Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4476 przypisów.

Transjordania — dosł. „kraj za Jordanem”; emirat utworzony w 1921 r. we wsch. części terytorium mandatowego Palestyny na Bliskim Wschodzie; terytorium to pozostawało pod administracją Wielkiej Brytanii do roku 1946, kiedy ogłosiło niepodległość jako Królestwo Transjordanii (od 1949 r. Jordańskie Królestwo Haszymidzkie). [przypis edytorski]

Transjordania — dosł.: „kraj za Jordanem”; emirat utworzony w 1921 we wsch. części terytorium mandatowego Palestyny na Bliskim Wschodzie; terytorium to pozostawało pod administracją Wielkiej Brytanii do 1946, kiedy ogłosiło niepodległość jako Królestwo Transjordanii (od 1949 Jordańskie Królestwo Haszymidzkie). [przypis edytorski]

transkrypcja — tu: przetworzenie, wykorzystanie materiału historycznego w celach literackich. [przypis edytorski]

translokacja (z łac.) — przeniesienie. [przypis edytorski]

transmisja (daw. techn.) — układ transmisji mocy, przenoszący energię silnika do napędzanych urządzeń. [przypis edytorski]

transmisja (daw., techn.) — układ transmisji mocy; układ przenoszący energię silnika do napędzanych urządzeń. [przypis edytorski]

transmisja — tu: pas transmisyjny. [przypis edytorski]

transmutacja (łac. transmutatio: zamiana) (daw.) — przemiana, przeobrażenie, przekształcenie. [przypis edytorski]

transpiracja — tu dosł. z fr.: pocenie się. [przypis edytorski]

transpirować (daw.) — pocić się; dziś o roślinach: wydzielać wodę w postaci pary wodnej. [przypis edytorski]

transponować (z łac.) — przekładać. [przypis edytorski]

transporta — dziś popr. forma M. lm: transporty. [przypis edytorski]

transportowiec (wojsk.) — pomocnicza jednostka marynarki wojennej, używana do zaopatrywania okrętów lub transportu wojsk i uzbrojenia. [przypis edytorski]

transpozycja (muz.) — opracowanie utworu muzycznego w innej tonacji niż ta, w której został pierwotnie napisany. [przypis edytorski]

transpozycja — tu: przełożenie, przeniesienie, zmiana jednego ciągu pojęciowego na inny, pozornie nieprzystosowany do wyrażenia pewnych treści, co w rzeczywistości kreuje nową jakość. [przypis edytorski]

transpozycja — tu: zamiana, przestawienie. [przypis edytorski]

transpozycja — zmiana charakteru obiektu, zwł. utworu muzycznego. [przypis edytorski]

transsubstancjacja (z łac.) — przeistoczenie; w teologii katolickiej przemiana substancji podczas Eucharystii: chleba w ciało, a wina w krew Chrystusa. [przypis edytorski]

transteweranka — mieszkanka dzielnicy Rzymu położonej za Tybrem. [przypis edytorski]

transwestyta — osoba za pomocą stroju wyrażająca identyfikację z płcią przeciwną. [przypis edytorski]

transza — przekazana odbiorcy ustalona część całości towaru, pożyczki a. dofinansowania. [przypis edytorski]

transzeja — rów łączący okopy, schrony i stanowiska ogniowe na linii frontu. [przypis edytorski]

traperowie — dziś popr. M. lm: traperzy. [przypis edytorski]

Trapezunt (hist.) — ob. Trabzon, miasto nad brzegiem Morza Czarnego, dziś w płn.-wsch. części Turcji; historyczna stolica Pontu; założone w VIII w. p.n.e. przez osadników greckich. [przypis edytorski]

Trapezunt (hist.) — ob. Trabzon, miasto nad brzegiem Morza Czarnego, dziś w płn.-wsch. części Turcji; historyczna stolica Pontu; założone w VIII w. p.n.e. przez greckich kupców z Synopy, odległej o ok. 500 km na zachód. [przypis edytorski]

trapić chrześciany (starop. forma) — dziś popr. B.lm: trapić chrześcijan. [przypis edytorski]

trapić — dokuczać, martwić. [przypis edytorski]

trapić — dręczyć, sprawiać cierpienie. [przypis edytorski]

trapić kogoś — dręczyć kogoś, dokuczać komuś. [przypis edytorski]

trapić kogo (starop. forma) — nękać kogo. [przypis edytorski]

trapić — martwić. [przypis edytorski]

trapić — niepokoić, doskwierać, męczyć. [przypis edytorski]

trapistki — zakon żeński, cysterki surowej reguły. [przypis edytorski]

trapka (daw.) — zdrobn. od trapa: drabina, schody. [przypis edytorski]

trap — skośnie zawieszone, składane schody lub wąska kładka, służące do wchodzenia na pokład z nabrzeża oraz schodzenia z pokładu na brzeg lub inną jednostkę pływającą; w czasie żeglugi trap leży złożony przy burcie. [przypis edytorski]

trap — skośnie zawieszone, składane schody służące do wchodzenia na pokład z nabrzeża oraz schodzenia z pokładu na brzeg lub inną jednostkę pływającą; w czasie żeglugi trap leży złożony przy burcie. [przypis edytorski]

Trapszo, Anastazy Franciszek (1832–1898) — aktor, reżyser, dyrektor teatralny. [przypis edytorski]

Trapszo-Krywultowa, Tekla (1873–1944) — aktorka. [przypis edytorski]

Trapszo, Marceli (1860–1921) — aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny i dyrektor teatrów. [przypis edytorski]

Trastevere (wł.) — Zatybrze, część Rzymu położona na prawym brzegu Tybru. [przypis edytorski]

Trastia ich maty mordowała (z ukr. a. białorus.) — przekleństwo: żeby cholera ich mać wzięła. [przypis edytorski]

trattoria (wł.) — restauracja lub gospoda. [przypis edytorski]

Tratwy te (…) budują się — dziś popr.: tratwy te buduje się. [przypis edytorski]

Traubensohn — Branntwein. [przypis edytorski]

Traugutt, Romuald (1826–1864) — generał, dyktator powstania styczniowego 1863 r., stracony przez powieszenie pod Cytadelą Warszawską. [przypis edytorski]

Traugutt, Romuald (1826–1864) — generał, dyktator powstania styczniowego 1863 r., stracony przez powieszenie pod Cytadelą Warszawską. [przypis edytorski]

Traugutt, Romuald (1826–1864) — polski generał, dyktator powstania styczniowego, stracony przez powiedzenie na Cytadeli Warszawskiej. [przypis edytorski]

Traugutt, Romuald (1826–1864) — polski generał, dyktator powstania styczniowego, stracony przez powieszenie w Cytadeli Warszawskiej. [przypis edytorski]

Traugutt, Romuald (1826–1864) — polski generał, dyktator powstania styczniowego, stracony przez powieszenie w okolicy Cytadeli Warszawskiej. [przypis edytorski]

Travel, learn, earn (ang.) — Podróżuj, zarabiaj, ucz się. [przypis edytorski]

traveller (ang.) — podróżny; podróżnik. [przypis edytorski]

Traviata — opera wł. kompozytora Giuseppe Verdiego (1813–1901) z 1853 roku, oparta na Damie kameliowej A. Dumasa. [przypis edytorski]

trawa cytrynowa, Cymbopogon nardus (biol.) — aromatyczna trawa pochodząca z Azji, używana w kuchni oraz w przemyśle perfumeryjnym. [przypis edytorski]

Trawa nie porośnie tam, gdzie uderzył kopytem koń tatarski — parafraza fragmentu utworu George'a Byrona (1788–1824) pt. Mazepa : „A gdzie koń spahów ziemię nogą zryje, Grunt się skrwawiony trawą nie okryje”. [przypis edytorski]

trawa zagazowana — w czasie I wojny światowej po raz pierwszy użyto na dużą skalę gazów bojowych, głównie fosgenu i iperytu. [przypis edytorski]

trawers — kierunek prostopadły do umownej linii łączącej dziób z rufą statku. [przypis edytorski]

trawestacja — przeróbka czyjegoś utworu literackiego. [przypis edytorski]

trawiący — tu w znaczeniu: niszczący. [przypis edytorski]

trawić (daw.) — spędzać. [przypis edytorski]

trawić (daw.) — zużywać. [przypis edytorski]

trawić — spędzać. [przypis edytorski]

trawidło (daw.) — sok żołądkowy. [przypis edytorski]

trawionka — litografia; rysunek naniesiony na kamień drukarski i wytrawiony kwasem azotowym. [przypis edytorski]

Trazybul (ok. 440–388 p.n.e.) — ateński wódz i polityk demokratyczny; w czasach rządów trzydziestu tyranów stał na czele wygnańców, którzy powrócili do kraju i pokonali garnizon spartański oraz siły oligarchów, przywracając demokrację; zginął podczas wojny korynckiej, usiłując odnowić panowanie Aten na morzu. [przypis edytorski]

Trędowata — melodramatyczna powieść Heleny Mniszkówny, wydana w r. 1909 i stanowiąca najsłynniejszy i najczęściej wznawiany przedwojenny romans. [przypis edytorski]

Trędowata — powieść Heleny Mniszkówny z 1909 r., kilkakrotnie zekranizowana. [przypis edytorski]

trędowaty — tu: osoba nieakceptowana w środowisko. [przypis edytorski]

trędownikowate, Scrophulariaceae (biol.) — rodzina roślin należąca do rzędu wargowców z grupy astrowych. [przypis edytorski]

trędzla — właśc. tręzla; daw. uzda. [przypis edytorski]

très bien (fr.) — bardzo dobrze. [przypis edytorski]

Très bien, l'oculiste, très bien (fr.) — Bardzo dobrze, okulista, bardzo dobrze. [przypis edytorski]

très démodé (fr.) — bardzo niemodny. [przypis edytorski]

trętwieć — dziś popr.: drętwieć. [przypis edytorski]

tręzla (daw.) — uzda; uprząż jeździecka. [przypis edytorski]

Treasury (ang.) — Skarbiec; tu: Budynek Skarbu Stanów Zjednoczonych (Treasury Building), zabytkowa, neoklasycystycznym budowla rządowa w Waszyngtonie, wzniesiona w latach 1836–1869. [przypis edytorski]

treatise on the family among the aborigines of AustraliaThe Family among the Australian Aborigines: A Sociological Study. London University of London Press, 1913. [przypis edytorski]

Trebizonda a. Trapezunt, dziś Trabzon — miasto nad brzegiem Morza Czarnego, dziś w płn.-wsch. części Turcji, dawniej stolica Pontu. [przypis edytorski]

Trebizonda — Trapezunt (hist.), ob. Trabzon; miasto w płn.-wsch. Turcji, nad M. Czarnym; historyczna stolica Pontu; założone w VIII w. p.n.e. przez osadników greckich. [przypis edytorski]

Trebizonta, właśc. Trapezunt a. Trebizond — cesarstwo, państwo istniejące w l. 1204–1461, powstałe na gruzach Cesarstwa Bizantyjskiego na terenach otaczających miasto Trapezunt (dziś: Trabzon w Turcji), podbite przez imperium osmańskie. [przypis edytorski]

Trebizont — też: Trapezunt, dziś: Trabzon, miasto w Turcji. [przypis edytorski]

Treblinka — niemiecki nazistowski obóz pracy (Treblinka I) oraz obóz zagłady (Treblinka II) w powiecie siedleckim, nazwany od pobliskiej wsi i stacji kolejowej. [przypis edytorski]

Treblinka — obóz zagłady funkcjonujące w okresie od lipca 1942 roku do listopada 1943 roku w pobliżu wsi Treblinka w obecnym województwie mazowieckim; kierowano do niego Żydów z polskich gett w ramach akcji zagłady Żydów noszącej kryptonim Reinhardt; w obozie funkcjonowały komory gazowe. [przypis edytorski]

Treblinka — Obóz zagłady w Treblince działał od lipca 1942 r. do listopada 1943 r. Szacuje się, że w jego komorach gazowych zginęło około 800 tysięcy ludzi. [przypis edytorski]

Treblinka — polska wieś, położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrowskim; od lipca 1942 r. do listopada 1943 r. działał tutaj niemiecki nazistowski obóz zagłady. [przypis edytorski]

Treboniusz — właśc. Gaius Trebonius (zm. 43 p.n.e.), rzymski polityk i dowódca wojskowy. [przypis edytorski]

trebunał (gw.) — trybunał, sąd. [przypis edytorski]