Przypisy

tu czuć siarkę — zapach siarki symbolizował piekło. [przypis edytorski]

tucz (z ros.) — chmura, tu: burza. [przypis edytorski]

Tudorowie — dynastia władców Anglii rządząca w latach 1485–1603. [przypis edytorski]

tudzież (daw.) — a także, oraz. [przypis edytorski]

tudzież (daw.) — oraz. [przypis edytorski]

tudzież — oraz, również, także. [przypis edytorski]

tückisches Weib (niem.) — złośliwa kobieta. [przypis edytorski]

Türck, Ludwig (1810–1868) — austriacki lekarz neurolog i laryngolog. [przypis edytorski]

Türsteher — Portier. [przypis edytorski]

Tu es belle, ma petite (fr.) — Jesteś piękna, moja mała. [przypis edytorski]

Tu es belle, oh! Comme tu es belle, Helene… (fr.) — Och, jesteś piękna! Jaka ty jesteś piękna, Heleno! [przypis edytorski]

tu es chinois (fr.) — jesteś Chińczykiem. [przypis edytorski]

Tu es Dominus et Deus meus (łac.) — Ty jesteś pan i Bóg mój (niedokładny cytat słów Tomasza apostoła, por. J 20, 28). [przypis edytorski]

tu es d'une grossièreté horrible (fr.) — okropny z ciebie grubianin. [przypis edytorski]

Tu es nègre. Décidément nègre (fr.) — Jesteś Murzynem. Zdecydowanie Murzynem. [przypis edytorski]

tu es stupide (fr.) — jesteś głupi. [przypis edytorski]

Tu es un brave garçon (fr.) — Jesteś dzielnym chłopcem. [przypis edytorski]

tu fais des folies, Clotilde (fr.) — postępujesz jak szalona, Klotyldo. [przypis edytorski]

Tu felix, Cinna (łac.) — jesteś szczęściarzem, Cinno. [przypis edytorski]

tuf wulkaniczny — lekka, porowata skała złożona gł. z piasków i popiołów wulkanicznych. [przypis edytorski]

Tugendbund (niem. dosł.: związek cnoty) — stowarzyszenie młodzieży założone w 1808 r. w Królewcu w Prusach, stawiające sobie cele samokształcenia naukowego i moralnego, realizujące je w duchu nacjonalizmu niem., antynapoleońskim i antyfrancuskim; w 1809 r. zostało formalnie rozwiązane na żądanie Napoleona I. [przypis edytorski]

Tuhaj-bej, właśc. Arğın Doğan Toğay bey (ok. 1601–1651) — przywódca polityczny i wojskowy Tatarów krymskich; w 1648 wziął udział w powstaniu Chmielnickiego po stronie powstańców przeciw Rzeczypospolitej, zginął w bitwie pod Beresteczkiem. [przypis edytorski]

Tuhaj-bej, właśc. Arğın Doğan Toğay bey (ok. 1601–651) — przywódca polityczny i wojskowy Tatarów krymskich; w 1648 wziął udział w powstaniu Chmielnickiego po stronie powstańców przeciw Rzeczypospolitej, zginął w bitwie pod Beresteczkiem. [przypis edytorski]

Tuilerie — dzielnica Paryża między Luwrem a Sekwaną, znana z ogrodów. [przypis edytorski]

Tuilerie — ogrody i istniejące do 1871 r. założenie pałacowe, położone między Luwrem a Sekwaną. [przypis edytorski]

Tuilerie — paryskie ogrody i istniejący do 1871 pałac, położone między Luwrem a Sekwaną. [przypis edytorski]

Tuileries — dzielnica Paryża między Luwrem a Sekwaną, znana z ogrodów. [przypis edytorski]

Tuileries — nieistniejący pałac władców francuskich, położony w Paryżu, spłonął w 1871 podczas Komuny Paryskiej. [przypis edytorski]

Tuillerie — dzielnica w Paryżu, między Luwrem, Placem Zgody i Sekwaną. [przypis edytorski]

tu i owdzie — dziś popr.: tu i ówdzie. [przypis edytorski]

tuizm — neologizm od łac. tu: ty. [przypis edytorski]

Tu jest Ameryka albo nigdzie! — odniesienie do słów Horacego (Listy I, XVII, w. 39): Tu jest lub nigdzie to, czego szukamy (Hic est aut nusquam quod quaerimus). [przypis edytorski]

Tu już wpakowali nas na wielki statek — linia kolejowa docierała wówczas do tylko Niżnego Nowogrodu, odcinek do Kazania był jeszcze w budowie. [przypis edytorski]

Tukaj — tytułowy bohater ballady Mickiewicza, zawiera pakt z diabłem i szuka wiernego przyjaciela, który podejmie się w razie jego śmierci pociąć ciało na ćwierci i nasmarować przywracającym do życia wywarem. [przypis edytorski]

tukao — właśc. tukan, gatunek dużego ptaka z rodziny tukanowatych. [przypis edytorski]

Tukidydes (ok. 480–ok. 400 p.n.e.) — historyk grecki, Ateńczyk, autor dzieła Wojna peloponeska; przyjęte przez niego zasady rzetelności, krytycznego podejścia do źródeł, bezstronności i nieodwoływania się do czynników nadnaturalnych w wyjaśnianiu przyczyn wydarzeń stały się standardami historiografii. [przypis edytorski]

Tukidydes, syn Melezjasza (V w. p.n.e.) — ateński arystokrata o twardych zasadach moralnych, przywódca opozycji konserwatywnej; zaatakował program Peryklesa, zgodnie z którym fundusze Ateńskiego Związku Morskiego, przeznaczone na stworzenie wspólnej obrony przed atakiem Persji, zostały użyte na wzniesienie w Atenach monumentalnych budowli (m.in. Partenonu); poddany procedurze ostracyzmu, został wygnany z Aten (ok. 442). [przypis edytorski]

Tukidydes, właśc. Tucydydes — historyk ateński z V w. p.n.e, autor Wojny peloponeskiej. [przypis edytorski]

Tukidydes z Aten (ok. 480–ok. 400 p.n.e.) — grecki historyk, autor dzieła Wojna peloponeska; przyjęte przez niego zasady rzetelności, krytycznego podejścia do źródeł, bezstronności i nieodwoływania się do czynników nadnaturalnych w wyjaśnianiu przyczyn wydarzeń stały się standardami historiografii. [przypis edytorski]

Tu kończy się komedia Szekspira. W pierwotnej sztuce, którą on obrobił, następujący znajduje się — komentarz J. I. Krawszewskiego. [przypis edytorski]

tuk — reginalizm poznański: szpik kostny. [przypis edytorski]

tuk — szpik kostny. [przypis edytorski]

tułactwo — wygnanie, błąkanie się, emigracja. [przypis edytorski]

Tułacz — Żyd wieczny tułacz, 10-tomowa powieść Eugène Sue (właśc. Marie-Joseph Seue) (1804–1857), wyd. 1844–1845. [przypis edytorski]

Tuła — miasto w europejskiej części Rosji, ok. 200 km na płd. od Moskwy; w XIX w. ośrodek jubilerstwa oraz produkcji samowarów. [przypis edytorski]

Tuła — miasto w Rosji środkowej, ok. 200 km od Moskwy, w XIX w. stolica guberni, ważny ośrodek metalurgii i przemysłu zbrojeniowego, słynna także z produkcji samowarów. [przypis edytorski]

tułowu — dziś popr. forma D. lp: tułowia. [przypis edytorski]

tułowu — dziś: tułowia. [przypis edytorski]

tułowy — dziś popr. forma: tułowia. [przypis edytorski]

tułowy — tułowia (lm od: tułów); tu przen.: ciała. [przypis edytorski]

tułub (daw.) — ciało, trup, zwł. bezgłowy. [przypis edytorski]

tułub — futro, zwł. owcze. [przypis edytorski]

tułub (ros. тулуп) — kożuch, szuba; tu: sutanna, ornat. [przypis edytorski]

tułub (ros. тулуп, z tur. tulup: skóra, futro) — kożuch. [przypis edytorski]

tułup — długi kożuch z rękawami. [przypis edytorski]

tułup (z ros. тулуп: szuba, długie futro) — tu: okrycie zimowe, palto. [przypis edytorski]

Tu las był rzadszy (…) — fragm. IV księgi Pana Tadeusza A. Mickiewicza zatytułowanej Dyplomatyka i łowy. [przypis edytorski]

Tu l'as voulu (fr.) — chciałeś tego. [przypis edytorski]

tu l'as voulu (fr.) — chciałeś tego. [przypis edytorski]

tulec a. tuł (starop.) — także: tula, tuleja; kołczan. [przypis edytorski]

tulić — tu: tulić się. [przypis edytorski]

Tullus Hostilius — legendarny trzeci król Rzymu. [przypis edytorski]

Tullus Hostiliusz (673–642 p.n.e) — legendarny trzeci król Rzymu, zdobywca Alba Longa, znany z bogactwa. [przypis edytorski]

Tully — Marcus Tullius Cicero (106 BC–43 BC), Roman politician, philosopher, renowned orator and writer. [przypis edytorski]

Tuluza — miejscowość i gmina we Francji, stolica regionu Oksytania. [przypis edytorski]

tumak — kuna leśna, niewielki ssak drapieżny z rodziny łasicowatych. [przypis edytorski]

tuman — chmura, kłęby gęstego dymu, mgły lub oparów. [przypis edytorski]

Tuman czy co? — zastanawia się czy dobrze widzi, czy coś mu wzroku nie mami; tuman: mgła a. kurzawa. [przypis edytorski]

tuman (daw.) — mgła. [przypis edytorski]

tumanić (pot.) — zwodzić, oszukiwać, ogłupiać kogoś. [przypis edytorski]

tuman — kłąb czegoś sypkiego (np. płatów śniegowych) lub lotnego (pary wodnej) unoszący się w powietrzu i powodujący jego nieprzejrzystość. [przypis edytorski]

tuman — kłęby czegoś sypkiego (np. płatów śniegowych) lub lotnego (pary wodnej) unoszące się w powietrzu i powodujące jego nieprzejrzystość; poet.: mgła, opary. [przypis edytorski]

tuman — mgła a. kłęby pary. [przypis edytorski]

tuman — mgła, opar. [przypis edytorski]

tuman — mgła, opary; kłąb czegoś sypkiego (np. kurzu) lub lotnego (pary wodnej) unoszący się w powietrzu i powodujący jego nieprzejrzystość. [przypis edytorski]

tuman — mgła. [przypis edytorski]

tuman — mgła, tu: zawieja. [przypis edytorski]

tuman — tu: kłąb. [przypis edytorski]

tuman — tu: mgła. [przypis edytorski]

tuman — unoszący się w powietrzu kłąb kurzu bądź kropel wody. [przypis edytorski]

tuman — unoszący się w powietrzu kłąb kurzu lub kropel wody. [przypis edytorski]

tumany — kłęby. [przypis edytorski]

tuman (z ros.) — mgła; „puszczać tuman” znaczy tu „kłamać”. [przypis edytorski]

tum (archit.) — średniowieczna nazwa katedry lub kolegiaty. [przypis edytorski]

tum — budynek kościelny wyższej rangi, katedra lub kolegiata, wybudowana w okresie średniowiecza. [przypis edytorski]

tum (daw.) — kościół katedralny. [przypis edytorski]

tum (daw.) — kościół, świątynia, katedra. [przypis edytorski]

tum (daw.) — kościół, świątynia. [przypis edytorski]

tum (daw.) — średniowieczny kościół katedralny lub kolegiata. [przypis edytorski]

tum (daw.) — świątynia. [przypis edytorski]

tum ją zobaczył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: tu ją zobaczyłem. [przypis edytorski]

tum jest — tu jestem. [przypis edytorski]

tum — katedra. [przypis edytorski]

tum — kościół, katedra. [przypis edytorski]

tumor (daw.) — guz uciskający sąsiednie tkanki, nowotwór. [przypis edytorski]

tumor (łac.) — guz nowotworowy. [przypis edytorski]

tumor paedagogicus, właśc. timor paedagogicus (łac.) — gra słów, zamiast timor paedagogicus: lęk przed nauczycielem (tj. szacunek dla autorytetu), dowcipny autor listu pisze tumor: guz. [przypis edytorski]

tum — średniowieczna katedra. [przypis edytorski]

tum — średniowieczna nazwa katedry. [przypis edytorski]

tum — świątynia. [przypis edytorski]