Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5449 przypisów.

Nieraz w czasie jego choroby nie mogłem wstrzymać się, aby coś przykrego nie powiedzieć (…) Przekonałem się o tym, patrząc na Potocką — Mickiewicz, List do A.E. Odyńca, Paryż, 13 listopada 1833. [przypis edytorski]

nierentujący się — dziś raczej: nierentowny; nieopłacalny, niedochodowy. [przypis edytorski]

nie równią — tu: w niekorzystnym stosunku sił. [przypis edytorski]

nierównie (daw.) — bez porównania, znacznie, o wiele. [przypis edytorski]

nierównie (daw.) — o wiele bardziej. [przypis edytorski]

nierównie — o wiele. [przypis edytorski]

nie robią mu piersi — nie oddycha ciężko. [przypis edytorski]

nierogate — dziś: nierogacizna (mowa o świniach). [przypis edytorski]

nierozcięty jeszcze numer „Timesa” — dawniej gazety wydawano w postaci obustronnie zadrukowanych arkuszy papieru poskładanych na pół; czytelnicy samodzielnie rozcinali je na kartki. [przypis edytorski]

nierozgarniony (daw.) — dziś: nierozgarnięty. [przypis edytorski]

nie rozjątrza bole — nie rozjątrza bólów. [przypis edytorski]

nierozjęty (starop.) — nierozdzielony. [przypis edytorski]

nierozstrzygniony (daw. forma) — dziś: nierozstrzygnięty. [przypis edytorski]

nierozstrzygniony — dziś popr.: nierozstrzygnięty. [przypis edytorski]

nie rozsużdat' (ros.) — w trybie rozkazującym: proszę się nie zastanawiać; to nie podlega dyskusji; od: розссуждать, rozważać, rozmyślać. [przypis edytorski]

nie rozumiem ciebie — dziś popr.: nie rozumiem cię. [przypis edytorski]

nierozumna jest — daw. konstrukcja, w domyśle: rzecz, sprawa; dziś raczej: nierozumne jest. [przypis edytorski]

nie rozum w rozszczepioną kłodę wtykać rękę (…) A nuż klin skoczy, drzewo zuchwalca przycapie… — Milon z Krotony (VI w. p.n.e.), zapaśnik grecki słynny ze swojej siły, zwycięzca wielu zawodów, kiedy zobaczył w lesie pień drzewa z wbitymi klinami, próbował go rozerwać, jednak kliny obsunęły się, ręce uwięzły mu w szczelinie i bezbronny Milon zginął rozszarpany przez wilki. [przypis edytorski]

nieruchoma na kpinki — o kpinach, drwiących uwagach na temat walczących i ginących Żydów pojawia się kilka wzmianek w tekstach autorki będącej świadkinią wydarzeń i obserwującej ze strony tzw. „aryjskiej” powstanie w getcie. [przypis edytorski]

nieruchomie (daw.) — dziś popr.: nieruchomo. [przypis edytorski]

nieruchomie (daw. forma) — dziś raczej: nieruchomo. [przypis edytorski]

nieruchomym zdaje się morze — dziś z M.: nieruchome zdaje się morze. [przypis edytorski]

nierychło (daw.) — nieprędko. [przypis edytorski]

nierychło (daw.) — nieszybko; tu: nie dość szybko. [przypis edytorski]

nierychło — nie dość wcześnie. [przypis edytorski]

nie rychłoś poczęła (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: nierychło poczęłaś; tj. nieszybko zaczęłaś. [przypis edytorski]

nierychły — oddalony w czasie. [przypis edytorski]

Nierząd braci naszych cisnął, / Gnuśność w ręku króla spała — tekst tej strofy uznano za niesprawiedliwie traktujący króla Stanisława Augusta Poniatowskiego; po 1919 r. pierwszą strofę pieśni zmieniono, a dwie dalsze zastąpiono innym tekstem. [przypis edytorski]

nierząd (daw.) — brak porządku, niedowład rządu w państwie; niepodporządkowanie się zarządzeniom władzy a. brak zarządzania państwem. [przypis edytorski]

nierząd (daw.) — brak rządu, sprawnego zarządzania; anarchia, zamęt. [przypis edytorski]

nierządny (daw.) — nie potrafiący się rządzić, niegospodarny. [przypis edytorski]

nierządzić (rzad.) — uprawiać nierząd. [przypis edytorski]

nie rzecze nic żadny próżno (daw.) — żaden nic nie powie za darmo. [przypis edytorski]

nie rzeknieszże — konstrukcja z partykułą -że, pełniącą funkcję wzmacniającą i pytajną; inaczej: czy nie rzekniesz. [przypis edytorski]

nie rzkąc (daw.) — nie mówiąc o, cóż dopiero. [przypis edytorski]

nie rzkąc (daw.) — nie mówiąc. [przypis edytorski]

nierzkąc (daw.) — nie mówiąc. [przypis edytorski]

Nie rzkąc regimentować, ale ani postać — nie mówiąc nawet, że dowodzić (wojskami), ale choćby w nich postać (być, zjawić się). [przypis edytorski]

nierzkąc (starop.) — nie tylko; nie mówiąc już o tym, że; a cóż dopiero; tym mniej; tym bardziej. [przypis edytorski]

nie rzkąc twarde blachy — nie mówiąc już o twardych zbrojach. [przypis edytorski]

Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród (…) — tekst Marii Konopnickiej został napisany i opublikowany po raz pierwszy w 1908 r. w „Gwiazdce Cieszyńskiej”, szybko zyskując popularność; w styczniu 1910 r. Feliks Nowowiejski dopisał melodię do znanych już słów, a 15 lipca 1910 r., w rocznicę 500-lecia zwycięstwa w bitwie pod Grunwaldem, podczas odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie pieśń została wykonana publicznie przez kilkuset chórzystów z różnych zaborów pod batutą kompozytora; rota to tekst dowolnej przysięgi, w tradycji polskiej nazwa szczególnie kojarzy się z tytułem tego właśnie utworu: Rota była jednym z tekstów branych pod uwagę przy wyborze hymnu Polski odrodzonej w 1918 r. [przypis edytorski]

nie ściągnęż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie ściągnę. [przypis edytorski]

nieścigły — dziś: niedościgły. [przypis edytorski]

nieścigły (starop.) — niedościgły. [przypis edytorski]

nieścigniony — dziś popr. forma: niedościgniony. [przypis edytorski]

nie ścigniony [okiem] (starop. forma) — dziś popr.: nieścigniony, tj. niedościgły. [przypis edytorski]

nieścigniony (starop.) — niedościgły. [przypis edytorski]

nie śmiecie, a mleko — dziś popr.: nie śmieci, ale mleko. [przypis edytorski]

nie śmie podnieść oczy — dziś popr. składnia: nie śmie podnieść oczu. [przypis edytorski]

Nieśmiertelna dusza mego syna zrodzona i pomieszczona między uryną a czymś gorszym! — nawiązanie do popularnej frazy, pochodzącej z książki Problemata (1536) Marka Antoniego Zimary, iż człowiek „został poczęty między łajnem i uryną” (inter faeces et urinam); frazę tę często przypisuje się błędnie Augustynowi z Hippony (IV/V w.), jednemu z głównych teologów chrześcijańskich, w wersji: „rodzimy się między łajnem i uryną”. [przypis edytorski]

nieśmiertelniczka — tu: kwiat. [przypis edytorski]

nieśmiertelnik — kwiat z rodziny astrowatych o barwie białej, żółtej, pomarańczowej lub czerwonej, inaczej kocanka ogrodowa. [przypis edytorski]

nieśmiertelnik — roślina z rodziny astrowatych. [przypis edytorski]

nieśmiertelnych hufców młody wódz — nowy władca bogów, Zeus. [przypis edytorski]

nieśmiertelny twórca Konstytucji — król Ludwik XVIII, który 4 czerwca 1814 ogłosił Kartę Konstytucyjną. [przypis edytorski]

nieświadom rady — określenie odnosi się do ludu, niewtajemniczonego w znany tylko wodzom podstęp Agamemnona. [przypis edytorski]

Nieśwież — miasto na Białorusi, niegdyś rezydencja polskiej magnaterii. [przypis edytorski]

Nieśwież — miasto na Białorusi, ok. 110 km na płd. zachód od Mińska; w XVI–XVIII w. siedziba Radziwiłłów. [przypis edytorski]

nieświeżski — dziś popr. forma: nieświeski. [przypis edytorski]

nie są w możności — nie mogą. [przypis edytorski]

nie sąż — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie są. [przypis edytorski]

nie sah ich die Nacht beglänzter (niem.) — cytat z wiersza Gebet der Sucht Richarda Dehmela. [przypis edytorski]

niesę (daw., gw.) — niosę. [przypis edytorski]

nie sfolgowałbym był (daw.) — konstrukcja czasu zaprzeszłego, złożonego, wyrażającego czynność wcześniejszą od tych wyrażonych czasem przeszłym prostym; inaczej: nie sfolgowałbym (tj. nie odpuściłbym) wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

niesforny — nieposłuszny, krnąbrny. [przypis edytorski]

niesforny — tu: nieposłuszny, wyłamujący się z powszechnie przyjętych norm postępowania. [przypis edytorski]

niesforny — tu: nieuporządkowany, chaotyczny. [przypis edytorski]

niesforny — tu: nieuporządkowany. [przypis edytorski]

niesfrymarczony — nie przehandlowany. [przypis edytorski]

niesiężny (daw.) — niedosięgniony, nieosiągalny, taki, którego nie można dosięgnąć (niesiężna przepaść: przepaść, przez którą nie można sięgnąć drugiego brzegu). [przypis edytorski]

niesiężny — dziś: niedościgły. [przypis edytorski]

Niesiecki, Kasper (1682–1744) — polski genealog heraldyk, autor 4-tomowego Herbarza polskiego (1728–1743), który zyskał szczególną popularność w poszerzonym wydaniu z lat 1839–1845, liczącym ponad 5000 stron. [przypis edytorski]

Niesiecki — tu: popularny herbarz autorstwa Kaspra Niesieckiego (1682–1744), jezuity, genealoga i heraldyka. [przypis edytorski]

niesiem — dziś popr. forma 3 os. lm: niesiemy. [przypis edytorski]

niesiemyć (daw.) — dziś: niesiemy Tobie. [przypis edytorski]

nie silną — nie mającą siły. [przypis edytorski]

niesilny — tu daw.: niewielki. [przypis edytorski]

Niesiołowski, Ksawery (1771–1845) — polski generał, uczestnik powstania kościuszkowskiego, wyprawy Napoleona I na Moskwę i kampanii 1813–1814; podczas powstania listopadowego zastępca gubernatora wojskowego Warszawy oraz poseł na sejm. [przypis edytorski]

nieskartelizowane — nienależące do kartelu, monopolistycznego porozumienia przedsiębiorstw, uzgadniających swoje działania rynkowe dla osiągnięcia wspólnego interesu. [przypis edytorski]

Nieskazitelny — tak nazywano Robespierre'a ze względu na jego bezinteresowność i uczciwość. [przypis edytorski]

nieskładnie (daw.) — niezręcznie. [przypis edytorski]

nie skończąże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie skończą. [przypis edytorski]

nieskończenie głębokie zarodki psychologiczne (…) związków między życiem człowieka a wszechświatem etc. — S. Przybyszewski, Aufden Wegen der Seele, Berlin 1896, s. 11–12. [przypis edytorski]

Nieskończoność więc Chrystusowego Ducha (…) — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Nieskończoność w naturze Ducha”. [przypis edytorski]

nie skończy on własną śmiercią — sens: umrze śmiercią gwałtowną, zapewne na skutek wyroku sądu. [przypis edytorski]

nieskoro (daw.) — nieszybko, powoli. [przypis edytorski]

nieskoro — niespieszno, bez ochoty. [przypis edytorski]

nieskoro — nieszybko. [przypis edytorski]

nieskory (daw.) — tu: niechętny. [przypis edytorski]

nieskrócona osobistość — tu: egoizm, prywata. [przypis edytorski]