Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 1635 przypisów.

udanie — udawanie. [przypis edytorski]

udanym — tu: udawanym. [przypis edytorski]

udany — tu: udawany, fałszywy. [przypis edytorski]

udany — tu: udawany. [przypis edytorski]

udaremnionego sprzysiężenia przeciwko królowi i parlamentowi w r. 1605 — tzw. Spisek Prochowy (Gunpowder Plot) zorganizowany przez angielskich katolików i mający na celu zabicie króla Anglii i Szkocji Jakuba I; jeden ze spiskowców, Guy Fawkes, został aresztowany w nocy z 4 na 5 listopada 1605 pod zarzutem próby wysadzenia gmachu Parlamentu przez podpalenie 36 beczek prochu zgromadzonych w piwnicach budynku pod Izbą Lordów; został on wraz innymi siedmioma niedoszłymi zamachowcami skazany na śmierć przez powieszenie i poćwiartowanie, wyrok wykonano 30 stycznia 1606. [przypis edytorski]

udarenie (ros.) — akcent. [przypis edytorski]

udarnik (ros.) — przodownik pracy. [przypis edytorski]

udarnik (ударник; ros.) — przodownik pracy: pracownik, którzy znacznie przekracza wyznaczone do wykonania normy pracy i daje przykład wysokiej wydajności pracy. [przypis edytorski]

udarować — dziś: obdarować. [przypis edytorski]

udarować (neol.) — obdarować. [przypis edytorski]

udarowany — dziś: obdarowany. [przypis edytorski]

udarowany — tu: obdarzony. [przypis edytorski]

udar — tu: uderzenie, cios. [przypis edytorski]

udatny (daw.) — udany. [przypis edytorski]

udatny (starop.) — tu: kształtny, zgrabny, zręczny. [przypis edytorski]

udatny — udany, kształtny, ładny. [przypis edytorski]

udawać Anglika, nazwiskiem Dudding — tj. jednego z przebywających na wygnaniu angielskich jakobitów, zwolenników przywrócenia władzy obalonej dynastii Stuartów. [przypis edytorski]

udawać się (starop. forma) — zmierzać, wyruszać (w jakimś kierunku). [przypis edytorski]

udawadniał — dziś popr.: udowadniał. [przypis edytorski]

Udawajmy, że wzięta z francuskiej powieści — pod koniec XVIII i w XIX w. powieści francuskie stanowiły ulubioną lekturę kobiet z wyższych sfer w Europie. [przypis edytorski]

udawalski (daw. pot.) — taki, który udaje (znaczenie zawiera odcień lekceważenia i nagany). [przypis edytorski]

udelektować (starop.) — ucieszyć. [przypis edytorski]

udelektować (z łac. delectare) — sprawić przyjemność, rozkosz. [przypis edytorski]

uderzemy — dziś: uderzymy. [przypis edytorski]

Uderzenie — Pion Uderzenia, struktura organizacyjna Konfederacji Narodu obejmująca oddziały partyzanckie, od października 1942 walczące na Białostocczyźnie, a potem, po scaleniu z Armią Krajową, w okolicach Nowogródka. Konfederacja Narodu podkreślała potrzebę prowadzenia walki w dawnych wschodnich województwach Rzeczypospolitej, stąd w wierszu mowa o granicach. [przypis edytorski]

uderzyć — tu: rzucić. [przypis edytorski]

uderzyła nogą o ziemię — w oryg. niem.: Sie stampfte mit dem Fuß: tupnęła nogą. [przypis edytorski]

uderzyłeś błazna ton (…) — jest to wyjątkowo dotkliwa krytyka; Zygmunt Krasiński, zanim porzucił wszelką krytykę szlacheckiej przeszłości, pisał o Polskiej historii i winach Polaków: „U nas było ogromne nic. Ni cnota, ni niegodziwość, ale mezzo termino: błazeństwo. Ni sroga tragedia, ni idylla niewinna, ale mezzo termino: farsa. I tak leżąc na kożuchu, pijąc małmazję i piwo, trefnując dziwnie krotofilnie — zeszliśmy do grobu. (…) O, ze śmiechu, który niegdyś rozlegał się po Polszcze całej, została nam tylko za wczesna starość. Polska lat pięćset się śmiała gardłem całym i komiczną była — przez kompensacją my dziś płaczem i czujem nieco tragiczniej!” (list do ojca z 26 I 1836). Skazą na kulturze polskiej, która dręczyła Krasińskiego był brak przejęcia się jakąkolwiek ideą, brak wzniosłości, pozostawiający ziejącą nicością pustkę, którą zasłania się błazenadą, cyrkiem, klownadą, operetką, kabaretem. „Uhonorowanie” Dziennikarza, który jest spadkobiercą tej rzewnej tradycji, laską błazeńską jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, że samo ubolewanie oraz płacz nad utraconą wielkością i wzniosłością nie wystarczy, zaś w dalszych konsekwencjach prowadzi do samoośmieszenia. [przypis edytorski]

uderzyło mi w oczy — dziś: uderzyło mnie w oczy. [przypis edytorski]

uderzym (daw.) — tu: forma krótsza użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; forma podst.: uderzymy. [przypis edytorski]

udeterminowane (łac.) — postanowione. [przypis edytorski]

udrać (z ros.) — czmychnąć; uciec. [przypis edytorski]

udrapował — udrapał, podgryzał (po trochu). [przypis edytorski]

udręcza — dziś raczej: dręczy. [przypis edytorski]

u drzwi — przy drzwiach, blisko drzwi. [przypis edytorski]

uduchowniony (daw.) — przeniesiony w sferę duchowości; dziś: uduchowiony. [przypis edytorski]

uduszyło (białorus.) — udusiło. [przypis edytorski]

udychtować (daw., z niem.) — uszczelnić, pozatykać szpary. [przypis edytorski]

u dytka — tu: u diabła; dytko: demon w mitologii słowiańskiej. [przypis edytorski]

udźwigły — dziś popr.: udźwignęły (tu: forma krótsza, gwarowa użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca). [przypis edytorski]

udziałany (daw.) — wykonany, stworzony. [przypis edytorski]

Udziałem Waszej Miłości (…) co mu każe obowiązek. — fragm. tekstu dramatu Makbet Shakespeare'a w tłum. Krystyny Berwińskiej (wyd. Warszawa 1959). [przypis edytorski]

udział w ruchawce w tymże roku — tj. w powstaniu styczniowym w 1863, jako członek grupy ochotników galicyjskich. [przypis edytorski]

Udziela, Seweryn (1857–1937) — etnograf, badacz kultury ludowej Małopolski. [przypis edytorski]

udziele — dziś popr.: udziale. [przypis edytorski]

udzie (starop. forma) — ujdzie; tj. ucieknie. [przypis edytorski]

Über die spezielle und allgemeine Relativitatstheorie (niem.) — o szczególnej i ogólnej teorii względności. [przypis edytorski]

Übermensch (niem.) — nadczłowiek; pojęcie wprowadzone przez Fiedricha Nietzschego. [przypis edytorski]

Überschuss an Energie — nadmiar energii. [przypis edytorski]

Überwindung (niem.) — przezwyciężenie. [przypis edytorski]

Üsküp a. Skopje — miasto na Bałkanach, obecnie stolica Macedonii Płn. [przypis edytorski]

[U]Eciec (gw.) — ojciec. [przypis edytorski]

Ufaj w Panu Bogu z całego serca, a nie wspieraj się na mądrości swojej… — Prz 3, 5. [przypis edytorski]

u fary — w kościele parafialnym. [przypis edytorski]

ufestonować — osłabić intensywność. [przypis edytorski]

Ufilas a. Wulfila (310–383) — biskup Taurydy (od 341 r.), misjonarz wśród Gotów naddunajskich; tłumacz Biblii (z wyjątkiem Ksiąg Kapłańskich); syn Gota i Greczynki z Kapadocji. [przypis edytorski]

ufnal a. hufnal — duży gwóźdź do przybijania podków. [przypis edytorski]

ufnal — gwóźdź o kwadratowym przekroju, służący do przytwierdzania podków do kopyt końskich. [przypis edytorski]

ufryzowany (przestarz.) — ułożony w loki. [przypis edytorski]

ugadzać (starop.) — godzić, uderzać, nacierać. [przypis edytorski]

ugadza — dziś popr. forma: godzi. [przypis edytorski]

ugadzanie (daw.) — tu: ustępowanie. [przypis edytorski]

Ugania za rogaczem ranionym z cięciwy — dla rytmu pominięte „się”. [przypis edytorski]

ugarać (daw.) — ogrzewać, opiekać. [przypis edytorski]

ugasać — dziś: zagasać a. gasnąć. [przypis edytorski]

Ugedej (1186–1241) — trzeci syn Dżyngis-chana, władca imperium mongolskiego od 1229. [przypis edytorski]

Ugłaskanie Sekutnicy — tj. Poskromienie złośnicy. [przypis edytorski]

ugór — pole nieuprawiane przez dłuższy czas. [przypis edytorski]

ugodnić się — uczynić się godnym. [przypis edytorski]

ugodzić kogo do służby — przyjąć kogo do pracy (służby). [przypis edytorski]

ugodzić w co (starop.) — osiągnąć co. [przypis edytorski]

ugodzić w co (starop.) — utrafić. [przypis edytorski]

ugodzon do żywa — dziś: ugodzony do żywego; tj. boleśnie zraniony. [przypis edytorski]

ugodzon — ugodzony, uderzony. [przypis edytorski]

Ugolini, Bartolomeo (zm. ok. 1610) — włoski jurysta, autor m.in. Tractatus de simonia (1599). [przypis edytorski]

Ugolino della Gherardesca (ok. 1220–1289) — wł. szlachcic i polityk, wtrącony do więzienia, w którym zmarł w głodu, jeden z bohaterów Boskiej komedii Dantego. [przypis edytorski]

Ugolino — postać z Boskiej Komedii Dantego, mściciel, który w Piekle gryzł czaszkę i wysysał mózg swojego dawnego prześladowcy za to, że ten skazał Ugolina i jego synów na śmierć głodową. [przypis edytorski]

Ugolin — por. Dante Alighieri, Boska Komedia, Piekło, Pieśń XXXIII. [przypis edytorski]

Ugolin — własc. Ugolino, postać z Boskiej Komedii Dantego, mściciel, który w Piekle gryzł czaszkę i wysysał mózg swojego dawnego prześladowcy, biskupa Ruggieri, za to, że ten skazał Ugolina i jego synów na śmierć głodową. [przypis edytorski]

ugor — dziś popr.: ugór. [przypis edytorski]

ugorny — leżący ugorem, nieorany, nieuprawny. [przypis edytorski]

U-gorsk — Ust-Kamienogorsk, miasto w Azji, nad rzeką Irtysz. [przypis edytorski]