Przypisy

zakon (starop.) — prawo, zbiór praw; także: wyznanie, religia. [przypis edytorski]

zakowany (starop.) — zakuty; wzmocniony (żelaznym) okuciem. [przypis edytorski]

zakusić (starop.) — zakąsić; ugryźć; spróbować. [przypis edytorski]

zalegać (starop.) — tu: rozciągać się. [przypis edytorski]

zali (starop.) — czy, czy też. [przypis edytorski]

zamęt ciężki dostał się mie (starop.) — spotkało mnie ciężkie nieszczęście. [przypis edytorski]

zamętek (starop.) — smutek, żałość, cierpienie. [przypis edytorski]

zamęt (starop.) — smutek; cierpienie. [przypis edytorski]

zamęt (starop.) — smutek, troska. [przypis edytorski]

zamieszkać (starop.) — omieszkać; nie stawić się; zaniedbać sposobność zrobienia czegoś. [przypis edytorski]

zamyka się między temi (starop.) — znajduje się wśród nich; zalicza się do nich. [przypis edytorski]

zanadrze (starop.) — miejsce na piersiach pod wierzchnim ubraniem; w zanadrze, tu: do wnętrza. [przypis edytorski]

zanadrze (starop.) — miejsce na piersiach pod wierzchnim ubraniem; w zanadrzu, tu: wewnątrz, w sobie. [przypis edytorski]

za nas krześcijany (starop.) — za nas chrześcijan. [przypis edytorski]

za nic nie stoi (starop.) — tu: nic nie osłania; jest do niczego. [przypis edytorski]

za nierządnicę mię do nich udawał (starop.) — udawał przed nimi, że jestem nierządnicą; przedstawiał mnie w ich oczach jako nierządnicę. [przypis edytorski]

za pasem (starop.) — blisko; dzień za pasem: zbliża się dzień, nadchodzi dzień. [przypis edytorski]

zapędzony (starop.) — tu: popędliwy, gwałtowny w popędach, ulegający popędom. [przypis edytorski]

zapomniały (starop.) — zapamiętały. [przypis edytorski]

zaprzągać (starop.) — zaprzęgać. [przypis edytorski]

zaprzały (starop.) — zjełczały. [przypis edytorski]

zarabiać (starop.) — tu: zasługiwać. [przypis edytorski]

zarazem (starop.) — od razu; niezwłocznie. [przypis edytorski]

zarazem (starop.) — od razu. [przypis edytorski]

zarazem (starop.) — tu: zaraz, od razu. [przypis edytorski]

zarazem (starop.) — zaraz, jednocześnie. [przypis edytorski]

zarazem (starop.) — zaraz, od razu. [przypis edytorski]

zarówno (starop.) — tu: równo (ze świtem). [przypis edytorski]

zarza (starop.) — zorza. [przypis edytorski]

zaś a. zasię (starop.) — więc, zatem. [przypis edytorski]

zaślepienie (starop.) — tu: ślepota. [przypis edytorski]

zaśmiernie (starop.) — pokornie. [przypis edytorski]

zasadka (starop.) — zasadzka. [przypis edytorski]

zasadzili się byli (…) na nie (starop.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zasadzili się wcześniej, uprzednio itp. [przypis edytorski]

zasię a. zasie (starop.) — więc, zatem. [przypis edytorski]

zasię (daw.; starop.) — zaś, natomiast; na odwrót, przeciwnie. [przypis edytorski]

zasię (starop.) — natomiast. [przypis edytorski]

zasię (starop.) — natomiast, zaś. [przypis edytorski]

zasię (starop.) — tu: z powrotem; nazad. [przypis edytorski]

zasię (starop.) — tu: z powrotem. [przypis edytorski]

zasię (starop.) — więc, zatem. [przypis edytorski]

zasię (starop.) — więc, zatem; zasięś mu rościęła (konstrukcja z przestawną końcówką czasownika): potem mu rozcięłaś. [przypis edytorski]

zasię (starop.) — zaś. [przypis edytorski]

zasię (starop.) — zaś, znów, z powrotem; na odwrót, odwrotnie; tu: z drugiej strony. [przypis edytorski]

za się (starop.) — za siebie; w tył. [przypis edytorski]

zasię (starop.) — znów, z powrotem; na odwrót, odwrotnie; tu: natomiast, zaś. [przypis edytorski]

zasromany (starop.) — zawstydzony. [przypis edytorski]

zastąpić (starop.) — tu: nastąpić, nastać. [przypis edytorski]

zastanowić kogo (starop.) — zatrzymać. [przypis edytorski]

zastanowić się (starop.) — zatrzymać się. [przypis edytorski]

zastanowić się (starop.) — zatrzymać się; stanąć. [przypis edytorski]

zastanowić się (starop.) — zatrzymać się, ustać. [przypis edytorski]

zastanowiony (starop.) — zatrzymany. [przypis edytorski]

zastanowiwszy (starop.) — zatrzymawszy. [przypis edytorski]

zastawić się [za kogo, za co] (starop.) — stanąć w czyjej obronie, upomnieć się, wstawić się za kim. [przypis edytorski]

zasuty (starop.) — zasłany; tu: przysypany. [przypis edytorski]

za tak małe czasy (starop.) — w tak krótkim czasie. [przypis edytorski]

zatemem poznał (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: zatem poznałem; potem poznałem. [przypis edytorski]

zatem (starop.) — po czym; potem. [przypis edytorski]

zatem (starop.) — potem, wtedy. [przypis edytorski]

zatem (starop.) — tu: potem. [przypis edytorski]

zatrudnione nabycie (starop.) — z trudem uzyskany dobytek. [przypis edytorski]

zatym (starop.) — za tym; w związku z tym, więc. [przypis edytorski]

zawada (starop.) — przeszkoda; gdzie się jaka najduje zawada: gdzie się znajduje jakaś przeszkoda. [przypis edytorski]

zawada (starop.) — przeszkoda. [przypis edytorski]

zawarto (starop.) — zamknięto. [przypis edytorski]

zawarty (starop.) — zamknięty. [przypis edytorski]

zawdy a. zawżdy (starop.) — zawsze. [przypis edytorski]

zawiązać (starop.) — tu: streścić; zwięźle ująć w słowa. [przypis edytorski]

zawierać (starop.) — tu: zamykać; 3.os. lp cz. teraźn. zawiera: zamyka. [przypis edytorski]

zawierać (starop.) — zamykać. [przypis edytorski]

zawierać (starop.) — zamykać; tu: siedzieć w zamknięciu. [przypis edytorski]

zawieraią (starop.) — zamykają. [przypis edytorski]

zawiernie (starop.) — naprawdę, rzeczywiście. [przypis edytorski]

zawiniony (starop.) — tu: zawinięty; obandażowany. [przypis edytorski]

zawód biegać (starop.) — ścigać się, brać udział w gonitwie. [przypis edytorski]

zawód (starop.) — tu: most zwodzony. [przypis edytorski]

zawodniki (starop.) — tu: konie ciągnące wóz. [przypis edytorski]

zawodzić (starop.) — tu: wieść, prowadzić. [przypis edytorski]

zawrzeć (starop.) — zamknąć. [przypis edytorski]

zawściągnąć (starop.) — powściągnąć, powstrzymać. [przypis edytorski]

zawżdyć (starop.) — zawsze. [przypis edytorski]

zawżdy (starop.) — zawsze. [przypis edytorski]

zaźrzeć (starop.; tu forma 3 os., lp, r.ż.: zajźrała) — zajrzeć. [przypis edytorski]

zaż się precz bierzecie (starop.) — czyżbyście odchodziły; czy odchodzicie. [przypis edytorski]

zazdrościwy (starop.) — zazdrosny. [przypis edytorski]

zbawić (starop.) — pozbawić. [przypis edytorski]

zbawić żywota (starop.) — pozbawić życia. [przypis edytorski]

zbirać (starop.) — zbierać. [przypis edytorski]

zbite mury (starop.) — tu: rozbite mury. [przypis edytorski]

z bojaźni spuścić (starop.) — zrezygnować nieco z [ulegania] bojaźni [tj. strachowi], ośmielić się nieco; por. dzisiejsze: spuścić z tonu. [przypis edytorski]

z boka (starop.) — dziś: z boku. [przypis edytorski]

zbożny (starop.) — pobożny, dostatni (raczej w sensie bogactwa duchowego). [przypis edytorski]

zbracić się z kim (starop.) — pobratać się z kim. [przypis edytorski]

zbrojne dźwigała (starop.) — dźwigała rycerzy (uzbrojoną piechotę). [przypis edytorski]

zbyć konia (starop.) — stracić konia. [przypis edytorski]

zbyć (starop.) — tu: stracić. [przypis edytorski]

zbyt dawny (starop.) — bardzo dawny; bardzo stary. [przypis edytorski]

zbytnie (starop.) — zbytnio; nadmiernie. [przypis edytorski]

zbyt (starop.) — bardzo, niezwykle, ogromnie. [przypis edytorski]