Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4734 przypisów.

golf (z wł.) — zatoka. [przypis edytorski]

Golgocie z łez, krwi i błota — Zygmunt Krasiński, Resurrecturis, parafraza złożona ze słów z dwóch wersów. [przypis edytorski]

Golian — Ksiądz Golian, jezuita, przeciw któremu postępowa młodzież demonstrowała w Krakowie na tle dogmatu o nieomylności Papieża. [przypis redakcyjny]

goliard (śrdw.) — wędrowny bard. [przypis edytorski]

Goliat — biblijny siłacz pokonany przez Dawida. [przypis edytorski]

Goliat (bibl.) — olbrzymi wojownik filistyński pochodzący z Gat (1Sm 17,4) zabity przez wypuszczony przez Dawida z procy kamień (1Sm 17,49–50). [przypis edytorski]

Goliat — olbrzymi wojownik filistyński pochodzący z Gat (1Sm 17,4) zabity przez wypuszczony przez Dawida z procy kamień (1Sm 17,49-50). [przypis edytorski]

Goliat — postać biblijna, filistyński wojownik pokonany przez Dawida. [przypis edytorski]

Goliat — postać biblijna, wojownik filistyński olbrzymiego wzrostu (Księga Samuela podaje, że mierzył sześć łokci i jedną piędź, tj. ok. 3 m), postrach wojsk Izraela; zginął rażony pociskiem z procy z rąk młodego Dawida, późniejszego króla. [przypis edytorski]

Goliat — siłacz, olbrzym; wojownik o tym imieniu, żyjący w XI w. p.n.e., występuje w Biblii i w Koranie. [przypis redakcyjny]

goliat — siłacz. [przypis edytorski]

„Goliat” (właśc. Leichter Ladungsträger Sd.Kfz.302, 303 „Goliath”) — niemiecka zdalnie sterowana samobieżna mina, służyła do wysadzania w powietrze fortyfikacji nieprzyjaciela bez narażania się na straty w ludziach, szeroko wykorzystywana przez Niemców w powstaniu warszawskim. [przypis edytorski]

golibroda (daw.) — fryzjer męski, który zajmował się również goleniem. [przypis edytorski]

golibroda — fryzjer męski, który dawniej wykonywał również drobniejsze zabiegi pielęgnacyjne, a często także medyczne (cyrulik). [przypis edytorski]

golić mądrze (starop.) — uważać. [przypis redakcyjny]

golić (starop.) — postępować. [przypis edytorski]

golić (starop.) — postępować. [przypis redakcyjny]

golić — tu: pić; opróżniać. [przypis edytorski]

Golijasz właśc. Goliat — postać biblijna, wojownik filistyński olbrzymiego wzrostu (Księga Samuela podaje sześć łokci i jedną piędź, tj. ok. 3 m), postrach wojsk Izraela; zginął rażony pociskiem z procy z rąk młodego Dawida, późniejszego króla. [przypis edytorski]

Goliszew — wieś w woj. wielkopolskim, w pow. kaliskim, w gm. Żelazków; ok. 40 km na płn.-wsch. od Ostrowa Wielkopolskiego. [przypis edytorski]

Goljat — dziś popr. pisownia: Goliat. [przypis edytorski]

Golkonda — daw. miasto i forteca w płd. części Indii, położone w pobliżu kopalń diamentów i słynące z bogactwa; w XVI w. było niepodległym państwem, w 1687 r. zostało zdobyte i zniszczone przez armię Wielkich Mongołów. [przypis edytorski]

Golkonda — miasto i forteca w płd.-śr. Indiach, zbudowane w XII w., od 1512 r. będące niepodległym państwem; w pobliżu Golkondy znajdowały się kopalnie diamentów, w XVI i XVII w. Golkonda była symbolem bogactwa. [przypis edytorski]

Golkonda — starożytne miasto w środkowej części Indii, słynne ze swojej szlifierni diamentów; tu przen.: niewyczerpane źródło bogactwa. [przypis edytorski]

Golkonda — twierdza w Indiach, położona w pobliżu kopalń diamentów; w XVI–XVII w. kwitnący ośrodek handlu diamentami i biżuterią; zyskała legendarną sławę królestwa niezmiernych bogactw i skarbów. [przypis edytorski]

Golkonda — twierdza w płd.-śr. Indiach, położona w pobliżu kopalń diamentów; w XVI w. stolica państwa noszącego tę samą nazwę; w XVI–XVII w. kwitnący ośrodek handlu diamentami i biżuterią; zyskała legendarną sławę królestwa niezmiernych bogactw i skarbów. [przypis edytorski]

Golkonda — twierdza w płd.-śr. Indiach, w pobliżu Hajdarabadu, w XVI w. stolica państwa noszącego tę samą nazwę. W rejonie Golkondy znajdowały się słynne kopalnie diamentów, z których pochodzą najbardziej znane z tych kamieni, m.in. brylant Koh-i-noor. Golkonda stanowiła w XVI–XVII w. kwitnący ośrodek handlu diamentami i biżuterią, stąd zyskała sobie legendarną sławę królestwa niezmiernych bogactw i skarbów. [przypis edytorski]

Golkonda — wybudowana w XII w. w granitowej skale forteca, usytuowana w środkowych Indiach, na wyżynie Dekan, w pobliżu miasta Hajdarabad; zanim w XVII w. została zdobyta i zniszczona przez cesarza Wielkich Mogołów Aurangzeba, Golkonda (przez kilkadziesiąt lat stolica królestwa o tej samej nazwie) słynęła z wysokiej kultury miejskiej (imponująca architektura, budynki użyteczności publicznej, kanalizacja) oraz bogactwa, ponieważ w pobliżu znajdowały się kopalnie diamentów, a miejscowi rzemieślnicy trudnili się wyrobem biżuterii; z tego rejonu pochodzić ma słynny diament Koh-i-Noor, który przez setki lat przechodził na własność różnych władców (z reguły drogą rabunku), a w 1850 r. został skonfiskowany przez wojsko angielskie po powstaniu sipajów i włączony do klejnotów koronnych Wielkiej Brytanii: zdobi koronę królowej przechowywaną w twierdzy Tower w Londynie. [przypis edytorski]

Golkond — twierdza w płd.-śr. Indiach, w pobliżu Hajdarabadu, w XVI w. stolica państwa noszącego tę samą nazwę. W rejonie Golkondy znajdowały się słynne kopalnie diamentów, z których pochodzą najbardziej znane z tych kamieni, m.in. brylant Koh-i-noor. Golkonda stanowiła w XVI–XVII w. kwitnący ośrodek handlu diamentami i biżuterią, stąd zyskała sobie legendarną sławę królestwa niezmiernych bogactw i skarbów. [przypis edytorski]

Golombek i (…) Valenta — Bedřich Golombek i Edvard Valenta to postaci autentyczne, popularni dziennikarze współpracujący z Čapkiem w redakcji dziennika „Lidové noviny”. [przypis tłumacza]

golone pałki — zakonnicy: tzw. tonsura, charakterystyczne dla mnichów kółko wygolone na głowie, oznaczała przynależność do stanu duchownego. [przypis edytorski]

golus a. galut (hebr. גלות) — wygnanie, niewola, deportacja; pojęcie określające stan i przeżycia ludu pozbawionego swej ojczyzny, poczucie wyobcowania w krajach osiedlenia; jedno z najważniejszych pojęć określających kondycję narodu żydowskiego, żyjącego w diasporze. Diaspora żydowska rozpoczęła się w VI wieku p.n.e. niewolą babilońską. Sytuacja narodu żydowskiego pogorszyła się znacznie po upadku powstania antyrzymskiego i zburzeniu Drugiej Świątyni w 70 n.e. Kiedy w 135 r. upadło powstanie Szymona Bar Kochby, cesarz Hadrian zakazał Żydom wstępu do Jerozolimy; zostali oni rozproszeni po całym Imperium Rzymskim. [przypis edytorski]

Gombrowicz, Witold (1904–1969) — pisarz i dramaturg, autor powieści Ferdydurke i Trans-atlantyk, dramatu Ślub oraz Dzienników. Charakterystyczna była dla niego przekorna pochwała niedojrzałości oraz zwrócenie uwagi na rolę narzuconej zewnątrz formy („gęby”) w kontaktach międzyludzkich. [przypis edytorski]

Gombrowicz, Witold (1904–1969) — pisarz i dramaturg, autor powieści Ferdydurke i Trans-atlantyk, dramatu Ślub oraz Dzienników. Charakterystyczna była dla niego przekorna pochwała niedojrzałości oraz zwrócenie uwagi na rolę narzuconej zewnątrz formy („gęby”) w kontaktach międzyludzkich. [przypis edytorski]

Gombrowicz, Witold (1904–1969) — powieściopisarz, nowelista i dramaturg polski, z wykształcenia prawnik; debiutował zbiorem opowiadań Pamiętnik z okresu dojrzewania (1933), pisywał felietony literackie i recenzje w „Kurierze Porannym” i in. czasopismach, obracał się w warszawskich kręgach młodych pisarzy i intelektualistów w warszawskich kawiarniach Zodiak i Ziemiańska. Wydana pod koniec 1937 r. powieść Ferdydurke utwierdziła jego pozycję jako pisarza; przed wybuchem II wojny światowej opublikował jeszcze w czasopiśmie „Skamander” opowiadania: Na kuchennych schodach (1937) oraz Szczur, tragifarsę Iwona, księżniczka Burgunda (1938), a także (pod pseudonimem) powieść Opętani (1939). W przededniu wojny wyjechał do Argentyny; pozostał na emigracji do końca życia. [przypis edytorski]

Gomez — Diana cytuje dwóch Gomezów: Antoni, profesor w Salamance w XVI w., i Bartłomiej, teolog i prawnik w Neapolu. [przypis tłumacza]

gomółka (daw.) — mała, okrągła szybka. [przypis edytorski]

gomółka (daw.) — szybka, tafla szklana. [przypis edytorski]

gomółka — niewielka, okrągła szybka. [przypis edytorski]

gomółka — okrągła bryła sera. [przypis edytorski]

gomółka — uformowany w owalny kształt zazwyczaj twaróg a. masło. [przypis edytorski]

gomoły (daw.) — bezrogi. [przypis redakcyjny]

gomon — bajkowy pochód zwierząt, roślin i kamieni. [przypis edytorski]

gomon (daw.) — wrzawa, hałas, zamieszanie, awantura; bajeczny, malowniczy pochód. [przypis edytorski]

Gomora — jedno z biblijnych miast nad M. Martwym, zniszczonych przez Boga deszczem ognia i siarki z powodu grzechu i zepsucia. [przypis edytorski]

Gomulicki, Juliusz Wiktor (1909–2006) — varsavianista, wydawca m. in. dzieł Cypriana Kamila Norwida. [przypis edytorski]

Gomulicki, Wiktor Teofil (1848–1919) — pseud. „Fantazy”, poeta, powieściopisarz, eseista, kolekcjoner, warsawianista, jeden z twórców pol. pozytywizmu; autor m.in. powieści Cudna mieszczka (1897), Miecz i łokieć (1903), Ciury (1907), Siódme amen IMC Pana Mokrzeckiego (1910) Car widmo (1911), Bój olbrzymów (1913), Niedziela Romcia (1896) oraz autobiograficznych Wspomnień niebieskiego mundurka (1906); tłumacz Charlesa Baudelaire'a. [przypis edytorski]

gońce — dziś popr. forma M. lm: gońcy. [przypis redakcyjny]

gończak — myśliwski pies gończy. [przypis edytorski]

gończe wędzidłko — do turniejów używane. [przypis redakcyjny]

gończy — tu: goniec. [przypis edytorski]

Goncelin — przydomek Wiktora Jacquemont (zob. Indeks). [przypis redakcyjny]

Goncourt — bracia Jules i Edmond (1822–1896), pisarz krytyk i wydawca. [przypis edytorski]

gon (daw.) — gonitwa, pogoń, polowanie. [przypis edytorski]

gondoły — dziś popr. forma D.lp: gondoli. [przypis edytorski]

gonduła (z wł.) — łódź, barka. [przypis redakcyjny]

gon — dziś: gonitwa. [przypis edytorski]

gonfalonier — w średniowiecznych republikach włoskich wysoki urzędnik, sprawujący naczelną władzę w mieście. [przypis edytorski]

gonfalonier — w średniowiecznych republikach włoskich wysoki urzędnik, sprawujący naczelną władzę w mieście. [przypis redakcyjny]

gonfalonier (z wł. gonfaloniere: chorąży) — wyższy urzędnik miejski (początkowo: zwierzchnik milicji miejskiej) we Włoszech w okresie średniowiecza i renesansu, kiedy miasta włoskie stanowiły osobne, niekiedy potężne republiki; w XVI–XVII w. byli to cywilni zarządcy miasta (burmistrzowie) i w miastach takich jak Bolonia czy Florencja rekrutowali się z najpotężniejszych rodów; tu: gonfalonier iron., w znaczeniu pierwotnym, tj. dowódca oddziału (tu: karierowiczów), noszący jego sztandar (gonfalone). [przypis edytorski]

gonflon — zapewne z fr. gonflé: wzdęty, nadęty. [przypis edytorski]

Gongylos — [jego przodek o tym samym imieniu] z Eretrii na Eubei, sprzyjający Persom, otrzymał w roku 477 od Kserksesa cztery miasta w Troadzie. [przypis tłumacza]

gonić (daw.) — pojedynkować się konno. [przypis edytorski]

gonić na ostre — dawne wyrażenie polskie; combattre à outrance. [przypis autorski]

gonić na ostre (daw.) — ścierać się bronią ostrą w bitwie. [przypis edytorski]

gonić na ostre (daw.) — ścierać się bronią ostrą w walce. [przypis edytorski]

gonić na ostre — pojedynkować się konno na ostre, nie zaś stępione kopie a. włócznie. [przypis edytorski]

gonić na ostre (starop.) — brać udział w pojedynkach na kopie. [przypis edytorski]

gonić na ostre — walczyć na kopie. [przypis edytorski]

gonić skowronka na grudzie (przysł.) — uganiać się za rzeczą nieosiągalną; oddawać się bezcelowym działaniom. [przypis edytorski]

gonić w piętkę — działać niekonsekwetnie, postęopować niezrozumiale. [przypis edytorski]

gonidiabeł — niegodziwiec. [przypis autorski]

goniec a. gońca (daw.) — rycerz turniejowy. [przypis redakcyjny]

goniec (daw.) — rycerz turniejowy. [przypis redakcyjny]

goniec Jowisza — orzeł. [przypis edytorski]

goniec — [tu: goniec taki jak] na turniejach, w pojedynku. [przypis redakcyjny]

„Goniec wielkopolski” — dziennik, ukazujący się w Poznaniu w latach 1850–1851. [przypis edytorski]

gonienie „lisa” — tradycyjna zabawa dla dzieci Chodzi lisek koło drogi. [przypis edytorski]

Goniglis (mit. litew.) — bożek pastuchów. [przypis autorski]

Goniglis (mit. litew.) — bożek pastuchów. [przypis edytorski]

gonione potrzeby — potyczki jeźdźców. [przypis redakcyjny]

gonion — rodzaj tańca; goniona tańca (według daw. deklinacji rzeczownikowej). [przypis redakcyjny]

gonitwy w szrankach — konkurencje konne na turnieju rycerskim; szranki — ogrodzenie placu, na którym odbywał się turniej. [przypis edytorski]