Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5879 przypisów.

żaliż a. zaliż — czy; czy też (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż). [przypis edytorski]

żaliż (daw., starop.) — konstrukcja złożona z zaimka pytajnego zali: czy, czyż oraz partykuły -że (skróconej do ) w funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]

żali, zali a. azali (daw.) — czy, czyż; czyżby. [przypis edytorski]

żal zaczął przejmować jej sercem — dziś popr.: przejmować jej serce. [przypis edytorski]

żandarmeria — formacja policyjna; w czasie drugiej wojny światowej na terenach okupowanych przez III Rzeszę działała Policja Porządkowa (niem. Ordnungspolizei, tzw. Orpo) a jej część stanowiła żandarmeria (niem. Gendarmerie), działająca w mniejszych miejscowościach. [przypis edytorski]

żardinierka — stolik a. podstawka na kształt skrzyni, na której ustawia się rośliny doniczkowe. [przypis edytorski]

żardinierka (z fr. jardinière) — półka a. wydłużony stolik z zagłębieniem w blacie przeznaczonym na rośliny doniczkowe; początkowo także rodzaj misy na nóżce używanej w tym samym celu. [przypis edytorski]

żardinierka (z fr.) — ozdobna stojąca półka pokojowa na kwiaty doniczkowe. [przypis edytorski]

żardinierka (z fr.) — półka lub stolik z wgłębieniem na rośliny doniczkowe. [przypis edytorski]

żardynierka (z fr.) — ozdobna stojąca półka pokojowa na rośliny doniczkowe. [przypis edytorski]

żargon (daw., pogard.) — tu: w języku jidysz; w międzywojniu używano tego określenia, odmawiając jidysz rangi pełnowartościowego języka. [przypis edytorski]

żargon (fr.) — odmiana ogólnonarodowego języka, którą posługuje się jakaś grupa środowiskowa, np. młodzież, więźniowie. [przypis edytorski]

żargon — jidisz; język europejskiej diaspory żydowskiej. [przypis edytorski]

żargonowy (daw., pogard.) — tu: w języku jidysz. [przypis edytorski]

żargon — tu: język jidysz, używany przez Żydów w Europie Środkowej i Wschodniej, powstały ok. X wieku w płd. Niemczech na bazie jednego z dialektów niemieckich z dodatkiem elementów hebrajskich, słowiańskich i romańskich. [przypis edytorski]

żarko (ros.) — gorąco. [przypis edytorski]

żarkość — ogień, zapalczywość, żarliwość, zapał; por. żar, żarzyć się. [przypis edytorski]

żarna — daw. przyrząd do mielenia ziarna, składający się z dwóch trących o siebie kamieni. [przypis edytorski]

żarna — kamienie dawniej używane do mielenia zboża. [przypis edytorski]

żarna — kamienie służące do ręcznego mielenia zboża. [przypis edytorski]

żarna (przestarz.) — urządzenie do mielenia ziarna, składające się z dwóch płaskich kamieni. [przypis edytorski]

żarna — przyrząd do ręcznego mielenia zboża, złożony z dwóch kamieni: dolnego, nieruchomego, często wgłębionego dla pomieszczenia ziarna oraz górnego, ruchomego, służącego do miażdżenia ziarna na mąkę. [przypis edytorski]

żarna — urządzenia do ręcznego mielenia ziarna, rozcieranego na kamiennej płycie. [przypis edytorski]

żarnówka — mąka zmielona na żarnach. [przypis edytorski]

Żarnower, Teresa (1897–1949) — rzeźbiarka i graficzka, tworząca pod wpływem konstruktywizmu, zajmowała się również architekturą. [przypis edytorski]

żarnowiec miotlasty (łac. Cytisus scoparius) — krzew kwitnący na żółto; inaczej: szczodrzeniec. [przypis edytorski]

żarnowiec — rodzaj roślin z rodziny bobowatych. [przypis edytorski]

żarny (daw.) — gorący. [przypis edytorski]

żarny — żarna; kamienie do ucierania ziaren na mąkę. [przypis edytorski]

Żarski, Władysław — właśc. Władysław Szajer; aktor. [przypis edytorski]

żarstwa (daw.) — piasek gruboziarnisty. [przypis edytorski]

Żart… jak z Attyki — ironiczne poczucie humoru. [przypis edytorski]

żartki a. żardki (starop.) — żwawy, rączy; ognisty. [przypis edytorski]

żartki (daw.) — chyży, żwawy, prędki. [przypis edytorski]

żartki — żwawy, energiczny, pełen życia; porywczy. [przypis edytorski]

żartko (daw.) — szybko. [przypis edytorski]

żartkość (starop.) — żwawość, żarliwość. [przypis edytorski]

żarty (gw.) — obżerający się, żarłoczny. [przypis edytorski]

żarzewie — dziś: zarzewie; tu: łuna pożaru. [przypis edytorski]

żarz (neol.) — żar a. jaskrawy blask. [przypis edytorski]

żarz wieczorna — zorza wieczorna. [przypis edytorski]

żarzyć — tu: rozpalać na nowo. [przypis edytorski]

żarzyć — tu: wypalać. [przypis edytorski]

żbik — tu: kot kafryjski (Felis silvestris cafra), południowoafrykański podgatunek żbika. [przypis edytorski]

Żdżar i Podspady — miejscowości w Tatrach na Słowacji. [przypis edytorski]

żeb (gw.) — żeby. [przypis edytorski]

żebrając — dziś popr.: żebrząc. [przypis edytorski]

żebr — dziś popr. forma D.lm: żeber; mowa jest o wręgach statku. [przypis edytorski]

żebrzących śpiewaków swojej krainy — odniesienie do wędrownych lirników ukraińskich. [przypis edytorski]

żeby były zbytkom nakłady (daw.) — żeby były pieniądze na zbytki. [przypis edytorski]

żebyć — forma z partykułą -ci, skróconą do -ć; znaczenie wzmacniające: żeby też. [przypis edytorski]

Żeby ja była wiedziała — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: Żebym ja wiedziała wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia). [przypis edytorski]

żeby już teraz powiedział wszystko, co teraz ma mówić — Horacy przedstawia się tu jako zwolennik zasady rozpoczynania dzieła in medias res, to jest w środku tematu, bez zbędnych wstępów. [przypis edytorski]

że byłem zasnął — daw. konstrukcja czasu zaprzeszłego; że zasnąłem wcześniej. [przypis edytorski]

że był możnym, świadczą trzydziestu jeźdców — dziś popr.: że był możnym, świadczy trzydziestu jeźdźców. [przypis edytorski]

żeby mi nad czołem psy nawoływano — aluzja do rogu używanego podczas polowań, którego dźwięki są sygnałem dla psów myśliwskich, oraz do rogów, które we frazeologizmie wyrastają na głowie mężów zdradzanych przez żony. [przypis edytorski]

żebym róg mój na niewidzialnym pasie miał zawieszać — rogi myśliwskie noszono u biodra, na zakładanym na ramię i pierś pasie, podobnie jak broń. [przypis edytorski]

żeby na nasienie — [jagód nie ma] nawet w małej ilości. [przypis edytorski]

żeby nie czyniły, tylko jeden naród — żeby tworzyły tylko jeden naród. [przypis edytorski]

żeby nie pozbył [państwa] (starop. konstrukcja) — tu: żeby nie stracił [państwa]. [przypis edytorski]

żeby nie sprzedawano maszyny tej szwaczce — tu: żeby nie sprzedawano maszyny tej szwaczki. [przypis edytorski]

żeby rozpacz nie przywiodła jej do samobójstwa — w późn. wyd. uzupełniono tłum. dodając po tym miejscu zdanie: To wszystko prawda. [przypis edytorski]

żebyście — tu: gdybyście. [przypis edytorski]

żebyśwa była cierpiała (starop. forma) — daw. liczba podwójna; dziś: żebyśmy cierpieli (we dwoje). [przypis edytorski]

żeby tam diabła zjedli, to… — żeby nie wiadomo, jak się starali. [przypis edytorski]

żeby to beło z ujmą twej zwierzchności (starop.) — że byłoby to z ujmą twej zwierzchności; że przyniosłoby to ujmę twojemu stanowisku. [przypis edytorski]

żeby (…) wstawił (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką trybu przypuszczającego czasownika; inaczej: że wstawiłby. [przypis edytorski]

żeć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: że przecież. [przypis edytorski]

żeć miło — skrót od: że ci jest miło. [przypis edytorski]

żeć (…) obiecują (starop. forma) — skrót od: że ci obiecują. [przypis edytorski]

żeć (…) przyprowadzę — że ci przyprowadzę. [przypis edytorski]

żeć (…) wezmą (daw.) — skrócone od: że cię wezmą. [przypis edytorski]

żec (daw.) — palić. [przypis edytorski]

Że co nie stojąc — przedsię stoi siła — tu podwójna gra słowa „stać” — utrzymywać się w pionie i kosztować. [przypis edytorski]

że co szkoda — błąd autora, powinno być: życia szkoda. [przypis edytorski]

że czuje jej zaokrąglanie, Że się lubuje wdziękiem onej strony — nawiązanie do słów Konrada z Dziadów cz. III: „Ich wdziękami się lubuję, Ich okrągłość dłonią czuję”. [przypis edytorski]

żegawica (daw.) — pokrzywa. [przypis edytorski]

żegle — dziś: żagle. [przypis edytorski]

Żegnajcie wszelką nadzieję, wy, co tu wchodzicie — napis nad bramą Piekła według poematu Boska Komedia Dantego Alighieri (1265–1321). [przypis edytorski]

Żegnaj miłości… — polskie tłumaczenie pierwszych zwrotek amerykańskiego przeboju Bye Bye Love z roku 1957, wykonywanego przez duet Everly Brothers. [przypis edytorski]

żegna się krzyżem trzykrotnym — tj. żegna się w sposób przyjęty w kościele prawosławnym. [przypis edytorski]

że go ledwie znaki (starop. forma) — że go ledwie znać; że go ledwie widać. [przypis edytorski]

że go nie stało (daw.) — że go brakowało. [przypis edytorski]

że go pamiątka żadna nie zostanie (starop.) — że nie zostanie po nim wcale pamięć; będzie zapomniany. [przypis edytorski]

że jesteś zarozumiała, że jesteś powaga (i Montekatani) — nawiązanie do fragmentu wcześniejszego epizodu Wycieczka: „Więc usiadła przy mnie i mówi, że nudzi się, że na przyszły rok pojedzie z ciocią do Montekatani; że tam są wygody i w każdym pokoju jest w Montekatani wanna i kultura, i w ogóle wszystko elektryczne (…)”. [przypis edytorski]

że komprę (zniekszt. fr. je comprends) — rozumiem. [przypis edytorski]

że krzywdę cierpiała (starop.) — tu: ponieważ cierpiała krzywdę; ponieważ doznała krzywdy. [przypis edytorski]