Przypisy

attendere (łac.) — pilnować, poświęcać uwagę. [przypis redakcyjny]

Attolli malos zamiast Attolli vela (…) cum navigarent, non est dubium, quod olim erexerant arbores (łac.) — „Wznieść maszty” zamiast „wznieść żagle”… [bo] „skoro płynęli, to niewątpliwie podnieśli uprzednio maszty”. [przypis redakcyjny]

auctores (łac.) — sprawcy. [przypis redakcyjny]

auctor lamentorum, profusionum sanguinis et universae in regno miseriae (łac.) — sprawcą łez, rozlewu krwi i powszechnej w królestwie nędzy. [przypis redakcyjny]

audiencją (z łac.) — [forma B.lp r.ż.] posłuchanie. [przypis redakcyjny]

auditor auditorum (łac.) — uczeń wysłuchujący audytorów. [przypis redakcyjny]

Augusti (łac.) — sierpnia. [przypis redakcyjny]

auksyliarny (z łac.) — posiłkowy. [przypis redakcyjny]

aurea mediocritas (łac.) — złota droga średnia. [przypis redakcyjny]

aures habent et non audient (łac.) — mają uszy, a nie słyszą. [przypis redakcyjny]

auri ani argenti fodyny (łac.) — złota ani srebra kopalni. [przypis redakcyjny]

aut, aut (łac.) — albo, albo. [przypis redakcyjny]

autem (łac.) — następnie. [przypis redakcyjny]

author mali (łac.) — sprawca złego. [przypis redakcyjny]

aut pacem, aut bellum (łac.) — albo pokój, albo wojna. [przypis redakcyjny]

auxilium (łac.) — pomoc. [przypis redakcyjny]

auxilium (łac.) — pomoc, wsparcie; tu B. lm auxilia. [przypis redakcyjny]

ave (łac.) — bądź zdrów. [przypis redakcyjny]

Ave Maria! (łac.) — Zdrowaś Maria. [przypis redakcyjny]

Ave maris stella (łac.) — Witaj gwiazdo morza (początek pieśni do N. Panny). [przypis redakcyjny]

aversionem belli (łac.) — rozerwanie sił nieprzyjacielskich. [przypis redakcyjny]

a vindici manu Dei (łac.) — od mściwej ręki Boga. [przypis redakcyjny]

avocare et ad societatem (łac.) — odciągnąć i do przyłączenia się. [przypis redakcyjny]

awansowały (z łac.) — szły naprzód. [przypis redakcyjny]

awarycja (z łac.) — skąpstwo. [przypis redakcyjny]

awersja (z łac.) — niechęć. [przypis redakcyjny]

awersja (z łac.) — tu: odwrócenie. [przypis redakcyjny]

baculus senectutis (łac.) — podpora starości. [przypis redakcyjny]

bakałarz (z łac.) — nauczyciel szkoły parafialnej. [przypis redakcyjny]

bakałarz (z łac.) — tutaj: nauczyciel początków. [przypis redakcyjny]

banita (z łac.) — człowiek skazany na wygnanie. [przypis redakcyjny]

barbarus (łac.) — nieokrzesany. [przypis redakcyjny]

bazalt (łac. ) — skała wulkaniczna ciemnej barwy. [przypis redakcyjny]

beati possidentes (łac.) — szczęśliwi posiadacze. [przypis redakcyjny]

Beatus, qui tenet (łac.) — przysłowie łacińskie, które w dosłownym przekładzie brzmi: „Szczęśliwy, kto trzyma; szczęśliwy posiadający”. [przypis redakcyjny]

bellandi (łac.) — wojowania. [przypis redakcyjny]

belli civilis (łac.) — wojny domowej. [przypis redakcyjny]

belli in consilio generali constituere (łac.) — na walnej radzie postanowić. [przypis redakcyjny]

belli vicissitudinem (łac.) — zmienną kolej wojny. [przypis redakcyjny]

bellua (z łac.) — bestia. [przypis redakcyjny]

bellum civile (łac.) — wojna domowa. [przypis redakcyjny]

Benedico vobis (łac.) — błogosławię wam. [przypis redakcyjny]

Benedico vos, in nomine Patris et Filii, et Spiritus sancti (łac.) — błogosławię wam, w imię Ojca i Syna, i Ducha świętego. [przypis redakcyjny]

Benedicti Patris mei, venite (łac.) — „Błogosławieni Ojca Mojego, chodźcie”. Słowa z Ewangelii św. Mateusza. [przypis redakcyjny]

beneficia curata (łac.) — duszpasterstwa. [przypis redakcyjny]

Bene! (łac.) — Dobrze! [przypis redakcyjny]

bene meritorum (łac.) — dobrze zasłużony. [przypis redakcyjny]

bene meritum (łac.) — dobrze zasłużonego. [przypis redakcyjny]

bez regresu (z łac.) — nieodwołalnie. [przypis redakcyjny]

bilingues, haec illave, prout invaluissent, defensuri Prothei! (łac.) — dwujęzyczni Proteusze, gotowi bronić tego lub owego, jak co wzrosło w siły. [przypis redakcyjny]

Bis repetita placent, (…) ter repetita (łac.) — rzeczy, dwukrotnie powtórzone, są miłe, (…) trzykrotnie powtórzone [nudzą]. [przypis redakcyjny]

biszkokt (z łac. bis coctus) — biszkopt. [przypis redakcyjny]

blandientis fortunae ab ore populi (łac.) — pochlebiającej fortuny z ust ludu. [przypis redakcyjny]

bonae mentis (łac.) — dobrej myśli. [przypis redakcyjny]

bonae spei (łac.) — dobrej myśli. [przypis redakcyjny]

bonae voluntatis (łac.) — dobrej myśli. [przypis redakcyjny]

bonae voluntatis (łac.) — dobrej myśli, weseli. [przypis redakcyjny]

bona fide (łac.) — w dobrej wierze. [przypis redakcyjny]

bona licita (łac.) — dozwolone. [przypis redakcyjny]

bona regalia (łac.) — dobra królewskie. [przypis redakcyjny]

bonarum partium (łac.) — po stronie sprawy słusznej. [przypis redakcyjny]

bonis modis (łac.) — w dobry sposób. [przypis redakcyjny]

bonis regalibus (łac.) — dobrami królewskimi. [przypis redakcyjny]

bono eventu (łac.) — pomyślnie. [przypis redakcyjny]

bonorum fortunae (łac.) — majętności. [przypis redakcyjny]

bonorum mala carminum Laverna (łac.) — złodziejska bogini dobrych wierszy. [przypis redakcyjny]

bonum (łac.) — dobre. [przypis redakcyjny]

bonum patriae (łac.) — dobro ojczyzny. [przypis redakcyjny]

bonus animus in re mala dimidium est mali (łac.) — myśl dobra w nieszczęściu: złego połowa (Publilius Syrus, Sententiae). [przypis redakcyjny]

bonus interpres (łac.) — dobry tłumacz. [przypis redakcyjny]

brevis vita (łac.) — krótkie życie. [przypis redakcyjny]

bullatus (łac.) — na podstawie bulli, papierowy. [przypis redakcyjny]

bursa (z łac.) — [tu:] rodzaj jedwabnego futerału na przechowywanie pateny, czyli małego metalowego talerzyka, na którym kładzie się hostię w czasie mszy. [przypis redakcyjny]

cadaver (łac.) — trup. [przypis redakcyjny]

caeca (łac.) — ślepa. [przypis redakcyjny]

caesariani (łac.) — cesarscy. [przypis redakcyjny]

caetera fusius (łac.) — o innych rzeczach obszerniej. [przypis redakcyjny]

cancellariatus (łac.) — kanclerski. [przypis redakcyjny]

capere (łac.) — objąć. [przypis redakcyjny]

capita (łac.) — głowy. [przypis redakcyjny]

capitale (łac.) — sprawa gardłowa. [przypis redakcyjny]

capitale (łac.) — zbrodnią. [przypis redakcyjny]

Capite semper pectoreque laboro (…) serves amorem (łac.) — „Cierpię ustawicznie na głowę i piersi. Lecz niełatwo wypowiedzieć, ile bólu jest w mem sercu; brak mi obecności przyjaciela, któremu mógłbym wyśpiewać żałobne zwrotki i część ciężaru zrzucić na jego piersi. Bywaj zdrów! Proszę Cię, abyś mi zachował swą wdzięczną miłość!”. [przypis redakcyjny]

captivare (łac.) — ująć. [przypis redakcyjny]

captivatio ex consilio (łac.) — uwięzienie z nakazu rady, tj. senatorów. [przypis redakcyjny]

carissimo filio (łac.) — najdroższemu synowi. [przypis redakcyjny]

carmina scribentis secessum et otia quaerunt (łac.) — pieśni wymagają samotności i spokoju piszącego. [przypis redakcyjny]

carnificina (łac.) — katownia. [przypis redakcyjny]

caro facta (łac.) — [ma stać się] ciałem. [przypis redakcyjny]

casus (łac.) — przypadek. [przypis redakcyjny]

casus nominum cum temporibus et modis verborum (łac.) — przypadki imion [rzeczowników] oraz czasy i tryby słów (czasowników). [przypis redakcyjny]

causam criminalem (łac.) — sprawę gardłową. [przypis redakcyjny]

causanda (łac.) — jest tego przyczyną. [przypis redakcyjny]

causavit (łac.) — sprawiło. [przypis redakcyjny]

causavit (łac.) — ustroiła, spowodowała. [przypis redakcyjny]

causis principalitatis in integrum restitutis (łac.) — i sprawy przeciw głównym sprawcom przywrócono do pierwotnego stanu. [przypis redakcyjny]

cave hominem (łac.) — strzeż się [domyślnie: tego] człowieka. [przypis redakcyjny]

cave (łac.) — strzeż się. [przypis redakcyjny]

cecinit (łac.) — śpiewał. [przypis redakcyjny]

cedant in commodum Reipublicae (łac.) — ustąpili na korzyść Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]