cycerona: Platon, Timajos, 3. [przypis tłumacza]

Sigalion — Egipski symbol słońca w przesileniu zimowym. Kreślono je z palcem na ustach, bowiem przyroda w zimie milczy. [przypis tłumacza]

Sigejon — kolonia ateńska na przylądku Troady, kilkanaście km na płn.-zach. od Ilionu. [przypis tłumacza]

sigillatim (…) perpetui — Apuleius, De Deo Socratis. [przypis tłumacza]

signa [łac.: znaki] — σημαῖαι, godła. [przypis tłumacza]

Signa legem in electis meis (łac.) — Iz 8, 16: „Zapieczętuj zakon między uczniami moimi”. [przypis tłumacza]

Signor (…) annichilati — Po włosku: „Panie, widzisz pan po moim przykładzie, że kobza nie zagra, jeśli ma brzuch pusty. Tak też i ja nie umiałbym panu opowiedzieć moich losów, jeśli wprzódy utrapiony bandzioch nie otrzyma sumiennego pokrzepienia. Mniema on, iż ręce i zęby straciły swoje naturalne przeznaczenie i ze wszystkim są unicestwione”. [przypis tłumacza]

signora (wł.) — pani; signore: pan. [przypis tłumacza]

si gravis (…) levis (łac.) — Cicero, De finibus bonorum et malorum, II, 29. [przypis tłumacza]

Si in corpus (…) tenemus — Lucretius, De rerum natura, III, 671. [przypis tłumacza]

Si in digito Dei… regnum Dei ad vos (łac.) — Łk 11, 20: „Jeśli palcem Bożym… królestwo Boże do was (przyszło)”. [przypis tłumacza]

si interminatam (…) formarum — Cicero, De natura deorum, I, 20. [przypis tłumacza]

sikhowie — odłam Hindusów [tj. hinduizmu; red. WL], tworzący sektę monoteistyczną założoną w Pendżabie około r. 1500; część ich została w r. 1849 przyłączona do Indii angielskich. [przypis tłumacza]

siły nie mniejsze od nieprzyjacielskich — peltastów miał Agesilaos więcej niż przeciwnicy. [przypis tłumacza]

silą się to zgadnąć: ale źle trafiają — jezuici przypisywali zrazu te listy Arnauldowi, potem akademikowi Gombervillowi i innym. Jednakże w chwili gdy Pascal pisał ten list VIII, zaczęto podejrzewać jego autorstwo i omal nie pochwycono dowodów. [przypis tłumacza]

Si le viol, le poison, le poignard, l'incendie… (fr.) — Jeśli gwałt, trucizna, sztylet i pożar nie zahaftowały dotąd swoim uciesznym wzorem banalnej kanwy naszego mizernego istnienia, to dlatego, że dusza nasza nie jest, niestety, dość śmiała [Baudelaire, Kwiaty zła: Do czytelnika; red. WL]. [przypis tłumacza]

Silhouette [Étienne de (1709–1767)] — kontroler finansów (1759), ośmieszany za pomocą rysunków, które od jego nazwiska zachowały nazwę „sylwetek”. [Silhouette po kosztownej wojnie siedmioletniej narzucił surowe rygory ekonomiczne, więc tanie obrazki z samym tylko konturem twarzy lub postaci nazywano sylwetkami; red. WL]. [przypis tłumacza]

silnie rozgałęzione drzewo — figa indyjska (banyan) odznacza się niebywałą długością gałęzi [przypis tłumacza]

Siloe — Σιλωᾶ, שִׁלֻּחָה (Iz 8, 6), LXX Σιλωάμ, J 9, 7: κολυμβήθραν τοῦ Σιλωάμ, sadzawka Syloe (Wujek), dziś 'Ain Silwan, woda słonawa, w Dolinie Kidron. Zdrój Gichon był połączony kanałem z sadzawką Sziloach (tak właściwie powinno się wymawiać); w kanale w odległości 19' od wejścia Schick odkrył w r. 1891 napis, odczytany przez A. H. Sayce'a, prof. oksfordzkiego uniwersytetu, klęczącego w tym celu po pas w wodzie przez trzy dni. Napis złożony z sześciu wierszy opiewa dzieje przebicia kanału (z dwóch stron); napis pochodzi prawdopodobnie z czasów Salomona, w początkach X w., lub z czasów Ezechiasza, z końca VIII w., co potwierdzają kroniki żydowskie (2 Krn 32, 30; 2 Krl 20, 20). P. Ignacy Radliński, Nowoodkryty napis w Jerozolimie [„Ateneum” 1881]. [przypis tłumacza]

Silo — Mesjasz. [przypis tłumacza]

Silonitis — Σιλωνίτις (N), Σιλβονίτις (D), prawdopodobnie Esebonitis, p. II, XVIII, 1, uwaga. [przypis tłumacza]

si maritano fra di loro (wł.) — żenią się między sobą. [przypis tłumacza]

Simefeo Div’as. — trimis varstais nuo Alupkos vakarų linkui yra smagi vietelė Simei's. Tenai gražioje marių pakrantėje stovi maža uolaitė „Vienuolis”, kiek toliaus mariosė niūkso milžiniška uola vadinama „Div’as” (totor. ž, — milžinas). Šiedvi uoli bene bus kadai-kitkart atskilusi nuo gretimų Simei'so kalni) ir čionai nukritusi. Ant Div’o uolos veda ilgos kopėčios, akmenyje iškaltos. Prisilaikant šalę laiptų padirbtos geležinės tvorelė?, galima be pavojaus ir nuovargio pasiekti uolos viršų. Iš ten matyti vienapus plati marių panorama, kitapus graži kalnų eilia. Netoli kranto, prieškalnyje, riogso genujiečių, kurie viduramžyje šį kraštą valde, pilies griuvėsiai. [przypis tłumacza]

Si melius (…) fer — Horatius, Epistulae, I, 5, 6. [przypis tłumacza]

Simia (…) nobis — Ennius u Cycerona: Cicero, De natura deorum, I, 28. [przypis tłumacza]

Simiasz, Kebes, Fedonides — Simiasz i Kebes, dwaj Tebańczycy, przybyli do Aten umyślnie celem zapoznania się z Sokratesem i dotrzymali mu towarzystwa aż do jego śmierci. Obaj występują w Platona Fedonie; wspomniany tam także jako obecny rodak ich, Fedonides. [przypis tłumacza]

Simplex (…) est — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 95. [przypis tłumacza]

simpliciora militares decent — Quintilianus, Institutio oratoria, XI, 1. [przypis tłumacza]

Simul (…) fatiscit — Lucretius, De rerum natura, III, 459. [przypis tłumacza]

Sincerum (…) asescit — Horatius, Epistulae, I, 2, 54. [przypis tłumacza]

Singula (…) euntes — Horatius, Epistulae II, 2, 55. [przypis tłumacza]

Singularis sum ego donc transeam (łac.) — Ps 140. [przypis tłumacza]

Singuli enim mores in omnibus hominibus quodammodo videntur inesse natura: namque ad iustitiam, temperantiam, fortitudinem, ceterasque virtutes proclivitatem statim habemus, cum primum nascimur — Poszczególne skłonności woli bowiem zdają się niejako już tkwić w charakterze u wszystkich ludzi, gdyż od urodzenia posiadamy stale skłonność do sprawiedliwości, umiarkowania, męstwa i do wszystkich innych cnót. [przypis tłumacza]

Si nie oznacza obojętności — Zdaje się, że ten niejasny fragment odnosi się do dyskusji o łasce i przeznaczeniu. [przypis tłumacza]

Sinistras (…) distringunt (łac.) — „Dobywając miecza, owijają wraz lewą rękę płaszczem” (Iulius Caesar, De Bello Civili, IV, 75; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Si (…) nocte — Catullus, Carmina 68, 145. [przypis tłumacza]

Si nollet Deus pessimas ac nefarias… (łac.) — Gdyby Bóg nie chciał, aby zbrodnie istniały, bez wątpienia jednym skinieniem zgładziłby je z powierzchni ziemi; któż bowiem z nas zdoła się oprzeć boskiej wszechmocy? W jakiż sposób ludzie popełniają zbrodnie wbrew woli Boga, skoro Bóg daje im siły do tego? Co więcej, jeżeli człowiek grzeszy wbrew woli Boga, jest wyższy od niego, gdyż opiera mu się i zwycięża. Stąd wniosek, że Bóg pragnie świat mieć takim, jakim jest; gdyby zapragnął lepszego, miałby lepszy. [przypis tłumacza]

si non fecissem (łac.) — J 2, 11: „Gdybym nie był uczynił”. [przypis tłumacza]

Si non prima (…) cures — Lucretius, De rerum natura IV, 1067. [przypis tłumacza]

Si nunc primum (…) gentes (łac.) — „Gdyby się po raz pierwszy te cuda zjawiły/ Znienacka albo gdyby nagle je postawić/ Przed oczy śmiertelnika, nic by dlań nie było/ Cudowniejszego, ani nie śmiałyby ludy/ Zamarzyć o czymś jeszcze wspanialszym w naturze!” (Lucretius, De rerum natura, II, 1032; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Si nunquam (…) parens — Ovidius, Amores II, 19, 27. [przypis tłumacza]

siny nos — przezwisko nadawane mieszkańcom Nowej Szkocji. [przypis tłumacza]

Si (…) patella — Horatius, Epistulae, I, 5, 2. [przypis tłumacza]

Si qua (…) amantem — Ovidius, Amores II, 19, 47. [przypis tłumacza]

Si quando turpe sit, tamen est non turpe quum id a multitudine laudetur (łac.) — Cic. de Fin. II, 15; cyt u Montaigne, Próby II, 16. „Choćby co było kiedy haniebne, nie jest haniebne jeśli zyskuje poklask u ogółu”. [przypis tłumacza]

Si quid enim placet (…) omnia Gratiis — Anonymus. [przypis tłumacza]

Si quid Socrates (…) assequebantur (łac.) — „Jeżeli Sokrates lub Aristipos popełnili co przeciw obyczajności i przyjętym zasadom, nie sądź, że i tobie to wolno. Wielkimi i boskimi przymiotami okupili tę swobodę” (Cicero, De officiis, I, 41; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Si (…) reiiciam — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 6. [przypis tłumacza]

Si (…) ruinae — Horatius, Odae, III, 3, 7. [przypis tłumacza]

Si (…) sapientiae — Horatius, Odae, III, 28, 4. [przypis tłumacza]

si succiderit, de genu pugnat (łac.) — „Jeżeli padnie, na kolanach walczy” (Seneca, De provid. 2; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Sit (…) di — Horatius, Epistulae, I, 18, 107. [przypis tłumacza]

Sit (…) maior (łac.) — „Dopóki żyw był Katon, przerastał Cezara” (Martialis, Epigrammata, VI, 32; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Sit (…) Militiaeque — Horatius, Odae, II, 6, 6. [przypis tłumacza]

Si tu es Christus, dic nobis (łac.) — J 10, 24: „Jeśliś jest Chrystusem, powiedz nam”. [przypis tłumacza]

si tu non vis dare, presta, quaesumus (łac.) — jeśli nie chcesz dać, pożycz przynajmniej, prosimy. [przypis tłumacza]

Si (…) turrim — Iuvenalis, Satirae, XII, 107. [przypis tłumacza]

Sit (…) vendidisti — Martialis, Epigrammata, XII, 90, 10. [przypis tłumacza]

Si ventri (…) maius (łac.) — „Jeśli masz zdrów żołądek i lędźwie, i nogi,/ To i cóż ci dać mogą by skarby królewskie?” (Horatius, Epistulae, I, 2, 5; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Si (…) vita — Cicero, De officiis, I, 43. [przypis tłumacza]

Si vitiia (…) naevos — Horatius, Satirae, I, 6, 65. [przypis tłumacza]

Si volumus (łac.) — Iz 1, 19. [przypis tłumacza]

Sjag, czyli ogrodzenie dla Tory — aby ustrzec Żydów przed przekroczeniem przepisów Tory, mędrcy wznieśli wokół niej istny duchowy mur złożony z licznych dodatkowych nakazów i zakazów. [przypis tłumacza]

Skąd pochodzi, iż człowiek chromy nie drażni nas, a umysł chromy drażni — Por. Montaigne, Próby, III. 8. [przypis tłumacza]

Skąd? Wiem po węchu… — niewątpliwie parodia jakiegoś ustępu ze znanej widzom tragedii. [przypis tłumacza]

skąpy zakres obcowania — Skąpa liczba ludzi, z którymi można obcować w tym zakresie. [przypis tłumacza]

Skała Klermoncka — wioska La Roche-Clermont w Turenii. [przypis tłumacza]

skała marpezjańska — czyli marmur z Paros. [przypis tłumacza]

Skałę Akchabaron, Sepf, Jamneit i MeroSkała Akchabaron: Ἀκχαβάρων πέτρα (N), Ἀχαβάρων (D); dziś prawdopodobnie wieś ’Akbarah, w kierunku południowo-zachodnim od Safed; Sepf: Σὲπφ (N), Σὲφ (D); Jamneit: Ἰαμνεὶθ (N), Ἰαμνὶθ (D); Mero, Μηρώ (N), Μηρώθ (D), LXX Μηρώζ, מֵר֗וֹז (Sdz 5, 23). [przypis tłumacza]

Skaliger, Brigot, Chambrier, Fleury — Nazwiska współczesnych [autorowi; red. WL] uczonych. [przypis tłumacza]

skamiejka (ros.) — ławka szkolna. [przypis tłumacza]

SKAPEN, służący Leandra, hultaj — Skapena grał Molier, żona jego, Armanda, Hiacyntę. [przypis tłumacza]

skarbcu łona — skr. garbha, chiń. taizang, jap. taizō. [przypis tłumacza]

skarb złożyliście w głębi duszy, albowiem gdy was chwalą, cieszycie się tym… — skarbem tym jest gorąca chęć sławy. [przypis tłumacza]

Skarga przeciw niemu brzmiała mniej więcej w następujący sposób… — Ksenofont formuje skargę na podstawie lektury (Platona i innych), gdyż podczas procesu był w Atenach nieobecny, i wyraźnie podkreśla, że dosłownego brzmienia skargi nie przytacza. [przypis tłumacza]

Skarży się na dwa, ale o wiele bardziej na kalwinizm — W drugim błędzie, wedle Pascala, tkwią jezuici, podporządkowując łaskę wolnej woli, podczas gdy kalwini posuwają się aż do zupełnego zaprzeczenia wolnej woli na rzecz łaski. [przypis tłumacza]

Skaurus tymczasem wkroczył do Arabii… — por. Starożytności XIV, V, 1–VIII, 3. [przypis tłumacza]

skazano w Tartarii dwóch młodych ludzi na pal za to, że nie zdjęli czapki, patrząc na procesję lamów — aluzja do wyroku na kawalera de la Barre i d'Etallonde, których skazano na śmierć za to, że nie skłonili się przed procesją. D'Etallonde uciekł, de la Barre zniósł mężnie okrutną śmierć [po torturach został ścięty, a jego ciało spalone na stosie 1 lipca 1766; dodatkowym zarzutem było posiadanie potępionego za bezbożność Słownika filozoficznego Woltera, który przybito do jego ciała i spalono wraz z nim; Wolter napisał pod pseudonimem pierwszą relację z tej sprawy (Relacja o śmierci kawalera de la Barre); red. WL]. [przypis tłumacza]

skazany przez Heroda Aleksander — syn Mariamme (p. I, XXVII, 6). [przypis tłumacza]

skazywać na wygnanie (…) Alkibiadesa — Alkibiades, złożony z dowództwa, przebywał w swych dobrach w Tracji. Po zwycięstwie Lizandra zamierzał udać się do króla perskiego i pozyskać go wskazaniem buntu grożącego mu od Cyrusa, wspieranego przez Lizandra, i już był u Farnabazosa, satrapy Frygii Hellesponckiej. Był on ostatnią nadzieją demokratów i postrachem dla Sparty. Trzydziestka skazała go na banicję, a Lizander na rozkaz eforów domagał się od Farnabazosa śmierci Alkibiadesa. Satrapa nie śmiał się sprzeciwić i Alkibiades zginął z rąk morderców we Frygii. [przypis tłumacza]

skeuopojeja — posługiwanie się maskami przez starożytnych aktorów. [przypis tłumacza]

Skiatos — wysepka naprzeciw północnej kończyny [tj. krańca] Eubei. [przypis tłumacza]

skiomancja — wróżba z cieni umarłych. [przypis tłumacza]