Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 471 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński

Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4075 przypisów.

Jest to o tyle prawdziwe (…) osłabić może jedynie wychowanie — Zdania tego brak w berlińskim wyd. 1751 r., na którego karcie tytułowej figuruje Londyn jako miejsce wydania. Zachowanie pozorów wymagało oczywiście opuszczenia ustępu, który Anglikom mógł się wydawać obraźliwym. Że jednak autor sądził rzeczywiście w ten sposób o charakterze angielskim, widać chociażby z jego satyry, wydanej w Amsterdamie jeszcze w r. 1746 pt. Politique du Médecin (…) (por. Przedmowa). [przypis tłumacza]

Jest to piecząteczka mała z Homerem, którą ci w wanience posyłam. [przypis autorski]

Jest to pierwiastek wszechzłego, który ciągle przemienia się koniecznością samego stworzenia na dobre… — Zygmunt Krasiński, List do Konstantego Gaszyńskiego, Kissingen, 6 czerwca 1837. [przypis edytorski]

Jest to pierwszy list do Alberta. [przypis redakcyjny]

Jest to początek pieśni Berrathon Osjana. W tłumaczeniu Brodzińskiego ustęp ten brzmi: „Czemu mię wiatry budzicie? / Krótko posłuży mi życie. / Już mię niebo deszczem rosi, / Niedługo wiatry nad zdrojem / Polecicie z liściem mojem, / A wędrowiec gdy usiędzie, / Rzuci okiem po tej skale, / Lecz daremnie patrzeć wszędzie. / Kwiatka wcale już nie będzie. (Kazimierz Brodziński, Pisma, Warszawa 1821, t. 1, str. 93). [przypis redakcyjny]

Jest to przekład wiersza F. Schillera. [przypis edytorski]

jest to realizm dawny (…) malowanie stanów duszy jednostek wśród takiej lub innej masy społecznej na gruncie rzeczywistości — P. Chmielowski, Dramat polski doby najnowszej, s. 60. [przypis autorski]

jest to sprawa nader niepewna i bez końca — „sine fine”. Stern 17 uważa te słowa, nie wiadomo dlaczego, za tajemnicze i daje objaśnienie trafne, że doświadczenie nie otrzymuje nigdy zakończenia. Chodzi tu oczywiście o starodawny argument przeciwko empiryzmowi. Mylne są przekłady Kirchmanna 11: „ohne Ziel”, White'a 14: „not only is no definite object in view” i Boyle'a § 27: „that the thing is very uncertain and indefinite”. [przypis tłumacza]

jest to sprawa — „res”. Treść rzeczy słyszaną mają tu na myśli Stern 17, Gebhardt § 26 i White 13; tak być nie może wobec objaśnienia na danym przykładzie. Ewald 20, Auerbach 224 i Saisset 306 przekładają tak, jak gdyby chodziło o sposób poznania. Kirchmanem 11 rozumie tu niepewność przypadków tego rodzaju; jest to myśl niezawodnie dobra, ale mamy tu „res” w liczbie pojedynczej. Appuhn 234, Boyle § 26, Elwes 10 piszą: „wiedza tego rodzaju”; jest to pojmowanie słuszne, ale nie ma potrzeby interpretowania w jednym kierunku wyrażenia ogólnego, obejmującego wiele momentów. Całe wyrażenie powtarza się [niżej, we fragmencie: „Już nie mówiąc, że jest to sprawa nader niepewna i bez końca (…)”], skąd widać jego zamierzoną ogólność w sensie: „sprawa”. [przypis tłumacza]

jest to termin mistyczny, określający duszę wyzwoloną (…) pojęła istotę absolutnego bytu i sama stała się absolutem — K. Czachowski, Syn ziemi kujawskiej i poeta pozaziemskiej tęsknoty, Stanisław Przybyszewski. Księga pamiątkowa, Poznań 1932, s. 25. [przypis autorski]

jest to to, co St. Mendelson nazywa słusznie makiawelizmem Sorela — o makiawelizmie Sorela Brzozowski napomyka również w Ideach (Bergson i Sorel): „Sorel nie makiawelizuje, choć ma on do tego skłonność i jest to jeden z braków tego pięknego umysłu, wytworzonych w nim przez zapoznanie się i walkę z retorami, gdy rozstrząsa on z głęboką bezstronnością teorie i hasła, najdalej od siebie stojące itd”. [red. WL]. [przypis redakcyjny]

Jest to złe — „Nie umiem grać na lutni”. [przypis tłumacza]

Jest tu aluzja do wierszy wykutych w grocie:

Strać tutaj pamięć nieszczęść, a przyjm szczęścia wieszcze,
A jeśliś jest szczęśliwym, bądź szczęśliwszym jeszcze.

Wiersze te miał ułożyć sam Szczęsny Potocki, który według poety „szczęśliwych chce i może czynić”.

[przypis redakcyjny]

jest tu — W Piśmie św. [przypis tłumacza]

jest tylko sumą poszczególnych woli; lecz jeżeli się odtrąci od tych samych woli te plus i minus, które się wzajemnie znoszą — markiz d'Argenson powiada: „Każdy interes ma odmienne podstawy. Pogodzenie dwóch poszczególnych interesów następuje na skutek przeciwstawienia się interesom trzeciego”. Mógł był dodać, że pogodzenie wszystkich interesów tworzy się przez przeciwstawienie do każdego z jednostkowych interesów. Gdyby nie było różnych interesów, zaledwie czułoby się interes powszechny, który nigdy by nie natrafiał na przeszkodę; wszystko szłoby samo przez się, i polityka przestałaby być sztuką. [przypis autorski]

jest tym straszliwa — dziś: jest przez to straszliwa. [przypis edytorski]

jest u nas zaledwie… — Palestrio dopiero niedawno, porwany przez piratów (zob. wyżej w. 119), dostał się w domu żołnierza, ale już umiał (głównie dzięki Filokomazjum) wyrobić sobie wpływowe stanowisko. [przypis tłumacza]

Jest więc w nas czynna władza syntezy owych rozmaitych szczegółów, zwana przez nas wyobraźnią; jej działania dokonywane bezpośrednio na spostrzeżeniach, nazywam ujęciem — że wyobraźnia jest koniecznym składnikiem samego spostrzegania, nie wspomniał jeszcze o tym żaden psycholog. Pochodzi to stąd, że władzę tę już to ograniczano jedynie do odtwarzania, już to, że sądzono, jakoby zmysły nie tylko nam dostarczały wrażeń, ale nawet składały je z sobą, i wytwarzały obrazy przedmiotów, do czego przecie niewątpliwie prócz uzdolnienia do przyjmowania wrażeń, potrzeba czegoś więcej jeszcze, mianowicie czynności zsyntezowania tychże. [przypis autorski]

Jest wieść, że na brzegach Świtezi pokazują się Ondiny, czyli Nimfy wodne, które gmin nazywa Świteziankami [przyp. poety]. [przypis autorski]

Jest Wład., jest Orpisz., jest Kajs. — Władysław Zamoyski, Ludwik Orpiszewski, ks. Hieronim Kajsiewicz. [przypis redakcyjny]

Jest w Lucernie sławny pomnik, wystawiony pamięci Szwajcarów, którzy zginęli 10-go augusta — tj. gwardii szwajcarskiej (z 6 oficerów i 760 żołnierzy), która 10 września 1792 padła w Paryżu podczas obrony Tuilerii przed tłumem rewolucjonistów. [przypis redakcyjny]

jest w nim (…) jedna tylko wybitniejsza partia śpiewana — por. Bracia, Wstęp, s. 18 i n. [przypis tłumacza]

Jest w tym sprzeczność, ostatecznie bowiem radzą się zabić — Montaigne, II. 3. [przypis tłumacza]

jestże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: czy jest, czyż jest. [przypis edytorski]

jestże (daw.) — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy jest, czyż jest. [przypis edytorski]

jestże — daw. konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy jest, czyż jest. [przypis edytorski]

jestże — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy jest, czyż jest. [przypis edytorski]

jestże — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy jest, czyż jest. [przypis edytorski]

jestże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy jest; czyż jest. [przypis edytorski]

jestżem (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że-; znaczenie: czy jestem. [przypis edytorski]

jestżem — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy jestem. [przypis edytorski]

jestżeś — konstrukcja z partykułą -że-; znaczenie: czy jesteś. [przypis edytorski]

jestżeś uczciwa — czy jesteś; czyż jesteś. [przypis edytorski]

jestżeś zdolny — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy (czyż) jesteś zdolny. [przypis edytorski]

jestże twą myślą — czy jest twą myślą. [przypis edytorski]

jest (…) zaszczycanym (…) od cesarza — dziś: jest zaszczycany przez cesarza. [przypis edytorski]

jest ze względu na praktykę i prawo moralne tym samym, co wiedza i prawo przyrodzone — proponowana przez Adickesa poprawka brzmi „(…) i jest wraz z prawem moralnym ze względu na praktykę tym samym, co wiedza (…)”; „spodziewanie się” bowiem może odpowiadać „wiedzy”, lecz nie odpowiada wyrażeniu: „prawo przyrodzone”. [przypis tłumacza]

Jest zwyczaj u wielu narodów (…) doświadczył — Jacques Auguste de Thou, Historia sui temporis, LVIII, ad ann. 1574. Mieści się tu opowieść, iż któryś z wysokich polskich dostojników, aby dać Henrykowi III świadectwo swej wierności, skaleczył się puginałem w ramię. [przypis tłumacza]

Je suis Empire à la fin de la decadence (fr.) — Jestem Cesarstwem pod koniec okresu upadku. [przypis edytorski]

Je suis inconsolable (fr.) — jestem niepocieszona. [przypis edytorski]

Je suis l'Empire à la fin de la décadence (fr.) — Jestem Cesarstwem u końca upadku. [przypis edytorski]

je suis mal, je me meurs (fr.) — źle się czuję, umieram. [przypis edytorski]

Je suis seigneur et je serai seigneur (fr.) — jestem panem i będę panem. [przypis edytorski]

Je suis trop vieux marin pour cela! (fr.) — Jestem na to za starym żeglarzem! [przypis edytorski]

Je suis trop vieux marin pour cela! — Jestem na to za starym marynarzem (franc.). [przypis autorski]

Jesuita omnis homo (łac.) — Historia Jesuitica. [przypis tłumacza]

jesuitico more — na sposób jezuicki. [przypis redakcyjny]

je suppose que oui? (fr.) — przypuszczam, że tak? [przypis redakcyjny]

Jesus Christ renversa le paganisme non pas par des nuages et des eclairs, mais par des hommes en chair et en os (fr.) — Jezus Chrystus obalił pogaństwo nie chmurami i błyskawicami, ale przy pomocy ludzi z krwi i kości. [przypis edytorski]

Jeszawew Hasofer — tannita trzeciej generacji; zaliczany do Dziesięciu Męczenników żydowskich. [przypis edytorski]

jeszce… juz (gw.) — jeszcze, już; w wielu gwarach polskich występuje zjawisko mazurzenia, tj. wymowy głosek „cz”, „ż”, „sz”, „dż” jako „c”, „z”, „s”, „dz” (mazurzeniu nie podlega „rz”). [przypis edytorski]

jeszcze bledsza, jak — dziś popr. będzie jeszcze bledsza, niż (…). [przypis edytorski]

Jeszcze Bolesław był małym dziecięciem… — pierwszy wers pieśni o Bolesławie Krzywoustym z popularnego zbioru Śpiewów historycznych (1816) Juliana Ursyna Niemcewicza. [przypis edytorski]

jeszcze by się jej roiło — jeszcze by sobie wyobrażała, jeszcze by się łudziła. [przypis edytorski]

jeszczeć (…) uzbroję — jeszcze cię uzbroję. [przypis edytorski]

Jeszcze dzwon pożarny nie odezwał się z wieży… — w miastach duńskich, gdzie są wieże pożarne, na przypadek ognia stróże miejscy dają znać o nieszczęściu przeraźliwym tonem piszczałkowym. Następnie biją we wszystkie dzwony kościelne. [przypis tłumacza]

Jeszcze Francja nie zginęła! — wiersz autorstwa Cypriana Kamila Norwida. [przypis edytorski]

Jeszcze głowa diabła warta — pod wpływem mnóstwa wrażeń i zmęczenia podróżą głowa poety nie jest zdolna do twórczości. [przypis redakcyjny]

Jeszcze jeden mazur dzisiaj… — inna wersja tytułu: Ostatni mazur. [przypis edytorski]

Jeszcze jedna z rzeczy ważnych w każdym ustroju społecznym: „klan wyjącego psa” tryumfuje nad tzw. „intelektualistami”, którzy są potrzebni wszędzie; problem radia — rozdział ten został opublikowany jako artykuł pt. Klan wyjącego psa w dwumiesięczniku literackim „Skawa” nr 6 z czerwca 1939 r. (s. 6–8). [przypis redakcyjny]

jeszczek (gw.) — jeszcze. [przypis edytorski]

jeszczem był — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: jeszcze byłem. [przypis edytorski]

jeszczemcić zdrowy — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, podwojoną w skróconej do formie i dodaną do partykuły „jeszcze”, do której również dodano końcówkę 1 os. lp czasownika „być”; znaczenie (ze szczególnym naciskiem): jeszcze jestem zdrowy. [przypis edytorski]

jeszczem do tego nie doszedł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jeszcze (…) nie doszedłem. [przypis edytorski]

jeszcze mi dwóch rzeczy nie dostaje na prawego monarchę Sarmatów: nie nauczyłem się polskiego tańca i nie polubiłem dotąd piwa — A. Grabowski, Wspominki ojczyste. [przypis autorski]

jeszczem nie był wyzdrowion — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: jeszcze nie byłem wyzdrowiony (wyleczony, zdrowy). [przypis edytorski]

jeszczem nie dawał (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: „jeszcze nie dawałem”. [przypis edytorski]

jeszczem nie nalazł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, znaczenie: jeszcze nie znalazłem. [przypis edytorski]

jeszczem nie potępiony — skrót od: jeszcze nie jestem potępiony. [przypis edytorski]

jeszczem nieraz chodził (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: jeszcze nieraz chodziłem. [przypis edytorski]

jeszczem (…) nie widział! — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: jeszcze (…) nie widziałem. [przypis edytorski]

jeszczem (…) nie widział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jeszcze nie widziałem. [przypis edytorski]

jeszczem (…) schowała — forma rzadko używana; konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: jeszcze schowałam. [przypis edytorski]

jeszczem sobie nie odpowiedział (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: „jeszcze sobie nie odpowiedziałem”. [przypis edytorski]

jeszcze mu się rzuciła czarna żółć — παραγίνεται μελαγχολῶν ἤδη, jam atra bile correptus, ergriff ihn die schwarze Galie (Clementz) [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]

Jeszcze nie słyszano o Leninie i Trockim, gdy z litewskich, podlaskich i podolsko-wołyńskich osiedli żydowskich… — Edward Paszkowski, Żydzi w rewolucji rosyjskiej, „Czas” (1927). [przypis autorski]

Jeszcze nie tak dawno… — ustęp ten, od „Jeszcze nie tak dawno” do „tego wyrazu?” został wyrzucony przez cenzora. [przypis autorski]

Jeszcze nie wiem — Około tego drobnego słówka, jak często bywa między zakochanymi, którzy instynktownie potrzebują takimi „próbami siły” urozmaicić miłość, inaczej może zbyt monotonną, kręci się cała zwada. Bez interwencji Doryny skończyłaby się może zerwaniem. Jakie znaczenie ma to „jeszcze nie wiem”? Można je rozumieć dwojako: albo to już jest dąs Marianny, którą obraziło samo pytanie Walerego, albo też ona rozumie to tak, że jeszcze nie wie, jakiego sposobu użyje, aby się uchylić od woli ojca; natomiast Walery już w tej odpowiedzi dopatrzył się „obrazy majestatu” miłości. Cała ta scena nastręcza materiał do bardzo subtelnej i interesującej gry scenicznej, której tradycje znajdzie reżyser we wspomnianym dziele Regniera. [przypis tłumacza]

Jeszcze Polska nie umarła, kiedy my żyjemy — wprowadzona tu została idea (rewolucyjna na przełomie XVIII i XIX w.) utożsamiająca ojczyznę z narodem, nie zaś z zajmowanym terytorium czy instytucjami państwowymi. Zwrócił na to uwagę Adam Mickiewicz w swoich wykładach w College de France (26 kwietnia i 6 maja), wyrażając się z aprobatą o nowoczesnej, romantycznej koncepcji ojczyzny jako sumy wyobrażeń, stylu myślenia i sposobu odczuwania podzielanych przez pewną społeczność (naród). [przypis edytorski]

Jeszcze Polska nie zginęła,/ Kiedy my żyjemy — wprowadzona tu została idea (rewolucyjna na przełomie XVIII i XIX w.) utożsamiająca ojczyznę z narodem, nie zaś z zajmowanym terytorium czy instytucjami państwowymi. Zwrócił na to uwagę Adam Mickiewicz w swoich wykładach w Collège de France (26 kwietnia i 6 maja), wyrażając się z aprobatą o nowoczesnej, romantycznej koncepcji ojczyzny jako sumy wyobrażeń, stylu myślenia i sposobu odczuwania podzielanych przez pewną społeczność (naród). [przypis edytorski]

Jeszcze Polska nie zginęła! Lachy wyśpiewują — anachronizm. [przypis redakcyjny]

jeszcze przeszlę Ci więźnia — poemat Ostatni. [przypis redakcyjny]

jeszcze rano — jeszcze wcześnie. Porę akcji oznaczono niżej w w. 141: Pustelnik wszedł do Księdza tuż przed godz. 9 wieczór. Według prof. Pigonia związek chronologiczny miedzy cz. II a IV nie występuje dość jasno: w cz. II Widmo zjawia się na obrzędzie, kiedy już „przeszła północ” (w. 515), w cz. IV Pustelnik znika z plebanii właśnie o północy. Wynikałoby stąd, że akcja cz. IV rozgrywa się albo tego samego dnia, lecz wcześniej niż akcja cz. II, albo też nie tego samego roku. [przypis redakcyjny]

jeszczeście nie widzieli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jeszcze nie widzieliście. [przypis edytorski]

Jeszcześmy (…) nie przepłynęli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: jeszcze nie przepłynęliśmy; byli nie przepłynęli: daw., dziś nieużywana forma czasu zaprzeszłego. [przypis edytorski]

jeszcześmy szli — jeszcze szliśmy. [przypis edytorski]

jeszcze słuch łoskotem drga dźwięcząc przygłuszony — Jeszcze drga słuch od dźwięku puzonów i szczęku broni, aczkolwiek przygłuszonego łoskotem (?) i tupotem koni. [przypis redakcyjny]

jeszcze stałem silnie tą stopą, co była najniżej — Rzut oka na przeszłe nasze biedy i skazy działa na dusze jak spoczynek na zmordowanego wędrowca, daje nam nowe siły, ażeby iść coraz wyżej. Tylko z wolna, krok za krokiem, poczynając od najniższego punktu, wchodzimy pod górę i wtedy tylko dojść możemy do najwyższego punktu, jeżeli wpierw na najniższym stoimy mocno i bezpiecznie. [przypis redakcyjny]

jeszcze Stefanowych — słuących jeszcze pod Stefanem Batorym. [przypis edytorski]

Jeszcze stukał, lecz słabiej — w Korsarzu (tamże) „He knock'd, but faintly”. Odtąd jednak zachowanie Wacława jest już inne. [przypis redakcyjny]

jeszcze tyle nocy zostawało, że można było przejść równinę pod osłoną ciemności — jest to połowa listopada. [przypis tłumacza]

jeszcze tyle troje (daw.) — jeszcze trzy razy tyle. [przypis edytorski]