Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4364 przypisów.

Tunbridge Wells — angielskie miasto w hrabstwie Kent, ok. 50 km na płd.-wsch. od centrum Londynu; od 1909 nosi oficjalną nazwę Royal Tunbridge Wells. [przypis edytorski]

tunc (łac.) — wtedy, wówczas. [przypis edytorski]

tundra — bezdrzewne zbiorowisko roślinności w zimnym, okołobiegunowym klimacie na półkuli północnej, składające się głównie z mchów i porostów, w południowym pasie także z roślin zielnych i krzewinek. [przypis edytorski]

tunetański — dziś popr: tuniski (przym. od nazwy Tunis). [przypis edytorski]

tunika Dejaniry (mit. gr.) — Dejanira, żona Herkulesa, który zabił zatrutą strzałą centaura Nessosa, gdy ten próbował zgwałcić Dejanirę. Umierając centaur podarował Dejanirze swoją tunikę splamioną krwią, twierdząc, że ma ona moc zapewnienia miłości męża. Dejanira posłała Herkulesowi tę tunikę, gdy zakochał się w innej kobiecie, Joli. Herkules zmarł w męczarniach po włożeniu tuniki, która na skutek działania zatrutej krwi Nessosa, przywarła do jego ciała i spaliła go żywcem; „tunika Dejaniry” to synonim nieznośnego, zabójczego cierpienia, które więzi ofiarę w swej mocy i od którego nie ma ucieczki. [przypis edytorski]

tunika — w staroż. Rzymie przewiązywany w pasie wełniany ubiór z krótkimi rękawami, odpowiednik greckiego chitonu. Plaut swobodnie miesza realia rzymskie i greckie, wprowadzając w greckim Efezie tuniki, impluvium, odniesienia do senatu. [przypis edytorski]

Tunis — miasto portowe w płn. Afryce, ob. stolica Tunezji, ok. 17 km od dawnej Kartaginy; w XII–XVI w. jedno z najbogatszych miast muzułmańskich, stolica państwa Hafsydów. [przypis edytorski]

tupając — dziś: tupiąc. [przypis edytorski]

tupecik — włosy spiętrzone nad czołem (element mody okresu romantyzmu bądź sposób na zasłonięcie łysiny). [przypis edytorski]

tupet (z fr.) — półperuka zakładana na przód głowy. [przypis edytorski]

tupet (z fr. toupet) — kosmyk włosów na wierzchu głowy. [przypis edytorski]

tupnijże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: tupnij koniecznie, tupnij natychmiast itp. [przypis edytorski]

Tu po obiedzie, komedianci jego grali przed Vereikenem „Sir Johna Oldcastle” z wielką jego uciechąAnd there in the afternoone his Plaiers acted before Vereiken sir John Oldcastel, to his great contentement. „Sydney papers”, 1746. II. 75. [przypis edytorski]

turak a. turako, Tauraco — rodzaj roślinożernych ptaków afrykańskich z czubem na głowie, należących do rodziny turakowatych (Musophagidae). W oryginale: touracos-loris, dalej jako loris, jednak to drugie słowo w jęz. francuskim oznacza lory (Loriinae), papugi występujące w płd.-wsch. Azji, Indonezji i Australii. Do zamieszania zapewne przyczynił się fakt, że w płd. Afryce wszystkie turakowate nazywa się lourie lub loerie. [przypis edytorski]

Turakina, Töregene-katun a. Turkiana-katun (zm. 1246) — żona mongolskiego chana Ugedeja (tu: Ogotaja) i matka jego następcy, Gujuka (tu: Kujuka), jako wdowa w latach 1241–1246 sprawowała, w samodzielny i kontrowersyjny sposób, funkcję regentki imperium mongolskiego. Podejrzewana o otrucie ruskiego księcia Jarosława II Wsiewołodowicza (1191–1246). Według niektórych źródeł jej śmierć mogła być wynikiem konfliktu z synem wkrótce po objęciu przez niego tronu. [przypis edytorski]

Turan — Azja Środkowa. [przypis edytorski]

Turan — średniowieczna muzułmańska nazwa regionu w środkowej części ob. pakistańskiej prowincji Beludżystan. [przypis edytorski]

turbacja (daw., gw.) — kłopot, zmartwienie; uciążliwość. [przypis edytorski]

turbacja (daw.) — zmartwienie. [przypis edytorski]

turbacja (z łac.) — zmartwienie. [przypis edytorski]

turbator choru — śpiewak, przerywający pieśń chóru uroczystymi okrzykami. [przypis edytorski]

turbot (biol.) — gatunek ryby flądrokształtnej. [przypis edytorski]

turbować się (daw.) — martwić się. [przypis edytorski]

Turcaret — tytułowy bohater komedii Alaina-Renégo Lesage'a z 1709, nieuczciwy, bezwzględny i rozwiązły finansista. [przypis edytorski]

Turczański Święty Marcin — ob. Martin, miasto powiatowe w środkowej Słowacji, do 1951 noszące nazwę Turčiansky Svätý Martin, od św. Marcina z Tours, patrona miasta. [przypis edytorski]

turczyć się — przyjmować język, obyczaje i wiarę Turków, stawać się Turkiem. [przypis edytorski]

Turczyn (daw.) — Turek; tu: Turcy, Turcja, Imperium Otomańskie (w skład którego wchodziła Jerozolima w latach 1517–1917). Akcja opowieści rozgrywa się w czasie wojny krymskiej (1853–1856), toczonej przez Rosję przeciwko Turcji, którą wspierali Brytyjczycy, Francuzi i Królestwo Sardynii. [przypis edytorski]

Turczyn — tu: muzułmanin. [przypis edytorski]

tureckimi aksamity — dziś popr. forma N. lm: tureckimi aksamitami. [przypis edytorski]

Turenia — kraina historyczno-geograficzna we Francji, której stolicą jest miasto Tours. [przypis edytorski]

Turenne (1611–1675) — właśc. Henri de la Tour d'Auvergne, wicehrabia de Turenne; dowódca wojsk fr. w wojnie trzydziestoletniej. [przypis edytorski]

Turenne d'Aynac, Gabriel Louis de (1843–1907) — francuski oficer i podróżnik. [przypis edytorski]

Turenne, Henri de, zw. Tureniuszem (1611–1675) — marszałek Francji z czasów Ludwika XIV, zwycięzca wielu bitew; zginął w bitwie pod Sasbach od jednego z pierwszych wystrzałów artyleryjskich. [przypis edytorski]

Turgieniew, Iwan (1818–1883) — pisarz rosyjski, przedstawiciel realizmu, autor m. in. powieści Ojcowie i dzieci (1862). [przypis edytorski]

Turgieniew, Iwan (1818–1883) — pisarz rosyjski, przedstawiciel realizmu, mistrz analizy psychologicznej, autor m. in. powieści Ojcowie i dzieci (1862). [przypis edytorski]

Turgieniew, Iwan Siergiejewicz (1818–1883) — pisarz rosyjski, przedstawiciel realizmu, autor m.in. powieści Ojcowie i dzieci (1862). [przypis edytorski]

Turgieniew, Iwan Siergiejewicz (1818–1883) — rosyjski pisarz, przedstawiciel rosyjskiego realizmu krytycznego. [przypis edytorski]

turgor — napięcie ściany komórkowej wskutek działania na nią ciśnienia hydrostatycznego z wnętrza komórki. [przypis edytorski]

Turgot, Anne Robert Jacques (1727–1781) — francuski finansista, twórca teorii postęp. [przypis edytorski]

Turgot, Anne-Robert-Jacques (1727–1781) — generalny kontroler finansów we Francji za panowania Ludwika XVI. [przypis edytorski]

Turian, właśc. Luis de Torres (1582–1655) — hiszpański jezuita, profesor uniwersytetu w Alcali, autor m.in. rozważań na temat pokuty (Disputationes de poenitentia). [przypis edytorski]

Turioj — staroż. greckie miasto na Płw. Apenińskim, w Zat. Tarenckiej. [przypis edytorski]

turkawka — najmniejszy ptak z rodziny gołębiowatych. [przypis edytorski]

turkawka — ptak podobny do gołębia, przen.: dziewczyna. [przypis edytorski]

turkawka — ptak podobny do gołębia, przen.: młoda dziewczyna. [przypis edytorski]

turkawka — ptak podobny do gołębia [przypis edytorski]

turkawka — ptak podobny do gołębia. [przypis edytorski]

turkawka — ptak wędrowny z rodziny gołębiowatych. [przypis edytorski]

turkawka — ptak z rodziny gołębiowatych. [przypis edytorski]

turkawka (zool.) — ptak z podrodziny gołębi zamieszkujący lasy. [przypis edytorski]

turkawkowy — właściwy turkawkom, małym ptakom z rodziny gołębiowatych; tu przen. o rozmowie: czuły. [przypis edytorski]

Turkey — przezwisko M'Turka; turkey (ang.) — indyk. [przypis edytorski]

Turki, Araby i Persy — Turków, Arabów i Persów [pobiło]. [przypis edytorski]

Turkiestan — region w Azji Środkowej. [przypis edytorski]

turkieza — suknia kroju tureckiego, bez rękawów. [przypis edytorski]

Turki (starop. forma) — dziś N.lm.: (z) Turkami. [przypis edytorski]

turkos (daw.) — Algierczyk odbywający służbę w wojsku francuskim. [przypis edytorski]

turkosi — piechota francuska utworzona z mieszkańców terytoriów kolonialnych w Afryce Płn.: Algierii, Tunezji i Maroka. [przypis edytorski]

turkuć podjadek — wszystkożerny owad, zjadający korzenie roślin (stąd nazwa), ale też larwy innych owadów, dżdżownice i inne drobne bezkręgowe; dawniej pospolity. [przypis edytorski]

Turkułł, Ignacy (1797–1857) — urzędnik i działacz polityczny; szambelan dworu cesarskiego Mikołaja I Romanowa; minister sekretarz stanu Królestwa Polskiego (od 1839). [przypis edytorski]

turkus — kamień szlachetny o barwie niebieskiej z odcieniem zielonego. [przypis edytorski]

turkus — minerał rzadki o barwie niebieskiej lub zielonej. [przypis edytorski]

Turlupini — sekta, aktywna we Francji (w tym i w Paryżu) w XIV i XV wieku, afiszująca się ewangelicznym ubóstwem i podejrzewana o rozwiązłość. [przypis edytorski]

„Turl” — zwany także „Paonem”, „Teatralką”; krakowska teatralna kawiarnio-restauracja znajdująca się przy ul. Szpitalnej 38, którą Florian Turliński założył w 1897 roku; jedna ze ścian pomieszczenia przeznaczona była na podpisy, wiersze i rysunki gości-twórców; kawiarnia „Paon” wzięła nazwę od wiersza Maurice'a Maeterlincka Paon nochalant (Paw nonszalancki). [przypis edytorski]

turma (daw.) — więzienie, wieża więzienna. [przypis edytorski]

turmalin — minerał o czarnej barwie przechodzącej w ciemny granat lub zieleń. [przypis edytorski]

turmalinowy — w kolorze turmalinu, ciemnego minerału. [przypis edytorski]

turma (ros. тюрьма: więzienie, z niem. Turm: wieża) — daw.: więzienie, szczególnie carskie. [przypis edytorski]

turma — więzienie, szczególnie carskie (lub sowieckie). [przypis edytorski]

turma — więzienie, wieża. [przypis edytorski]

turma — wieża; więzienie. [przypis edytorski]

turma — wieża, więzienie. [przypis edytorski]

turma (z niem. Thurm) — więzienie. [przypis edytorski]

turma (z niem.) — wieża, tu w znaczeniu: więzienie.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

turma (z ros.) — więzienie. [przypis edytorski]

turma (z ukr. a. ros.) — więzienie. [przypis edytorski]

turmy (daw.) — więzienne wieże. [przypis edytorski]

Turner, William (1775–1851) — wybitny angielski malarz pejzażysta, prekursor impresjonizmu. [przypis edytorski]

turnia (reg.) — szczyt górski. [przypis edytorski]

turnia — skalisty, stromy szczyt. [przypis edytorski]