Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 471 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3260 przypisów.
huerta (hiszp.) — tereny rolnicze składające się głównie z sadów i ogrodów warzywnych. [przypis edytorski]
huf (daw.) — hufiec, oddział wojska. [przypis edytorski]
huf (daw.) — oddział. [przypis edytorski]
huf (daw.) — zastęp, hufiec. [przypis edytorski]
huf — hufiec, oddział. [przypis edytorski]
huf — hufiec; oddział; tu: grupa. [przypis edytorski]
huf — hufiec, oddział; tu: orszak, korowód. [przypis edytorski]
huf — hufiec; oddział wojsk. [przypis edytorski]
huf — hufiec. [przypis edytorski]
huf — hufiec; tu przen.: dużą ilość, szereg. [przypis redakcyjny]
hufiec czelny — w śrdw. strategii zgrupowanie uderzające jako pierwsze, aby wprowadzić zamęt w szeregi wroga. [przypis edytorski]
hufiec Fianna — chodzi o grupę wojowników, bohaterów legend z tzw. cyklu feniańskiego. [przypis edytorski]
hufiec — jednostka w organizacjach młodzieżowych, a dawniej w wojsku. [przypis edytorski]
hufiec — oddział wojska. [przypis edytorski]
hufiec — oddział wojsk lub jednostek paramilitarnych. [przypis edytorski]
hufiec walny — zasadnicze siły używane w bitwie. [przypis edytorski]
hufiec — zwarty oddział średniowiecznych wojsk; dziś: jednostka w organizacjach młodzieżowych. [przypis edytorski]
hufnal — duży gwóźdź do przybijania podków. [przypis edytorski]
hufnal — duży gwóźdź o kwadratowym przekroju. [przypis edytorski]
hufnal — gwóźdź. [przypis edytorski]
hufnal — gwóźdź. [przypis redakcyjny]
huf — oddział wojskowy, zastęp. [przypis edytorski]
huf (z niem.) — hufiec; zastęp, oddział. [przypis edytorski]
Hugenberg, Alfred (1865–1951) — wpływowy niemiecki przemysłowiec i polityk. Był ministrem gospodarki w pierwszym rządzie Hitlera; wkrótce jednak został odsunięty. [przypis edytorski]
hugenoci — ewangelicy reformowani we Francji w XVI i XVII w. [przypis edytorski]
hugenoci — protestanci francuscy w XVI i XVII w., wyznawcy kalwinizmu. [przypis edytorski]
hugenoci — protestanci francuscy, wyznawcy kalwinizmu. [przypis edytorski]
hugenoci — protestanci fr., wyznawcy kalwinizmu. Po okresie domowych wojen religijnych na mocy edyktu nantejskiego (1598) mieli zapewnioną swobodę wyznania. Za panowania Ludwika XIV, od 1681, zaczęto ich brutalnie prześladować w celu zmuszenia do przejścia na katolicyzm (dragonady), co spowodowało emigrację wielu hugenotów jeszcze przed oficjalnym odwołaniem w 1685 edyktu nantejskiego; większość z nich uciekła do Anglii, Niderlandów, Szwajcarii i Prus. Swobodę wyznania i prawa cywilne odzyskali dopiero w 1787, zaś rewolucja roku 1789 przyniosła im pełne równouprawnienie z katolikami. [przypis edytorski]
hugh, dziś zwykle zapisywane: howgh — indiańskie słowo z języka lakota, używanego przez Dakotów (Siuksów), wymawiane „hau”, służące jako pozdrowienie; w popularnych powieściach Karola Maya używane przez mówiącego dla wskazania, że zakończył wypowiedź. [przypis edytorski]
Hugh Strap — towarzysz przygód Roderick „Rory'ego” Randoma, w powieści łotrzykowskiej Tobiasa Smolletta (1721–1771), The Adventures of Roderick Random, (publ. 1748; pol. tł. B. Zieliński Niezwykłe przygody Roderyka Randoma, 1955). [przypis edytorski]
Hugocjo — biskup Ferrary z XIII w., autor traktatu o gramatyce. [przypis tłumacza]
Hugo Kapet (ok. 940–996) — książę Franków (od 965), w 987 wybrany na króla Franków, założyciel dynastii Kapetyngów, rządzącej Francją do 1328. [przypis edytorski]
Hugo — markiz toskański, namiestnik cesarza Ottona III w księstwie Toskańskim. [przypis redakcyjny]
„Hugonoci” (1836) — opera G. Meyerbeera (1791–1864) często wówczas grywana; hugonoci — protestanci francuscy, kalwini. [przypis redakcyjny]
hugonoci a. hugenoci — protestanci francuscy, wyznawcy kalwinizmu. Po okresie domowych wojen religijnych na mocy edyktu nantejskiego (1598) mieli zapewnioną swobodę wyznania. Za panowania Ludwika XIV, od 1681, zaczęto ich brutalnie prześladować w celu zmuszenia do przejścia na katolicyzm (dragonady), co spowodowało emigrację wielu hugenotów jeszcze przed oficjalnym odwołaniem w 1685 edyktu nantejskiego; większość z nich uciekła do Anglii, Niderlandów, Szwajcarii i Prus. Swobodę wyznania i prawa cywilne odzyskali dopiero w 1787, zaś rewolucja roku 1789 przyniosła im pełne równouprawnienie z katolikami. [przypis edytorski]
hugonoci a. hugenoci — protestanci francuscy, wyznawcy kalwinizmu. Po okresie domowych wojen religijnych na mocy edyktu nantejskiego (1598) mieli zapewnioną swobodę wyznania. Za panowania Ludwika XIV, od 1681, zaczęto ich brutalnie prześladować w celu zmuszenia do przejścia na katolicyzm (dragonady), co spowodowało emigrację wielu hugenotów jeszcze przed oficjalnym odwołaniem w 1685 edyktu nantejskiego; większość z nich uciekła do Anglii, Niderlandów, Szwajcarii i Prus. Swobodę wyznania i prawa cywilne odzyskali dopiero w 1787, zaś rewolucja roku 1789 przyniosła im pełne równouprawnienie z katolikami. [przypis edytorski]
hugonoci a. hugenoci — protestanci francuscy, wyznawcy kalwinizmu. [przypis edytorski]
Hugonoci, właśc. Hugenoci (fr. Les Huguenots) — francuska opera niem. kompozytora Giacomo Meyerbeera (1791–1864) z 1836 r., nawiązująca do rzezi hugenotów (fr. kalwinistów) podczas tzw. nocy św. Bartłomieja. [przypis edytorski]
Hugon z klasztoru św. Wiktora — (w Paryżu), ur. 1096, um. 1141, stał na czele szkoły w owym klasztorze i nadał jej na dłuższy czas kierunek skrajnie mistyczny. Napisał m.in. De Sacramentis christianae fidei, Eruditio didascalica, De arca Noe morali, de arca Noe mystica, de vanitate mundi. [przypis autorski]
Hugo, Victor (1802–1885) — francuski pisarz, poeta, dramaturg, czołowy przedstawiciel romantyzmu francuskiego; autor m.in. powieści Nędznicy (1862) oraz Rok dziewięćdziesiąty trzeci (1874), traktującej o rojalistycznym powstaniu w Wandei w tytułowym roku 1793, podczas rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
Hugo, Victor (1802–1885) — francuski pisarz, poeta, dramaturg, czołowy przedstawiciel romantyzmu francuskiego. [przypis edytorski]
Hugo, Victor (1802–1885) — francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk, czołowy prozaik francuskiego romantyzmu, autor m. in. Nędzników. [przypis edytorski]
Hugo, Victor (1802–1885) — francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk, czołowy prozaik francuskiego romantyzmu, autor m.in. Nędzników. [przypis edytorski]
Hugo, Victor (1802-1885) — francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk, czołowy prozaik francuskiego romantyzmu, autor m.in. Nędzników. [przypis edytorski]
Hugo, Victor (1802–1885) — francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk, czołowy prozaik francuskiego romantyzmu, autor m. in. Nędzników. [przypis edytorski]
Hugo, Victor (1802–1885) — francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk. [przypis edytorski]
Hugo, Victor (1802–1885) — francuski pisarz, poeta, dramaturg. Uznawany za najważniejszego przedstawiciela literatury francuskiego romantyzmu. Przedmowa do dramatu pt. Cromwell zawiera jego teorie dotyczące estetyki. [przypis edytorski]
Hugo, Victor (1802–1885) — fr. poeta, dramaturg, powieściopisarz i publicysta; przedstawiciel postępowego nurtu w romantyzmie europejskim. Doniosłą rolę w rozwoju realistycznej powieści odegrały czołowe utwory Hugo m. in.: Człowiek śmiechu i Nędznicy; protestujące ostro przeciw krzywdzie społecznej. W księgozbiorze Zygmunta znalazły się zapewne jego nacechowane pesymizmem Ody (1822), napisane w okresie młodzieńczym. [przypis redakcyjny]
Hugo, Victor (1802–1885) — fr. poeta, dramaturg, powieściopisarz i publicysta; przedstawiciel postępowego nurtu w romantyzmie europejskim. Doniosłą rolę w rozwoju realistycznej powieści odegrały czołowe utwory Hugo m. in.: Człowiek śmiechu i Nędznicy; protestujące ostro przeciw krzywdzie społecznej. [przypis edytorski]
Hugo, Victor (1802–1895) — francuski pisarz, poeta, dramaturg, czołowy przedstawiciel romantyzmu francuskiego. [przypis edytorski]
Hugo, Victor Marie (1802–1885) — francuski pisarz i polityk, czołowy przedstawiciel romantyzmu, członek Akademii Francuskiej; tworzył powieści (Katedra Marii Panny, Nędznicy), poezję, dramaty (Cromwell, Hernani) oraz pisma polityczne. [przypis edytorski]
Hugo, Victor Marie (1802–1885) — pisarz i polityk, czołowy przedstawiciel romantyzmu fr., członek Akademii Francuskiej; tworzył powieści (m.in. Katedra Marii Panny, Nędznicy), poezję, dramaty (Cromwell, Hernani) oraz pisma polityczne. [przypis edytorski]
Huic (…) ageret — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXXIX, 40. [przypis tłumacza]
huic operi (łac.) — temu dziełu. [przypis redakcyjny]
hukać — mocno uderzać. [przypis edytorski]
hukło — dziś popr.: huknęło. [przypis edytorski]
hukliwy — hałaśliwy. [przypis edytorski]
huknienie (daw.) — huknięcie. [przypis edytorski]
huk — tu: mnóstwo. [przypis edytorski]
huk — tu: wołanie, pohukiwanie. [przypis edytorski]
hułan — ułan. [przypis edytorski]
Hulajpole — dziś miasto w obwodzie zaporoskim w płd.-wsch. części Ukrainy. [przypis redakcyjny]
hulatyka (daw.) — głośna zabawa połączona z pijaństwem; hulanka. [przypis edytorski]
huldigtest — wozu du mich mit der Huldigung verpflichtest. [przypis edytorski]
hulk — okręt, na stałe zakotwiczony w porcie, wykorzystywany jako mieszkanie bądź magazyn. [przypis edytorski]
hulk — statek na stałe przycumowany w porcie, wykorzystywany np. jako mieszkanie. [przypis edytorski]
hulk — statek, wycofany z eksploatacji. [przypis edytorski]
hultai — dziś forma D.lm raczej: hultajów. [przypis edytorski]
hultaj — łobuz, nicpoń. [przypis edytorski]
hultajskie terminy — sprawki. [przypis redakcyjny]
Humań — miasto dziedziczne Potockich; w okolicach jego leży Zofijówka. [przypis redakcyjny]
Humań — miasto na środkowej Ukrainie, w XVII w. rezydencja magnatów Kalinowskich, twierdza polska. [przypis redakcyjny]
Humań — miasto na Ukrainie, nad rzeką Humańką. [przypis redakcyjny]
Humań — miasto w środkowej części Ukrainy, w XVIII w. rezydencja Potockich, miejsce tzw. rzezi humańskiej, kulminacyjnego wydarzenia koliszczyzny (21 czerwca 1768 r.). [przypis edytorski]
humańscy — z Humania na Ukrainie. [przypis redakcyjny]
Humanai, Jerzy — właśc. Jerzy Drugeth de Hommona, magnat zabiegający w Polsce o wsparcie wojskowe dla Habsburgów w pierwszej fazie wojny trzydziestoletniej; oficjalnej pomocy Polska nie udzieliła, wysłała natomiast ok. 8–10 tys. najemnej jazdy lekkiej, zwanej lisowczykami. [przypis edytorski]
Humanai, Jerzy — właśc. Jerzy Drugeth de Hommona, magnat zabiegający w Polsce o wsparcie wojskowe dla Habsburgów w pierwszej fazie wojny trzydziestoletniej; oficjalnej pomocy Polska nie udzieliła, wysłała natomiast ok. 8–10 tys. najemnej jazdy lekkiej, zwanej lisowyczykami. [przypis edytorski]
Humani (…) mensis — Claudianus, In eutropium, I, 303. [przypis tłumacza]
humani nihil a me alienum puto — Nic ludzkiego nie jest mi obcem. Zdanie Terencjusza z komedji Heautontimorumenos. [przypis redakcyjny]
humaniora (od łac. humanus – ludzki) — nauki humanistyczne: historia, literatura, sztuka. [przypis redakcyjny]
Humani (…) putat — Nic, co ludzkie, nie jest mu obce; Terentius, Heauton Timorumenos, I, 1, 25. [przypis tłumacza]
humanista — osoba wyznająca światopogląd humanistyczny lub zajmująca się humanistyką. [przypis edytorski]
humanitas (łac.) — człowieczeństwo. [przypis edytorski]
humanum est (łac.) — jest rzeczą ludzką. [przypis edytorski]
humanum (łac.) — ludzkie. [przypis edytorski]
humanus (łac.)— dosł. ludzki, człowieczy. Tu jako odniesienie do humanizmu (z łac. humanus i gr. ismos wiedza, nauka), czyli nurtu w filozofii (lub szerzej: światopoglądu) opartego na racjonalnym myśleniu i trosce o potrzeby, szczęście, godność i swobodny rozwój każdego człowieka, a jednocześnie humanistyki, czyli grupy nauk, których przedmiotem badań jest człowiek jako istota społeczna i jego twórczość. Nauki humanistyczne odróżnia od nauk społecznych czy przyrodniczych metodologia. W Polsce do nauk humanistycznych zalicza się m.in. filologie, filozofię, językoznawstwo i literaturoznawstwo. [przypis edytorski]
Humbert I (1844–1900) — król Włoch od 1878. [przypis edytorski]
Humboldsacademie — Akademia Humboldtów, prywatna berlińska instytucja zajmująca się kształceniem dorosłych, założona w 1878; w 1915 połączyła się z Freie Hochschule Berlin, tworząc Berliński Uniwersytet Ludowy. Mimo podobieństwa nazwy Akademia Humboldta nie jest tożsama z uczelnią noszącą obecnie nazwę Uniwersytet Humboldtów, najstarszym uniwersytetem w Berlinie, założonym przez Fryderyka Wilhelma III w 1809, w okresie 1828–1945 funkcjonującym jako Uniwersytet Fryderyka Wilhelma. [przypis edytorski]
Humboldt, Alexander (1769–1859) — niemiecki przyrodnik i podróżnik. [przypis edytorski]
Humboldt, Alexander (1769–1859) — niemiecki przyrodnik i podróżnik, twórca nowożytnej geografii. [przypis edytorski]
Humboldt, Fryderyk Wilhelm Christian Karol Ferdynand, von (1767–1835) — filozof, językoznawca i polityk niem., przedstawiciel neohumanizmu (za gł. cel życia człowieka uznawał harmonijny rozwój z uwzględnieniem indywidualnych dyspozycji i uzdolnień, na wzór staroż. Grecji); brat Alexandra Humboldta, przyrodnika i podróżnika. Kierował pruskim Ministerstwem Wyznań i Oświecenia (1809), był jednym z założycieli Uniwersytetu Berlińskiego oraz należał do organizatorów muzeum berlińskiego; uczestniczył w kongresie wiedeńskim (1815) i kongresie akwizgrańskim (1818). Przeciwnik scjentyzmu (a więc poglądu, że realnej wiedzy o rzeczywistości dostarczają metody nauk przyrodniczych), przykładał dużą wagę do metodologicznej odrębności nauk humanistycznych jako badających wytwory ducha; uważał, że istnieje wewnętrzna forma języka, który stanowi element aktywny, w przekonaniu Humboldta każdy naród kształtuje swój język, tworząc tym samym ducha narodu. [przypis edytorski]
Humboldt (…) odkrył ptaka nocnego — prawdopodobnie tłuszczak (łac. Steatornis caripensis) z rodziny lelkowych, jeden z niewielu gatunków ptaków posługujący się echolokacją (choć nie tak precyzyjnie jak nietoperze), gniazduje w jaskiniach. [przypis edytorski]
humbug (ang.) — blaga, oszustwo. [przypis edytorski]
humbug (ang.) — oszustwo, kłamstwo. [przypis edytorski]
humbug (ang.) — oszustwo. [przypis edytorski]
humbug (ang.) — szeroko rozreklamowane oszustwo. [przypis edytorski]
humbug (daw.) — kłamstwo, nieprawda, bujda. [przypis edytorski]
humbug (daw.) — szeroko rozreklamowane oszustwo. [przypis edytorski]
humbug — oszustwo. [przypis edytorski]
humbug — rozreklamowane zjawisko a. wydarzenie, które okazuje się oszustwem. [przypis edytorski]
