Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 471 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | hiszpański | japoński | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5335 przypisów.
rozbierać — tu: roztrząsać, analizować. [przypis edytorski]
rozbierając (starop.) — rozważając. [przypis edytorski]
rozbieranie (daw.) — rozpatrywanie, rozważanie, analiza. [przypis edytorski]
rozbieranie (daw.) — rozpatrywanie, rozważanie, analiza. [przypis edytorski]
rozbieranie (daw.) — rozważanie, analiza. [przypis edytorski]
rozbieranie (starop.) — tu: rozważanie, analizowanie. [przypis edytorski]
Rozbieżność pomiędzy moim punktem widzenia a zapatrywaniami wymienionych w tekście myślicieli rosyjskich polega na tym, że nie analizują oni pojęcia „społecznie zorganizowane”, lecz na nim poprzestają, że tworzą oni sobie z tego społecznego doświadczenia pewien rodzaj bóstwa. Niedostrzegalnie przerasta ono u nich w „panpsyche”. Z mitologią tą nie mam nic wspólnego. Z uznania świata zewnętrznego za wynik społecznego współżycia wynika to tylko następstwo, że współżycie ludzkie jest faktem pierwotnym, że jedynie przez jego analizę posuwamy naprzód sprawę poznania. Dlatego też nie pojmuję, jak można dostrzegać różnicę pomiędzy materializmem dziejowym jako socjologią a jakąś tam niezależnie i na zewnątrz niego istniejącą filozofią. Jeżeli społeczne współżycie człowieka nie jest źródłem zrozumienia wszystkich wartości psychicznych i intelektualnych, które ukazują się nam jako świat naiwnego postrzegania, świat religii, moralności, nauki, sztuki — materializm dziejowy jest pomyłką. To nie znaczy, abym ja twierdził, jak to zdaje się myśleć o mnie p. Józef Kotarbiński, że człowiek czy ludzkość wymyślili czy wytworzyli morze itp. Czym jest morze poza ludzkim wzrokiem, wrażliwością, wzruszeniem, intelektem, doświadczeniami naszych instrumentów itp. — to może wiadomym jest p. Kotarbińskiemu: dla mnie jest pewnym, że nie ma w tym kompleksie zbiorowego ludzkiego doświadczenia, oznaczanym mianem morza, żadnego okrucha treści nie nabytej przez ludzki gatunek w jego biologicznej i dziejowej walce. Rozpatrywanie nawet tak „zmysłowo pewnych” kompleksów, jak morze, las, pole etc. jako wytworów ludzkiego współżycia jest niezbędne właśnie w krytyce i historii sztuki: artysta bowiem jest tym punktem, w którym urastają dla nas, dla ludzkości te zbiorowe wartości o jakiś nowy ton, punktem, w którym to ich narastanie zostaje jasno sformułowane. Gdyby p. Kotarbiński choć trochę rozumiał Taine'a (halucination vraie) — byłby oszczędził sobie napisania swojego o mnie artykułu. Nie pisać o rzeczach, do których się nie jest przygotowanym, jest rzeczą względnie łatwą, ale krytyka, cudzą pracę zawodowo zaśmiecająca, żyć przecież z czegoś musi. [przypis redakcyjny]
rozbijać (daw.) — czynić rozboje, napady, rabunki. [przypis edytorski]
rozbił obóz i kazał go obwarować — Rzymianie obwarowują obóz zawsze, Lacedemończycy nie. Agesilaos każe obóz obwarować z powodu wyjątkowych okoliczności. Z wyjątkiem Greków kolonistów otaczały go wkoło wrogie narody. [przypis tłumacza]
rozbiór Czech — właśc. rozbiór Czechosłowacji; chodzi o naruszenie integralności terytorialnej Czechosłowacji w wyniku układu monachijskiego (29 września 1938 r.), w którym Wlk. Brytania i Francja zgodziły się na aneksję regionu Sudetów przez III Rzeszę; w konsekwencji Polska skorzystała ze sprzyjającej sytuacji, żeby zająć Zaolzie, zaś Węgry odebrały Czechosłowacji płd. Słowację i Ruś Zakarpacką (parawanem tego aktu agresji był tzw. arbitraż wiedeński). Kryzys polityczny wywołany tymi wydarzeniami doprowadził do rozpadu Czechosłowacji i utworzenia zależnego od III Rzeszy Protektoratu Czech i Moraw oraz prohitlerowskiej I Republiki Słowackiej (w marcu 1939). [przypis edytorski]
rozbiór (daw.) — analiza. [przypis edytorski]
rozbiór etymologiczny i syntaktyczny — analiza wyrazów pod względem ich pochodzenia i funkcji w zdaniu. [przypis edytorski]
rozbitą piersią — tu: zniszczonymi, starymi płucami. [przypis edytorski]
rozbit — dziś popr.: rozbitek. [przypis edytorski]
rozbit — dziś: rozbitek. [przypis edytorski]
rozbitem i chorem — z uwagi na rym zachowujemy tu dawną formę N.lp. [przypis edytorski]
Rozbite Rozdziały — wiersz nawiązuje do Rozkładu jazdy Tymoteusza Karpowicza. [przypis edytorski]
rozbłąkana — od: rozbłąkać się, według Lindego: ze wszystkim się zabłąkać zawikłać. Kniaźnin mówi o „rozbłąkanych włosach”. [przypis redakcyjny]
rozbłysła — to imiesłów przymiotnikowy bierny, nie czasownik. [przypis edytorski]
rozblomblowana — szybko płynąca. [przypis autorski]
rozbójnictwo — λῃστρικοὶ (Niese), λειτουγοὶ (Dindorf), stąd u Clementza „dienstthuenden Priester”, [pominięto tłum. na rosyjski], altaris ministri. [przypis tłumacza]
rozbójnicy, należący do sekty nabateńczyków (koczujące plemię arabskie) — mowa o nizarytach, skrajnym odłamie muzułmańskich ismailitów, któremu udało się zbudować na terenie Iranu własne państwo z ośrodkiem w twierdzy Alamut (ok. 1090–1273), na wsch. od Kazwinu. W 1140 zdobyli górską twierdzę Masjaf w Syrii. Kiedy przywództwo nad nizarytami syryjskimi objął Raszid ad-Din Sinan, zasłynęli wśród krzyżowców jako nieustraszeni zabójcy, „asasyni”, dokonujący zamachów na przeciwników politycznych. [przypis edytorski]
rozbójnik lepiej się zna na swoich narzędziach — aluzja do przeszłości Reisz-Lakisza. [przypis tłumacza]
rozbolały — dziś popr.: zbolały. [przypis edytorski]
rozbrat — niezgoda, niezgodność, rozbieżność, rozejście się. [przypis edytorski]
Rozbrat wieczny duszy z ciałem (…) — jest to dość wyraźna aluzja do słów z Psalmu miłości Zygmunta Krasińskiego (z powodów politycznych promowanego na najważniejszego z polskich wieszczów romantycznych przez St. Tarnowskiego, jednej z ważnych postaci wśród krakowskich stańczyków): „Z szlachtą polską polski Lud. / Dusza żywa z żywem ciałem / Zespojone świętym szałem; / Z tego ślubu jeden Duch, / Wielki naród polski sam, / Jedna wola, jeden ruch (…)”. Konserwatywny projekt „zbawienia” ojczyzny oceniony został w dramacie Wyspiańskiego jako niemożliwy do zrealizowania z powodu duchowej niemocy cechującej szlachtę, klasę, na którą Krasiński wskazywał jednoznacznie jako na jedyną predystynowaną do roli przywódczej w Polsce. [przypis edytorski]
rozbrechtał — rozcieńczył. [przypis redakcyjny]
rozbrzęczonych — dziś: rozbrzęczanych. [przypis edytorski]
rozbrzmieją — dziś popr. forma 3 os. lm. cz. przysz.: rozbrzmią. [przypis edytorski]
rozbujała (daw.) — rozbujana, kołysząca się, falująca. [przypis edytorski]
rozbujały — dziś: bujający się, rozbujany. [przypis edytorski]
rozchamrany (gw.) — potargany, wymięty, porozpinany. [przypis edytorski]
rozchód przechodzi dochód — łac. sumptus superat censum. [przypis edytorski]
rozchodnik ostry — pospolita roślina płożąca się o grubych, mięsistych liściach; trująca, mająca właściwości lecznicze, dawniej stosowana do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi i przy niektórych schorzeniach skórnych. [przypis edytorski]
rozchodnik — pospolita roślina o mięsistych liściach, płożąca się lub wznosząca, rosnąca zwykle na suchych, piaszczystych lub skalistych, miejscach. [przypis edytorski]
rozchodnik — rozchodnik ostry; roślina trująca, mająca właściwości lecznicze, dawniej stosowana do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi i przy niektórych schorzeniach skórnych. [przypis edytorski]
Rozchodzą się z dżamidów pobożni mieszkańce — Mesdżid lub Dżiami, są to zwyczajne meczety. Zewnątrz, po rogach świątyni, wznoszą się cienkie, wystrzelone w niebo wieżyczki, które minaretami, menaré, zowią; są one w połowie swej wysokości otoczone galerią, szurfé, z której miuezzinowie, czyli oznajmiciele, zwołują lud na modlitwę. To zwoływanie, wyśpiewane z galerii, zowie się izanem. Pięć razy na dzień, w oznaczonych godzinach daje się słyszeć izan ze wszystkich minaretów, a czysty i donośny głos miuezzinów przyjemnie rozlega się w powietrzokręgu miast muzułmańskich, w których, z powodu nieużywania kołowych pojazdów, szczególniejsza cichość panuje (Sękowski, Collectanea. T. II, k. 65–68.) [przypis autorski]
rozchrzestany — rozchełstany; niedbale rozchylony. [przypis edytorski]
rozchylonymi usty — dziś: rozchylonymi ustami. [przypis edytorski]
rozciąć węzeł — sens: rozwiązać skomplikowaną sprawę; znaleźć wyjście z trudnej sytuacji. [przypis edytorski]
rozciągnąć płócienne zasłony — by zakryć przed oczyma nieprzyjaciół, co się wewnątrz dzieje. [przypis tłumacza]
Rozciągnąłbym się wygodnie i przybył do Hellady, jak nie przymierzając Odyseusz — Odyseusza śpiącego wysadzili z okrętu na Itakę Feakowie, którzy go odwieźli do ojczyzny (Odyseja XIII 75–118). [przypis tłumacza]
rozciągnął zarzut skażenia obyczajów z jednego obrońcy bulli i licencji moralnych na całą sektę — walka między jansenistami a jezuitami, wszczęta już w XVII wieku słynnymi Lettres provinciales Pascala, toczy się w wieku XVIII z całą zaciętością. Jednym z głównych zarzutów, jakie surowy jansenizm czynił jezuitom, była ich rzekoma łatwość i ustępliwość na punkcie moralności, byleby tym sposobem przysporzyć Kościołowi jak najwięcej dusz i wpływu. [przypis tłumacza]
rozciągniony (daw.) — dziś popr. forma: rozciągnięty. [przypis edytorski]
rozciągniony — dziś popr.: rozciągnięty. [przypis edytorski]
rozciągniony — dziś: rozciągnięty a. rozciągający się. [przypis edytorski]
rozciągniony — dziś: rozciągnięty. [przypis edytorski]
rozcietrzewiać się — popadać w gniew, zapalczywość; czasownik ukuty od zachowania samców cietrzewi, gatunku ptaków w czasie godów rywalizujących między sobą głośnymi okrzykami, podskokami, a niekiedy dziobiących się wzajemnie; dziś raczej: zacietrzewiać się. [przypis edytorski]
rozciskać — rozrzucić (por. ciskać: rzucać). [przypis redakcyjny]
rozciskać — rozrzucić; tu: rozgnieść. [przypis edytorski]
rozcząć, rozczynać (starop. forma) — rozpocząć; rozczęty: rozpoczęty, zaczęty. [przypis redakcyjny]
rozcząć, rozczynać (starop.) — rozpocząć. [przypis redakcyjny]
rozczarować — tu: odczarować. [przypis edytorski]
rozczarowanie — właśc. odczarowanie. [przypis edytorski]
rozczętej roboty odbiec (…) myśli (starop.) — zamierza porzucić zaczętą pracę. [przypis edytorski]
rozczerwienić się — dziś popr. zaczerwienić się. [przypis edytorski]
rozczerwienić się — zaczerwienić się. [przypis edytorski]
rozczerwieniony — dziś: zaczerwieniony. [przypis edytorski]
rozczołganych. [przypis redakcyjny]
rozczuchać się — rozczmuchać się, otrząsnąć się z senności, rozbudzić. [przypis edytorski]
rozczuchranymi — dziś: rozczochranymi. [przypis edytorski]
rozczynać (starop.) — rozpoczynać. [przypis edytorski]
rozczyn (chem.) — roztwór. [przypis edytorski]
rozczyniać — przygotowywać ciasto (na chleb). [przypis edytorski]
rozczyn — rozrobiona wodą mała porcja zakwaszonej mąki a. rozdrobnione drożdże dodawane do ciasta. [przypis edytorski]
rozczyszczony — oczyszczony. [przypis edytorski]
rozdąwszy [się] (…) — miejsce uszkodzone w rękopisie. [przypis redakcyjny]
rozdal (neol.) — rozległa dal. [przypis edytorski]
Rozdarłszy tło przyszłości, co mu na przeszkodzie — znaczy, zdaje się: rozdarłszy tło ciemne swych myśli o przyszłości, co mu przeszkadzały w oddaniu się „rycerskiej powinności”, która teraz powinna być jedyną jego miłośnicą; rozdarłszy: zniszczywszy, usunąwszy wysiłkiem woli. [przypis redakcyjny]
rozdawać pamiątki weselne, to jest odrobinę małych kuksańców — starofrancuski obyczaj weselny. [przypis tłumacza]
rozdawa — dziś popr: rozdaje. [przypis edytorski]
rozdawcę życia — χορηγού τῆς ζωῆς (Niese), τροφῆς (Dindorf). [przypis tłumacza]
rozdawnictwo cudzej krzywdy — rozdawnictwo kaduków należało z dawien dawna do królów; Stanisław August obstawał przy nim, straciwszy rozdawnictwo starostw, gdyż zapewniało mu ono wpływ znaczny. [przypis redakcyjny]
rozdejmijcie — rozewrzyjcie, roztwórzcie. [przypis redakcyjny]
rozdenerwowanie — dziś popr. zdenerwowanie. [przypis edytorski]
rozdepcą — dziś raczej: rozdepczą. [przypis edytorski]
rozdjąć — rozewrzeć, otworzyć. [przypis edytorski]
rozdnieje — dziś popr. forma: rozednieje; rozednieć: rozwidnić się. [przypis edytorski]
rozdół — głęboka, wąska dolina. [przypis edytorski]
rozdół — wąska, głęboka dolina; jar, parów. [przypis edytorski]
rozdraźni — dziś: rozdrażni. [przypis edytorski]
Rozdrażewski, Jan (ok. 1585–1628) — starosta odolanowski, krajczy królowej Konstancji Habsburżanki. [przypis edytorski]
rozdrganej — dziś: rozedrganej. [przypis edytorski]
rozdrganych — dziś: rozedrganych. [przypis edytorski]
rozdrganym — dziś: rozedrganym. [przypis edytorski]
rozdrgany — rozedrgany. [przypis edytorski]
rozdrożne drogi — rozstajne drogi. [przypis edytorski]
rozdrygantować się (daw.) — rozszaleć się jak ogier (starop.: drygant). [przypis edytorski]
rozdrzeć (starop.) — tu: otworzyć. [przypis edytorski]
rozdymać — tu: rozdymać się. [przypis edytorski]
rozdymać — tu: rozniecać, dmuchać (w ogień, aby go rozpalić). [przypis edytorski]
rozdymane od wolnych wiatrów (starop.) — rozdymane [rozdmuchiwane] przez wolne [tj. swobodnie wiejące] wiatry. [przypis edytorski]
rozdziabić — dziś popr.: rozdziawić. [przypis edytorski]
rozdziać (daw.) — rozebrać, zdjąć ubranie. [przypis edytorski]
rozdział Galicji od późniejszego Królestwa Polskiego — w wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej (1772) do austriackiego państwa Habsburgów zostały pod nazwą Galicji włączone tereny m.in. południowej Małopolski i Podkarpacia oraz okolice Zamościa; w wyniku III rozbioru (1795) Austria zajęła także północną Małopolskę z Kielcami, Radomiem i Lublinem oraz wschodnie Mazowsze; tym samym ziemie po obu stronach Wisły od Krakowa po Puławy ponownie znalazły się w granicach jednego państwa; tereny zyskane podczas III rozbioru Austria utraciła po wojnie polsko-austriackiej (1809) na rzecz Księstwa Warszawskiego; po klęsce Napoleona I w 1815 z terenów Księstwa utworzono Królestwo Polskie, połączone unią personalną z Imperium Rosyjskim; Wisła od Krakowa do ujścia Sanu pod Sandomierzem stała się na sto lat rzeką graniczną. [przypis edytorski]
Rozdział I. Bram Johnson i jego wilki — w dostępnych wydaniach ang. rozdziały są tylko numerowane, nie mają tytułów. [przypis edytorski]
Rozdział I — Rękopis, z którego dzieło to wydano, był defektowy i zaczynał się od tych właśnie wyrazów: „była więc (…)” etc. [przypis redakcyjny]
Rozdział IV — Czwarty i piąty rozdziały Oniegina poświęcone zostały Pletniewowi. W odnośnym wierszu prosi Puszkin kolegę po piórze o przyjęcie »zbioru barwnych rozdziałów, na pół śmiesznych, na pół tęsknych, prostych i podniosłych — niedbałego owocu igraszek, nocy bezsennych, lekkich natchnień, niedojrzałych i zwiędłych lat, zimnych notat rozumu i gorzkich uwag serca«. [przypis tłumacza]
Rozdział LI — rozdziały LI i LII wykorzystują informacje, które Stendhal zaczerpnął z prac zasłużonego badacza i wydawcy poezji prowansalskiej J. Raynouarda, zwłaszcza z antologii Choix de poésies originales des troubadours (1816–1821). [przypis redakcyjny]
Rozdział ten cały przerywa zupełnie związek; niepodobna jednak dzisiaj oznaczyć miejsca, w którym się pierwotnie w Poetyce znajdował. [przypis tłumacza]
