Przypisy

Bobrzyński, Michał (1849–1935) — polski historyk, współtwórca krakowskiej szkoły historycznej, prawnik i konserwatywny polityk. [przypis edytorski]

Bobrzyński, Michał (1849–1935) — polski polityk konserwatywny, prawnik i historyk; 1908–1913 namiestnik Galicji, od 1914 dożywotni członek Izby Panów sejmu austro-węgierskiego, uhonorowany przez cesarza Franciszka Józefa tytułem tytuł c.k. tajnego radcy. [przypis edytorski]

Bobrzyński, Michał Hieronim (1849–1935) — działający na terenie Galicji polityk konserwatywny związany ze stronnictwem Stańczyków, prawnik i historyk (współtwórca krakowskiej szkoły historycznej); w l. 1908–1913 namiestnik Galicji, od 1914 r. dożywotni członek Izby Panów sejmu austro-węgierskiego, uhonorowany przez cesarza Franciszka Józefa tytułem tytuł c.k. tajnego radcy. [przypis edytorski]

Bobrzyński, Michał Hieronim (1849–1935) — działający na terenie Galicji polityk konserwatywny związany ze stronnictwem Stańczyków, prawnik i historyk (współtwórca krakowskiej szkoły historycznej); w l. 1908–1913 namiestnik Galicji, od 1914 r. dożywotni członek Izby Panów sejmu austro-węgierskiego, uhonorowany przez cesarza Franciszka Józefa tytułem tytuł c.k. tajnego radcy; autor prac z zakresu prawa i historii Polski, m.in. Dzieje Polski w zarysie (1879); W imię prawdy dziejowej (1879), Geneza społeczeństwa polskiego na podstawie kroniki Galla i dyplomatów XII wieku (1881), Wskrzeszenie państwa polskiego (1920–1925). [przypis edytorski]

boby — dziś popr.: bo by (z czasownikiem). [przypis edytorski]

Bo był niektóry senator, któremu się zdało, żeby w rzeczypospolitej by jednę zbożności górę zbudowano; tak on zwał one spółki lub pieniądze, które by wszyscy wedle możności swej każdy raz zrzucili, a potem by tych co rok przyczynial — pomysł abp Łaskiego, po łacinie określany jako Mons pietatis. [przypis edytorski]

bobyśmy szli — poszlibyśmy. [przypis edytorski]

boć (daw.) — bo; bo przecież. [przypis edytorski]

boć (daw.) — bo przecież. [przypis edytorski]

boć (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ć; znaczenie: bo przecież. [przypis edytorski]

boć (daw.) — spójnik bo z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; boćby: boć z cząstką -by; inaczej: boby, bo przecież by. [przypis edytorski]

bočius (brus.) — tėvas, senelis. [przypis edytorski]

boćkać — całować. [przypis edytorski]

boćkać (daw.) — całować. [przypis edytorski]

boć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: bo przecież. [przypis edytorski]

boć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: bo przecież. [przypis edytorski]

Boć nie posłał Bóg Syna swego na świat, aby sądził świat (…) — we współczesnym tłumaczeniu Biblii Tysiąclecia: „Albowiem Bóg nie posłał swego Syna na świat po to, aby świat potępił, ale po to, by świat został przez Niego zbawiony” J 3, 17. [przypis edytorski]

boć sądzono — bo ci sądzono. [przypis edytorski]

boć sam doświadczyłeś (daw.) — bo przecież sam doświadczyłeś. [przypis edytorski]

boć — spójnik bo z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

boćwina — młode liście i łodygi buraków ćwikłowych. [przypis edytorski]

boćwinkowie — przezwisko Litwinów, pochodzące od boćwiny a. botwiny, tj. potrawy z młodych buraków, z której słynęła kuchnia litewska. [przypis edytorski]

boć wszystkie (daw.) — bo choć wszystkie. [przypis edytorski]

boć — wzmocnione „bo”. [przypis edytorski]

boć znam (daw.) — po przecież znam. [przypis edytorski]

Boca dos amorados, popr.: Boca dos Namorados (port.) — dosł.: Usta Zakochanych, punkt widokowy na Maderze na wysokości 1019 m. [przypis edytorski]

Boccaccio, Giovanni (1313–1375) — pisarz włoski, autor dzieła Dekameron; twórca nowożytnej nowelistyki. [przypis edytorski]

Boccaccio, Giovanni (1313–1375) — pisarz włoski okresu renesansu, znany zwłaszcza ze zbioru nowel obyczajowych Dekameron, którego głównym tematem jest miłość w jej rozmaitych odmianach. [przypis edytorski]

Boccaccio, Giovanni (1313–1375) — włoski pisarz, autor m.in. zbioru nowel Dekameron. [przypis edytorski]

Boccaccio, Giovanni (1313–1375) — włoski pisarz, autor m.in. zbioru nowel obyczajowych Dekameron, którego głównym tematem jest miłość w jej rozmaitych odmianach. [przypis edytorski]

Boccaccio, Giovanni (1474–1533) — włoski pisarz okresu renesansu, autor zbioru nowel Dekameron. [przypis edytorski]

Boccaccio, Giovanni (1474–1533) — włoski pisarz okresu renesansu, znany zwłaszcza ze zbioru nowel Dekameron. [przypis edytorski]

Boccacio, Giovanni (1313–1375) — włoski pisarz, humanista; autor zbioru stu nowel zatytułowanego Dekameron, rozwinął prozę artystyczną, gatunek noweli oraz stworzył tzw. teorię sokoła (kluczowego, powracającego w noweli motywu). Wiele spośród jego tekstów ma zabarwienie erotyczne. [przypis edytorski]

Boccacio, Giovanni (1313–1375) — włoski pisarz, humanista; zbiór stu nowel — Dekameron rozwinął prozę artystyczną, gatunek noweli oraz stworzył tzw. teorię sokoła (kluczowego, powracającego w noweli motywu). Wiele spośród jego tekstów ma zabarwienie erotyczne. [przypis edytorski]

Bocheński, Jacek (ur. 1926) — prozaik, autor tzw. Trylogii rzymskiej (Boski Juliusz, Nazo poeta, Tyberiusz Cezar) oraz (pod pseudonimem Adam Hosper) tekstów piosenek. [przypis edytorski]

Bochnia — miasto powiatowe w województwie małopolskim. [przypis edytorski]

Bochnia — miasto w województwie małopolskim, siedziba powiatu bocheńskiego. [przypis edytorski]

Bo choćby to było w niej chwilową myślą, aby mnie wybrać z tłumu i zrobić szczęśliwym, to już jej to nadało w oczach moich postać litośnego anioła… — Juliusz Słowacki, List do matki, Paryż, listopad 1839. [przypis edytorski]

Bochwic, Florian (1799–1856) — pisarz, filozof i moralista polski z rodziny protestanckiej; studiował prawo na uniwersytetach w Kijowie i Wilnie, następnie był adwokatem w Nowogródku, ożeniwszy się z Pauliną Majewską, siostrzenicą matki Adama Mickiewicza, osiadł w majątku Waszkowce, który stał się miejscem spotkań inteligencji; autor prac: Obraz myśli: na pamiątkę egzystencji mojej, żonie i dzieciom (1838–1839, 1841), Zasady myśli i uczuć moich (1842), Pomysły o wychowaniu człowieka (1847). [przypis edytorski]

bocianie gniazdo — tu: platforma obserwacyjna umieszczona wysoko na głównym maszcie statku. [przypis edytorski]

bocianie gniazdo (żegl.) — platforma obserwacyjna umieszczona wysoko na głównym maszcie statku. [przypis edytorski]

bociani miał krok i toczył wkoło wzrok dumny — Arystofanes, Chmury 362. [przypis edytorski]

„Bocian” — krakowskie pismo humorystyczne wydawane w latach 1896–1900. [przypis edytorski]

„Bocian” — ukazujący się w Krakowie w l. 1896–1918 dwutygodnik satyryczno-obyczajowy dla panów, założony przez Stanisława Lipińskiego, przyciągał publiczność secesyjną, modną typografią, kolorowymi ilustracjami oraz pikanterią treści żartów i rysunków; pismo było wielokrotnie konfiskowane przez cenzurę za „obrazę moralności publicznej”; Lipińskiemu udało się później wylansować nowy tygodnik, „Nowości Ilustrowane” (1904–1925). [przypis edytorski]

bociany (…) klekoczą po egipsku — na zimę bociany odlatują do ciepłych krajów, m.in. do Egiptu, a następnie dalej wgłąb Afryki. [przypis edytorski]

Boczna antena — popularnonaukowa książka Brunona Winawera, o podtytule: „ostatnie biuletyny z frontów wieczystych”, wydana w dwóch tomikach przez „Bibliotekę Groszową” w 1928. [przypis edytorski]

bo czuję wielką do snu ekspozycję — sens: mam wielką ochotę na sen; od łac. expono — wystawić (na coś). [przypis edytorski]

boczyć się — być obrażonym, okazywać komuś swoją niechęć. [przypis edytorski]

boczyć się — gniewać się, być obrażonym. [przypis edytorski]

boczyć się — gniewać się. [przypis edytorski]

boczyć się — tu: pozostawać na uboczu, stronić od kogoś. [przypis edytorski]

Bodajby dom twój, Kadmie, nie doznał strapienia / Przez tego utrapieńca — imię Pentheus łączy się z gr. penthos: cierpienie, smutek. [przypis edytorski]

bodaj czy również twardą się nie okaże tobie, gdy ci wyjawi swoje — w późn., wyd. popr. tłumaczenie na: „bodaj, czy również twardą się nie okaże tobie, gdy jej wyjawisz swoje”. [przypis edytorski]

bodajem — bodaj żebym, bodajbym. [przypis edytorski]

bodajem — bodaj żebym. [przypis edytorski]

bodajem tylko lubiła — skrócone: bodaj żebym tylko lubiła. [przypis edytorski]

bodajem tylko — żebym tylko. [przypis edytorski]

bodajeś — forma skrócona pochodząca od: Bóg daj, żebyś, czyli: daj Boże, żebyś; inaczej: bodaj byś. [przypis edytorski]

bodajeś — obyś (od: niech Bóg da, abyś). [przypis edytorski]

bodaj mię był zabit odcinał — bodaj by mnie odciął wtedy zabitego. [przypis edytorski]

bodaj — niech, oby. [przypis edytorski]

bodaj — pierwotne: Bóg daj. [przypis edytorski]

bodaj — podobno, chyba. [przypis edytorski]

bodajś — forma skrócona; inaczej: bodaj byś. [przypis edytorski]

bodajsta (gw.) — bodajście; bodaj byście. [przypis edytorski]

bodaj — tu: przynajmniej. [przypis edytorski]

bodajże — wzmocnione „bodaj”, tu: bodaj byś. [przypis edytorski]

bodėti — nemėgti, nekęsti. [przypis edytorski]

Bodeau — francuski opat (brak innych informacji). [przypis edytorski]

Bodenstedt, Friedrich Martin von (1819–1892) — niem. poeta i podróżnik; w 1851 opublikował Die Lieder des Mirza Schaffy, tomik przedstawiony jako tłumaczenie wierszy, jakie ustnie wygłaszał przy nim azerski poeta Mirza Shafi Vazeh; po śmierci Vazeha Bodenstedt stwierdził, że były to jego własne wiersze. [przypis edytorski]

bodiak (daw.) — bodziak, oset. [przypis edytorski]

bodiak (reg.) — gatunek ostu. [przypis edytorski]

bodiak (reg.) — oset. [przypis edytorski]

bodiak — roślina stepowa o kolczastych łodygach i liściach. [przypis edytorski]

bodiak (ukr.) — oset. [przypis edytorski]

bodiak (z ukr.) — kolczasty chwast stepowy. [przypis edytorski]

Bodin, Jean (1530–1596) — fr. polityk i demonolog. [przypis edytorski]

Bodinus, właśc. Jean Bodin (1530–1597) — autor świeckiej teorii prawa wyłożonej w dziele Six livres de la Republique (Sześć ksiąg o republice, 1576); w dialogu Heptaplomeres (1593) zrównywał chrystianizm, judaizm i mahometanizm, jako różne odmiany monoteizmu, przeciwstawiając im deistyczną religię opartą na racjonalizmie filozoficznym. [przypis edytorski]

bodnia — beczka. [przypis edytorski]

bodnia (daw.) — duża beczka (por. bednarz). [przypis edytorski]

bodnia — rodzaj beczki z wiekiem do przechowywania zboża lub kapusty. [przypis edytorski]

bodniarz — bednarz; rzemieślnik zajmujący się wyrobem beczek, cebrów, balii i in. naczyń i pojemników z deszczułek drewnianych. [przypis edytorski]

Bodniarze — nazwa miejscowości od zajęcia mieszkańców, bednarzy, zajmujących się wyrobem beczek, cebrów itp. [przypis edytorski]

Bodo, Eugeniusz — właśc. Bohdan Eugène Junod (1899–1943) aktor rewiowy, teatralny i filmowy, w późniejszym okresie także scenarzysta, reżyser i producent filmowy. [przypis edytorski]

Bodo, właśc. Bodø — miasto portowe i gmina leżąca w norweskim regionie Nordland. [przypis edytorski]

Bodrog — rzeka w dorzeczu Dunaju, dopływ Cisy; przepływa przez wsch. Słowację i płn,-wsch. Węgry, a także miejscowość położona nad tą rzeką. [przypis edytorski]

Bodue — właśc. ks. Gabriel Piotr Baudouin (1689–1768), misjonarz francuski osiadły w Polsce od r. 1717, filantrop, twórca szpitala Dzieciątka Jezus, wzniesionego w Warszawie dzięki jego wysiłkom w latach 1754–1762 między dzisiejszymi ulicami Marszałkowską, Świętokrzyską i Przeskok. [przypis edytorski]

bodziak a. bodiak (reg.) — oset; niekiedy także: rzepy, tj. suche, kłujące i czepliwe owoce ostu, ostrożnia lub łopianu. [przypis edytorski]

bodziak (z ros. бодяк) — oset a. ostrożeń. [przypis edytorski]

bodziak (z ros. бодяк) — oset a. ostrożeń; tu: rzepy, tj. suche, kłujące i czepliwe owoce ostu, ostrożnia lub łopianu. [przypis edytorski]

bodziec — tu: oścień, spiczasty kij do popędzania bydła. [przypis edytorski]

Böcklin, Arnold (1827–1901) — szwajcarski malarz symbolista, malował nastrojowe, fantastyczne pejzaże, często z istotami mitologicznymi: nimfami, najadami, trytonami. [przypis edytorski]

Böcklin, Arnold (1827–1901) — szwajcarski malarz symbolista, malował nastrojowe, fantastyczne pejzaże, często z istotami mitologicznymi: nimfami, najadami, trytonami. [przypis edytorski]

Böcklin, Arnold (1827–1901) — szwajcarski malarz uznawany za prekursora symbolizmu, chętnie malujący oniryczne sceny z udziałem stworzeń mitologicznych. [przypis edytorski]

Böcklin, Arnold (1827–1901) — szwajcarski malarz uznawany za prekursora symbolizmu, wysoko ceniony w epoce Młodej Polski; obraz Siehe, es lacht die Au (Spójrz, łąka się śmieje) stworzył w 1887. [przypis edytorski]

Böcklin, Arnold (1827–1901) — wybitny szwajcarski malarz i rzeźbiarz; w dziełach swych łączył naturalistyczne środki wyrazu z mitologiczną tematyką (np. w słynnym obrazie „Wyspa umarłych”). [przypis edytorski]

boę — dziś popr. forma nieodm.: boa. [przypis edytorski]

Böhm, Arno (1913–1962) — niemiecki więzień funkcyjny, jeden z pierwszych uwięzionych w obozie koncentracyjnym Auschwitz. [przypis edytorski]

Böhme, Jakob (1575–1624) — niemiecki mistyk, gnostyk i filozof religii; uważany za pierwszego filozofa piszącego po niemiecku, a nie po łacinie. [przypis edytorski]

Böhme, Jakob (1575–1624) — niemiecki mistyk i filozof religii. [przypis edytorski]