Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5240 przypisów.

Like the revolutions of a wheel… (ang.) — Podobnie jak obroty koła, następują regularne następstwa śmierci i narodzin, których moralną przyczyną jest przylgnięcie do istniejących obiektów, podczas gdy przyczyną instrumentalną jest karma (działanie). [przypis edytorski]

Likijczycy — Λύκιοι, lud w Małej Azji na półwyspie między Karią i Pamfilią. [przypis tłumacza]

liklinos (z gr.) — świecznik. [przypis redakcyjny]

Likofron — syn Mastora, uciekł do Grecji po popełnieniu morderstwa; tam przyjął go Ajas. [przypis edytorski]

li — konstrukcja z partykułą li w funkcji wzmacniającej wymowę zdania; znaczenie: tylko, sam (sama itd.), wyłącznie. [przypis edytorski]

Likowie — mieszkańcy Licji a. Likii, krainy w płd.-zach. części Azji Mniejszej (dziś: płd.-zach. cz. prowincji Alanya w Turcji), położonej w otoczonej przez góry dolinie rzeki Ksantos (daw. Sibris), z miastami Ksantos, Tlos, Patara i Pinara; Likowie (a. Licyjczycy) jako pierwsi mieli przyjść z pomocą Troi w jej sporze z Grecją podczas wojny trojańskiej, a do legendarnych bohaterów z Licji należą Sarpedon i Glaukos. [przypis edytorski]

Likowie — obywatele Licji, sprzymierzeńcy Trojan. [przypis edytorski]

Likowie — sprzymierzony z Trojanami lud z wybrzeża Azji Mniejszej. [przypis edytorski]

Likowie — walczyli po stronie Trojan; dziś popr. forma B. l.m.: Likijczyków. [przypis edytorski]

Likowie — walczyli po stronie Trojan. [przypis edytorski]

liktarna — žibintas, nešamas per laiduotuvių procesiją. [przypis edytorski]

liktorius (brus.) — žvakidė. [przypis edytorski]

liktor — niższy funkcjonariusz rzym.; liktorzy stanowili osobistą ochronę początkowo króla rzymskiego, potem cesarzy i wyższych urzędników państwowych (przypisana liczba liktorów odpowiadała wadze stanowiska, np. cesarzowi towarzyszyło 24 liktorów, konsulowi 12, pretorowi 6), przed którymi szli, niosąc na lewym ramieniu jako symbol władzy nad życiem wiązki rózeg (fasces) związanych czerwonym rzemieniem, z wetkniętym w nie toporem; liktorzy brali udział w wykonywaniu wyroków śmierci. [przypis edytorski]

„Liktorowie, rodzaj woźnych i sług przedniejszych urzędników rzymskich, nosili je [tzw. fasces — pęk rózg około drzewca toporowego uwiniony] w ręku przed urzędnikami. Że zaś ci liktorowie byli egzekutorami sentencji kryminalnych, a według zwyczaju rzymskiego winowajcy przed egzekucją rózgami byli bici […], naówczas odwiązywał liktor pęk rózg od topora na smaganie winowajcy, toporem zaś głowę ucinał”. (Zbiór potrzebn. wiad., s. v. Fasces). [przypis redakcyjny]

liktor — urzędnik sądowy w staroż. Rzymie. [przypis edytorski]

liktor — urzędnik w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]

liktor — w staroż. Rzymie niższy funkcjonariusz, członek ochrony urzędnika państwowego; liktor nosił pęk rózeg i topór i brał udział w wykonywaniu wyroków. [przypis edytorski]

liktor — w starożytnym Rzymie niższy funkcjonariusz, członek asysty najwyższych urzędników państwowych w miejscach publicznych; liktorzy nosili przed nimi oznaki władzy: przewiązane wiązki rózeg (fasces), między którymi zatknięty był topór; liktorzy, pełniąc funkcją woźnych, ale też katów, brali również udział w wykonywaniu wyroków. [przypis edytorski]

liktor — w starożytnym Rzymie niższy funkcjonariusz, członek ochrony urzędnika państwowego; liktor nosił pęk rózeg i topór i brał udział w wykonywaniu wyroków. [przypis edytorski]

liktor — wykonawca wyroków sądowych w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]

liktor (z łac.) — woźny towarzyszący wyższemu urzędnikowi. [przypis edytorski]

liktorzy — niżsi funkcjonariusze rzymscy, którzy jako asysta towarzyszyli władcom i najwyższym urzędnikom państwowym w miejscach publicznych; nosili przed nimi oznaki władzy: przewiązane wiązki rózeg (fasces), między którymi zatknięty był topór. [przypis edytorski]

liktorzy — niżsi funkcjonariusze rzymscy, którzy jako asysta towarzyszyli władcom i najwyższym urzędnikom państwowym w miejscach publicznych; nosili przed nimi oznaki władzy: przewiązane wiązki rózeg (fasces), między którymi zatknięty był topór; przypisana liczba liktorów odpowiadała randze stanowiska. [przypis edytorski]

liktorzy — niżsi funkcjonariusze rzymscy, którzy jako asysta towarzyszyli władcom i najwyższym urzędnikom państwowym w miejscach publicznych; nosili przed nimi oznaki władzy: przewiązane wiązki rózeg (fasces), między którymi zatknięty był topór; liktorzy, pełniąc funkcją woźnych, ale też katów, brali również udział w wykonywaniu wyroków. [przypis edytorski]

liktorzy — niżsi funkcjonariusze rzymscy, którzy jako asysta towarzyszyli władcom i najwyższym urzędnikom państwowym w miejscach publicznych; nosili przed nimi oznaki władzy: przewiązane wiązki rózeg (fasces), między którymi zatknięty był topór; przypisana liczba liktorów odpowiadała randze stanowiska, np. konsulowi towarzyszyło 12 liktorów, pretorowi 2. [przypis edytorski]

Likurga Ateńczyka, który był powszechnym depozytariuszem i stróżem sakiewek swoich współobywateli — por. Plutarch, Żywoty dziesięciu mówców, 1. [przypis tłumacza]

Likurg — Arkadyjczyk, syn Aleosa. [przypis edytorski]

Likurg — baśniowy król Hedonów w Tracji, oparł się kultowi Bakchusa, wyszydzał jego towarzyszki, szalone bachantki i muzy; za to zamknął go bóg w skalnej czeluści. [przypis redakcyjny]

Likurg (być może IX lub VIII w. p.n.e.) — na poły legendarny prawodawca spartański. [przypis edytorski]

Likurg (IX a. VIII wiek p.n.e.) — staroż. prawodawca i twórca ustroju Sparty, której był regentem (tj. sprawował władzę w imieniu małoletniego króla); zbiór praw (tzw. Wielka Rhetra), którego autorstwo tradycyjnie mu przypisywano, powstał najprawdopodobniej później (w VIII/VII w. p.n.e.) i nie był dziełem jednej osoby. [przypis edytorski]

Likurg (IX a. VIII wiek p.n.e.) — staroż. prawodawca i twórca ustroju Sparty, której był regentem (tj. sprawował władzę w imieniu małoletniego króla); zbiór praw (tzw. Wielka Rhetra), którego autorstwo tradycyjnie mu przypisywano, powstał najprawdopodobniej później (w VIII/VII w. p.n.e.) i nie był dziełem jednej osoby. [przypis edytorski]

Likurg (IX a. VIII wiek p.n.e.) — staroż. prawodawca i twórca ustroju Sparty, w której był regentem i nauczycielem małoletniego króla. [przypis edytorski]

Likurg (IX a. VIII w. p.n.e.) — na poły legendarny prawodawca spartański. [przypis edytorski]

Likurg (IX lub VIII w. p.n.e.) — według tradycji starożytnej prawodawca i twórca ustroju Sparty. [przypis edytorski]

Likurg (…) kazał przemocą upijać helotów (…) — por. Plutarch, Likurg, 28 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis tłumacza]

Likurg — mityczny prawodawca Sparty. [przypis edytorski]

Likurg nakazał, iż praktyki małżeństw lakońskich nie mogą się odbywać inaczej jak kryjomo (…) — Plutarch, Likurg, 15, 3 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis tłumacza]

Likurg — półlegendarny twórca spartańskiego ustroju państwowego, który ukształtował się około VII w. p. n. e. [przypis redakcyjny]

Likurg — wielu uczonych uważa Likurga za postać mityczną. [przypis tłumacza]

likwidacja polskiej partii proletariackiej — mowa o założonej w sierpniu 1882 partii funkcjonującej pod nazwą Socjalno-Rewolucyjna Partia „Proletariat”, pierwszej polskiej partii robotniczej opierającej się na założeniach marksizmu, anarchizmu i ideologii rosyjskiej Narodnej Woli. W 1885 władze rosyjskie przeprowadziły w Warszawie proces 29 „proletariatczyków”, wybranych spośród 190 aresztowanych. Sześć osób skazano na karę śmierci, pozostałe na zsyłkę i katorgę. Były to pierwsze po powstaniu styczniowym wyroki śmierci wydane z przyczyn politycznych w zaborze rosyjskim. [przypis edytorski]

likwidacja pretensji — tu: przeprowadzenie postępowania w celu uregulowania roszczeń. [przypis edytorski]

likwidowały — obliczały, wykazywały swoje wydatki i należności. [przypis redakcyjny]

likwidowały się — obliczały się, wykazywały swoje wydatki i należności. [przypis redakcyjny]

likwor (daw.) — napój alkoholowy. [przypis edytorski]

likwor — płyn, trunek. W Panu Podstolim Krasicki pisze: „iż te trunki, które ojcowie nasi po prostu nazywali gorzałką, potem wódką, my teraz ochrzciliśmy likworami”. (I. Krasicki, Pisma wybrane, t. III, s. 246). [przypis redakcyjny]

lilas de perse fleuri (fr.) — kwitnący bez. [przypis edytorski]

L'ile d'oubli — Wyspa Zapomnienia. [przypis autorski]

lilią (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: lilię. [przypis edytorski]

lilia biała — Herb Florencji wskutek kłótni gwelfów z gibelinami często był szargany i jak chorągwie zdobyte na nieprzyjacielu, zwycięskie stronnictwo gibelinów chorągiew miasta z tym herbem w znak pogardy wierzchołkiem do ziemi obracało. [przypis redakcyjny]

lilia — delikatny biały kwiat o mocnym zapachu, symbol m.in. czystych intencji, niewinności. [przypis edytorski]

Lilia, Filinna, Klejgora, Demetria — imiona znane ówczesnego ateńskiego półświatka. [przypis tłumacza]

lilianą — liljową; neologizm autora. [przypis redakcyjny]

Liliana Gish, Mary Pickford, Greta Garbo — amerykańskie aktorki filmowe, gwiazdy kina niemego. [przypis edytorski]

Lilia — siostra Narcyzy, za mężem Zaleska. [przypis redakcyjny]

lilia wodna — właśc. grzybień biały, też: nenufar. [przypis edytorski]

lilibejski bródLilibeum, staroż. miasto (dziś Marsala) i przylądek na zach. wybrzeżu Sycylii. [przypis edytorski]

Lilibeum — miasto na płd.-zach. wybrzeżu Sycylii. [przypis redakcyjny]

Lili Braun „Die Frauenfrage” — streszczona przez J. Okszę pt. Ruch kobiecy (dodatek do „Tygodnika Ilustrowanego” w 1904 r. [przypis autorski]

lilie burbońskie — godło dynastii Burbonów: stylizowane lilie na błękitnym tle. [przypis edytorski]

lilie — czytamy na trzy sylaby: lilije. [przypis edytorski]

lilie francuskie — herb królów francuskich z rodu Andegawenów. [przypis edytorski]

lilie Hebronu — starotestament. określenie piękna i niewinności. [przypis edytorski]

Lilienbusen — lilienweißer Busen, Schönheitsideal der Zeit. [przypis edytorski]

Liliencron, Detlev von, właśc. Frederik Adolf Axel (1844–1909) — słynny niemiecki liryk-impresjonista, dramaturg i prozaik; w niektórych utworach piewca pruskiego militaryzmu. [przypis edytorski]

Lilie — Wiadomość o Liliach, jako niedokończonej jeszcze balladzie, mamy w liście z Kowna z dnia 8 kwietnia 1820 r. Lilie są arcydziełem wśród ballad Mickiewicza. Krótki motyw ludowy rozwinął poeta wspaniale. Pierwsza zwrotka pieśni ludowej brzmi: „Stała się nam nowina, Pani pana zabiła, / W ogródku go schowała, Ruty na nim posiała, / Rośnij rutko wysoko, Jak pan leży głęboko”. [przypis redakcyjny]

lilii — czytamy trzysylabowo: liliji. [przypis edytorski]

lilii wodnej (Nelumbium)Nelubo to w obecnej klasyfikacji lotosy, natomiast liliami wodnymi (a. nenufarami) nazywa się potocznie podobne do nich grzybienie (Nymphaea). [przypis edytorski]

lilija biała (…) sczerwieniała — gwelfowie florenccy później za herb do swojej chorągwi zamiast lilii białej, czerwoną przyjęli. [przypis redakcyjny]

lilija — dziś: lilia; tu forma 3-sylabowa dla zachowania rytmu. [przypis edytorski]

lilija — dziś popr.: lilia. [przypis edytorski]

lilijami chce ćmić wspólne godło — Lilie, godło królów francuskich z domu Kapetów, którzy wiążąc się z gwelfami włoskimi, ciągle o wpływ na półwyspie włoskim walczyli z władzami apostolsko-rzymskiego cesarstwa, pod którego skrzydłem zuchwale podnosiło głowę stronnictwo gibelinów. Poeta zarówno upomina jednych i drugich, gweltów i gibelinów, chociaż sam do tego stronnictwa należał. [przypis redakcyjny]

lilij (daw.) — dziś D.lm raczej: lilii. [przypis edytorski]

lilij — dziś popr. forma D. lm: lilii. [przypis edytorski]

lilije — dziś popr.: lilie. [przypis edytorski]

lilije, (…) których woń wskazać dobre drogi może — Lilie te są symbolem świętych i błogosławionych, którzy słowem i przykładem wskazywali proste ścieżki Pańskie. [przypis redakcyjny]

liliowce — bezkręgowe zwierzęta morskie zbudowane z łodygi, pięciu ramion i kielicha z otworem gębowym; istnieją od ok. 480 milionów lat. [przypis edytorski]

liliowce, Liliales (biol.) — rząd roślin jednoliściennych, obejmujący gł. rośliny wieloletnie, wytwarzające zwykle jako organy przetrwalnikowe kłącza, bulwy lub cebule; w miarę rozwoju systematyki skład i podział tego rzędu znacznie się zmieniał. [przypis edytorski]

liliowy — tu: biały jak lilia. [przypis edytorski]

liliowy — tu: biały jak lilie. [przypis edytorski]

liliput — karzeł. [przypis edytorski]

Lilith — w legendach żydowskich pierwsza żona Adama, demon a. upiór groźny dla kobiet w ciąży. [przypis edytorski]

Lilith — w legendach żydowskich pierwsza żona Adama, która nie chciała się mu podporządkować, twierdząc, że jest mu równa, i usiłowała dominować podczas współżycia; jako demoniczna kusicielka wyobrażana w postaci zmysłowej kobiety z długimi włosami. [przypis edytorski]

Lilius Gregonius Giraldus — Giglio Gregorio Giraldi, uczony filolog, urodzony w Ferrarze w r. 1489, umarł tamże w nędzy, licząc 72 lat. [przypis tłumacza]

lili — wyraz dźwiękonaśladowczy, użyty w znaczeniu „nuci”. [przypis edytorski]

Liljeforss, Bruno (1860–1939) — malarz szwedzki, zanany gł. z dramatycznych przedstawień zwierząt i dzikiej natury. [przypis edytorski]

Lille — miasto i gmina w płn. Francji, stolica regionu Hauts-de-France. [przypis edytorski]

Lilliput i Brobdingnag — fikcyjne krainy w Podróżach Guliwera. [przypis edytorski]

limaçon (fr.) — ślimak. [przypis edytorski]