Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4901 przypisów.
gogo (daw.) — goguś; laluś, bezmyślny próżniak, dbający tylko o modny, elegancki wygląd. [przypis edytorski]
Gogol, Nikołaj (1809–1852) — rosyjski pisarz, publicysta; sięgał po groteskę i fantastykę; jego satyryczna twórczość miała wpływ na rozwój realizmu krytycznego; autor m.in. komedii Rewizor (1836), powieści Martwe dusze (1842) oraz dzieła Taras Bulba (1835; 1842), powieści o Kozakach zaporoskich podczas konfliktu kozacko-polskiego. [przypis edytorski]
Gogol, Nikołaj (1809–1952) — rosyjski pisarz i dramaturg pochodzenia ukraińskiego, publicysta; jego satyryczna twórczość miała wpływ na rozwój realizmu krytycznego; najwybitniejsze dzieła to komedia Rewizor (1836) i powieść Martwe dusze (1842). [przypis edytorski]
Gogol, Nikołaj (1809–1952) — rosyjski pisarz, publicysta; sięgał po groteskę i fantastykę; jego satyryczna twórczość miała wpływ na rozwój realizmu krytycznego; najwybitniejsze dzieła to komedia Rewizor (1836) i powieść Martwe dusze (1842). [przypis edytorski]
Gogol, Nikołaj (1809–1952) — rosyjski pisarz, publicysta; sięgał po groteskę i fantastykę; jego satyryczna twórczość miała wpływ na rozwój realizmu krytycznego; najwybitniejsze dzieła to komedia Rewizor (1836) i powieść Martwe dusze (1842). [przypis edytorski]
Gogol, Nikołaj (1809–1952) —- rosyjski pisarz, publicysta; sięgał po groteskę i fantastykę; jego satyryczna twórczość miała wpływ na rozwój realizmu krytycznego; najwybitniejsze dzieła to komedia Rewizor (1836) i powieść Martwe dusze (1842). [przypis edytorski]
Gogol, Nikołaj (1809–1952) – rosyjski pisarz, publicysta; sięgał po groteskę i fantastykę; jego satyryczna twórczość miała wpływ na rozwój realizmu krytycznego; jego najwybitniejsze dzieła to komedia Rewizor (1836) i powieść Martwe dusze (1842). [przypis edytorski]
go — Gordona. [przypis edytorski]
goim — innowierca dla wyznawcy judaizmu. [przypis edytorski]
go in (ang.) — wejdź; idź do środka. [przypis edytorski]
gojawa a. gujawa — gruszla, roślina tropikalna o okrągłych lub gruszkowatych owocach, mających silny, charakterystyczny zapach. [przypis edytorski]
gojawa — owoc tropikalny; dziś popr.: gujawa. [przypis edytorski]
go — je: milczenie. [przypis edytorski]
go — je (pióro). [przypis redakcyjny]
go — je. [przypis redakcyjny]
goj (hebr. dosł.: naród) — termin pojawiający się wielokrotnie w Torze na określenie rozmaitych nieżydowskich narodów; nie-Żyd. [przypis edytorski]
goj (hebr. dosł.: naród) — termin pojawiający się wielokrotnie w Torze na określenie rozmaitych nieżydowskich narodów. [przypis edytorski]
gojka — nie-Żydówka. [przypis edytorski]
gojłem — golem, uformowane z gliny i ożywione niezdarne monstrum podobne do człowieka. [przypis tłumacza]
goj — nie-Żyd (dosł.: naród). [przypis edytorski]
goj — nie-Żyd [przypis edytorski]
goj — nie-Żyd. [przypis edytorski]
goj — nie-Żyd. [przypis tłumacza]
goj — określenie używane przez Żydów wobec innowierców. [przypis edytorski]
gojowskie — nieżydowskie; goj oznacza nie-Żyda. [przypis edytorski]
Gojski prorok (…) wskazał, jak pozbawić ludzi wiecznego życia — Balaam poradził Balakowi, jak doprowadzić Żydów do grzechów, żeby ich zgładzić. [przypis tłumacza]
gojus — nedidelis miškas, giraitė. [przypis edytorski]
gojus — nežydas, kitatikis. [przypis edytorski]
gołąb' — daw. apostrofem na końcu wyrazu oznaczano miękkie b (co ujawnia się w odmianie: gołębia itd.), a zarazem miejsce po zaniku prasłowiańskiej półsamogłoski, jeru miękkiego. [przypis edytorski]
gołąb' — dawna pisownia, z zaznaczoną miękkością końcowego b; dziś popr.: gołąb. [przypis edytorski]
gołąbek — Pius IX. [przypis redakcyjny]
gołąbie — gołąbiątko; pisklę gołębia; tu: uosobienie bezbronności. [przypis edytorski]
gołąbka — czule o kobiecie o miłym usposobieniu. [przypis edytorski]
gołąbki — Mastaiowie (papież ze swą rodziną); rodowe nazwisko Piusa IX było: hr. Mastai-Ferretti. [przypis redakcyjny]
Gołąb — miasto nad Wisłą, na płn. od Puław. [przypis redakcyjny]
gołąb — symbol Afrodyty, bogini miłości. [przypis redakcyjny]
Gołąb — [tu:] Krzysztof Kolumb; [wł. brzmienie jego nazwiska: Cristoforo Colombo, oznacza dosł. gołębia; red. WL]. [przypis redakcyjny]
goła hipkam i piętą w rzyć biję — mowa o ćwiczeniach gimnastycznych, jakim oddawały się spartańskie kobiety na równi z mężczyznami. [przypis edytorski]
goła — śmierć, bo «marzec zmiata starce». [przypis redakcyjny]
Gołcz — było dwóch generałów tego nazwiska, bracia Jerzy Wilhelm i August Stanisław. [przypis redakcyjny]
gołębi — Afrodytę przedstawiano niekiedy na wozie zaprzężonym w gołębie. [przypis edytorski]
gołębskich — okazja gołębska, tj. klęska wojsk polskich pod Gołębiem 8 lutego 1656 w bitwie ze Szwedami. [przypis redakcyjny]
gołek — hołota; biedota. [przypis redakcyjny]
gołem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: gołym. [przypis edytorski]
gołem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: gołym. [przypis edytorski]
gołemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: gołymi. [przypis edytorski]
gołes — diaspora. [przypis tłumacza]
gołkiem i piechty chodzić (gw.) — chodzić boso na piechotę. [przypis edytorski]
Gołogóry — Miasteczko dwie mile od Złoczowa odległe. Mowa o bajecznym «rokoszu gliniańskim», gdzie niby ścięto panów z fakcji królewskiej; rokoszowi temu poświęcił Potocki osobny wiersz, ocalały w Wirydarzu Trembeckiego (str. 43 — wydania lwowskiego). [przypis redakcyjny]
gołopienny — tu: z gołym, nagim pniem. [przypis edytorski]
gołopupki — pisklęta. [przypis autorski]
gołota (daw.) — biedak; ten, który niczego nie ma; goły, ubogi; por. hołysz. [przypis edytorski]
gołowąs — młody chłopak (nieposiadający jeszcze zarostu). [przypis edytorski]
gołowąs — młodzik. [przypis edytorski]
goły jak bizun — biedny. [przypis edytorski]
golarz — człowiek, który zawodowo zajmuje się goleniem mężczyzn. [przypis edytorski]
golce rzymskie — tzn. posągi, rzeźby nagich postaci, wykonane na wzór starożytnych rzeźb. [przypis edytorski]
golców — klusek ziemniaczanych. [przypis autorski]
Goldenberg, Grigorij Dawidowicz (1855–1880) — rosyjski rewolucjonista, członek Narodnej Woli; w lutym 1879 zastrzelił gubernatora Charkowa, księcia Kropotkina, w listopadzie uczestniczył w przygotowaniach do zamachu na Aleksandra II; aresztowany, popełnił samobójstwo w więzieniu. [przypis edytorski]
Golden Bough — pol. Złota gałąź; wielotomowe dzieło Jamesa George'a Frazera (1854–1941), studium starożytnych kultów, rytuałów i mitów, oraz ich powiązań ze wczesnym chrześcijaństwem, opublikowane w 1890 r. (w trzecim wyd. z 1915 rozszerzone do 12 tomów, w wyd. z 1936 r. uzupełnione o tom 13). [przypis edytorski]
Goldnen Engel oder im Helm oder in der Stadt Naumburg — alle drei Gasthöfe lagen in Dresden in der Wilsdruffer Gasse. [przypis edytorski]
Goldoni, [Carlo] (1707–1793) — najwybitniejszy komediopisarz włoski. Sztuki jego były bardzo wzięte w Paryżu, niektóre nawet były napisane wprost po francusku (Le bourru bienfaisant). [przypis tłumacza]
Goldoni, Carlo (1707–1793) — włoski komediopisarz związany z Wenecją, autor ponad 200 komedii. [przypis edytorski]
Goldoni, Carlo (1707–1793) — włoski komediopisarz związany z Wenecją. [przypis edytorski]
Goldowie — myśliwskie plemię mongolskie, koczujące w lasach na Ussuri. [przypis autorski]
Goldschmidt, Meïr Aron (1819–1887) — wydawca i dziennikarz duński. [przypis edytorski]
Goldsmith, Oliver (1728–1774) — irlandzki lekarz i pisarz. [przypis edytorski]
Goldsmith, Olivier (1730–1774) — poeta i dramaturg pochodzenia irlandzkiego. [przypis edytorski]
Goldwasser (niem.: złota woda) — najsłynniejszy trunek gdański, bardzo mocny likier ziołowo-korzenny z pływającymi drobnymi płatkami złota, wytwarzany w Gdańsku od XVI w. [przypis edytorski]
Golędowie — od Golędzina, niewolnika czy zbiega, nazwała się wioska, Ostrów pod samą Pragą nad Wisłą Gołęndzinów (Gołęndzinowski Ostrów wspomina Klonowic we Flisie). [przypis redakcyjny]
golec — biedak, człowiek ubogi. [przypis edytorski]
golec — biedak. [przypis edytorski]
golec (daw.) — biedak. [przypis edytorski]
Golem — postać ulepiona z gliny, w którą zostało tchnięte życie. [przypis edytorski]
golem — tu: bezduszne stworzenie, ulepione z gliny na kształt ludzki przez człowieka (w akcie niedoskonałego naśladowania aktu stwórczego Boga), lecz pozbawione duszy, zdolności rozumienia, własnej woli i umiejętności mowy; słowo „golem” występuje w Biblii w Psalmie 135 (w. 15–17), lecz ginie w przekładach (por. „Bożki pogańskie to srebro i złoto,/ dzieło rąk ludzkich./ Mają usta, ale nie mówią, / mają oczy, ale nie widzą./ Mają uszy, ale nie słyszą;/ i nie ma oddechu w ich ustach”). Golem jako „twór czarnoksięski” to postać należąca do legend kultury żydowskiej w Europie. Najbardziej znaną jej wersją jest opowieść o rabinie Maharalu z Pragi, żyjącym w XVI w., oczytanym w literaturze mistycznej, który aby ochronić członków swej gminy wyznaniowej przed prześladowaniami, utworzył glinianego olbrzyma i ożywił go dzięki magicznym formułom. Opowieść ta jest późniejsza wobec akcji utworu, ale mogła być znanym kontekstem dla autora. [przypis edytorski]
golem — uformowane z gliny i ożywione niezdarne monstrum podobne do człowieka. [przypis tłumacza]
golem — w legendach żydowskich istota stworzona na podobieństwo człowieka, zazwyczaj z gliny, żywa lecz pozbawiona duszy i dlatego posłuszna poleceniom człowieka, który ją stworzył. Stworzenie golema wiązało się z powtórzeniem Boskiego procesu kreacji. [przypis edytorski]
Golem — w legendzie żydowskiej ulepiony z gliny bezduszny olbrzym, ożywiony magicznym słowem. [przypis edytorski]
Golem (z hebr. bryła, bezkształtna masa) — w tradycji żyd. istota stworzona z mułu i gliny na kształt człowieka, która jednak nie mogła mówić ani mieć potomstwa. [przypis redakcyjny]
Golfo Placido (hiszp.) — Zatoka Łagodna. [przypis edytorski]
Golf-stream — dziś: Golfstrom a. Golfsztrom. [przypis edytorski]
Golfstrom a. Golfsztrom (z niem.) — Prąd Zatokowy, ciepły podpowierzchniowy prąd morski na północnym Atlantyku. [przypis edytorski]
Golfstrom — Prąd Zatokowy, ciepły podpowierzchniowy prąd morski na północnym Atlantyku. [przypis edytorski]
golf — tu z wł. golfo: zatoka. [przypis edytorski]
golf (z niem. Golf: zatoka morska) — tu: wysunięty język ognia. [przypis edytorski]
golf (z niem. Golf: zatoka morska) — tu: wysunięty język. [przypis edytorski]
golf (z wł.) — zatoka. [przypis edytorski]
Golgocie z łez, krwi i błota — Zygmunt Krasiński, Resurrecturis, parafraza złożona ze słów z dwóch wersów. [przypis edytorski]
Golgota — wzgórze nieopodal Jerozolimy, miejsce kaźni, gdzie ukrzyżowano Jezusa. [przypis edytorski]
Golian — Ksiądz Golian, jezuita, przeciw któremu postępowa młodzież demonstrowała w Krakowie na tle dogmatu o nieomylności Papieża. [przypis redakcyjny]
goliard (śrdw.) — wędrowny bard. [przypis edytorski]
Goliat — biblijny siłacz pokonany przez Dawida. [przypis edytorski]
Goliat (bibl.) — olbrzymi wojownik filistyński pochodzący z Gat (1Sm 17,4) zabity przez wypuszczony przez Dawida z procy kamień (1Sm 17,49–50). [przypis edytorski]
Goliat — olbrzymi wojownik filistyński pochodzący z Gat (1Sm 17,4) zabity przez wypuszczony przez Dawida z procy kamień (1Sm 17,49-50). [przypis edytorski]
Goliat — postać biblijna, filistyński wojownik pokonany przez Dawida. [przypis edytorski]
Goliat — postać biblijna, wojownik filistyński olbrzymiego wzrostu (Księga Samuela podaje, że mierzył sześć łokci i jedną piędź, tj. ok. 3 m), postrach wojsk Izraela; zginął rażony pociskiem z procy z rąk młodego Dawida, późniejszego króla. [przypis edytorski]
Goliat — siłacz, olbrzym; wojownik o tym imieniu, żyjący w XI w. p.n.e., występuje w Biblii i w Koranie. [przypis redakcyjny]
goliat — siłacz. [przypis edytorski]
„Goliat” (właśc. Leichter Ladungsträger Sd.Kfz.302, 303 „Goliath”) — niemiecka zdalnie sterowana samobieżna mina, służyła do wysadzania w powietrze fortyfikacji nieprzyjaciela bez narażania się na straty w ludziach, szeroko wykorzystywana przez Niemców w powstaniu warszawskim. [przypis edytorski]
golibroda (daw.) — fryzjer męski, który zajmował się również goleniem. [przypis edytorski]
