Przypisy

Mikoła — tu: św. Mikołaj, otaczany wielkim kultem na Rusi, patron m.in. podróżnych, dlatego Hanna radzi zwracać się do niego, „bo coś Marko bawi dłużej, zachorował gdzieś w podróży”. [przypis edytorski]

mikowiec (z łac. micare: błyszczeć) — mika, łyszczyk: rodzaj połyskliwego minerału (z gromady krzemianów). [przypis edytorski]

mikrob — najmniejszy organizm żywy. [przypis edytorski]

mikrokosm — mikrokosmos, światek. [przypis edytorski]

mikrometr pozycyjny (astr.) — używany do poł. XX w. przyrząd do precyzyjnych pomiarów wzajemnego położenia obiektów widniejących na niebie blisko siebie. [przypis edytorski]

mikron — dawna oficjalna nazwa mikrometra, 1/1000 części milimetra. [przypis edytorski]

Mikronezja — region geograficzny środkowej Oceanii, gdzie występują archipelagi niewielkich wysp. [przypis edytorski]

mikrotom — przyrząd laboratoryjny do cięcia materiału na bardzo cienkie skrawki, z których robi się preparaty mikroskopowe. [przypis edytorski]

mikrozoa — drobnoustroje. [przypis edytorski]

miksolidyjska skala a. hyperdorycka (muz.) — siedmiostopniowa skala muzyczna używana w staroż. Grecji, wypracowana przez kulturę jońską; zbudowana w kierunku opadającym, zaczynająca się o tercję wyżej niż skala podstawowa, dorycka; współcześnie rzadko używana. [przypis edytorski]

Miłaszewska, Wanda (1894–1944) — pisarka polska, żona Stanisława Miłaszewskiego, tłumacza, dramaturga i dziennikarza, redaktorka działu teatralnego tygodnika dla kobiet „Bluszcz” (1921–1928). Była autorką jedenastu powieści (Cmentarz i sad 1924, Zatrzymany zegar 1926, Stare kąty 1929, Młyn w Bożej Woli 1930, Czarna Hańcza 1931, Święty wiąz 1937 i in.), w których udawało się jej skupić całą uwagę na opisach przyrody, urokach życia na tzw. Kresach czy uczuciowych niuansach, całkowicie unikając głębszego kontekstu społeczno-politycznego właściwego dla opisywanych miejsc i czasów. [przypis edytorski]

miłość Ariadny — (córki Minosa) do Tezeusza, króle­wicza ateńskiego, który przyjechał zabić Minotaura i otrzymał od królewny sławny kłębek, po którego nitce doszedł do wyjścia z labiryntu. [przypis edytorski]

miłość jest kameleonem, a przeto może żyć powietrzem — staroż. autor rzym. Pliniusz stwierdził, że kameleony nie jedzą ani nie piją jak inne stworzenia, lecz odżywiają się samym powietrzem (Historia naturalna, VIII 51); ta cecha wyróżniała kameleony wśród innych stworzeń w średniowiecznych bestiariuszach, powoływano się na nią także później. [przypis edytorski]

miłość nas samych; miłość wolności; jeżeli nie polepszymy rolnictwa — te słowa usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]

miłość (…) przeciwko ojczyźnie — dziś popr.: miłość dla (do) ojczyzny. [przypis edytorski]

miłość przeciwko Panu — dziś popr.: miłość do Pana. [przypis edytorski]

miłość (…) przez świętego Jana — chodzi o objawienie, którego doznał na wyspie Patmos św. Jan, autor Apokalipsy. [przypis edytorski]

miłość (starop.) — łaska. [przypis edytorski]

Miłość twoja przeciwko rodzicom — dziś popr.: miłość moja do rodziców. [przypis edytorski]

miłość własną ma i ptak — cytat z bajki Sowa i szpak, opowiedzianej przez tytułowego bohatera komedii Aleksandra Fredry Pan Jowialski (akt I, scena 9). [przypis edytorski]

Miłość własna, przecząca, co drugim należy — tj. egoizm. [przypis edytorski]

miłoście — dziś popr. forma M. lm: miłości. [przypis edytorski]

Miłości, któż się wyrwie z twych obierzy (…) — czwarta pieśń chóru, obejmująca wersy 806–881 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]

Miłości, w czystość bogatej, Chwałę nuć… — pieśń Wolframa z 4 sceny II aktu opery Richarda Wagnera Tannhäuser. [przypis edytorski]

miłośne — dziś popr.: miłosne. [przypis edytorski]

miłośniki (starop. forma) — dziś N.lm: (z) miłośnikami. [przypis edytorski]

miłośny — dziś popr. pisownia: miłosny. [przypis edytorski]

Miłosierniejszy Pan Bóg jest, niżli on sędzia, który się Boga nie bał i ludzi nie wstydził, jednak wdówkę dla jej nabiegania sądzić musiał i odprawić — zob. Łk 18, 3–8 (przypowieść o sędzim i wdowie). [przypis edytorski]

miłosiernie — tu: oczekując miłosierdzia. [przypis edytorski]

miłosti prosim (ros. милости просим) — tu: zapraszam serdecznie. [przypis edytorski]

Miłostki Ragondy — Les amours de Ragonde, trójaktowa opera Jean-Josepha Moureta z librettem Philippe'a Néricault Destouchesa, wystawiona w Paryżu 1714, jedna z pierwszych francuskich oper komediowych. [przypis edytorski]

Miłosz, Czesław (1911–2004) — poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1980 r.; przed II wojną światową Miłosz był członkiem wileńskiej grupy Żagary, tworzył poezję katastroficzną, wydał dwa tomy wierszy Poemat o czasie zastygłym (1933) i Trzy zimy (1936); w czasie wojny był zaangażowany w podziemny ruch literacki, opublikował tomik zatytułowany po prostu Wiersze pod pseudonimem Jan Syruć (1940); już ten zbiorek, a także powojenna twórczość począwszy od tomu Ocalenia 1945 przynosi zasadniczą zmianę tonu wypowiedzi, uproszczenie stylu, bezpośredniość. [przypis edytorski]

Miłosz, Czesław (1911–2004) — poeta, prozaik, eseista i tłumacz, emigrant w latach 1951–1993, laureat Nagrody Nobla w roku 1980. [przypis edytorski]

Miłosz, Czesław (1911–2004) — poeta, prozaik, eseista i tłumacz, przed wojną związany z wileńską grupą poetycką „Żagary” i reprezentant katastrofizmu, emigrant w latach 1951–1993, laureat Nagrody Nobla w roku 1980. [przypis edytorski]

Miłosz, Oskar (1877–1939) — poeta litewski, dyplomata, mieszkający w Paryżu krewny Czesława Miłosza. [przypis edytorski]

Miłujcie sprawiedliwość, co sądzicie ziemię — Mdr 1, 1. [przypis edytorski]

Miłujcie waszych nieprzyjaciół; dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą; błogosławcie tym, którzy was przeklinają — Łk 6, 27–28, (cytat za Biblią Tysiąclecia). [przypis edytorski]

miłujęć — skrócone: miłuję cię. [przypis edytorski]

miłujem — miłujemy. [przypis edytorski]

miłymiście gośćmi — skrót od: miłymi jesteście gośćmi. [przypis edytorski]

mila angielska — anglosaska miara odległości równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]

mila angielska — daw. jedn. odległości równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]

mila angielska — dawna miara odległości równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]

mila angielska — dawna miara odległości równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]

mila angielska — dawna miara odległości równa ok. 1,6 km; sześć mil to ok. 9,5 km. [przypis edytorski]

mila angielska — dawna miara odległości równa ok. 1,6 km; trzy mile to ok. 5 km. [przypis edytorski]

mila angielska — jednostka długości (odległości), równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]

mila angielska — miara długości wynosząca ok. 1609 m; istniała też mila londyńska, licząca równo 5000 stóp, czyli ok. 1524 m. [przypis edytorski]

mila angielska — miara odległości równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]

mila angielska — miara odległości równa ok. 1,6 km; tu zapewne: mila morska, równa ok. 1,85 km. [przypis edytorski]

mila — chodzi tu zapewne o „milą siedmiowiorstową”, stosowaną w Królestwie Polskim od 1849 r. do wprowadzenia systemu metrycznego w roku 1918; równała się ona w przeliczeniu 7146 metrom. [przypis edytorski]

mila — daw. jednostka długości o różnej wartości, w krajach anglosaskich mila lądowa wynosi ok. 1600 m, zaś mila morska ok. 1850 m. [przypis edytorski]

mila — daw. jednostka miary odległości; mila niemiecka w XVI–XVII w. wynosiła ok. 7–7,4 km. [przypis edytorski]

mila — daw. miara odległości o różnej wartości; mila francuska (lieue) w XVIII w., w zależności od regionu liczyła od 4 do 5 km. [przypis edytorski]

mila — daw. miara odległości o różnej wartości; mila morska to ok. 1850 m. [przypis edytorski]

mila — daw. miara odległości o różnej wartości; mila rosyjska wynosiła ok. 7,5 km. [przypis edytorski]

mila — daw. miara odległości; w XVIII-wiecznej Francji, zależnie od regionu licząca od ok. 4 km do ok. 5 km. [przypis edytorski]

mila — dawna jednostka miary odległości, w średniowiecznej Anglii wynosząca ok. 2 km. [przypis edytorski]

mila — dawna miara odległości o różnej wartości; mila francuska (lieue) była równa ok. 4 km. [przypis edytorski]

mila — dawna miara odległości o różnej wartości; mila polska wynosiła ok. 7,5 km. [przypis edytorski]

mila — dawna miara odległości o różnej wartości; mila rosyjska oraz austro-węgierska to ok. 7,5 km. [przypis edytorski]

mila — dawna miara odległości o różnej wartości; mila rosyjska wynosiła ok. 7,5 km. [przypis edytorski]

mila — dawna miara odległości o różnej wartości, w Francji licząca ok. 4 km. [przypis edytorski]

mila — dawna miara odległości o różnej wartości, w krajach anglosaskich mila lądowa wynosi ok. 1600 m. [przypis edytorski]

mila — dawna miara odległości o różnej wartości, zależnie od regionu i epoki; mila w państwach zaborczych mierzyła ok. 7,5 km. [przypis edytorski]

mila — dawna miara odległości równa ok. 1,6 km; sześć mil to ok. 10 km. [przypis edytorski]

mila — dawna miara odległości; w krajach anglosaskich mila lądowa wynosi ok. 1600 m, zaś mila morska ok. 1850 m. [przypis edytorski]

mila — dawna rosyjska jednostka miary, która wynosiła 7,4676 km. [przypis edytorski]

milady (ang.) — dawny tytuł grzecznościowy używany wobec arystokratek [czyt. milejdi; Red. WL.]. [przypis edytorski]

mila francuska — dawna miara odległości równa ok. 4 km. [przypis edytorski]

mila geograficzna — dawna jednostka długości używana w XIX w. w Skandynawii i w Niemczech, równa 1/15 stopnia równikowego, tj. ok. 7,4 km. [przypis edytorski]

mila geograficzna — jednostka długości używana w XIX w. w niektórych krajach, równa 1/15 stopnia równikowego, tj. ok. 7,4 km. [przypis edytorski]

mila — jednostka dł. równa 1609 m. [przypis edytorski]

mila — jednostka miary długości; daw. mila ang. wynosiła ponad 1600 m. [przypis edytorski]

mila — jednostka miary długości; daw. mila ang. wynosiła ponad 1600 m. [przypis edytorski]

mila — jednostka miary długości; daw. mila ang. wynosiła ponad 1600 m. [przypis edytorski]

mila — jednostka miary długości (odległości), używana od czasów staroż., oznaczająca początkowo tysiąc kroków (łac. mille passus) podwójnych, czyli ok. 1,5 km. [przypis edytorski]

mila — jednostka miary odległości; ang. mila (tzw. londyńska) wynosi 1524 m, tj. ok. półtora km. [przypis edytorski]

mila — jednostka odległości: 1 mila = 1,609344 km. [przypis edytorski]

mila — miara długości, ok. 1600 m. [przypis edytorski]

mila — miara odległości w krajach anglosaskich równa ok. 1,6 km; 50 mil to ok. 80 km. [przypis edytorski]

mila morska — jednostka miary długości (odległości), wynosząca ok. 1850 m. [przypis edytorski]

mila morska — jednostka odległości stosowana w nawigacji morskiej, równa ok. 1850 m. [przypis edytorski]

mila niemiecka — dawna miara odległości, równa ok. 7,5 km. [przypis edytorski]

Milan I Obrenowić (1854–1901) — książę Serbii w latach 1868–1882 i król Serbii w latach 1882–1889. [przypis edytorski]

Milazzo — miasto i twierdza na Sycylii, zdobyte przez Garibaldiego 20 lipca 1860 r. [przypis edytorski]

Milberg, Henryk (1789–1863) — polski oficer; od 1807 w armii Księstwa Warszawskiego walczył w Hiszpanii; adiutant gen. Chłopickiego; brał udział w kampanii 1812–1813 pod Smoleńskiem i pod Lipskiem; generał brygady Wojska Polskiego; uczestnik powstania listopadowego. [przypis edytorski]

Milcjades a. Miltiades — polityk i wódz ateński, dzięki któremu Grecy odnieśli zwycięstwo pod Maratonem w r. 490 p.n.e. w wojnie z Persją. [przypis edytorski]

milcząca dziewica — westalka, tj. kapłanka bogini Westy, patronki ogniska domowego, strzegąca świętego ognia w jej świątyni. Westalki pełniły służbę przez 30 lat. Obowiązane w tym czasie do zachowania dziewictwa, cieszyły się wielkim szacunkiem społecznym. [przypis edytorski]

milczącemi usty — dziś popr. forma N. lm: milczącymi ustami. [przypis edytorski]

Milczek — Rejent Milczek, jeden z bohaterów sztuki. [przypis edytorski]

Milczek z Raptusiewiczem — bohaterowie komedii Fredry Zemsta (1838): skłóceni właściciele i mieszkańcy dwóch rozgraniczonych murem połówek zamku. [przypis edytorski]

milczenie kamedulskie — mnichów z zakonu kamedułów obowiązuje życie pustelnicze i trwanie w milczeniu; zbierają się tylko na modlitwy. [przypis edytorski]

Milczmy raczej — Bóg się z modlitw, Szatan z przeklęstw śmieje — zdanie to, mające formę pełnego goryczy aforyzmu, stanowi świadectwo zagubienia duchowego hrabiego Henryka, pozostającego między tym, co boskie, a tym, co szatańskie. Ma on nie do końca jasne przeczucia obu tych sfer. [przypis edytorski]

Milda — bogini litewska. [przypis edytorski]

Milejska Wenera — in. Wenus z Milo. Najsłynniejszy posąg gr. bogini miłości Afrodyty (w mit. rzym. utożsamianej z boginią Wenus, nazywaną też Wenerą). Rzeźba odnaleziona została w XIX w. na gr. wyspie Milos. Twórca rzeźby nie jest znany (błędnie przypisywano ją Skopasowi). [przypis edytorski]

miles cinctus (łac.) — rycerz pasowany. [przypis edytorski]

miles (daw.) — żołnierz. [przypis edytorski]

mileską — dziś popr.: milezyjską, pochodzącą z Miletu, greckiego miasta na wybrzeżu Azji Mniejszej. [przypis edytorski]

miles praeciosus (łac.) — bezcenny żołnierz. [przypis edytorski]