Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6198 przypisów.
olbor (daw.) — opłata za prawo eksploatacji kopalni kruszcu, wnoszona do skarbca królewskiego. [przypis edytorski]
Olbracht — Jan I Olbracht (1459–1501), syn Kazimierza II, późniejszy król Polski (w latach 1492–1501). [przypis edytorski]
olbrzyma mojej przeszłości — olbrzyma, wyobrażającego przeszłość mojego narodu. [przypis redakcyjny]
olbrzymia większość mężczyzn, którzy nie mają lat Arnolfa, wolą jeszcze raczej nabożną Anusię, niż zadatek przyszłej Celimeny — Arnolf i Anusia to postaci ze Szkoły żon Moliera; Celimena to postać z jego Mizantropa. [przypis edytorski]
olbrzymi dom, gdzie tysiące starych żołnierzy, kalekich ale zwycięskich, składało codziennie hołd bogu hufców — Pałac Inwalidów. [przypis tłumacza]
olbrzymiego niedźwiedzia spod bieguna lodowatego — w oryginale mowa po prostu o dzikim niedźwiedziu polarnym. [przypis edytorski]
olbrzymie jałowce — jałowce w Abisynii i w górach Karamojo dochodzą do pięćdziesięciu metrów wysokości. Élisée Reclus [autor powołuje się tu na nazwisko geografa fr. Élisée Reclusa (1830–1905), z którego prac korzystał; red. W.L.]. [przypis autorski]
olbrzymie osty — echinops giganteus; rośnie w tych okolicach i bardzo obficie w południowej Abisynii; v. [tj. vide (łac.): patrz; red. W.L.] Elisée Reclus, Geogr [autor powołuje się tu na pracę znanego geografa fr., z której korzystał. Pełnego tytułu pracy nie zidentyfikowano; red. W.L.]. [przypis autorski]
olbrzymimi kręgi — dziś popr. N.lm: (…) kręgami. [przypis edytorski]
olbrzymio (daw.) — ogromnie. [przypis edytorski]
olbrzymi pomysł — tu właśc.: wspaniały (świetny, trafny) pomysł. [przypis edytorski]
olbrzymóm — dziś popr. forma C. lm: olbrzymom; morze było w kolano olbrzymóm — morze sięgało olbrzymom do kolan. [przypis edytorski]
olbrzymy przykute podnieśli się (daw. forma) — dziś: olbrzymi przykuci (…) a. olbrzymy przykute podniosły się. [przypis edytorski]
Old Bailey — główny sąd londyński rozpatrujący sprawy kryminalne; na Bow Street w Londynie mieści się główna siedziba policji. [przypis redakcyjny]
old iniquity (ang.) — stara niegodziwość; pod tą nazwą występował zły duch w daw. ang. moralitetach i misteriach. [przypis edytorski]
Old Mortality — Purytanie szkoccy, powieść Walter Scotta. [przypis redakcyjny]
oleander — wiecznie zielone drzewo ozdobne o dużych czerwonych, różowych lub białych kwiatach i skórzastych liściach. [przypis edytorski]
oleander — wiecznie zielony krzew o skórzastych liściach. [przypis edytorski]
oleander — wiecznie zielony krzew. [przypis edytorski]
Olear — wyspa z archipelagu Cyklad, dziś: Antiparos. [przypis edytorski]
oleina, margaryna i stearyna — dawniej uważano w nauce, że tłuszcze zwierzęce są mieszaninami trzech kwasów tłuszczowych: oleinowego, margarynowego i stearynowego. W 1853 odkryto, że kwas margarynowy stanowi mieszaninę kwasu stearynowego oraz nieznanego wcześniej kwasu palmitynowego. Obecnie słowo margaryna oznacza tłuszcz spożywczy produkowany od XIX w. jako zamiennik masła, początkowo z łoju wołowego (oleomargaryna), od XX w. z utwardzanych olejów roślinnych. [przypis edytorski]
olejarnia — zakład, w którym z nasion roślin oleistych wytłacza się olej. [przypis edytorski]
olejek makasarowy — popularna odżywka do włosów, używana głównie przez mężczyzn w XIX i na pocz. XX w., której podstawowe składniki pochodziły z portu Makasar na wyspie Celebes. [przypis edytorski]
olejek nardowy — olejek eteryczny, stosowany w perfumerii i medycynie. [przypis edytorski]
olejem — tłuszczem roślinnym z siemienia konopi. [przypis redakcyjny]
oleje święte bierze — chrześcijański obrzęd namaszczenia olejem ciężko chorej, bliskiej śmierci osoby, dokonywany w intencji wyzwolenia od cierpień i odpuszczenia grzechów, zwany też ostatnim namaszczeniem. [przypis edytorski]
olejku koferowego i myrobalanowego — koferowego: κύπρον, alkanna wschodnia; myrobalanowego: μυροβάλανον, Elaeagnus angustifolia, oliwnik, rajskie drzewo; mirobalanami zwą się obecnie owoce innych drzew. [przypis tłumacza]
olej skalny — ropa naftowa. [przypis edytorski]
oleodruk — odbitka naśladująca obraz olejny uzyskana na płótnie a. papierze techniką oleografii a. chromolitografii; szczególnie popularne w XIX w., oleodruki pot. stały się synonimem taniej podróbki, kiczu. [przypis edytorski]
oleodruk — przemysłowo wykonana reprodukcja naśladująca obraz olejny; szczególnie popularne w XIX w., oleodruki pot. stały się synonimem taniej podróbki, kiczu. [przypis edytorski]
oleodruk — przemysłowo wykonana reprodukcja przypominająca obraz olejny. [przypis edytorski]
oleodruk — reprodukcja, przypominająca obraz olejny. [przypis edytorski]
oleodruk — rodzaj reprodukcji, starającej się naśladować obraz olejny. [przypis edytorski]
o lepszą (daw.) — o lepsze, o pierwszeństwo. [przypis edytorski]
o lepsze chodzić (daw.) — ścigać się, konkurować. [przypis edytorski]
Oleś i Alfons — w oryg. ang.: Alec and Alonzo. [przypis edytorski]
Ole (…) sua — Martialis, Epigrammata, VII. 9. 1. [przypis tłumacza]
Oleszkiewicz, Józef (1777–1830) — polski malarz, autor obrazów historycznych, religijnych, mitologicznych oraz portretów; od 1810 mieszkający na stałe w Petersburgu, od od 1812 członek tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych; przez polskich zesłańców przebywających w Petersburgu uważany za osobę niezwykłą i pełną cnót. [przypis edytorski]
Oleszkiewicz, malarz znany w Petersburgu ze swoich cnót, głębokiej nauki i mistycznych przepowiedni. Obacz nekrolog jego w gazetach petersburskich z roku 1830. [przypis autorski]
oleum (łac.) — olej. [przypis edytorski]
Oleum ricini (łac.) — olej rycynowy. [przypis edytorski]
olfecit id est, nasum ad culum posuit (łac.) — powąchał, tzn. przyłożył nos do zadka. [przypis tłumacza]
Olga, księżna Olga Kijowska (ok. 890–969) — władczyni Rusi Kijowskiej (jako regentka po śmierci Igora Rurykowicza). Podbiła i podporządkowała Kijowowi sąsiednie ziemie, przyjęła chrzest w obrządku bizantyjskim. Jako promotorka chrystianizacji Rusi święta czczona przez prawosławnych i katolików. [przypis edytorski]
Olga — właśc. Aleksandra Olgierdówna (zm. 1434), była żoną Siemowita IV. [przypis edytorski]
Olgierd Giedyminowicz (ok. 1300–1377) — wielki książę litewski, syn Giedymina, ojciec m.in. Jagiełły. [przypis edytorski]
Olgierdów — Olgierda, Olgierdowicz. [przypis edytorski]
Olgierd (ok. 1296–1377) — syn Giedymina, wielki książę litewski, ojciec Władysława Jagiełły; wspólnie ze swoim bratem Kiejstutem zbudował potęgę Wielkiego Księstwa Litewskiego, poszerzając jego terytoria, kosztem państwa moskiewskiego i Złotej Ordy, daleko na wschód i południe. [przypis edytorski]
Olgierd (ok. 1296–1377) — wielki książę litewski, ojciec Władysława Jagiełły. [przypis edytorski]
Olgierd (ok. 1296 lub ok. 1304–1377) — lit. Algirdas, wielki książę litewski, syn Giedymina; po śmierci ojca w 1341, otrzymał w spadku Auksztotę, czyli górną Litwę, rządził wspólnie z Kiejstutem, który otrzymał Żmudź. [przypis edytorski]
Olgierd (ok. 1300–1377) — wielki książę litewski (od 1345), syn Giedymina, ojciec Władysława II Jagiełły; poszerzył granice państwa litewskiego kosztem ziem ruskich; wspólnie ze swym bratem Kiejstutem stworzył rozległe państwo sięgające od Bałtyku na północy po Morze Czarne na południu, od Królestwa Polskiego na zachodzie po okolice Moskwy na wschodzie. [przypis edytorski]
Olgierdow — dziś: Olgierdowy a. Olgierda. [przypis edytorski]
Olgierdowo — dziś popr. forma M. lp r.n.: Olgierdowe. [przypis edytorski]
Olgierdow synie — dziś popr.: synu Olgierda. [przypis edytorski]
Olgierd — wielki książę litewski, panował w latach 1345–1377. [przypis edytorski]
Olgierd (zm. 1377) — wielki książę litewski, ojciec Władysława Jagiełły. [przypis edytorski]
Olgierd (zm. 1377) — wielki książę litewski, syn Giedymina. [przypis edytorski]
Oliba i Aoliba, popr.: Ohola i Oholiba (bibl.) — rozpustne, nierządne kobiety symbolizujące królestwa Judy i Izraela w Księdze Ezechiela (Ez 23). [przypis edytorski]
Olibrius — legendarny okrutny namiestnik rzymski, więził, torturował i nakazał ściąć piękną św. Małgorzatę z Antiochii, która nie chciała go poślubić. [przypis edytorski]
oligarchia — forma rządów polegająca na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę ludzi. Najczęściej ludzie ci wywodzili się z arystokracji lub warstwy bogatych. [przypis edytorski]
oligarchia — forma rządów polegająca na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę ludzi, najczęściej wywodzących się z arystokracji lub warstwy bogatych; także: grupa osób sprawująca rządy w państwie o takim ustroju. [przypis edytorski]
oligarchia — „rządy niewielu”, forma ustroju państwowego wprost przeciwna demokracji. Władza trzydziestu tyranów jest oligarchią. [przypis tłumacza]
oligarchia — rządy niewielu, wypaczona forma arystokracji, np. trzydziestu tyranów w Atenach w 404 r. przed Chr. [przypis tłumacza]
oligarchia (z gr.) — panowanie nielicznych; forma rządów cechująca się przywłaszczeniem suwerennej roli w państwie przez dość wąską, zamkniętą grupę ludzi, najczęściej wywodzących się z arystokracji lub warstwy bogatych, zbliżona rządów dyktatorskich. [przypis edytorski]
oligocen, miocen, pliocen — kolejne epoki geologiczne w tzw. okresie trzeciorzędowym. [przypis redakcyjny]
Olimp — góra w Grecji, tradycyjnie uważana za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimp — góra w Grecji, uważana za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimp — góra w Grecji, uważana za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimp — góra w Grecji, uznawana za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimp — góra w Grecji, w mitologii uznawana za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimpia, Aleksandra Wielkiego matka (…) powiedała, iż: „się ten tylko oczyma ożenił, ale by się był inszych zmysłów radził, podobno by mu były tego nie dopuściły — Plutarch, Zalecenia małżeńskie 22. [przypis edytorski]
Olimpia — bohaterka noweli. [przypis redakcyjny]
Olimpias (ok. 375–316 p.n.e.) — królowa Macedonii, żona Filipa II, króla Macedonii, matka Aleksandra III Macedońskiego. [przypis edytorski]
Olimpias (ok. 375–316 p.n.e.) — żona króla Macedonii Filipa II, matka Aleksandra III Macedońskiego. [przypis edytorski]
Olimpia — w Elidzie na Peloponezie, na równinie rzeki Alfejosu, znajdowała się Świątynia Dzeusa Olimpijskiego. Tam to co 5 lat odbywały się pięciodniowe igrzyska. Bieg, mocowanie, boksowanie, wyścigi na rydwanach i pięciobój składały się na program zapasów. Pierwsza zapisana uroczystość odbyła się w r. 776; od niej począwszy liczyli Grecy czas wedle Olimpiad, tj. 4-letnich okresów. [przypis tłumacza]
Olimpiejon — świątynia Zeusa Olimpijskiego; tu: Olimpiejon w Atenach, ok. 500 m na płd.-wsch. od Akropolu, największa spośród świątyń starożytnej Grecji, posadowiona na podstawie liczącej ok. 40×110 m, otoczona po ukończeniu rzędami łącznie ponad 100 kolumn, mierzących po 17 m wysokości i 2 m średnicy. [przypis edytorski]
Olimpijczyk — określenie Goethego jako wybitnego artysty, górującego ponad innymi; od góry Olimp, gdzie zamieszkiwali bogowie greccy. [przypis edytorski]
Olimpijczyk — przen.: wybitny artysta; od góry Olimp, gdzie zamieszkiwali bogowie greccy. [przypis edytorski]
olimpijska — tu: piękna jak boginie greckie, zamieszkujące górę Olimp. [przypis edytorski]
„olimpijski” Goethe — funkcjonujące w epoce określenie Goethego jako wybitnego artysty, górującego ponad innymi; od góry Olimp, gdzie zamieszkiwali bogowie greccy. [przypis edytorski]
Olimpiodor i Focjusz — Olimpiodor Młodszy (ok. 500–ok. 570): filozof neoplatoński ze szkoły aleksandryjskiej, komentator Arystotelesa; Focjusz (ok. 820–891): patriarcha Konstantynopola, autor dzieła Biblioteka, zawierającego omówienia 279 prac z różnych dziedzin, z których większość nie zachowała się do naszych czasów. [przypis edytorski]
Olimp (mit. gr.) — góra Olimp była siedzibą najważniejszych greckich bogów. [przypis edytorski]
Olimp (mit. gr.) — siedziba najważniejszych bogów. [przypis edytorski]
Olimp (mit. gr.) — szczyt utożsamiany z siedzibą bogów greckich. [przypis edytorski]
Olimp — na górze Olimp mieściła się siedziba najważniejszych bogów greckich. [przypis edytorski]
Olimp — najwyższe pasmo górskie w Grecji; w greckiej mitologii siedziba bogów. [przypis redakcyjny]
Olimp — najwyższy masyw górski w Grecji (szczyt Mitikas 2918 m n.p.m.), położony w płn.-wsch. części kraju, Tesalię od Macedonii; w mit. gr. siedziba bogów. [przypis edytorski]
Olimp — najwyższy masyw górski w Grecji, usytuowany na granicy między Tesalią a Macedonią, którego najwyższy szczyt Mitikas ma wysokość 2918 m n.p.m.; swą nazwę, oznaczającą tyle co „lśniący”, zawdzięcza Olimp długo utrzymującej się pokrywie śnieżnej; w staroż. mitologii uważany był za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimp — najwyższy masyw górski w Grecji; w mit. gr. siedziba najważniejszych bogów. [przypis edytorski]
Olimpos (mit. gr.) — syn lub wychowanek Marsjasza, jeden z trzech mitycznych muzyków z Myzji i Frygii (w Azji Mniejszej): mistrzów gry na aulosie, wiązanych z wynalezieniem tego instrumentu oraz muzycznej skali frygijskiej; to samo imię nosił muzyk z Frygii z VII w. p.n.e., który wg autorów staroż. wprowadził ten rodzaj muzyki do Grecji, gdzie wcześniej używano instrumentów strunowych oraz bębenków, kołatek itp. [przypis edytorski]
Olimpu bogi (mit. gr.) — najważniejsi bogowie starożytnej Grecji mieszkali na górze Olimp. [przypis edytorski]
Olim (…) quam viae — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, LXXVII. [przypis tłumacza]
Olind — kochanek Sofronii. [przypis redakcyjny]
Olint, Metona, Apollonia — miasta na Półwyspie Chalkidyjskim. [przypis tłumacza]
Olint — staroż. miasto greckie na Płw. Chalcydyckim. [przypis edytorski]
Olint — staroż. miasto, najważniejsza kolonia grecka na Półwyspie Chalcydyckim. [przypis edytorski]
olio et fare (łac.) — oliwą i mąką. [przypis redakcyjny]
Oliveira, Candido de, właśc. Cândido Luís Maria de Oliveira (1845–1919) — brazylijski polityk, minister wojny w latach 1878–1886. [przypis edytorski]
Oliver i Krzysztof — w powieści Jan Krzysztof poeta Olivier Jeannin był przyjacielem muzyka Jana Krzysztofa Kraffta. [przypis edytorski]
Oliverotto z Fermo, właśc. Oliverotto Euffreducci (1475–1502) — wł. kondotier, władca Fermy. [przypis edytorski]
Olivier Maillard (1430–1502) — głośny i popularny kaznodzieja, który wplatał do swych kazań ustępy wesołe i rubaszne. [przypis redakcyjny]
