Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | polski | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3680 przypisów.
Fréron, [Élie (1718–1776)] — dziennikarz i pisarz XVIII w., głośny zwłaszcza nienawiścią Woltera. [przypis tłumacza]
Fréron, Élie (1718–1776) — francuski dziennikarz, krytyk i konserwatywny filozof; wróg Woltera; założyciel pisma krytyczno-literackiego „L'Année littéraire”, na łamach którego zwalczał Encyklopedystów i filozofów oświeceniowych. [przypis edytorski]
Fréron, Louis-Marie-Stanislas (1754–1802) — francuski polityk i dziennikarz; od 1790 redagował radykalną gazetę „Orateur du Peuple” (Mówca ludowy), wyróżniającą się ostrością ataków na monarchię, po obaleniu rządów Robespierre'a w 1794 prezentował w niej z kolei agresywny antyjakobinizm. [przypis edytorski]
Frearoi (Studzienki) — gmina (dzielnica) Aten. [przypis tłumacza]
Frebel, właśc. Friedrich Fröbel (1782–1852) — twórca systemu pedagogicznego, podkreślał specyficzne potrzeby dziecka i postulował edukację przedszkolną przez zabawę, śpiew i taniec, opracował też projekty zabawek edukacyjnych. [przypis edytorski]
freblanka (daw.) — przedszkolanka. Nazwa pochodzi od systemu pedagogicznego, którego twórcą był Friedrich Fröbel (1782–1852). Podkreślał on specyficzne potrzeby dziecka i postulował edukację przedszkolną przez zabawę, śpiew i taniec, opracował też projekty zabawek edukacyjnych. [przypis edytorski]
freblanka — przedszkolanka. [przypis edytorski]
freblówka (daw., z niem.) — przedszkole. [przypis edytorski]
freblówka — tu: przedszkolanka. Nazwa pochodzi od systemu pedagogicznego, którego twórcą był Friedrich Fröbel (1782–1852). Podkreślał on specyficzne potrzeby dziecka i postulował edukację przedszkolną przez zabawę, śpiew i taniec, opracował też projekty zabawek edukacyjnych. [przypis edytorski]
freblowska szkoła — szkoła zorganizowana według systemu pedagogicznego, którego twórcą był Friedrich Fröbel (1782–1852). Podkreślał on specyficzne potrzeby dziecka i postulował edukację przez zabawę, śpiew i taniec, opracował też projekty zabawek edukacyjnych. [przypis edytorski]
freblowski (daw.) — przedszkolny. Nazwa pochodzi od systemu pedagogicznego, którego twórcą był Friedrich Fröbel (1782–1852). Podkreślał on specyficzne potrzeby dziecka i postulował edukację przedszkolną przez zabawę, śpiew i taniec, opracował też projekty zabawek edukacyjnych. [przypis edytorski]
freblowski ogródek (daw.) — przedszkole. Nazwa pochodzi od systemu pedagogicznego, którego twórcą był Friedrich Fröbel (1782–1852). Podkreślał on specyficzne potrzeby dziecka i postulował edukację przedszkolną przez zabawę, śpiew i taniec, opracował też projekty zabawek edukacyjnych. [przypis edytorski]
freda — Będę o tym mówił gdzie indziej. [przypis redakcyjny]
Frederichs-Odde — nazwa daw. fortecy; dziś: miasto Fridericia. [przypis redakcyjny]
Frederick Marryat (1792-1848) — angielski pisarz, autor nowel o awanturniczej tematyce; za wzór stawiał sobie opowiadania Charlesa Dickensal; dziś Marryat uważany jest za pioniera powieści marynistycznej. [przypis edytorski]
Frederycyja — miasteczko nad Małym Bełtem, w części przez żydów zamieszkałe. [przypis tłumacza]
Fredro, Aleksander (1793–1876) — polski komediopisarz, pamiętnikarz i poeta. [przypis edytorski]
Fredro, Aleksander (1793–1876) — polski komediopisarz, pamiętnikarz i poeta. [przypis edytorski]
Fredro, Aleksander, hrabia (1793–1876) — komediopisarz, aforysta, pamiętnikarz, często osadzający swe sztuki w środowisku szlacheckim. [przypis edytorski]
Fredro, Andrzej Maksymilian (1620–1679) — dworzanin, polityk, autor prozy łacińskiej. [przypis edytorski]
Fredro, Andrzej Maksymilian (1620–1679) — kasztelan lwowski, wojewoda podolski, poseł, senator, autor łacińskich traktatów politycznych, historycznych i wojskowych oraz napisanego po polsku zbioru Przysłowia mów potocznych (1658); Aleksander Fredro uważał się za jego potomka i swoje komedie opatrywał mottami zaczerpniętymi z jego zbioru. [przypis edytorski]
Fredro, Andrzej Maksymilian (1620–1679) — kasztelan lwowski, wojewoda podolski, poseł, senator, autor łacińskich traktatów politycznych, historycznych i wojskowych oraz napisanego po polsku zbioru Przysłowia mów potocznych (1658); Aleksander Fredro uważał się za jego potomka i swoje komedie opatrywał mottami zaczerpniętymi z jego zbioru. [przypis edytorski]
Fredro, Andrzej Maksymilian (ok. 1620–1679) — historyk, pisarz polityczny i zbieracz przysłów. Zwolennik i propagator złotej wolności szlacheckiej i liberum veto. Fragment przytoczony w motcie pochodzi z dzieła Przysłowia mów potocznych, obyczajowe, radne, wojenne… z r. 1658, cennego zbioru przysłów siedemnastowiecznych. Aleksander Fredro mylnie uważał się za potomka Andrzeja Maksymiliana, którego linia w rzeczywistości wymarła jeszcze w pierwszej połowie XVIII wieku. Przodkowie komediopisarza należeli do innej linii Fredrów. [przypis redakcyjny]
Fredro, Andrzej Maksymilian (ok. 1620–1679) — polityk i pisarz. [przypis edytorski]
Fredro te rzeczy odczuwał inaczej, że ten obyczaj wydawał mu się zupełnie naturalny, tak samo jak jego współczesnym — Jeszcze w r. 1877, po premierze Wielkiego człowieka do małych interesów recenzent warszawski, charakteryzując bohatera sztuki, tak go chwali: „Karolowi przypatrzywszy się bliżej, dopiero poznajemy ten grunt szlachetny, na którym przy stosunkach szczęśliwszych mogłaby wyróść chluba dla ogółu; każda nawet z jego śmieszności usprawiedliwia o nim to zdanie, kiedy np. nie mając żalu do Jenialkiewicza, którego niedołęstwu, zapewne wprawdzie przy własnej nieoględności, zawdzięcza utratę majątku, szuka po starych herbarzach jakiej prababki ciotecznej, aby, zbogacony jej spadkiem, mógł stanąć do konkursu o rękę Matyldy”… [przypis autorski]
freelancer (ang.) — wolny strzelec. [przypis edytorski]
Freeman, Edward Augustus (1823–1892) — historyk angielski. [przypis edytorski]
Freer Galery of Art — galeria sztuki założona w 1923 w Waszyngtonie przez Charlesa Langa Freera. [przypis edytorski]
fregata (biol.) — duży oceaniczny ptak żyjący w strefie tropikalnej. [przypis edytorski]
fregata (łac. celox, gr. κέλης, κελήτιον) — zręczna, obrotna pokojóweczka hetery słusznie otrzymuje tę nazwę, skoro sama pani nazywa się u Plauta czasem navis praedatoria, „okręt piracki” (Bracia, w. 348). [przypis tłumacza]
fregata pancerna — historyczna klasa pancernych okrętów wojennych, najwcześniejszy rodzaj pancerników. Pierwszą fregatę pancerną, La Gloire, zbudowano w 1860 we Francji. Były to wielkie jednostki pełnomorskie, silnie opancerzone, uzbrojone w ciężkie działa burtowe, napędzane maszynami parowymi, choć posiadały także pomocnicze żagle. Stanowiły najpotężniejsze jednostki floty, przeznaczone do wygrywania bitew artyleryjskich i niszczenia wrogich okrętów. [przypis edytorski]
Fregata — stałe określenie w listach Krasińskiego dla hr. Branickiej, matki Elizy. [przypis redakcyjny]
fregata — wielki żaglowiec, posiadający od trzech do pięciu masztów z ożaglowaniem rejowym oraz nawet do sześciu pięter żagli. [przypis edytorski]
Fregdiakon — Φρηγδίακον (N), Βηδρίακον (D), Bedriacum, Betriacum, w górnej Italii między Weroną i Cremoną [staroż. Bedriacum w rzym. prowincji w Galia Cisalpina (Galia Przedalpejska), ob. Calvatone]. [przypis tłumacza]
Freg. — Fregata; tak nazywa poeta stale swą, teściową. [przypis redakcyjny]
freibitter (daw., z niem. Freibeuter) — kaper, kapitan prywatnego okrętu, który działając na podstawie pisemnego upoważnienia władcy (lub miasta portowego) ściga, łupi i zatapia statki nieprzyjacielskie. Kaper działał na własny koszt i ryzyko, miał jednak prawo do posługiwania się barierą mocodawcy oraz do zachowania większości zysków. [przypis edytorski]
freibitter (daw., z niem.) — kaper, kapitan prywatnego okrętu, który na podstawie pisemnego upoważnienia władcy lub miasta zwalcza statki nieprzyjacielskie. [przypis edytorski]
„Freie Buhne” — „Wolna Trybuna”; czasopismo założone w 1890 r. przez Otto Brahma (od r. 1893 również przewodniczącego stowarzyszenia Freie Bühne), przekształcone później w „Neue Rundschau”. [przypis edytorski]
freifach (z niem.: Freifach — wolny zawód) — tu: brak określonego zajęcia. [przypis redakcyjny]
Freifrau (niem.) — baronowa. [przypis edytorski]
freigatka — fregata, szybki statek trójmasztowy. [przypis edytorski]
Freiheit — Kosak bezeichnet in Klein-Rußland eigentlich jeden Freigebornen, der nicht zum Adel gehört, und dieser Stand ist noch heutigen Tages im Gegensatz zum Moskowiterlande unter den Kleinrussen zahlreich vertreten. Während der Polenherrschaft, die besonders durch religiösen Druck sich verhaßt machte, verließen viele Kosaken die Heimat und gründeten in den Steppen zahlreiche kleine Freistaaten, an deren Spitze ein Hetmann stand. (Kohl.) Kosak bezeichnet in Klein-Rußland eigentlich jeden Freigebornen, der nicht zum Adel gehört, und dieser Stand ist noch heutigen Tages im Gegensatz zum Moskowiterlande unter den Kleinrussen zahlreich vertreten. Während der Polenherrschaft, die besonders durch religiösen Druck sich verhaßt machte, verließen viele Kosaken die Heimat und gründeten in den Steppen zahlreiche kleine Freistaaten, an deren Spitze ein Hetmann stand. (Kohl.) [przypis tłumacza]
frei (niem.) — wolne. [przypis edytorski]
frei (niem.) — wolny, otwarty. [przypis edytorski]
Freinshemius — uzupełnił Kwintusa Kurcjusza. [przypis tłumacza]
freirka gw. — (frajerka) dziewczyna. [przypis edytorski]
Freisler, Roland (1893–1945) — w NSDAP od 1925 r. Od 1942 r. przewodniczący Trybunału Ludowego. Przewodniczył w ponad 1200 procesach, które kończyły się niemal wyłącznie wyrokami śmierci, stąd nazywano go „wieszającym sędzią”. [przypis edytorski]
Freistatt — Asyl, Zufluchtsort. [przypis edytorski]
Freistunde (niem.) — wolna godzina. [przypis edytorski]
Freja — nordycka bogini miłości i wojny. [przypis edytorski]
Freja — Tęsknota. [przypis redakcyjny]
frejlina (daw., z niem.) — dama dworu. [przypis edytorski]
frejlina (daw; z niem. Fräulein: panna; Hoffräulein: dworka) — dama dworu (szczególnie na dworze rosyjskim). [przypis edytorski]
frekwencja — znaczniejsza liczba osób. [przypis redakcyjny]
Fremdenverkehr (niem.) — turystyka. [przypis edytorski]
fremebat popularitas (łac.) — sarkało pospolitactwo, szlachta. [przypis redakcyjny]
Fremin — ów Fremin, którego Villon nazywa żartobliwie „swoim klerkiem” (sekretarzem), spisuje jakoby testament za dyktandem mistrza. [przypis tłumacza]
fremitus (łac.) — hałas. [przypis redakcyjny]
fremitus (łac.) — krzyk. [przypis redakcyjny]
French book trade regulations, Paris (1725), Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]
French Channel (ang.) — Kanał Francuski. [przypis edytorski]
French Decree of 30 August 1777, on the duration of privileges, Paris (1777), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer,www.copyrighthistory.org, ch. 1, p. 1. [przypis autorski]
French Decree of 30 August 1777… [przypis autorski]
French, John (1852–1925) — brytyjski marszałek polny, pierwszy naczelny dowódca Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego w I wojnie światowej. [przypis edytorski]
French Literary and Artistic Property Act, Paris (1793), [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), red. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org, (dostęp 13.02.2014), artykuł 6. [przypis autorski]
French madame miał, Polish madame miał, English madame miał (mieszanka ang, fr., pol.) — francuską panią miał, angielską panią miał, polską panią miał. [przypis edytorski]
french (trencz) — płaszcz wojskowy. [przypis edytorski]
frenetyczny (daw.) — entuzjastyczny, gwałtowny, burzliwy. [przypis edytorski]
frenetyczny — gwałtowny, entuzjastyczny. [przypis edytorski]
frenetyczny — gwałtowny, pełen zapału. [przypis edytorski]
frenetyczny (z fr.) — gwałtowny, żywiołowy. [przypis edytorski]
frenetyczny (z fr.) — tu: ekstatyczny, entuzjastyczny. [przypis edytorski]
frenetykiem, lunatykiem — frenetyk: osoba gwałtowna, żywiołowa; w oryg. frantic, lunatic: szalony, wariat. [przypis edytorski]
frengi a. ferengi — cudzoziemiec, Europejczyk [od zniekształconej nazwy „Franków”, tj. chrześcijan z Europy Zachodniej, z którymi muzułmanie stykali się od średniowiecza; red. WL]. [przypis autorski]
Frengistan — Europa. [przypis autorski]
Frenkiel, Mieczysław (1860–1934) — artysta dramatyczny słynny z kreacji aktorskich w komediach Fredry, Bałuckiego, Blizińskiego. [przypis edytorski]
frenologia — pseudonauka, popularna na przełomie XIX i XX wieku, wedle której kształt czaszki odzwierciedlał charakter człowieka. [przypis edytorski]
frenologia (z gr. φρήν, phrēn: rozum, umysł) — daw. teoria naukowa, szukająca związków między cechami psychicznymi człowieka a fizyczną budową czaszki i mózgu. [przypis edytorski]
frenologiczny (z gr. φρήν, phrēn: rozum, umysł) — związany z frenologią, daw. pseudonauką, szukającą związków między cechami psychicznymi człowieka a fizyczną budową czaszki i mózgu. [przypis edytorski]
frenologista (z gr.; właśc. frenolog) — osoba zajmująca się nauką o budowie czaszki i wnioskująca z tego o zdolnościach człowieka; frenologia, zapoczątkowana przez F. J. Galla (1758–1828), stała się w XIX i na pocz. XX w. pseudonauką, służącą potwierdzaniu stereotypów rasistowskich i mizoginicznych. [przypis edytorski]
frenolog — osoba zajmująca się nauką o budowie czaszki i wnioskująca z tego o zdolnościach człowieka. [przypis edytorski]
frenolog — specjalista od frenologii, pseudonauki poszukującej związku między budową mózgu i czaszki a zdolnościami i charakterem człowieka. [przypis edytorski]
Frente Popular (hiszp.) — Front Ludowy, koalicja hiszpańskich partii lewicowych, zawiązana w styczniu 1936, która po wygranych wyborach zawiązała rząd. [przypis edytorski]
frequentia — napływ, obecność; frekwencja. [przypis redakcyjny]
Fresco — dziś częściej: Bolo lub Bwiko, rzeka w zach. Afryce, uchodząca do Atlantyku w pobliżu miasta Fresco, pośrodku linii brzegowej ob. Wybrzeża Kości Słoniowej. [przypis edytorski]
fresk (z wł. fresco: świeży) — malarstwo wykonywane na mokrym tynku. [przypis edytorski]
fresk (z wł. fresco: świeży) — malowidło ścienne wykonywane na wilgotnym tynku. [przypis edytorski]
Fresnel, Fulgence (1795–1855) — francuski dyplomata i orientalista, brat fizyka Augustina Fresnela; w 1851 kierował jedną z pierwszych ekspedycji naukowych do Mezopotamii. [przypis edytorski]
fretum navigabile (łac.) — cieśnina żeglowna. [przypis redakcyjny]
fretus integritate conscientiae suae (łac.) — polegając na swym czystym sumieniu. [przypis redakcyjny]
Freuda, (…) jednego z największych geniuszy i dobroczyńców ludzkości naszej epoki — nie można zeń robić kogoś, kim nie jest: jakiegoś maga, arcykapłana, a nade wszystko filozofa, na co on sam by się z pewnością nie zgodził. Na tym podstawieniu nieodpowiednich wartości polega z pewnością jego istotne niedocenienie, jak to często bywa. [przypis autorski]
Freudenberg, Ika, właśc. Frederike Freudenberg (1858–1912) — niem. działaczka społeczna i sufrażystka, w 1894 r. założyła wraz z koleżanką, Sophie Goudstikker, monachijskie Verein für Fraueninteressen; do sympatyków towarzystwa należał m.in. niem. poeta Rainer Maria Rilke; prowadziła też punkt pomocy prawnej i punkt informacyjny ds. opieki społecznej i zatrudnienia kobiet (działający na terenie Bawarii i Monachium); autorka programowych publikacji niem. ruchu kobiecego na pocz. XX w., m.in. Die Frau und die Politik („Kobieta i polityka”, 1908), Die Frau und die Kultur des öffentlichen Lebens z („Kobieta a kultura życia publicznego”, 1912), Grundsätze und Forderungen der Frauenbewegung („Założenia i żądania ruchu kobiecego”, 1912). [przypis edytorski]
Freud, Sigmund (1856–1939) — austriacki badacz żydowskiego pochodzenia, na początku kariery zajmował się neurologią, potem twórca psychoanalizy. [przypis edytorski]
Freud, Sigmund (1856–1939)— austriacki badacz żydowskiego pochodzenia, na początku kariery zajmował się neurologią, potem twórca psychoanalizy. [przypis edytorski]
Freud, Sigmund (1856–1939) — austriacki neurolog żydowskiego pochodzenia, twórca psychoanalizy. [przypis edytorski]
Freud, Sigmund (1856–1939) — neurolog i psycholog austr. (urodzony w Příborze, wówczas Freibergu na Morawach, w rodzinie żyd.), twórca psychoanalizy; jego metoda, kontynuowana jako „psychologia głębi” (niem. Tiefenpsychologie, termin Carla Gustava Junga), skoncentrowanie uwagi na analizie przeżyć niekontrolowanych przez świadomość, wywarła znaczący wpływ na literaturę i teorię sztuki; najważniejsze publikacje Freuda (Die Traumdeutung, tj. Objaśnianie marzeń sennych, 1900; Zur Psychopathologie des Alltagslebens, tj. Psychopatologia życia codziennego, 1901; Totem und Tabu, czyli Totem i Tabu, 1913 oraz wykłady z psychoanalizy i seksuologii, publikowane od 1905 r., aż po Vorlesungen zur Einführung in die Psychoanalyse, tj. Wstęp do psychoanalizy z 1917 r.) poprzedzone były pracami niemieckiej szkoły psychologii eksperymentalnej, z którą zapoznał się Przybyszewski podczas studiów w Berlinie, co miało wpływ na pierwszy jego utwór, Totenmesse. [przypis edytorski]
Freud, Sigmund (1856–1939) — ur. w Příborze (wówczas: Freiberg na Morawach) w rodzinie żyd. neurolog i psycholog austr., twórca psychoanalizy; jego metoda (kontynuowana jako „psychologia głębi”, niem. Tiefenpsychologie; termin Carla Gustava Junga), tj. skoncentrowanie uwagi na analizie przeżyć niekontrolowanych przez świadomość, wywarła znaczący wpływ na literaturę i teorię sztuki; wykłady z psychoanalizy i seksuologii publikowane były od 1905 r. Najważniejsze publikacje Freuda stanowiły rozwinięcie prac niem. szkoły psychologii eksperymentalnej: Die Traumdeutung („Objaśnianie marzeń sennych”, 1900); Zur Psychopathologie des Alltagslebens („Psychopatologia życia codziennego”, 1901); Totem und Tabu („Totem i Tabu”, 1913); Vorlesungen zur Einführung in die Psychoanalyse („Wstęp do psychoanalizy”, 1917). [przypis edytorski]
Freyung — historyczny plac w centrum Wiednia. [przypis edytorski]
frezarka — maszyna do obróbki skrawaniem za pomocą frezu; służy do wykonywania np. rowków, gwintów, kół zębatych. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
frez — koń rasy fryzyjskiej, charakteryzujący się karym umaszczeniem, średnim rozmiarem i bujną grzywą. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
