Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4900 przypisów.

Gradyw — jeden z przydomków Marsa, gradivus (łac.) — kroczący na przedzie, tj. pierwszy w boju. [przypis redakcyjny]

Gradyw (mit. rzym.) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny; gradivus (łac.) — kroczący naprzód; kochanek Gradywa — przen. mężny żołnierz. [przypis edytorski]

Gradyw (mit. rzym.) — Mars, bóg wojny; wychowaniec Gradywa: żołnierz. [przypis edytorski]

Gradyw (mit. rzym.) — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]

Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący na przedzie) — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]

Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]

Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — przydomek Marsa. [przypis edytorski]

Gradywowy czyn — czyn wojenny; Gradyw (z łac. gradivus: kroczący naprzód), przydomek Marsa, boga wojny w mit. rzym. [przypis edytorski]

Gradyw — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]

Gräfin von Soissons — Marie Anne Mancini, Herzogin von Bouillon (1664–1714), und ihre Schwester Olympia Mancini, Grafin von Soissons (1639–1708), wurden vor die Chambre ardente zitiert [przypis edytorski]

grässliches Fieber (niem.) — okropna gorączka. [przypis edytorski]

gräuelpropaganda (niem.) — propaganda okrucieństwa, rozpowszechnianie informacji o zbrodniach i okrucieństwach popełnianych przez wroga, często celowo zmyślanych lub wyolbrzymianych. [przypis edytorski]

Graecia capta ferum victorem cepit (łac.) — podbita Grecja dzikiego zwycięzcę podbiła (Horacy, Listy, II, I, w. 156; o podbitej militarnie Grecji, która podbiła Rzym swą wyższą kulturą). [przypis edytorski]

Graeculi — Greczynkowie — nazwa obelżywa, określająca upadek, spodlenie starożytnych Greków. [przypis redakcyjny]

Graeculi (łac.) — lekceważąco o Grekach. [przypis edytorski]

Graetz, Heinrich (Hirsh) (1817–1891) — urodzony w Książu Wielkopolskim historyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, autor pierwszej syntetycznej historii Żydów od czasów biblijnych do czasów współczesnych autorowi, wyd. w latach 1853–1876 w jedenastu tomach. [przypis edytorski]

graffito (wł.; lm graffiti) — rysunek lub napis wyryty na ścianach, kamieniach i naczyniach z okresu greckiego, rzymskiego, arabskiego lub wczesnochrześcijańskiego. [przypis redakcyjny]

graf, grafini — tytuły szlacheckie: hrabia, hrabina. [przypis edytorski]

graf — hrabia; tytuł arystokratyczny nadawany szlachcie w daw. Niemczech. [przypis edytorski]

graf — hrabia; tytuł arystokratyczny nadawany szlachcie w daw. Niemczech; szlachta: wyższy stan społeczny mający liczne przywileje m.in. prawo do posiadania ziemi. [przypis edytorski]

graf — hrabia; tytuł arystokratyczny w dawnych Niemczech, Austrii i innych krajach pozostających kiedyś pod panowaniem Świętego Cesarstwa Rzymskiego. [przypis edytorski]

Grafigny, Françoise de (1695–1758) — powieściopisarka francuska, autorka dramatów, prowadziła salon literacki; stała się słynna dzięki powieści Lettres d'une Péruvienne (Listy Peruwianki, 1747). [przypis edytorski]

graft (ang.) — łapówka. [przypis edytorski]

graf — tytuł arystokratyczny. [przypis edytorski]

graf — tytuł arystokratyczny w krajach niemieckojęzycznych. [przypis edytorski]

graf — tytuł szlachecki, odpowiednik polskiego hrabiego. [przypis edytorski]

graf — tytuł szlachecki używany w Niemczech i w krajach niegdyś zależnych od cesarstwa niemieckiego. [przypis edytorski]

graf — tytuł szlachecki w dawnych Niemczech i w krajach od nich zależnych. [przypis edytorski]

Graf von Campobasso — einer der letzten Vertrauten des burgund. Herzogs. [przypis edytorski]

graf z Karnutuil conte di Carnuti (Stefan, książę Blois); [pomyłka:] tłumacz nazwę narodu Carnuti (Carnutes) wziął za miejscowość: Karnut. Karnutowie siedzieli w okolicy miasta Blois i Orleanu. [przypis redakcyjny]

Grahamstown — do 2018 roku nazwa miasta Makhanda, położonego w Republice Południowej Afryki, w pobliżu wybrzeża Oceanu Indyjskiego. [przypis edytorski]

Graindorge, Rouvet, van RobaisAndré Graindorge (XVI w.): tkacz z Caen, wynalazł sposób produkowania tkanin ze wzorami w kwadraty i kwiaty; Jean Rouvet (XVI w.): handlarz drewnem, ulepszył sposób spławiana drewna na wielkie odległości, w celu regularnego dostarczania do Paryża; Josse van Robais (1630–1685): niderlandzki przedsiębiorca, za zachętą francuskiego ministra Colberta założył manufakturę w Abbeville, produkującą luksusowe tkaniny ozdobne, jeden z najważniejszych zakładów przemysłowych tamtych czasów. [przypis edytorski]

grajcar a. krajcar — grosz, miedziak, cent, daw. drobna moneta austr.; gulden dzielił się na sto grajcarów. [przypis edytorski]

grajcar a. krajcar — obiegowa moneta austriacka; gulden, czyli złoty reński, od 1857 dzielił się na 100 nowych krajcarów, oficjalnie zwanych centami, wcześniej na 60 krajcarów. [przypis edytorski]

grajcar a. krajcar — obiegowa moneta austriacka; gulden od 1857 dzielił się na 100 nowych grajcarów, oficjalnie zwanych centami, wcześniej na 60 krajcarów. [przypis edytorski]

grajcar a. krajcar — w XIX w. drobna moneta austriacka. [przypis edytorski]

grajcar — dawna drobna moneta austriacka. [przypis edytorski]

grajcarek — tu: korkociąg. [przypis edytorski]

grajcarek — włosy zwinięte nad uszami w spiralkę. [przypis edytorski]

grajcarkowaty — świderkowaty, mający kształt ostrza korkociągu (grajcarka). [przypis edytorski]

Graje (mit. gr.) — inne określenie Forkiad. [przypis edytorski]

grajus — žaidimas. [przypis edytorski]

grajzlernia (z niem. Greissler) — sklepik z tanimi towarami niskiej jakości; mały sklep spożywczy, z artykułami pierwszej potrzeby itp. [przypis edytorski]

grajzlerówka (z niem.) — ekspedientka w małym sklepie spożywczym. [przypis edytorski]

Grakchowie — bracia Gaius Sempronius Gracchus (ok. 152–121 p.n.e.) i Tiberius Sempronius Gracchus (162–133 roku p.n.e.), którzy byli trybunami ludowymi. [przypis edytorski]

Grakchowie — rzym. bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli; prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]

Grakchowie — rzymscy bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli; prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]

Grakchus (łac. Gracchus) — imię znanej rodziny rzymskiej, w której najsłynniejsi byli bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli. Prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]

grały mu kule, kartacze — w innej wersji tekstu: „hejnał zagrają trębacze” [przypis edytorski]

grali w szachy — szachy były w Egipcie nieznane (powstały w Azji setki lat później). Chodzi najpewniej o senet, egipską grę rozgrywaną pionami na prostokątnej planszy 3x10 pól, bardzo popularną od zamierzchłych czasów, lecz w przeciwieństwie do szachów częściowo losową. Inną grę planszową, mehen (wąż), rozgrywano na planszy w kształcie zwiniętego w spiralę węża. [przypis edytorski]

Gramatyka, co nawet królewską koronę umie nagiąć pod swoje prawa — aluzja do enuncjacji Vaugelasa: „Nie wolno nikomu stwarzać nowych słów, nawet samemu monarsze. Słusznie tedy Pomponius Marcellus gani Tyberiusza za to, że ukuł nowe słowo, i powiada, iż ma on prawo dawać obywatelstwo ludziom, ale nie wyrazom”. [przypis tłumacza]

gramatykalny — dziś popr.: gramatyczny. [przypis edytorski]

gramatyka Szapsala i Noela — podręcznik gramatyki języka francuskiego pt. Nouvelle Grammaire française avec Exercices autorstwa Charles-Pierre'a Chapsala (1787–1858) i François Noëla (1756–1841), wydany po raz pierwszy w 1823 r. [przypis edytorski]

Gramatyka — Wiersz zdobył wyróżnienie w Turnieju Młodych Poetów, organizowanym przez redakcję „Wiadomości Literackich” w 1934 roku. Pojawił się w 29 numerze tego pisma 15 lipca 1934 roku. [przypis redakcyjny]

gramen (łac.) — trawa. [przypis edytorski]

Grammar of AssentAn Essay in Aid of a Grammar of Assent, dzieło Newmana z 1870 roku. [przypis edytorski]

grammatyka — dziś: gramatyka; tu: druga klasa w daw. szkołach zakonnych. [przypis edytorski]

gram na skrzypce, a pan na bas — tzn. każdy inaczej; obydwaj co innego mają na myśli. [przypis redakcyjny]

gramotnyj (ros.) — umiejący pisać i czytać. [przypis edytorski]

gramotny — piśmienny. [przypis edytorski]

gramozdas — gremėzdas, didelis, nereikalingas, nepatogus daiktas. [przypis edytorski]

Gramsci, Antonio (1891–1937) — włoski filozof i działacz polityczny, marksista. [przypis edytorski]

grań — stromy, ostry, skalisty grzbiet górski, ostra krawędź szczytu. [przypis edytorski]

granaderski (z fr.) — grenadierski; od grenadier: żołnierz, rzucający dawniej granaty ręczne. [przypis redakcyjny]

Granado, Diego (1571–1632) — hiszpański jezuita zajmujący się teologią moralną. [przypis edytorski]

Granata — miasto i prowincja w Hiszpanii, Grenada. [przypis redakcyjny]

granatina (wł.) a. grenadyna (z fr.) — słodki syrop z owoców granatu, używany w drinkach. [przypis edytorski]

granatnik VB (wojsk.) — granatnik Viven-Bessières, broń francuska z okresu I wojny światowej. [przypis edytorski]

granatowy — tu: tzw. granatowy policjant, czyli funkcjonariusz Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa (niem. Polnische Polizei im Generalgouvernement), od koloru mundurów zwanej policją granatową; była to policja komunalna, finansowana przez polskie samorządy pozostające pod nadzorem niem. administracji cywilnej i podporządkowana odpowiednim komendantom niem. policji porządkowej (Ordnungspolizei); najwyższym stanowiskiem w strukturze Policji Polskiej był komendant miejski a. powiatowy. [przypis edytorski]

gran' bestia (hiszp.) — wielkie bydlę. [przypis edytorski]

gran — ciężarek wagi aptekarskiej; tu: drobnostka, drobniutka moneta. [przypis redakcyjny]

granda (pot.) — oburzająca awantura, niesprawiedliwość. [przypis edytorski]

grand — arystokratyczny tytuł hiszpański. [przypis edytorski]

Grand capitaine. Représailles. Protestants (fr.) — Wielki dowódca. Represje. Protestanci. [przypis edytorski]

Grand Contrôleur (fr.) — Wielki Kontroler, kontroler państwowy, jedna z najwyższych godności w dawnej rosyjskiej hierarchii rządowej.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

Grande Bretèche — Opowiadanie to pomieścił Balzac w utworze pt. Drugie studium kobiety. [przypis tłumacza]

grandeca — (z wł.) wspaniałość. [przypis redakcyjny]

grande chose (fr.) — wielka rzecz. [przypis edytorski]

grande espérance (fr.) — wielką nadzieją. [przypis edytorski]

grande mortalis aevi spatium, pauci non modo aliorum, sed nostri etiam superstites sumus, exemptis e medio vitae tot annis, quibus juvenes ad senectutem, senes ad limina mortis per silentium venimus (łac.) — wielki przeciąg wieku ludzkiego, niewielu z nas przeżyło nie tylko innych, ale samych siebie, gdy wyłączymy z okresu życia lat tyle, w których młodzieńcy ku starości, starcy ku progom śmierci w milczeniu zbliżyliśmy się. [przypis redakcyjny]

grandes journées (fr.) — wielkie dni. [przypis edytorski]

Grande spatium mortalis aevi (łac.) — wielka część ludzkiego życia; Tacyt, Żywot Agrykoli (De vita et moribus Iulii Agricolae) III. [przypis edytorski]

gran­de toilette (fr.) — wspaniała toaleta (tj. strój na wyjątkowe okazje). [przypis edytorski]

Grandeur et servitude militaire (1835) — wydane po polsku w 1922 roku jako O niewoli i wielkości służby wojskowej w tłumaczeniu Jadwigi Sienkiewiczówny. [przypis edytorski]

grandeur privée (fr.) — wewnętrzna wielkość. [przypis edytorski]

grandezza (wł.) — duma i zachowanie godne wysokiego urodzenia. [przypis edytorski]