Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4302 przypisów.

opryszek — chuligan, drobny przestępca. [przypis edytorski]

oprzątnąć — tu: uprzątnąć. [przypis edytorski]

oprzętka (daw.) — pracownica doglądająca i karmiąca świnie i kury. [przypis edytorski]

oprzeć się — sięgnąć aż do. [przypis edytorski]

oprzej się — dziś popr. forma: oprzyj się. [przypis edytorski]

O przekątną przecież i znowu o przekątną kwadratu na przekątnej (…) jak kwadrat na przekątnej naszego kwadratu, przecież ma dwa razy po dwie stopy — kwadrat zbudowany na przekątnej danego kwadratu ma od niego dwa razy większe pole powierzchni, zatem: kwadrat zbudowany na przekątnej kwadratu jednostkowego ma 2 stopy (kwadratowe) powierzchni, a zbudowany na jego przekątnej kolejny kwadrat („kwadrat na przekątnej naszego kwadratu”) ma 2 × 2 stopy (kwadratowe) powierzchni. [przypis edytorski]

oprzytomniewał — przytomniał, opamiętywał się. [przypis edytorski]

opsnie (gw.) — omsknie. [przypis edytorski]

optant — osoba korzystająca z prawa do wyboru obywatelstwa. [przypis edytorski]

optant (z fr. a. z łac. optant: zwolennik jednej z opcji) — tu: człowiek, który na terenach niejednolitych etnicznie opowiedział się za jedną z narodowości; często taki wybór łączył się z koniecznością przesiedlenia. [przypis edytorski]

Optat z Mileve (ok. 320–400) — biskup Milewy w Numidii, święty Kościoła katolickiego; autor Traktatu przeciw donatystom, znanego także pod tytułem Przeciw Parmenianowi (łac. Contra Parmenianum), pierwszej rozprawy wymierzonej w donatystów. [przypis edytorski]

optima forma (łac.) — najlepsza forma. [przypis edytorski]

optymaci (z łac.) — członkowie stronnictwa arystokratycznego w starożytnym Rzymie; tu: czcigodni obywatele miasta. [przypis edytorski]

optymaci (z łac. optimates, od optimus: najlepszy) — konserwatywne ugrupowanie polityczne w starożytnym Rzymie powstałe w II w. p.n.e.; w jego skład wchodzili członkowie bogatych rodów senatorskich; tu ironicznie, w znaczeniu: śmietanka towarzyska miasteczka. [przypis edytorski]

optymaci (z łac. optimus: najlepszy) — w staroż. Rzymie konserwatywne ugrupowanie polityczne zawiązane w II w. p.n.e., skupiające szlachetnie urodzonych, członków bogatych rodów senatorskich, występujące w obronie ich interesów przeciw dążącemu do demokratyzacji ustroju państwa stronnictwu popularów; w schyłkowym okresie republiki opowiedzieli się za Pompejuszem, a przeciw Juliuszowi Cezarowi, przywódcy popularów. [przypis edytorski]

optymaci (z łac. optimus: najlepszy) — w staroż. Rzymie konserwatywne ugrupowanie polit. zawiązane w 2. poł. II w. p.n.e., skupiające nobiles (rzym. szlachtę, gł. potomków bogatych rodów senatorskich) i występujące w obronie ich interesów przeciw dążącemu do demokratyzacji ustroju państwa stronnictwu popularów; optymaci byli przeciwni awansowi społecznemu i politycznemu homines novi (dosł. „ludzi nowych”), nienależących do nobiles. [przypis edytorski]

o pułnocy (starop. forma ort.) — o północy. [przypis edytorski]

Opupieł, czto li? (ros.) — Osłupiał, czy co? [przypis edytorski]

opuścił był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: opuścił wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

opuściwa (gw.) — opuścimy. [przypis edytorski]

opuściwa (gw.) — opuścimy; tu: znak stylizacji gwarowej. [przypis edytorski]

Opus 8 g-moll — trio fortepianowe g-moll op. 8 Chopina, skomponowane na fortepian, skrzypce i wiolonczelę w 1828 lub 1829 r. [przypis edytorski]

opus magnum (łac.) — wielkie dzieło. [przypis edytorski]

opus metaphysicum (łac.) — dzieło metafizyczne. [przypis edytorski]

opus sectile marmoreum (łac.) — antyczna technika artystyczna polegająca na układaniu posadzki z odpowiednio przyciętych płytek marmurowych w celu utworzenia wzoru lub obrazu. [przypis edytorski]

opuszczał kuchnią (daw.) — dziś: (…) kuchnię. [przypis edytorski]

opuszczenie — tu: zaniedbanie. [przypis edytorski]

opuszka (daw.) — futrzane obszycie brzegów stroju. [przypis edytorski]

opytać — dziś: wypytać. [przypis edytorski]

opyt (daw.) — wypytywanie się. [przypis edytorski]

O qualis artifex pereo (łac.) — O, jakiż artysta umrze w mej osobie (słowa przypisywane Neronowi). [przypis edytorski]

O quando finieris et quando cessabis, universa vanitas mundi (łac.) — Ach, kiedy przestaniesz istnieć i kiedy przeminiesz, odwieczna próżności tego świata. [przypis edytorski]

oracja — dawn. ozdobna mowa, uroczyste przemówienie; tu w znaczeniu ironicznym. [przypis edytorski]

oracja (z łac.) — uroczysta mowa; wypalił (…) oracją dziś popr. forma: orację. [przypis edytorski]

oracja (z łac.) — uroczyste, długie przemówienie lub uroczysta modlitwa. [przypis edytorski]

oraculum (łac.) — wyrocznia, przepowiednia, wyrok. [przypis edytorski]

Oraczewski, Czesław (1891–1965) — jak podaje Tomasz Szarota, ksiądz ten był zwolennikiem filozofii mistyczno-narodowej, od 1936 r. proboszczem parafii św. Jakuba na warszawskiej Ochocie. Po wojnie związał się z PAX-em i ruchem tzw. księży patriotów. [przypis edytorski]

oraczów — dziś popr. forma D. lp: oraczy. [przypis edytorski]

oraczyć się — uraczyć się. [przypis edytorski]

ora et labora (łac.) — ucz się i pracuj. [przypis edytorski]

Ora et sempre (wł.) — teraz i zawsze. [przypis edytorski]

Oran — duże miasto portowe w płn-zach. Algierii; od XIII w. należące do królestwa Abdalwadydów, w 1509 zdobyte przez Hiszpanów. [przypis edytorski]

Oran — duże miasto portowe w płn-zach. Algierii. [przypis edytorski]

oran — į orą, t.y. į lauką. [przypis edytorski]

Oranienburg — miejscowość w pobliżu Poczdamu, gdzie już w 1933 r. utworzony został obóz koncentracyjny Sachsenhausen. [przypis edytorski]

Oranje — rzeka w płd. Afryce, płynąca ze wschodu na zachód, od Gór Smoczych do Oceanu Atlantyckiego; jej nazwa oznacza „pomarańczowa”; w czasach kolonialnych stanowiła linię graniczną pomiędzy bryt. Kolonią Przylądkową a innymi terytoriami regionu. [przypis edytorski]

oranki — zaorany obszar. [przypis edytorski]

orant — przedstawienie modlącej się postaci, zazwyczaj stojącej. [przypis edytorski]

oranych — w wydaniu drugim: rozdanych. [przypis edytorski]

ora pro nobis (łac.) — módl się za nami. [przypis edytorski]

orate fratres (łac.) — módlcie się bracia. [przypis edytorski]

orate fratres (łac.) — módlcie się, bracia. [przypis edytorski]

oratinklis — voratinklis. [przypis edytorski]

Orationem Demosthenis περί συμμοριών (łac. i gr.) — mowa Demostenesa o okręgach podatkowych. [przypis edytorski]

oratio obliqua (łac.) — mowa zależna, przytoczenie czyjejś wypowiedzi nie w formie dosłownej, ale w formie zdania podrzędnego dopełnieniowego. [przypis edytorski]

Oratio pro MurenaMowa w obronie Mureny, jedna z mów Cycerona (106–43 p.n.e.). [przypis edytorski]

oratio recta (łac.) — mowa niezależna, dosłowne przytoczenie cudzej wypowiedzi. [przypis edytorski]

oratorianin — członek katolickiego stowarzyszenia osób duchownych lub świeckich, w którym nie ma obowiązku składania ślubów zakonnych, założonego w XVI w. przez Filipa Neri. [przypis edytorski]

Oratorium — tu: francuski zakon oratorian, Kongregacja Oratorium Naszego Pana Jezusa Chrystusa, założona w 1611 przez kardynała Pierre'a de Bérulle, inicjatora tzw. francuskiej szkoły duchowości, katolickiego ruchu duchowego, misyjnego i reformatorskiego. [przypis edytorski]

oratorium — tu: sala przeznaczona do modlitwy; kaplica. [przypis edytorski]

orator (łac.) — mówca. [przypis edytorski]

orawska — Orawa to region i kraina historyczna w Europie Środkowej w dorzeczu rzeki Orawy. [przypis edytorski]

orawski — Orawa to region górski na pograniczu polsko-słowackim, leżący w dorzeczu rzeki o tej samej nazwie. [przypis edytorski]

oraz (daw.) — naraz, jednocześnie. [przypis edytorski]

oraz (daw.) — także, oprócz tego. [przypis edytorski]

oraz — tu: naraz, jednocześnie. [przypis edytorski]

oraz — tu: także. [przypis edytorski]

orba — orka. [przypis edytorski]

Orbassano — miejscowość w płn. Włoszech, ok. 15 km od Turynu. [przypis edytorski]

orbis pictus (łac.: świat w obrazkach) — elementarz z obrazkami; tu: bogaty zbiór czegoś. [przypis edytorski]

orbis terrarum (łac.) — krąg ziemi, cały świat. [przypis edytorski]

orbis terrarum (łac. tu w D. lp) — krąg ziemski. [przypis edytorski]

Orbis (z łac. orbis: krąg, świat) — biuro podróży i przedsiębiorstwo hotelarskie powstałe we Lwowie w 1920 r., funkcjonujące nadal w XXI w. [przypis edytorski]

orchestra — nazwa półkolistego placu w teatrach greckich i rzymskich, znajdującego się pomiędzy sceną a widownią. Była to centralna część teatru. [przypis edytorski]

orchideja — dziś popr.: orchidea. [przypis edytorski]

Orchil — w mitologii irlandzkiej mroczna bogini. [przypis edytorski]

Orchomenos — miasto greckie w Beocji, największe w tej krainie po Tebach. [przypis edytorski]

Orchomenos — miasto w Beocji. [przypis edytorski]

Orchon — rzeka, której źródło znajduje się w centralnej części dzisiejszej Mongolii, a ujście o ponad 1000 km na płn. wschód, wpada do Selengi i z nią do Bajkału. Na rzece znajduje się największy wodospad Mongolii. W dolinie tej rzeki znajdowała się starożytna stolica imperium mongolskiego, Karakorum. [przypis edytorski]

orcik, właśc. ort — daw. drobna moneta srebrna, ćwierć talara. [przypis edytorski]

Orcio — bohater drugoplanowy z Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego. [przypis edytorski]

Orcio — bohater drugoplanowy z Nie-boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego. [przypis edytorski]