Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6162 przypisów.
ongi — dawniej. [przypis edytorski]
ongi — kiedyś, dawniej. [przypis edytorski]
ongi (książk.) — a. ongiś; dawniej. [przypis edytorski]
ongi — niegdyś, kiedyś dawniej. [przypis edytorski]
ongi — niegdyś, kiedyś. [przypis edytorski]
ongi — niegdyś, kiedyś wcześniej. [przypis edytorski]
ongiś (daw.) — niegdyś, kiedyś, dawniej. [przypis edytorski]
ongiś — wcześniej, dawniej, niegdyś. [przypis edytorski]
on go nie sądzi, lecz w niego uderza, nie ułaskawia, lecz miażdży i niszczy — Mielgunow, op. cit., s. 35–6. [przypis autorski]
on (gw.) — tu: ten. [przypis edytorski]
On (hebr.) — gr. Heliopolis, stolica 13. nomu Dolnego Egiptu, ok. 20 km na północ od Memfis. [przypis edytorski]
Oniasz — p. I, I, 1, i uwaga do słowa Heliopolis. [przypis tłumacza]
onić (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć i dodaną do zaimka osobowego „oni”. [przypis edytorski]
Onić to w Polszcze zamki murowali — Jeńców tatarskich rzeczywiście do tej pracy używano. [przypis redakcyjny]
Oni ci wskażą wszystko, o co tylko spytasz (…) najlepiej owe drogi znają — aluzja do tajemnic eleuzyjskich. Hierofant, jak wiadomo, pouczał mystów o życiu przyszłym. [przypis tłumacza]
o nic piękniejszym — dziś popr.: o niczym piękniejszym. [przypis edytorski]
o nię — dziś popr. forma B. lp r.ż.: o nią; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
o nię (starop. forma B. lp r.ż.) — o nią. [przypis edytorski]
o nię (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: (o) nią. [przypis edytorski]
o nieba miedzianego sklepy — akcja dzieje się podczas zachodu słońca, chodzi więc o kolor nieba. [przypis edytorski]
onieczulony — znieczulony, pozbawiony czucia. [przypis edytorski]
Oniegin tłumaczony był na języki… — oto spis tych przekładów, ułożony na zasadzie poszukiwań moich w Pet. Bibl. Publ.: franc.: Dupont (1847), Béezo (1868), Michajłow (1882); niem.: Lippert (1849), Lupus (1860 i 1900), Bodenstedt (1866), Zeibert (1872), Blumenthal (1878); ang.: Seldine (1886); wł. Delatr (1856), Besobrasowa-Suchozanet (1858); chorw. Dmitrowic (1860), Ternski (1881); węg.: Berczi (1865). [przypis tłumacza]
o niego ja stoję (daw.) — na nim mi zależy. [przypis edytorski]
o niej [o trzeciej przyczynie] potem powiem (s. 104) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku na odnośnej stronie znajduje się akapit z rozdziału V zaczynający się od słów: „Tu muszę wreszcie poruszyć kwestię sumienia (…)”. [przypis edytorski]
o niej — W oryginale: „de ipsa”. Czy chodzi o wnioskowanie z tej treści, czy o niej samej? Pierwsze pojmowanie znajdujemy u Ewalda 31, Auerbacha 233, Sterna 24, Gebhardta § 41, White'a 20, Saisseta 312 i Appuhna 241; drugie u Kirchmanna 16, Elwesa 15, Boyle'a § 41. Do pierwszego pojmowania może skłaniać zarówno uwaga, że nie chodzi o wywnioskowanie treści, gdyż posiadamy ją już, jak powiedziano przedtem w założeniu, jak i dalszy ciąg, gdzie jest mowa o wyprowadzaniu innych idei. Jednakże przeciwko temu pojmowaniu, przemawiają względy następujące: 1) w założeniu powiedziane jest wprawdzie, że dana byłaby treść, ale to nie wyłącza wnioskowania o niej, przeciwnie, wymaga tego, jak np. gdy dana jest treść trójkąta, a wywnioskowane ma być twierdzenie o sumie jego kątów (por. [fragmenty zaczynające się od słów: „Wątpliwość mieć będziemy dopiero na skutek innej idei, która nie jest na tyle jasna i wyraźna, abyśmy mogli wywnioskować z niej coś pewnego”; „drogą takiej samej znajomości, z pomocą której”; „Ażeby określenie mogło uchodzić za doskonałe”); 2) w dalszym ciągu właściwie mowa jest o wnioskowaniu w obydwu kierunkach; 3) [we fragmencie „Co zaś do nas, to, skoro dowiedziałem się, że istnieję, nie mogę zmyślić, że istnieję lub że nie istnieję”] mamy analogię; 4) wnioskować z czegoś = concludere ab aliqua re [we fragmentach „wnosimy (…), że dusza jest zjednoczona z ciałem i że to zjednoczenie stanowi przyczynę owego czucia”; „jak najusilniej poszukiwać wiedzy o rzeczach”, „aby nie wnioskować nic ani z czegoś oderwanego i ogólnego o czymś rzeczywistym” lub ex aliqua re [we fragmentach: „zgoła nie możemy stąd zrozumieć”; „kiedy stąd, że się czegoś dowiedziałem, staje mi się wiadomym, co to jest”; „abyśmy mogli wywnioskować z niej coś pewnego o rzeczy”; „przykład jakiejś rzeczy oderwanej, względem której jest obojętne, w jaki sposób się ją określa”; „ażeby z określenia rzeczy dały się wyprowadzić wszystkie jej własności”; „co wydaje się niezbędnym do osiągnięcia wiedzy o rzeczach wiecznych i do urobienia ich określeń”] (inde concluditur [we fragmentach „kiedy stąd (…) staje mi się wiadomym”, „niewiele jest rzeczy, które zdołałem dotychczas drogą takiego poznania zrozumieć”, „przeto wnioskujemy stąd w sposób jasny”, „Czy zaś same idee mogą podlegać jakiemuś zepsuciu, zobaczymy”), nigdzie zaś: de re. [przypis tłumacza]
oniemić (neol.) — uczynić niemym, odebrać głos. [przypis edytorski]
oniemić — odebrać głos; uczynić niemym. [przypis edytorski]
oniemić — uczynić niemym. [przypis edytorski]
O niepodległości Polski — jest to pismo nadesłane na odbyty w końcu marca 1910 r. zjazd związków „Filarecyj” z Paryża, Leodjum i Verviers i „Stowarzyszenia im. Lelewela” z Brukseli. (Jako goście byli obecni jeszcze przedstawiciele lwowskiego „Życia” i „Bratniej Pomocy Słuchaczy Politechniki Lwowskiej”). Na zjazd ten prócz Żeromskiego przysłali jeszcze listy T. T. Jeż, B. Limanowski, A. Niemojewski, G. Daniłowski, W. Feldman, W. Sieroszewski. — Zarówno tekst odezwy Żeromskiego jak te wiadomości o zjeździe czerpiemy z „Krytyki” (1910, zeszyt V, str. 260) z artykułu p. t. Zjazd młodzieży postępowo-niepodległościowej. — Częściowy przedruk odezwy dała „Ziemia Lubelska” 10 sierpnia 1915 r. (Nr. 222), bałamutnie jako datę zjazdu podając 27 marca 1914 r. [przypis redakcyjny]
O niepozbywalności zwierzchnictwa — w rozdziale tym oraz w pięciu następnych zajmuje się Russo bliższą analizą pojęcia woli powszechnej, które podtrzymuje całą jego konstrukcję w jej najważniejszym punkcie. Dotychczasowy tok rozumowania nie dotknął jeszcze zagadnienia podstawowego: w jaki sposób człowiek żyjący w społeczeństwie może stale słuchać tylko samego siebie? Jak godzi się w prawnym ustroju skrępowanie jednostki przez prawa z jej wolnością? A od rozwiązania tego pytania zależy przecież ważność umowy społecznej, która nie może gwałcić natury ludzkiej, samej istoty człowieczeństwa. Otóż koncepcja woli powszechnej umożliwia wyjście z tych sprzeczności, godząc w sobie harmonijnie obydwa elementy: autonomii człowieka i obowiązku posłuszeństwa wobec praw państwowych. — Śledząc właściwości woli powszechnej, takiej, jak ją Russo pojmuje, dowiadujemy się zaraz z pierwszego ustępu, że wola powszechna jest skierowana ku wspólnemu dobru, że uzgadnia ona i do jedności sprowadza interesy jednostek, że więc jej przedmiotem jest korzyść całości, będąca równocześnie korzyścią wszystkich poszczególnych członków społeczeństwa. [przypis tłumacza]
O, nieraz może na tym jego szczycie rozwiewały się przestrogi znamiona — jest to szczegół dochowany tradycją. Podczas ciągłych nabiegów tatarskich, kiedy lud okolicy wiedział, że horda w pobliżu koczuje, dla bezpieczeństwa zostawiał jednego ze swoich na jakiej wyniosłej i panującej mogile lub na wierzchu wysokiego dębu, aby upatrywał Tatarów i dawał znać o zajrzanych wywieszeniem białej chorągwi lub chustki. Lud pracujący po polach, skoro zajrzał bielące znamię popłochu, uciekał w znajome sobie kryjówki. Ukraiński telegraf! To mi napomina drugi szczegół. Słyszałem od mieszkańców pamiętnego w naszych dziejach miasta Czehryna tak tłumaczony początek zwyczaju, powszechnego w Ukrainie, a zwłaszcza w tej okolicy, zbierania się ludu, szczególniej chłopców i dziewcząt, na środek sioła, który oni nazywają ułycia, ulica, dla śpiewania różnych pieśni, co się nieraz daleko w noc przeciąga. W czasie koczowania hordy w tych stronach lud, wiedząc, jakie klęski ponosi, kiedy na śpiących natrafią Tatarzy, żeby zawsze miał przytomność i gotowość chronić się w razie niebezpieczeństwa, na noc zbierał się razem i dla odpędzenia snu śpiewał narodowe dumy i pieśni. Zwyczaj został, chociaż niebezpieczeństwo, co mu dało początek, minęło. Dalsze wiersze oddają sprawiedliwą zapłatę zasługom cienistych dębów Ukrainy, które w ciągłych zaburzeniach i wojnach zapewne niejednemu chroniącemu się śmierci były pewniejszą opieką niż ściany własnego jego domu. [przypis autorski]
onieśmielenie pełne szacunku, które u nas wzbudza wielkie imię wymówione na głos — Wielkim imieniem był Pachacamac; wymawiano je bardzo rzadko i z oznakami wielkiej czci. [przypis autorski]
o niespełna rozumie — dziś: niespełna rozumu. [przypis edytorski]
O! Nie takimi ogniami się pali (…) dusza — poeta pieśni miłosnych jest na tej gwieździe, która tylko przyjmuje dusze tych, co zanadto oddawali się miłości ziemskiej. On sam wyznaje, że więcej tą miłością gorzał niż najsławniejsi kochankowie starożytni. [przypis redakcyjny]
o nie — tzn. o zdrowie swojego hetmana. [przypis edytorski]
o nieznanym człowieku i jego opowieści — por. [powieść J.W. Goethego] Wilhelm Meister, t. I, rozdział 17. [przypis redakcyjny]
oni Julianowie, możni cesarze — cesarz Julian, właśc. Flavius Claudius Iulianus (331–363), cesarz rzymski (od 361), filozof i autor piszący po grecku, znany pod nadanym mu przez chrześcijan przydomkiem Apostata, tzn. Odstępca, gdyż wychowany w religii chrześcijańskiej, pod wpływem filozofii neoplatońskiej odstąpił od niej. Był ostatnim cesarzem wyznającym religię dawnych Rzymian, podjął próbę jej zreformowania, dążąc do przywrócenia jej statusu religii państwowej; aktami prawnymi starał się osłabić chrześcijaństwo. [przypis edytorski]
o nim — tzn. prawdopodobnie o prawdziwym Bogu. [przypis tłumacza]
Oni płyną niby potok (…) — parafraza bądź tłumaczenie Psalmu 90(89). [przypis edytorski]
oni prostą drogą (…) nad głowę się wzbija — Eneida, II, 227, w tłumaczeniu Fr. Wężyka. [przypis tłumacza]
oniria (neol.) — rzeczywistość snu. [przypis edytorski]
oni są chore — pan profesor jest chory (gospodyni używa specyficznej formy grzecznościowej). [przypis edytorski]
Oni są dzicy (…) zepsutego smaku — wpływ tego ustępu, jak w ogóle całego rozdziału, łatwo odnaleźć u J. J. Rousseau, zwłaszcza w Emilu. [przypis tłumacza]
oni (starop.) — ci, owi. [przypis edytorski]
oni — Tj. żydzi. [przypis tłumacza]
oni — towiańczycy. [przypis redakcyjny]
oni — tzn. szaleni, lekkomyślni ludzie. [przypis redakcyjny]
oni — w domyśle: kochankowie śpiewający w nocy. [przypis redakcyjny]
oni właśnie ustanowili władzę… — oczywiście w porozumieniu z Likurgiem. [przypis tłumacza]
oni w Wilnie tak ciąąąągną — mowa o charakterystycznym kresowym akcencie, o wymowie samogłosek; innymi wyrazistymi cechami kresowej polszczyzny były półmiękkie ć, ś, ź oraz przedniojęzykowe ł. [przypis edytorski]
Oniż się (…) zachwieją — czyż oni się zachwieją (konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż). [przypis edytorski]
On jeden (Odys), choć niechętnie poszedł z mą wyprawą — w chwili rozpoczęcia wyprawy trojańskiej Odys był od niedawna żonaty; żona wtedy właśnie powiła mu dziecko, nie spieszyło mu się zatem do wojny. Udał więc chorego umysłowo. Lecz Palamedes, inny wódz achajski, dowiódł, że Odys jest przy zdrowych zmysłach i zmusił go do wzięcia udziału w wyprawie. [przypis redakcyjny]
on, kędziory bujne utrefiwszy — jako rycerz: trefienie włosów oznaczało szyk i elegancję stanu rycerskiego. Wolny Hellen zapuszczał długie włosy, wąsy i brodę, niewolnik miał boże poszycie krótko strzyżone, twarz wygoloną. To była moda piątego wieku, ale przyjaciele polityczni Sparty wprowadzali zwyczaj spartański golenia zarostu coraz bardziej. [przypis tłumacza]
On l'accepte très bien (fr.) — Przyjmuje się ją bardzo dobrze. [przypis edytorski]
On l'a exagéré et surexagéré (fr.) — To przesadzone i wyolbrzymione. [przypis edytorski]
on mąż (tu daw.) — ten człowiek, ten mężczyzna. [przypis edytorski]
on m'a appris (fr.) — nauczono mnie. [przypis edytorski]
on ma (…) kameleona na łonie, iż może się czynić niewidzialnym światu — Pliniusz podaje, iż lewa noga kameleona, spalona w piecu wraz z rośliną tegoż samego imienia i utarta na maść, czyni posiadacza jej niewidzialnym. [przypis tłumacza]
on ma rybaków — są to niewolnicy Periplektomenusa, którzy dokonują połowów ryb, a on je sprzedaje. [przypis tłumacza]
on mi coś (…) patrzy — dziś: on mi coś wygląda. [przypis edytorski]
On mi mówił, com ci mówił — hic mihi dixit, quae tibi dixi. [przypis tłumacza]
on nam tętni dziś, jak grzebiemy, kto nam drogi — majestatyczny dźwięk dzwonu „Zygmunta” rozbrzmiewał podczas większych uroczystości, także pogrzebów, z których Kraków już wówczas słynął. W końcu XIX wieku chowano uroczyście Kraszewskiego, Mickiewicza, Lenartowicza, Matejkę, Asnyka (na Wawelu lub na Skałce). Głosiciel triumfów w XVI w., stał się wówczas głównie dzwonem żałoby. [przypis redakcyjny]
On n'entend rien. Encore une fois (fr.) — nic nie słychać. Jeszcze raz. [przypis edytorski]
on ne peut pas prévoir (fr.) — nie można przewidzieć. [przypis edytorski]
On ne peut penser et écrire qu'assis (fr.) — nie powinno się myśleć i pisać siedząc. [przypis edytorski]
On ne prête qu'au riche (fr.) — pożycza się tylko bogatemu. [przypis edytorski]
on ne sait à quel saint se vouer (fr.) — nie wiadomo, któremu świętemu się ofiarować. [przypis edytorski]
On n'est bon que par la pitié: il faut donc qu'il y ait quelque pitié dans tous nos sentiments (fr.) — nie jest dobre to, co [czynione] przez litość, trzeba więc mieć nieco litości nad naszymi uczuciami. [przypis edytorski]
On n'est jamais si heureux ni si mal heureux qu’on se l'imagine — Och, nigdy nie jesteśmy ani tak szczęśliwi, ani tak nieszczęśliwi, jak nam się wydaje. [przypis edytorski]
On nie będzie tłustszy od waszych postów ani bogatszy od ofiar waszych… — Lessing, Natan mędrzec, akt I, scena 2 (rozmowa Natana z Dają). [przypis edytorski]
on nie ma nic wspólnego (…) z Helladą, ponieważ widziałem u niego (…) przekłute oba uszy — Grecy nie nosili kolczyków, tylko barbarzyńcy. [przypis tłumacza]
Ono adojnoj hojszio no (hebr.) — „Prosimy cię Panie, zbaw nas”. [przypis tłumacza]
on — o bracie. [przypis redakcyjny]
ono (daw.) — oto. [przypis edytorski]
ono (daw.) — owo, to. [przypis edytorski]
ono (daw.) — to, oto. [przypis edytorski]
ono (daw.) — to, owo. [przypis edytorski]
ono (daw.) — to. [przypis edytorski]
ono (daw.) — to. [przypis edytorski]
On odpowiedział: Jest to mnich Gomita — Sardynia będąc pod zarządem pizanów, podzielona była na cztery okręgi: Lagodoro, Kallari, Gallura i Alborea. Okręgiem Gallury zarządzał Mino Visconti, którego pierwszym ulubieńcem był mnich Gomita. Mnich ten nadużywając zaufania pańskiego, sprzedawał urzędy, frymarczył publicznym skarbem, wsadzonych do więzienia za okup wypuszczał na wolność i tym podobne broił bezprawia; na koniec został powieszony. [przypis redakcyjny]
ono — dziś popr.: je. [przypis edytorski]
ono jabłko… pierzchliwej Atalanty — Atalanta, słynna z piękności córka króla Scyru. Warunkiem otrzymania jej ręki była wygrana w wyścigach z nią w biegu. Udało się to Hippomenesowi, który ścigając się z królewną rzucał po drodze otrzymane od Wenus złote jabłka, a Atalanta zatrzymywała się, aby je podnosić. [przypis redakcyjny]
on ojca przechodzi — sens: jest lepszym wojownikiem niż ojciec. [przypis edytorski]
ono karanie, które Achab król podjął — 1. Ks. Król, 21. [przypis edytorski]
Onokrotale — zamiast: protonotari. [przypis tłumacza]
onomastyka (z gr.) — nauka o nazwach własnych. [przypis edytorski]
onomatomancja — wróżenie z imion. [przypis tłumacza]
onomatopeiczny — dźwiękonaśladowczy. [przypis edytorski]
onomatopeiczny — dźwiękonaśladowczy. [przypis edytorski]
onomatopeja — wyraz a. zespół wyrazów naśladujący swym brzmieniem dźwięki naturalne, przyrody. [przypis edytorski]
onomatopeja — wyraz a. zespół wyrazów naśladujący swym brzmieniem dźwięki naturalne, przyrody. [przypis edytorski]
on, onego (daw.) — on, ten; tu C. lp onemu: jemu. [przypis edytorski]
on, onego (daw.) — ten, tego a. on, jego; tu B. lp r.n. ono: to. [przypis edytorski]
on, onego (daw.) — ten, tego a. on, jego; tu B. lp r.n. ono: to. [przypis edytorski]
on, onego (daw.) — ten, tego a. on, jego; tu C. lm onych: tych. [przypis edytorski]
on, onego (daw.) — ten, tego a. on, jego; tu D. lp r.n. onego: tego. [przypis edytorski]
on, onego (daw.) — ten, tego a. on, jego; tu D. lp r.ż. onej: tej. [przypis edytorski]
on, onego (daw.) — ten, tego a. on, jego;; tu N. lp r.ż.: oną: tą. [przypis edytorski]
on, onego (daw.) — ten, tego; on, jego. [przypis edytorski]
on, onego (daw.) — ten, tego. [przypis edytorski]
