Przypisy

grób arcykapłana Retemenofa — dziś popr.: grobowiec Pedamenopeta, wysokiego rangą kapłana żyjącego na przełomie XXV i XXVI dynastii. Największy z grobowców w nekropoli tebańskiej, składa się z 22 połączonych korytarzami pomieszczeń, położonych na trzech poziomach. Setki metrów ścian pokryto freskami i tekstami religijnymi. Zbadany i obszernie opisany w XIX w., powstał czterysta lat po wydarzeniach przestawianych w powieści. [przypis edytorski]

grób Cheopsa — piramida Cheopsa (Chufu, ok. 2580 p.n.e.), drugiego faraona IV dynastii. Największa z piramid na płaskowyżu Giza, licząca 149 m wysokości. [przypis edytorski]

grób Chrystusów (daw.) — grób Chrystusowy. [przypis edytorski]

gród Frygów — Troja. [przypis edytorski]

gród Gedymina — Wilno; Gedymin (ok. 1275–1341), wielki książę litewski (1316–1341), założyciel dynastii Giedyminowiczów, twórca mocarstwowej potęgi Litwy, dziad Jagiełły. [przypis edytorski]

gród Gedymina — Wilno. [przypis edytorski]

gród Grajów — gród grecki, Pallanteum na Palatynie. [przypis edytorski]

gród krzywoprzysięski (mit. gr.) — o Troi; bo król trojański Laomedon nie wypłacił Neptunowi umówionej nagrody za zbudowanie murów Troi. [przypis edytorski]

gród Międzyrzecze — w oryg. łac. Mezyriecze; najprawdopodobniej jednak chodzi o Międzyrzecz nad Obrą, na Pojezierzu Lubuskim, przy ujściu Paklicy, a nie na Pomorzu. [przypis edytorski]

gród Nakło — w oryg. łac. castrum Nakyel), gród nad Notecią. [przypis edytorski]

gród Patawy — Patarium, dziś: Padwa. [przypis edytorski]

gród —średniowieczna lub prehistoryczna osada [przypis edytorski]

gród — tj. sąd grodzki. [przypis edytorski]

gródź — pionowa przegroda wewnątrz kadłuba statku, usztywniająca konstrukcję i dzieląca wnętrze na przedziały, co zwiększa niezatapialność jednostki w przypadku uszkodzenia dna lub poszycia. [przypis edytorski]

gródże — gród z partykułą wzmacniającą że. [przypis edytorski]

gróf (gw.) — graf, hrabia. [przypis edytorski]

gróg — napój alkoholowy. [przypis edytorski]

Grójecka — główna ulica warszawskiej dzielnicy Ochota. [przypis edytorski]

grót — dziś forma D.lm: grot. [przypis edytorski]

gróźb — w innym wyd.: próśb. [przypis edytorski]

grobarz — dziś: grabarz. [przypis edytorski]

groblą (daw. forma) — dziś B.lp r.ż.: groblę. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny, który utrzymuje wodę w sztucznym zbiorniku lub chroni przyległe tereny przed wylewami rzeki. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny, który utrzymuje wodę w sztucznym zbiorniku lub reguluje bieg rzeki. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny przecinający jezioro bądź bagno, usypany w celach komunikacyjnych. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny regulujący bieg rzeki. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny usypany w celu regulacji biegu rzeki a. oddzielenia stawu. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny utrzymujący wodę w sztucznych zbiornikach wodnych, takich jak stawy i kanały; grzbietem grobli często wiodły drogi. [przypis edytorski]

grobla — wał ziemny wzdłuż brzegu zbiornika wodnego służący utrzymaniu wody wewnątrz tego zbiornika. [przypis edytorski]

grobnica — dziś: grób a. grobowiec. [przypis edytorski]

grobowiec Ferdynanda i Izabeli — kaplica królewska przy katedrze w Grenadzie, wybudowana w latach 1506–1517 jako mauzoleum mieszczące marmurowy sarkofag Ferdynanda Aragońskiego i Izabeli Kastylijskiej oraz groby innych członków rodziny królewskiej. [przypis edytorski]

grobowiec Giulietty — grobowiec Julii, bohaterki tragedii Szekspira Romeo i Julia, której akcja rozgrywa się w Weronie. [przypis edytorski]

grobu Agamemnona, a raczej skarbca Atreusza, zabytku najstarszego budownictwa greckiego, uważanego mylnie za grobowiec mitycznego bohatera — tzw. skarbiec Atreusza, jak nazwał go grecki geograf Pauzaniasz (II w. n.e.), to monumentalny grobowiec (tolos) sklepiony pozorną kopułą, zbudowany w epoce mykeńskiej, ok. 1250 roku p.n.e., w pobliżu Myken. Znany z Iliady Agamemnon, naczelny wódz wyprawy pod Troję, był królem Myken, stąd inna nazwa nadana tej budowli. [przypis edytorski]

groby — dziś popr. forma N. lm: grobami. [przypis edytorski]

grocernia (z ang.) — sklep spożywczy. [przypis edytorski]

grocernia (z ang.) — sklep z różnorodnymi artykułami. [przypis edytorski]

grocernik — sklepikarz; z ang. grocery: sklep spożywczy. [przypis edytorski]

Grochów — bitwa o Olszynkę Grochowską, stoczona w trakcie Powstania Listopadowego, 25 lutego 1831 roku, w której wojska polskie udaremniły rosyjski atak na Warszawę. [przypis edytorski]

Grochowiak, Stanisław (1934–1976) — poeta, prozaik, dramaturg, autor scenariuszy filmowych. Jego wiersze, mocno wystylizowane, mieściły się w estetyce turpizmu (od łac. turpis: brzydki), wprowadzającej do literatury tematy powszechnie uznawane za brzydkie i oddziałującej na czytelnika z pomocą szoku estetycznego. [przypis edytorski]

Grochowiak, Stanisław (1934–1976) — poeta, prozaik, dramaturg, autor scenariuszy filmowych. Jego wiersze, mocno wystylizowane, mieściły się w estetyce turpizmu (od łac. turpis: brzydki), wprowadzającej do literatury tematy powszechnie uznawane za brzydkie i oddziałującej na czytelnika z pomocą szoku estetycznego. [przypis edytorski]

grochowiny (daw.) — słoma z wymłóconego grochu. [przypis edytorski]

grochowiny — łodygi wymłóconego grochu. [przypis edytorski]

grochowiny — słoma z wymłóconego grochu. [przypis edytorski]

Grochowski, Stanisław (1542–1612) — poeta, tłumacz, sekretarz królewski. [przypis edytorski]

grocie króla, rzeczonej Łokietka — grocie zwanej (grotą) króla Łokietka. [przypis edytorski]

Grocjusz, Hugo Grotius, właśc. Huig de Groot (1583–1645) — holenderski prawnik, filozof i dyplomata, zajmujący się kwestiami teorii państwa i prawa; kierując się ideą społeczności międzynarodowej rządzonej nie siłą lub wojną, ale przyjętymi zasadami prawnymi, przedstawił pierwszy kompletny system prawa międzynarodowego. [przypis edytorski]

grodeturowy (daw.) — wykonany z ciężkiej odmiany jedwabiu. [przypis edytorski]

Grodno — miasto obwodowe w dzisiejszej Białorusi, polożone w pobliżu granicy z Polską. [przypis edytorski]

Grodno — obecnie miasto na Białorusi, niedaleko granicy z Polską; przed II wojną światową Grodno znajdowało się w Polsce, chodzi tutaj zatem o jego obronę przed Armią Czerwoną, która wtargnęły do miasta 20 września 1939 roku. [przypis edytorski]

grodny — tu: miejski, prowadzący do miasta. [przypis edytorski]

grodóm — dziś popr. forma C. lm: grodom. [przypis edytorski]

grodoburca — ten, który burzy miasta. [przypis edytorski]

grody — dziś popr. forma N.lm: grodami. [przypis edytorski]

grodyszcza naskalne — warowne zamki (grody) ufundowane na skałach. [przypis edytorski]

grodyszcze — gród, zamek (w oryginale niem. Burg: miasto, gród). [przypis edytorski]

grodziec (daw.) — gród. [przypis edytorski]

Gröditz — miasto w płd.-wsch. Niemczech, w kraju związkowym Saksonia. [przypis edytorski]

grof (daw.) — graf, hrabia. [przypis edytorski]

groff z Turna — Jindřich Matyáš Thurn (1567–1640), dowódca antyhabsburskiego powstania w Czechach w pierwszej fazie wojny trzydziestoletniej. Brał udział w tzw. drugiej defenestracji praskiej. Wygnany po klęsce wojsk czeskich na Białej Górze, później walczył na Śląsku i w armii czeskiej. [przypis edytorski]

groff z Turnu — Jindřich Matyáš Thurn (1567–1640), dowódca antyhabsburskiego powstania w Czechach w pierwszej fazie wojny trzydziestoletniej. Brał udział w tzw. drugiej defenestracji praskiej. Wygnany po klęsce wojsk czeskich na Białej Górze, później walczył na Śląsku i w armii czeskiej. [przypis edytorski]

grog — napój alkoholowy na bazie rumu rozcieńczonego wodą, zwykle gorącą. [przypis edytorski]

grog — napój alkoholowy: rum wymieszany z gorącą, osłodzoną wodą. [przypis edytorski]

grog — napój alkoholowy sporządzany z rumu (lub innego mocnego alkoholu) rozcieńczonego wodą i doprawionego sokiem z cytrusów, cynamonem i cukrem. [przypis edytorski]

grog — napój alkoholowy z rumu rozcieńczonego wodą, zwykle gorącą, często doprawiany cukrem, sokiem z cytrusów, cynamonem. [przypis edytorski]

grok — dziś popr.: grog, napój alkoholowy sporządzany z rumu (lub innego mocnego alkoholu) rozcieńczonego wodą i doprawionego sokiem z cytrusów, cynamonem i cukrem. [przypis edytorski]

gromada — tu: historyczna jednostka podziału administracyjnego w Polsce. [przypis edytorski]

Gromadny obywatel — gromada obywateli. [przypis edytorski]

gromem — tu: błyskawicznie. [przypis edytorski]

gromić — ostro napominać. [przypis edytorski]

gromkieli (daw.) — konstrukcja z -li jako przysłówkiem sposobu, inaczej: „gromkie jedynie”. [przypis edytorski]

gromki — głośny, donośny. [przypis edytorski]

gromnica — duża świeca zapalana podczas ważnych uroczystości religijnych, w tym pogrzebowych. [przypis edytorski]

gromnica — duża woskowa świeca, używana w niektórych wyznaniach chrześcijańskich w trakcie najważniejszych wydarzeń religijno-społecznych w życiu wiernego. [przypis edytorski]

Gromnice — obchodzone 2 lutego katolickie święto Matki Boskiej Gromnicznej, podczas którego wierni przynoszą do kościoła świece do pobłogosławienia, zwane gromnicami. [przypis edytorski]

gromnik (daw.) — piorunochron. [przypis edytorski]

Grom — ORP Grom, niszczyciel wybudowany na zamówienie Marynarki Wojennej RP w latach 1935–1937, zatopiony 4 maja 1940 roku pod Narwikiem. [przypis edytorski]

Gromosiły — Zeus, władca pioruna. [przypis edytorski]

gromy — dziś popr. forma N. lm: gromami. [przypis edytorski]

gromy (starop. forma) — gromami (strąceni). [przypis edytorski]

Groń — wzniesienie położone między Cioskami a Łopuszną. [przypis edytorski]

gronik — szczyt, wzgórze. [przypis edytorski]

Gronków — wieś w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. [przypis edytorski]

gronorosty a. sargasy, Sargassum (biol.) — rodzaj glonów z gromady brunatnic posiadających pęcherze pławne umożliwiające im unoszenie się w wodzie; porastają głównie podwodne skały u wybrzeży ciepłych mórz, szczególnie na półkuli południowej. [przypis edytorski]

gronostaje — futro ze skórek gronostajowych, symbol władzy. [przypis edytorski]

gronostaj — mały ssak z rodziny łasicowatych a. cenne futro z niego. [przypis edytorski]

Gronowski, Tadeusz (1894–1990) — polski grafik i architekt wnętrz, jeden z pionierów nowoczesnego polskiego plakatu. [przypis edytorski]

gronta (gw.) — grunty. [przypis edytorski]

gront (gw.) — grunt. [przypis edytorski]

gront (gw.) — grunt, ziemia. [przypis edytorski]

gront (gw.) — grunt, ziemia, rola. [przypis edytorski]

grontów — gruntu, ziemi uprawnej. [przypis edytorski]

groom (ang.) — chłopiec pracujący w stajni, który opiekuje się końmi. [przypis edytorski]

groom (ang.) — chłopiec stajenny; posłaniec. [przypis edytorski]

groom (ang.) — stajenny, parobek. [przypis edytorski]

groom (ang.) — stajenny. [przypis edytorski]

groom (ang.) — stajenny; tu: służący, posłaniec. [przypis edytorski]

groom (ang.) — tu: chłopiec stajenny. [przypis edytorski]

groom — chłopiec stajenny opiekujący się końmi. [przypis edytorski]

groom — tu: chłopiec hotelowy (z ang. groom: stajenny). [przypis edytorski]

grosista (daw., z fr. gros) — hurtownik; kupiec prowadzący transakcje handlowe na wielką skalę. [przypis edytorski]