Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5362 przypisów.

Cromwell, Oliver (1599–1658) — polityk angielski, główna postać angielskiej wojny domowej, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii. [przypis edytorski]

Cromwell, Olivier (1599–1658) — polityk ang., główna postać angielskiej wojny domowej (1642–1651, zw. też rewolucją angielską), rozgromił siły rojalistów, stłumił powstanie w Szkocji oraz krwawo ujarzmił Irlandię; doprowadził do postawienia przed Najwyższym Trybunałem Sądowym króla Karola I Stuarta, który został publicznie ścięty, co oznaczało obalenie monarchii i ustanowienie republiki w Anglii; od 1653 jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy. [przypis edytorski]

Cromwell, Olivier (1599–1658) — polityk angielski, główna postać angielskiej wojny domowej (1642–1651, zw. też rewolucją angielską), rozgromił siły rojalistów, stłumił powstanie w Szkocji oraz krwawo ujarzmił Irlandię; doprowadził do postawienia przed Najwyższym Trybunałem Sądowym króla Karola I Stuarta, który został publicznie ścięty, co oznaczało obalenie monarchii i ustanowienie republiki w Anglii; od 1653 jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy. [przypis edytorski]

Cromwell, Olivier (1599–1658) — polityk ang., jedna z czołowych postaci rewolucji ang. 1642–1646 i 1648–1649, dowódca antykrólewskich, parlamentarnych wojsk; w 1653 rozpędził parlament tzw. kadłubowy (tj. o liczbie członków zredukowanej z 200 do 50, po wykluczeniu rojalistycznych prezbiterianów, co umożliwiło skazanie na śmierć króla Karola I w 1649) i jako lord protektor sprawował dyktatorskie rządy do końca swego życia. [przypis edytorski]

Crookes, Wiliam (1832–1919) — angielski fizyk i chemik; dzięki analizie widmowej odkrył w 1861 tal (Tl), pierwiastek chemiczny, w 1875 r. skonstruował radiometr (przyrząd do pomiaru intensywności światła), a następnie urządzenie do obserwacji promieniowania katodowego („rura Crookesa”), poprzedzające lampę rentgenowską, oraz spintaryskop do obserwacji i liczenia promieni alfa (1903); Crookes interesował się spirytyzmem i był przekonany, że badania naukowe potwierdzą kiedyś tę teorię (publikował artykuły na ten temat w czasopiśmie „Quarterly Journal of Science” w l. 70. XIX w.). [przypis edytorski]

crowded house (ang.) — dosł. zatłoczony dom; przen. tłumy na widowni. [przypis edytorski]

Croyez-moi, mon ami, l'erreur aussi a son mérite (fr.) — uwierz mi, przyjacielu, błądzenie ma także swe zasługi. [przypis edytorski]

Crucifix — zapewne Le crucifix (pol.: Pod krucyfiksem), pieśń religijna, którą skomponował Jean-Baptiste Faure (1830–1914), z polskimi słowami Maksa Radziszewskiego. [przypis edytorski]

crudelis (łac.) — okrutny; tu forma lm crudeles: okrutni. [przypis edytorski]

Crusoe, Robinson — bohater powieści przygodowych Przypadki Robinsona Crusoe oraz Dalsze przygody Robinsona Crusoe autorstwa angielskiego pisarza, Daniela Defoe (1660–1731). [przypis edytorski]

crux ansata — tzw. krzyż egipski; znak Anch (a. Ankh), w mitologii egipskiej hieroglif oznaczający życie. [przypis edytorski]

Cruzeiro do Sul — miasto i gmina w brazylijskim stanie Parana. [przypis edytorski]

CRZZ — Centralna Rada Związków Zawodowych, naczelny organ zarządzający i reprezentacyjny Zrzeszenia Związków Zawodowych (ZZZ); istniała od 1949 do 1980 r., kiedy to w grudniu wszystkie związki zawodowe wystąpiły ze zrzeszenia. [przypis edytorski]

C. S. — Celina Szymanowska, córka pianistki Marii Szymanowskiej, od 1834 roku żona Adama Mickiewicza; wiersz ogłoszono po raz pierwszy w 1844 roku. [przypis edytorski]

C Three (ang.) — C Trzy, tu jako kryptonim szpiegowski. [przypis edytorski]

CTR — Centralne Towarzystwo Rolnicze, organizacja rolnicza założona w 1907; jej siedzibą była sześciokondygnacyjna kamienica powstała w latach 1911–1912 przy ul. Kopernika 30 w Warszawie. [przypis edytorski]

ct. — skrót od: cent, centy; cent to inna nazwa nowego krajcara, austriackiej jednostki monetarnej po roku 1857 równej 1/100 guldena. [przypis edytorski]

Cúchulainn — wojownik pojawiający się w mitologii irlandzkiej, niepokonany w walce dzięki niezwykłej włóczni Gae Bulg, według podań w swej ostatniej bitwie został ciężko ranny i aby utrzymać się na nogach oraz kontynuować walkę, przywiązał się do drzewa. [przypis edytorski]

Cuartel de la Montana — dawny budynek koszar w Madrycie; 19 lipca 1936, po wybuchu buntu wojskowego w innych częściach Hiszpanii, generał Fanjul pojawił się w garnizonie, ogłosił stan wojenny i czekał z 1500 swoich ludzi na przybycie posiłków, aby przejąć kontrolę nad miastem; koszary zostały otoczone przez wojska lojalne wobec rządu Republiki, podczas ostrzału i szturmu budynek uległ zniszczeniu; po zdobyciu koszar większość buntowników zabito, oficerowie zostali schwytani, osądzeni i straceni. [przypis edytorski]

Cuauhtemoc (ok. 1495–1525) — ostatni władca państwa Azteków (na terenie ob. Meksyku); dowodził obroną stolicy, Tenochtitlan, oblężonej przez najeźdźców pod wodzą hiszpańskiego konkwistadora Corteza; kiedy miasto zostało zdobyte (1521), poddał się Cortezowi, który przyrzekł mu bezpieczeństwo; cztery lata później został powieszony przez Corteza za rzekome organizowanie spisku. [przypis edytorski]

cubiculum (łac.) — sypialnia. [przypis edytorski]

cucha (gw.) — wierzchnie odzienie z owczej wełny. [przypis edytorski]

Cucha (gw.) — wierzchnie odzienie z owczej wełny. [przypis edytorski]

cuchło — dziś popr. forma: cuchnęło. [przypis edytorski]

Cucić gruoch z plwów (gw.) — przebierać groch z chwastów. [przypis edytorski]

Cucullus non facit monachum (łac.) — kaptur nie czyni mnichem. [przypis edytorski]

cud Kany Galilejskiej — przemiana wody w wino dokonana wg Ewangelii Jana (J 2, 1–12) przez Jezusa w miejscowości Kana w Galilei. [przypis edytorski]

cudło (daw.) — cudo, dziwo, niezwykłość. [przypis edytorski]

Cud nad Wisłą a. Bitwa Warszawska — bitwa stoczona w dniach 13–25 sierpnia 1920 między Armią Czerwoną a Wojskiem Polskim; najważniejsza bitwa wojny polsko-bolszewickiej. [przypis edytorski]

Cud na kirkucie — utwór został opublikowany w zbiorze Z jednego strumienia: szesnaście nowel przez dziesięciu autorów z przedmową Elizy Orzeszkowej. Przedmowa autorstwa Elizy Orzeszkowej dostępna jest w bibliotece Wolne Lektury — Red.WL. [przypis edytorski]

cudna maść — intensywnie reklamowany wówczas l'Huile de Macassar. [przypis edytorski]

cudotworcu — dziś popr.: forma N. lp.: cudotwórcy. [przypis edytorski]

cudować się (daw.) — dziwić się. [przypis edytorski]

cudownąm widział dziecinę — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: widziałem cudowną dziecinę. [przypis edytorski]

cudowna (daw. forma) — w domyśle: to cudowne, cudowna to rzecz. [przypis edytorski]

cudownyś jest — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: cudowny jesteś. [przypis edytorski]

„Cudzego zdania” chytry liryk — Iwan Iwanowicz Dmitrijew (1760–1837), ros. poeta, autor satyrycznego poematu pt. Cudze zdanie (1795), wyśmiewającego mierne, napuszone ody. [przypis edytorski]

Cudzej jasności małaś uczestniczka (daw. składnia) — jesteś małą uczestniczką cudzej jasności. [przypis edytorski]

cudzołózca (daw.) — cudzołożnik. [przypis edytorski]

cudzopaniec — poddany innego pana. [przypis edytorski]

cudzoziemiec — tu: nie Ateńczyk; w takim rozumieniu cudzoziemcem mógł być również Grek z innego polis. [przypis edytorski]

Cudzoziemszczyzna — komedia Fredry z 1824 roku. [przypis edytorski]

cudzymem nigdy nie kupczył żywotem (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: nigdy nie kupczyłem cudzym żywotem. [przypis edytorski]

cudzy — obcy. [przypis edytorski]

cudzy — tu: obcy. [przypis edytorski]

cudzy (z ros.) — obcy. [przypis edytorski]

cueca (hiszp.) — taniec chilijski. [przypis edytorski]

cugang (gw., z niem.) — nowo przybyły. [przypis edytorski]

cugang (niem. Zugang) — grupa nowo przybyłych więźniów do obozu. [przypis edytorski]

cugant — koń używany w wielokonnym zaprzęgu. [przypis edytorski]

cug (daw.) — cztero- bądź sześciokonny zaprzęg. [przypis edytorski]

cugi — dziś popr. forma N.lm: cugami; cug tu: zaprzęg. [przypis edytorski]

cugi — zaprzęg składający się z sześciu lub czterech koni zaprzężonych parami. [przypis edytorski]

cugle — pasy, służące do kierowania zwierzęciem. [przypis edytorski]

cugle — pasy, służące jeźdźcowi do kierowania koniem; inaczej: wodze, lejce. [przypis edytorski]

cuglów — dziś popr. D.lm: cugli. [przypis edytorski]

cugowe konie (daw.) — konie ciągnące poszóstną karetę; cug: zaprzęg składający się z sześciu koni jednej maści, zaprzężonych parami. [przypis edytorski]

cugowy koń — koń do zaprzęgu składającego się z sześciu lub czterech koni zaprzężonych parami. [przypis edytorski]

cui bono (łac.) — dla czyjej korzyści, na co to komu. [przypis edytorski]

cui bono (łac.) — dosł. na czyją korzyść; tu: konsekwencje. [przypis edytorski]

Cui bono? (łac.) — Na czyją korzyść? [przypis edytorski]

cui prodest (łac.) — czyja korzyść; część sentencji łac. „is fecit, cui prodest”: ten uczynił, czyja korzyść. [przypis edytorski]

cuius est condere, eius est tollere (łac.) — komu stanowić, temu i znosić (prawo). [przypis edytorski]

cuiusvis dignitatis et praeeminentiae (łac.) — jakiegokolwiek rodzaju godność i wyróżnienie. [przypis edytorski]

Cujas, Jacques (1522–1590) — słynny jurysta (prawoznawca) francuski, założyciel najważniejszego ośrodka renesansowych studiów prawniczych XVI-wiecznej Francji. [przypis edytorski]

cukierka (sl.) — saldainis. [przypis edytorski]

cukierku — dziś popr. forma B. lp: cukierka. [przypis edytorski]

cukier w mące — dziś: cukier puder. [przypis edytorski]

cukrówka — gatunek gruszy. [przypis edytorski]

cukromocz — obecność cukru w moczu, w medycynie uważana za objaw jakiegoś zaburzenia, często cukrzycy. [przypis edytorski]

cukrować (daw.) — słodzić, ozdabiać, umilać. [przypis edytorski]

cukrowe wety (starop.) — słodki deser. [przypis edytorski]

cukry — dziś: cukierki, słodycze. [przypis edytorski]

Culbertson, Ely (1891–1955) — amerykański brydżysta, jako autor podręczników i gracz odegrał wielką rolę w popularyzacji i rozwoju tej gry. [przypis edytorski]

cul de Paris (fr.) — element stroju modny na początku oraz w końcu XVIII w., poduszki podkreślające mocno krągłość pośladków, noszone pod spódnicą. [przypis edytorski]

culmen a. cerebellum — móżdżek; główna część tyłomózgowia wszystkich kręgowców; u ludzi odgrywa ważną rolę w kontroli motorycznej, może też uczestniczyć w funkcjach poznawczych takich jak uwaga czy język, jak też w regulacji odczuwania strachu i przyjemności; otrzymując informacje z narządów zmysłów przez rdzeń kręgowy i z innych części mózgu i integrując je, umożliwia zgranie aktywności ruchowej; uszkodzenie móżdżku wywołuje u człowieka zaburzenia ruchów precyzyjnych, równowagi, postawy i uczenia się ruchów. [przypis edytorski]

culs de sac (fr.) — ślepe zaułki. [przypis edytorski]

Cumaná — miasto w Wenezueli u ujścia rzeki Manzanares. [przypis edytorski]

cum annexis (łac.: z dodatkami) — tu żart.: z posagiem. [przypis edytorski]