Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5362 przypisów.

Coś tam w kółko powtarza: „Bilet, bilet”. — ros. билет (czyt. biliet) może znaczyć zarówno bilet, jak i legitymacja. [przypis edytorski]

cośwa wama raili — cośmy wam raili; raić — polecać, rekomendować, swatać. [przypis edytorski]

coś (…) wiatry wypuścił na Fryga — chodzi o wichry, które Odyseusz dostał zamknięte w worku, rozwiązanym przedwcześnie przez jego towarzyszy, przez co okręt Odysa został znów wypchnięty na morze. [przypis edytorski]

cosas de Costaguana (hiszp.) — sprawy Costaguany. [przypis edytorski]

cosecans —jedna z funkcji trygonometrycznych, odwrotność sinusa. [przypis edytorski]

cosecha (hiszp., r.ż.) — zbiór, żniwa. [przypis edytorski]

co się było stało (daw.) — forma daw. czasu zaprzeszłego; znaczenie: co się stało (dawniej, przedtem). [przypis edytorski]

co się ich najduje (starop.) — ile ich jest. [przypis edytorski]

co się ma choro (starop. konstrukcja) — czuje się chory, jest chory; źle się miewa. [przypis edytorski]

Co się mścisz nad ostatnim tego domu węgłem,/ Gdzie kto usty przysięga sercem nieprzysięgłem — — podobnie niżej, X 516. [przypis edytorski]

co się stało onym swowolnym synom (…) Heli biskupa — postacie biblijne, dwaj synowie kapłana Helego, którzy cudzołożyli w Namiocie Spotkania i zabrali Arkę Przymierza na bitwę z Filistynami, zakończoną ich śmiercią i utratą Arki (1 Sm 2; 4). [przypis edytorski]

Co się Sychimitom z Jeroboamem przydało i wszyscy poginęli z obu stronprzydać się (daw.): przydarzyć się. Skarga streszcza Sm 9, ale pomieszał Jeroboama, pierwszego króla północnego Królestwa Izraela, którego stolicą było Sychem i o którym wspomina w kazaniu piątym, ze znacznie wcześniejszym sędzią o przydomku Jeroboal (Jerubbaal), bardziej znanym pod imieniem Gedeon, a tego z kolei z jego synem Abimelekiem. Po śmierci ojca Abimelek zyskał poparcie swoich krewnych w Sychem, za ich pieniądze najął awanturników i „zabił bracią swą, syny Jerobaalowe” (Sdz 9, 5, tłum. Wujka), po czym został przez mieszkańców Sychem obwołany królem Izraela. Kiedy po trzech latach wybuchł bunt, Abimelek zniszczył Sychem i wymordował wszystkich jego mieszkańców; sam poległ podczas próby zdobycia kolejnego miasta. [przypis edytorski]

co się tycze — dziś popr.: co się tyczy. [przypis edytorski]

co się tyczyło Sieciecha i królowej — wzmianka ta wskazuje, że w planach Sieciecha odsunięcia od władzy synów Władysława Hermana uczestniczyła Judyta Maria, żona księcia (przez kronikarza zwana konsekwentnie królową, jako wdowa po Salomonie królu Węgier); być może zamierzał ją po śmierci Władysława Hermana poślubić i objąć tron z pominięciem Bolesława i Zbigniewa. [przypis edytorski]

co się u nas popularnie nazywa „propagandą Boya” — chodzi o planowaną rozrodczość, stosowanie środków antykoncepcyjnych. [przypis edytorski]

co się zowie — w całym tego słowa znaczeniu. [przypis edytorski]

cosik (gw.) — coś. [przypis edytorski]

Cosi viaggino I ricchi (wł.) — więc podróżują bogaci. [przypis edytorski]

co słusza — co należy, co słuszne. [przypis edytorski]

co słusze (daw.) — co wypada; co jest obowiązkiem. [przypis edytorski]

Co słuszna rycerskiemu pokazał człowieku — szyk przestawny: pokazał, jakie jest właściwe postępowanie człowieka rycerskiego. [przypis edytorski]

Co słyszę — słowa te w pierwotnej wersji, w której główna bohaterka nosiła imię Karyna, poprzedzał fragment: „Karyna milczy. Przymkniona powieka;/ Pochyłe czoło, w którem się przebija / Jakaś myśl jeszcze ciemna i daleka: / W niepewnych rysach wschodzi i przemija, / I znowu wschodzi, całą twarz obleka;/ Dojrzewa zamiar, staje się wyrokiem./ Już umyśliła: przystąpiła krokiem, / Skinęła czołem i źrenicą błyśnie: / Ach, od tej myśli, państwa los zawiśnie!”. [przypis edytorski]

cospetto! (wł.) — do licha! [przypis edytorski]

co sroższe (starop. forma) — co groźniejsze; najgroźniejsze. [przypis edytorski]

Costa Rici — według dzisiejszej ortografii: Kostaryki. [przypis edytorski]

Cosway, Richard (1742–1821) — angielski malarz portretowy, znany ze swoich miniatur. [przypis edytorski]

co temu winno — dziś: co temu winne. [przypis edytorski]

Co też i Arystoteles w swoich o rzeczypospolitej księgach czynić każe — Arystoteles, Polityka, ks. 7. [przypis edytorski]

co to będzie za flota (…), i że król buduje ono warowne miejsce Władysławów — w latach 1632–1634 w ramach przygotowań do wojny ze Szwecją Komisja Okrętów Królewskich na polecenie króla Władysława IV zorganizowała nową eskadrę okrętów. Na Półwyspie Helskim zaplanowano system fortyfikacji broniących wybrzeża, m.in. dwie twierdze: Władysławowo oraz Kazimierzowo. [przypis edytorski]

co tobie boli — daw. konstrukcja z C.; dziś z D: co ciebie boli. [przypis edytorski]

co tobie (…) boli (reg.) — co cię boli; co ci dolega. [przypis edytorski]

Co to jest prawda? — słowa, jakie miał wypowiedzieć Piłat w rozmowie z Jezusem (J 18, 38). [przypis edytorski]

Co to jest trochej, a co jamb — w iloczasowej metryce antycznej trochej to stopa (sekwencja sylab) złożona z dwóch sylab: długiej i krótkiej, natomiast jamb ma przeciwny układ sylab: krótka z długą. W wierszach polskich odpowiednikiem sylaby długiej jest sylaba akcentowana, zaś krótkiej nieakcentowana. [przypis edytorski]

co to jest wiedza i niewiedza, co winno być celem nauki; co jest męstwo, umiarkowanie i sprawiedliwość… — zajmowanie się głównie etyką, jak Sokrates. [przypis edytorski]

Co to są palmety, co mówi o nich botanika — z opisu podanego przez autora wynika, że „palmeta” to występująca wyłącznie na pustyni Mohave jukka krótkolistna (Yucca brevifolia), zwana też drzewem Jozuego (Joshua tree), największy przedstawiciel rodziny agawowatych na świecie; mimo że nie jest prawdziwym drzewem, dorasta nawet do 12 metrów wysokości i 3,5 m w obwodzie. [przypis edytorski]

co to wiesz (starop.) — [tu:] który wiesz. [przypis edytorski]

Co to znaczy Nostromo? — po włosku nostromo oznacza bosmana, a chociaż pochodzi od katalońskiego nostramo, nostre amo: nasz pan, to przypomina wł. nostro uomo: nasz człowiek. [przypis edytorski]

co — tu dziś popr.: czego. [przypis edytorski]

co tu ma do czynienia — co tu robi. [przypis edytorski]

co tydzień dawał pięćdziesiąt groszy — za ówczesne 50 gr można było kupić więcej, niż dzisiaj, a 12 zł, o których mowa niżej, stanowiło pokaźną sumę nie tylko dla dziecka. [przypis edytorski]

co tygodnia — dziś raczej: co tydzień. [przypis edytorski]

Co tyle wody dał mi żłopać — aluzja do popularnej metody torturowania podejrzanych. [przypis edytorski]

co tyle wody dał mi żłopać — aluzja do popularnej metody torturowania podejrzanych. [przypis edytorski]

co tylko — dopiero co, niedawno. [przypis edytorski]

co tylko sił mu staje (daw.) — co tylko sił mu starczy. [przypis edytorski]

co tylko — tylko co; właśnie, niedawno. [przypis edytorski]

Co uczyniłem synowi Priama — Achilles zabił w walce Hektora, syna Priama, po czym wlókł jego zwłoki za rydwanem. [przypis edytorski]

Co uczyniliście dla jednego z maluczkich, mnie uczyniliście — Mt 25,40. [przypis edytorski]

cou de cygne et les épaules d'albâtre (fr.) — szyję łabędzią i alabastrowe ramiona. [przypis edytorski]

Coudenhove-Kalergi, Richard (1894–1972) — polityk austriacki, głosił idee zjednoczenia państw Europy, założyciel Ligi Paneuropejskiej. [przypis edytorski]

Coudenhove-Kalergi, Richard Nikolaus Eijiro (1894–1972) — polityk austriacki, twórca paneuropeizmu, autor książki Pan-Europe (wyd. Wiedeń 1923) oraz wydawca pisma „Paneuropa”, na łamach którego propagował utworzenie jednego państwa europejskiego. Urodzony w Tokio, był synem Japonki Mitsu Aoyamy i arystokraty austriackiego, Henryka Jana Marii Coudenhove-Kalergi, dyplomaty austro-węgierskiego, jego prababką ze strony ojca była słynna muza romantyków, Maria Kalergis. [przypis edytorski]

country (ang.) — kraj; wieś. [przypis edytorski]

county (ang.) — okręg, hrabstwo. [przypis edytorski]

coup d'état (fr.) — przewrót. [przypis edytorski]

coup d'état (fr.) — zamach stanu, przewrót. [przypis edytorski]

coup de force (fr.) — nagły atak; gwałtowny akt przemocy. [przypis edytorski]

coup de foudre (fr.) — miłość od pierwszego wejrzenia. [przypis edytorski]

coup de grace (fr.) — dosł. cios łaski, cios miłosierdzia; śmiertelny cios dobijający kogoś nadmiernie cierpiącego lub ciężko rannego; coups (lm. od coup): ciosy. [przypis edytorski]

coup du théâtre właśc. coup de théâtre (fr.) — dosł. cios (sztych) teatralny; przen. nagłe a. nieoczekiwane zdarzenie w sztuce, teatralny trik dający dramatyczny efekt. [przypis edytorski]

coupé d'amour (fr.) — przedział miłości. [przypis edytorski]

coupé (fr.) — przedział w wagonie kolejowym. [przypis edytorski]

coupé — tu: przedział. [przypis edytorski]

Couperin, François (1668–1733) — francuski kompozytor. [przypis edytorski]

coup (fr.) — cios, uderzenie. [przypis edytorski]

co­ups d'éclat, które są często tylko coups de tête, a kończą się zwykle na coups de force — idiomatyczne wyrażenia francuskie ze słowem coup, oznaczającym cios, wybuch: co­ups d'éclat: wyczyny; coups de tête: spontaniczne decyzje, zachcianki; coups de force: zamachy stanu. [przypis edytorski]

courage (fr.) — odwagi. [przypis edytorski]

Courage, madame (fr.) — odwagi, proszę pani. [przypis edytorski]

Courbet, Gustave (1819–1877) — francuski malarz, naturalista. [przypis edytorski]

Courbet, Gustave (1819–1877) — malarz francuski, przedstawiciel realizmu, często odnoszący się w swej twórczości do zjawisk społecznych; członek Rady Komuny Paryskiej. [przypis edytorski]

Courbet, Gustave (1819–1877) — malarz francuski, przedstawiciel realizmu, często odnoszący się w swej twórczości do zjawisk społecznych. [przypis edytorski]

cour d'amour (fr. dosł.: trybunał miłości) — średniowieczna zabawa dworska naśladująca procedury sądowe, trybunał złożony z dam wysokiego rodu, które rozstrzygały skomplikowane kwestie związane z miłością. [przypis edytorski]

Courier, Paul Louis (1772–1825) — francuski hellenista i publicysta liberalny; jeden z najbardziej zaciekłych krytyków rządów Restauracji, atakował je w szeregu listów i pamfletów. [przypis edytorski]

Courier, Paul-Louis (1772–1825) — pisarz i publicysta francuski, słynny z pamfletów politycznych, wymierzonych przeciwko dworowi, szlachcie i duchowieństwu w epoce restauracji Burbonów, zapalony miłośnik hellenizmu, niesforny poprzednio oficer armii napoleońskiej. Brzozowskiemu znany był, zdaje się, tylko pośrednio z lektury Sainte-Beuve'a, który pisał o nim w Causeries du Lundi (tom 6. ed. Garnier-Frères), skąd także powziął był Brzozowski wiadomość o Armandzie Carrelu, wydawcy czterotomowych pism Couriera (1834). Patrz przypis do wpisu z dnia 21 XII w Pamiętniku. Jednotomowy wybór pism Couriera, wystarczający do zapoznania się z tym publicystą, wydał Charles Simond w bibliotece Les prosateurs illustres français et etrangers. (Paris. Louis Michaud). [red. WL]. [przypis edytorski]

Courier — prawdop. Paul Louis Courier (1773–1825), francuski badacz greckiej starożytności i pisarz polityczny. [przypis edytorski]

Cournot, Antoine Augustin (1801–1877) — francuski ekonomista i filozof; profesor uniwersytetu w Grenoble i Dijon; zastosował metody matematyczne do badań ekonomicznych, sformułował analizę krzywej popytu oraz teorię cen monopolowych. [przypis edytorski]

cours d'amour (fr. dosł.: trybunały miłości) — legendarne średniowieczne sądy dworskie złożone z dam wysokiego rodu, które rozstrzygały skomplikowane kwestie związane z miłością. [przypis edytorski]

Courteline, Georges (1858–1929) — francuski prozaik i dramaturg, zasłynął zwłaszcza jako autor fars. [przypis edytorski]

Courtilz de Sandras, Gatien (1644–1712) — francuski powieściopisarz, dziennikarz, publicysta; autor prac historycznych i politycznych, biografii i na wpół fikcyjnych „pamiętników” postaci historycznych z niedalekiej przeszłości m.in. La Vie de Jean-Baptiste Colbert (Życie Jean-Baptisty Colberta, 1695) oraz Mémoires de M. d'Artagnan (Pamiętniki pana d'Artagnan, 1700), na podstawie których Aleksander Dumas stworzył postać D'Artagnana, bohatera swoich powieści. [przypis edytorski]

Court, Joseph-Desire (1797–1865) — malarz francuski, autor portretów i scen historycznych. [przypis edytorski]

Cousin! Comme c'est ennuyant ici (fr.) — Kuzynie! Jak tu nudno! [przypis edytorski]

cousin germain (fr.) — syn wuja bądź ciotki. [przypis edytorski]

Cousin germain — (frz.) Geschwisterkind, Neffe. [przypis edytorski]

Cousin, Victor (1792–1867) — francuski filozof i historyk filozofii, popularyzator niem. filozofii klasycznej (gł. Schellinga, ale również Hegla); w swoich poglądach łączył empiryzmu ze spirytualistyczną filozofią religii; autor hasła „sztuka dla sztuki”; minister oświecenia publicznego, dyrektor École normale supérieure, członek Institut de France, pełnił ważną rolę we fr. systemie szkolnictwa. [przypis edytorski]

Cousin, Victor (1792–1867) — francuski filozof i historyk filozofii, popularyzator niemieckiej filozofii klasycznej. [przypis edytorski]

coute que coute (fr.) — bez względu na koszty. [przypis edytorski]

coute que coute (fr.) — za wszelką cenę. [przypis edytorski]

Couture, Thomas (1815–1879) — francuski malarz, przedstawiciel akademizmu; znany szczególnie z obrazu Rzymianie okresu upadku (1847), który odniósł wielki sukces na wystawie w Salonie Paryskim. [przypis edytorski]

couvade — a practice in which the husband of a woman bearing a child lies in his bed and reenacts the birth. [przypis edytorski]

Covent Garden — dzielnica w Londynie, na której centralnym placu (Covent Garden Piazza) mieścił się niegdyś targ owocowo-warzywny. [przypis edytorski]

Cowan Bridge — wieś w Anglii, w hrabstwie Lancashire. [przypis edytorski]