Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4734 przypisów.

gonitwy z pochodnią — podczas świąt Hefajstosa, Prometeusa, Panateńskich i w święto Pana biegali pieszo lub konno efebowie z pochodnią do mety. Wyścigi zaczynały się w gaju Akademosa: przez Keramską bramę do miasta. Zwycięzca, który przybył z pochodnią płonącą do celu, dostawał wieniec. [przypis tłumacza]

goniwać (starop. forma) — [forma] częstotliwa od gonić [na turniejach]. [przypis redakcyjny]

gonna Masia (starop.) — Marysia latawiec; taka, która lata (podąża) za orszakiem dworskim. [przypis edytorski]

gon — neol. rzeczownik utworzony od czasownika: gonić, synonim wyrazu: pęd. [przypis edytorski]

gonno (daw.) — strzeliście; por. gonny: śmigły, wybujały, wysoki i prosty. [przypis edytorski]

gonny (daw.) — smukły, wysoki. [przypis edytorski]

gonny — o drzewach: wybujały, wysoki i prosty. [przypis edytorski]

gonny (o drzewie) — wysoki i prosty. [przypis edytorski]

gonny — tutaj: wysoki, prosty. [przypis edytorski]

gonny — wysoki i prosty, strzelisty (o drzewach). [przypis edytorski]

gonochoryzm (biol. — rozdzielnopłciowość, występowanie w obrębie jednego gatunku osobników dwóch odmiennych płci. [przypis edytorski]

Gonta, Iwan (1705–1768) — chłop ukraiński, w 1768 r. sprawował funkcję setnika nadwornej milicji wojewody kijowskiego Franciszka Salezego Potockiego; pod Humaniem (skąd pochodził) przeszedł wraz ze swoim pułkiem na stronę hajdamaków Maksyma Żeleźniaka i wziął udział w rzezi humańskiej, stając się jednym z przywódców koliszczyzny; chłopi ukraińscy obwołali go księciem humańskim; został schwytany podstępem przez wojska rosyjskie i wydany w ręce wojewody halickiego Franciszka Ksawerego Branickiego, na jego rozkaz torturowany (obdzierany żywcem ze skóry) i stracony we wsi Serby k. Mohylowa; jest bohaterem poematu Tarasa Szewczenki Hajdamacy z 1841 r. [przypis edytorski]

Gonta, Iwan (1705–1768) — chłop ukraiński, w 1768 r. sprawował funkcję setnika nadwornej milicji wojewody kijowskiego Franciszka Salezego Potockiego; pod Humaniem (skąd pochodził) przeszedł wraz ze swoim pułkiem na stronę hajdamaków Maksyma Żeleźniaka i wziął udział w rzezi humańskiej, stając się jednym z przywódców koliszczyzny; chłopi ukraińscy obwołali go księciem humańskim; został schwytany podstępem przez wojska rosyjskie i wydany w ręce wojewody halickiego Franciszka Ksawerego Branickiego, na jego rozkaz torturowany (obdzierany żywcem ze skóry) i stracony we wsi Serby k. Mohylowa; jest bohaterem poematu Tarasa Szewczenki Hajdamacy z 1841 r. [przypis edytorski]

Gontaut-Biron, Armand de (1524–1592) — marszałek Francji (od 1576) za panowania Henryka IV. Podczas wojny przeciwko Lidze Katolickiej oblegał Rouen; pod jego dowództwem w kampanii brał udział jego syn, Charles de Gontaut-Biron (1562–1602). [przypis edytorski]

gont — deseczka z drewna drzewa iglastego o specjalnym kształcie; gonty używane są do pokrycia dachu, łączy się je ze sobą, wsuwając jedną deseczkę w drugą. [przypis edytorski]

gont — mała, odpowiednio uformowana deska; z gontów sporządzano dawniej pokrycia dachów. [przypis edytorski]

gont — odpowiednio uformowana deseczka z drewna iglastego służąca do krycia dachu. [przypis edytorski]

gontowa strzecha — dach pokryty nachodzącymi na siebie deseczkami. [przypis edytorski]

gontowy dach — dach pokryty nachodzącymi na siebie deseczkami. [przypis edytorski]

gontowy — kryty drewnianymi deseczkami (gontem). [przypis edytorski]

gontowy — zbudowany z gontów, deseczek z drewna drzewa iglastego o specjalnym kształcie, które połączone przez wsunięcie jednej w drugą tworzą pokrycie dachu. [przypis edytorski]

Gontran najbardziej zaniedbał dowództwa wojsk; inni królowie poszli za tym przykładem; i aby złożyć bez niebezpieczeństwa dowództwo w inne ręce, dali je kilku wodzom albo diukom — Czasami w liczbie dwudziestu. Dagobert, który nie miał marszałka w Burgundii, trzymał się tej samej polityki i wysłał przeciw Gaskończykom dziesięciu diuków i wielu hrabiów, którzy nie mieli diuka nad sobą. [przypis redakcyjny]

gontyna (daw.) — świątynia. [przypis edytorski]

gontyna (daw.) — świątynia, zwł. pogańska. [przypis edytorski]

gontyna — świątynia przedchrześcijańska u Słowian. [przypis edytorski]

gontyna — świątynia przedchrześcijańska (właśc. kącina; także: kupiszta). [przypis edytorski]

gontyna — świątynia; rodzaj przedchrześcijańskiej budowli sakralnej u Słowian. [przypis edytorski]

gony bobrowe — gniazdo bobrów, żeremie. [przypis redakcyjny]

Gonzaga — Julia Gonzaga, żona Wespazyana Kolonna, pana na Fondi, była tak piękna, że sławny korsarz Barbarossa, chcąc ją posłać w podarunku sułtanowi, napadł niespodzianie nocą na Fondi i Julia ledwo się zdołała uratować ucieczką. [przypis redakcyjny]

Gonzalwa z Kordoby, właśc. Gonzalo Fernández de Córdoba (1453–1515) — hiszp. generał i reformator wojskowy, dzięki któremu Hiszpania w XVI w. stała się jedną z największych potęg militarnych w Europie; nazywany „Wielkim Kapitanem” (hiszp. El Gran Capitán), walczył w wojnie z Grenadą oraz w wojnach włoskich. [przypis edytorski]

good boy (ang.) — dobry chłopak. [przypis edytorski]

good bye (ang.) — do widzenia. [przypis edytorski]

Good bye (ang.) — do widzenia. [przypis edytorski]

goodbye (ang.) — do widzenia. [przypis edytorski]

Good bye, my dear, and answer as soon as possible (ang.) — Bądź zdrów, mój drogi, a odpowiedz jak możesz najrychlej. [przypis redakcyjny]

Good morning (ang.) — dzień dobry. [przypis edytorski]

Good night… — słowa Julii wypowiedziane do Romea z tragedii Romeo i Julia ze sceny drugiej aktu II w przekładzie Józefa Paszkowskiego: „Bądź zdrów! i zaśnij z tak błogim spokojem,/ Jaki, z twej łaski, czuję w sercu mojem”. Red. WL. [przypis edytorski]

Good Save the King — pol. Boże, chroń Króla, hymn państwowy Wielkiej Brytanii oraz hymn królewski jej byłych kolonii. [przypis edytorski]

Gopher Prairie — fikcyjne miasto w stanie Minnesota w USA w powieści Ulica Główna (oryg. Main Street, wyd. 1920) Harry'ego Sinclaira Lewisa. [przypis edytorski]

Goplana rozmiłowana w Grabcu — w tragedii Słowackiego Balladyna Goplana, nimfa, królowa Gopła, zakochała się w uratowanym przez siebie Grabcu, prostaku i pijaku. [przypis edytorski]

go — pojawiająca się czasem u Krasickiego męska forma zaimka w miejsce nijakiej je. [przypis redakcyjny]

gorącemi — dziś popr.: gorącymi. [przypis edytorski]

Gorąco polecam wszystkim czytelnikom podziwu godne dzieło Bergsona Evolution créatrice. Pozwalam sobie zaznaczyć, że poglądy genialnie uzasadnione w tej książce były przeze mnie głoszone od roku 1904. Niewątpliwie nie zestawiam swoich szkiców z epokową pracą wielkiego filozofa, powołuję się zaś na nie tylko w celu ustalenia ciągłości myśli w dotychczasowych moich pracach. Z prawdziwym i może wybaczalnym zadowoleniem miłości własnej spotykam u takich mistrzów, jak Bergson i Sorel, te same poglądy, które ja formułowałem nieśmiało w tak nieskończenie lekceważonych przez popularyzatorów dawno przezwyciężonych stanowisk filozoficznych artykułach „Głosu” i „Przeglądu Społecznego”. [przypis redakcyjny]

gorącość duszna (daw.) — zapał w duszy. [przypis edytorski]

gorącość — dziś: gorąco a. ciepłota. [przypis edytorski]

gorącość — dziś: gorąco; przen. żarliwość, zapał. [przypis edytorski]

gorącość — dziś popr. forma rzecz. r.n.: gorąco. [przypis edytorski]

gorącośmy (…) byli przywiązani — inaczej: gorąco byliśmy przywiązani (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

gorąco uczonego współczuje — dziś popr.: gorąco uczonemu współczuje. [przypis edytorski]

gorących a świeżych — domyślnie: batów, razów. [przypis edytorski]

gorącymi słowy — dziś popr. forma N.lm: (…) słowami. [przypis edytorski]

gorączka bagienna — malaria, tropikalna choroba pasożytnicza przenoszona przez komary, objawiająca się nawracającą gorączką i silnymi dreszczami. Dawniej uważano, że jej przyczyną są szkodliwe wyziewy bagienne; przypuszczenie, że powoduje ją zakażenie pierwotniakami przenoszonymi przez komary, pojawiło się dopiero w latach 80. XIX w. i zostało potwierdzone odkryciem przez Ronalda Rossa cyklu rozwojowego zarodźca malarii (nagroda Nobla w 1902). [przypis edytorski]

gorączka — człowiek porywczy, popędliwy. [przypis edytorski]

gorączka — przen. o osobie popędliwej, porywczej. [przypis edytorski]

gorączka — przen.: popędliwość. [przypis edytorski]

Gorączka złota — niema komedia filmowa z 1925, w reż. Charliego Chaplina, jeden z jego najsłynniejszych filmów. [przypis edytorski]

gorą — dziś popr.: goreją, płoną. [przypis edytorski]

Goralenvolk — dosł.: naród góralski. Idea ukształtowana przez działacza przedwojennego Obozu Zjednoczenia Narodowego (tzw. Ozonu) Henryka Szatkowskiego i podjęta przez Niemców, którzy we wrześniu 1939 r. zajęli Podhale; głosiła ona, że górale są z pochodzenia rasą aryjską, odrębną od otaczających je ludów słowiańskich i zbliżoną do narodu niem.; przedstawiciele Goralenvolk pod przewodnictwem Wacława Krzeptowskiego udali się z delegacją, aby przywitać gubernatora generalnego z ramienia Niemiec hitlerowskich, Hansa Franka, kiedy w listopadzie 1939 r. przybył na Wawel w Krakowie, aby objąć swoje stanowisko (został uhonorowany złotą ciupagą). Wacław Krzeptowski, przed wojną prezes Stronnictwa Ludowego w powiecie nowotarskim, stał się prezesem Goralenverein (powstałego w miejsce rozwiązanego Związku Górali). Wkrótce utworzono góralskie instytucje: szkołę podstawową (Goralische Volksschule), zawodową (Goralische Berufschule für Volkskunst) i odrębny góralski narodowy klub sportowy (Goralische Heimatsdienst); ludności Podhala zaoferowano specjalne paszporty oznakowane literą G, które część ludności przyjęła, tworząc odrębną grupę volksdeutschów (tzw. etnicznych Niemców, członków mniejszości niemieckiej). [przypis edytorski]

Gorboduc czyli Ferrex i Porrex (1561) — sztuka ta, napisana pod wpływem tragedii Seneki, zresztą pozbawiona większej wartości, uchodzi za pierwszy prawdziwy dramat angielski. [przypis tłumacza]

Gorczyczka — W tekście sztuki występuje jako Musztardka. [przypis edytorski]

Gorczyński, Bolesław (1880–1944) — pisarz, dyrektor teatrów; w 1921 założyciel i dyrektor warszawskiego teatru im. Bogusławskiego; zasłynął swoimi utworami naturalistycznymi: Bagienkiem (1907) i Rzeczywistością. [przypis edytorski]

Gordon Bow, Clara (1905–1965) — amerykańska aktorka filmowa niezwykle popularna w epoce kina niemego, symbol seksu lat 20. XX wieku. [przypis edytorski]

Gordon, Charles George (1833–1885) — brytyjski oficer i administrator realizujący kolonialną politykę Wielkiej Brytanii w Chinach, Egipcie i Sudanie; gubernator Sudanu (1877–1879; 1884–1885); blisko rok oblegany w Chartumie przez oddziały Mahdiego, zginął po zdobyciu miasta przez powstańców. [przypis edytorski]

gordyjski węzeł — bardzo splątany węzeł zawiązany przez mitycznego króla Gordiosa w świątyni Zeusa w mieście Gordion w Azji Mniejszej, łączący jarzmo ofiarnego wozu z dyszlem. Przepowiednia głosiła, że człowiek, któremu uda się rozwiązać węzeł, zostanie władcą całej Azji. Aleksander Macedoński przeciął węzeł mieczem. Przenośnie węzłem gordyjskim nazywa się skomplikowany problem, trudną do rozwiązania sprawę. [przypis edytorski]

gordyjski węzeł — przen. skomplikowany problem, trudna do rozwiązania sprawa; bardzo splątany węzeł zawiązany przez mitycznego króla Gordiosa w świątyni Zeusa w mieście Gordion w Azji Mniejszej, łączący jarzmo ofiarnego wozu z dyszlem; przepowiednia głosiła, że człowiek, któremu uda się rozwiązać węzeł, zostanie władcą całej Azji; Aleksander Macedoński przeciął węzeł mieczem. [przypis edytorski]

goręczszych (starop. forma) — gorętszych. [przypis edytorski]

goreć a. gorzeć (daw.) – płonąć, palić się. [przypis edytorski]

goreć a. gorzeć — palić się, być ogarniętym przez gwałtowne uczucie. [przypis edytorski]

goreć (daw.) — płonąć, palić się. [przypis edytorski]

goreć — palić się, jaśnieć. [przypis edytorski]

gore (daw. forma) — tu: płonie, gorze. [przypis edytorski]

gore (daw.) — goreje, płonie, pali się. [przypis edytorski]

gore(gw., daw.) — tu: pali się. [przypis edytorski]

Gore gwiazda Jezusowi — Polska kolęda domowa, śpiewana na metrum 2/4. Czwarta zwrotka nawiązuje najprawdopodobniej do treści kolędy Anioł pasterzom mówił. [przypis redakcyjny]

gore jasnie — jasno goreje, płonie, świeci. [przypis redakcyjny]

gore (starop.) — dziś 3.os.lp: pali się, płonie; gorze. [przypis edytorski]

Gorgias — Gorgiasz z Leontoi (485–380 p.n.e.), filozof , retor i stylista gr., twórca mów popisowych, uczył sztuki przemawiania i przekonywania. [przypis edytorski]

Gorgiasz — jeden z dialogów Platona, traktujący o retoryce jako nauce zbudowanej na podstawach filozofii. [przypis edytorski]

Gorgiasz z Leontinoi — grecki filozof, retor, teoretyk wymowy, jeden z czołowych sofistów. Był uczniem Empedoklesa i nauczycielem Tukidydesa. [przypis redakcyjny]

Gorgiasz z Leontinoj (485–380 p.n.e.) — grecki filozof, retor i teoretyk wymowy, jeden z głównych sofistów, twórca mów popisowych; tytułowy bohater jednego z dialogów Platona. [przypis edytorski]

Gorgiasz z Leontinoj (na Sycylii) — twórca prozy artystycznej, retor i sofista, nauczający, że „niczego nie ma, a gdyby było, tobyśmy tego nie poznali, gdybyśmy poznali, nie moglibyśmy o tym drugiemu powiedzieć”. W r. 427 posłował ze swego miasta do Aten. [przypis tłumacza]

Gorgiasz z Leontinoj (ok. 485–ok. 380 p.n.e.) — grecki filozof, retor i teoretyk wymowy, jeden z głównych sofistów, twórca mów popisowych; tytułowy bohater jednego z dialogów Platona, w którym wraz z innymi sofistami rozmawia z Sokratesem o retoryce. [przypis edytorski]

Gorgiasz z Leontinoj (ok. 485–ok. 380 p.n.e.) — grecki filozof, retor i teoretyk wymowy, jeden z głównych sofistów, twórca mów popisowych; tytułowy bohater jednego z dialogów Platona. [przypis edytorski]

Gorgiasz z Leontinoj, Trazymach z Chalcedonu, Teodor z Bizancjum — greccy mówcy, sofiści z V w. p.n.e. [przypis edytorski]

gorgi — z wł. trele, rulady (tu o rżeniu). [przypis redakcyjny]

Gorgona (mit. gr.) — potwór, spojrzeniem zmieniający ludzi w kamień. [przypis edytorski]

Gorgona (mit. gr.) — potwór ze skrzydłami, ostrymi kłami i szponami oraz wężami zamiast włosów, którego spojrzenie obracało ludzi w kamień; na tarczy bogini Ateny znajdowała się głowa Gorgony, ofiarowana jej przez Perseusza w podziękowaniu za pomoc przy pokonaniu potwora. [przypis edytorski]