Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | zoologia

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 3649 przypisów.

grabia (starop.) — hrabia. [przypis edytorski]

grabienie — w oryginale było greifen, tj. porywać. [przypis edytorski]

grabina (gw., pot.) — grab; gatunek drzewa. [przypis edytorski]

grabini — hrabini, hrabina. [przypis edytorski]

Grabowski, Józef Ignacy (1791–1881) — polski oficer napoleoński, adiutant Napoleona Bonapartego, polityk konserwatywny, działacz publiczny w Wielkim Księstwie Poznańskim, pamiętnikarz i autor pism ekonomiczno-politycznych. [przypis edytorski]

Grabowski, Michał (1805–1863) — krytyk i powieściopisarz; brał udział w walce romantyków z klasykami. Zasłynął recenzjami publikowanymi w „Tygodniku petersburskim”; swoje prace krytyczne wydał w osobnych tomach: Literatura i krytyka (Wilno 1836–1840), Korespondencja literacka (Wilno 1847–1848) i Artykuły literackie, krytyczne i artystyczne (Wilno 1849). Słowacki nazywa go ironicznie prymasem, uznając jego szczególną pozycję wśród krytyków i literatów. [przypis edytorski]

Grabowski, Michał (1805–1863) — krytyk i powieściopisarz; brał udział w walce romantyków z klasykami. Zasłynął recenzjami publikowanymi w „Tygodniku petersburskim”; swoje prace krytyczne wydał w osobnych tomach: Literatura i krytyka (Wilno, 1836–1840), Korespondencja literacka (Wilno, 1847–1848) i Artykuły literackie, krytyczne i artystyczne (Wilno, 1849). [przypis edytorski]

Grabscy — prawdopodobnie chodzi tu o Władysława Grabskiego (1874–1938), wielokrotnego premiera i ministra skarbu w Polsce międzywojennej, autora reformy walutowej, choć w ówczesnym życiu politycznym brał udział również Stanisław Grabski (1871–1949), działacz socjalistyczny, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (wycofał się po przewrocie majowym). [przypis edytorski]

Grabski, Stanisław (1871–1949) — działacz socjalistyczny, później związany z endecją, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (wycofał się z polityki po przewrocie majowym). [przypis edytorski]

Grabski, Stanisław (1871–1949) — działacz socjalistyczny, później związany z endecją, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (wycofał się z polityki po przewrocie majowym). [przypis edytorski]

grać na balandrasie (reg. ros.) — bajać, paplać, mleć językiem. [przypis edytorski]

grać w żmurki — grać w ciuciubabkę. [przypis edytorski]

graca — narzędzie do pielenia lub spulchniania ziemi. [przypis edytorski]

graca — tu: narzędzie, służące do rozrabiania wapna z wodą. [przypis edytorski]

Grachowie — własc. Grakchowie, znany ród rzymski. [przypis edytorski]

Gracjan (359–383) — cesarz rzymski; pierwszy z cesarzy, który odmówił przyjęcia tytułu pontifex maximus (najwyższy kapłan) i związanych z tym urzędem funkcji; w 382 usunął ołtarz bogini zwycięstwa Wiktorii z sali posiedzeń senatu i odebrał dotacje państwowe świątyniom pogańskim. [przypis edytorski]

Gracjan, Flavius Gratianus Augustus (359–383) — władca cesarstwa zachodniego, którym rządził wspólnie z bratem, Walentynianem II, potem także cesarstwa wschodniego. [przypis edytorski]

Gracjan — właśc. Kacper Grazziani, hospodar mołdawski, zm. 1620; w istocie był pochodzenia chorwackiego. [przypis edytorski]

Gracjan (XII w.) — mnich, który zebrał przepisy prawa kanonicznego wydane przez sobory i papieży w jeden zbiór, opatrzony później tradycyjną nazwą Decretum Gratiani. [przypis edytorski]

gracja — wdzięk, piękno w sposobie poruszania się. [przypis edytorski]

gracja (z łac.) — tu: wynagrodzenie za długą, wierną służbę. [przypis edytorski]

Gracje (mit. rzym.) — boginie powabu, wdzięku i szczęścia. [przypis edytorski]

Gracje (mit. rzym.) — boginie radości, wdzięku i piękna; ich gr. odpowiednik to Charyty. [przypis edytorski]

Gracje (mit. rzym.) — boginie wdzięku, piękna i radości; ich gr. odpowiednik to Charyty. [przypis edytorski]

Gracje (mit. rzym.) — boginie wdzięku, piękna i radości. [przypis edytorski]

Gracje (mit. rzym.) — trzy boginie wdzięku, piękna i radości. [przypis edytorski]

gracje — z łac. gratias agimus („Dzięki składamy”), słowa modlitwy. [przypis edytorski]

gracki (daw.) — zręczny, dzielny. [przypis edytorski]

gracko (daw.) — zręcznie, dzielnie. [przypis edytorski]

gracko — dzielnie, zręcznie. [przypis edytorski]

gracowany — uporządkowany za pomocą gracy, tj. narzędzia o metalowych zębach przytwierdzonego do drewnianego trzonka; por. gracować: usuwać chwasty i płytko spulchniać ziemię gracą. [przypis edytorski]

graczów — dziś popr. D. lm: graczy. [przypis edytorski]

graczów — dziś popr. forma D. lm: graczy. [przypis edytorski]

Gradec — Grodziec Golęszycki (czes. Hradec nad Moravicí, niem. Grätz), miasto na Śląsku Opawskim, dziś w Czechach, w kraju morawsko-śląskim. [przypis edytorski]

Grad heraus (niem.) — tu: bez ogródek, prosto z mostu. [przypis edytorski]

graduale (łac.) — pieśń poprzedzająca śpiew „Alleluja!”. [przypis edytorski]

gradus — stopień; tu: jako miara kąta w matematyce: koło ma 360°. [przypis edytorski]

gradyn (daw.) — ogród. [przypis edytorski]

Gradyw (mit. rzym.) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny; gradivus (łac.) — kroczący naprzód; kochanek Gradywa — przen. mężny żołnierz. [przypis edytorski]

Gradyw (mit. rzym.) — Mars, bóg wojny; wychowaniec Gradywa: żołnierz. [przypis edytorski]

Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący na przedzie) — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]

Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — przydomek Marsa. [przypis edytorski]

Gradywowy czyn — czyn wojenny; Gradyw (z łac. gradivus: kroczący naprzód), przydomek Marsa, boga wojny w mit. rzym. [przypis edytorski]

Gradyw — przydomek Marsa, boga wojny. [przypis edytorski]

Gräfin von Soissons — Marie Anne Mancini, Herzogin von Bouillon (1664–1714), und ihre Schwester Olympia Mancini, Grafin von Soissons (1639–1708), wurden vor die Chambre ardente zitiert [przypis edytorski]

grässliches Fieber (niem.) — okropna gorączka. [przypis edytorski]

gräuelpropaganda (niem.) — propaganda okrucieństwa, rozpowszechnianie informacji o zbrodniach i okrucieństwach popełnianych przez wroga, często celowo zmyślanych lub wyolbrzymianych. [przypis edytorski]

Graecia capta ferum victorem cepit (łac.) — podbita Grecja dzikiego zwycięzcę podbiła (Horacy, Listy, II, I, w. 156; o podbitej militarnie Grecji, która podbiła Rzym swą wyższą kulturą). [przypis edytorski]

Graeculi (łac.) — lekceważąco o Grekach. [przypis edytorski]

Graetz, Heinrich (Hirsh) (1817–1891) — urodzony w Książu Wielkopolskim historyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, autor pierwszej syntetycznej historii Żydów od czasów biblijnych do czasów współczesnych autorowi, wyd. w latach 1853–1876 w jedenastu tomach. [przypis edytorski]

graf, grafini — tytuły szlacheckie: hrabia, hrabina. [przypis edytorski]

graf — hrabia; tytuł arystokratyczny nadawany szlachcie w daw. Niemczech. [przypis edytorski]

graf — hrabia; tytuł arystokratyczny nadawany szlachcie w daw. Niemczech; szlachta: wyższy stan społeczny mający liczne przywileje m.in. prawo do posiadania ziemi. [przypis edytorski]

graf — hrabia; tytuł arystokratyczny w dawnych Niemczech, Austrii i innych krajach pozostających kiedyś pod panowaniem Świętego Cesarstwa Rzymskiego. [przypis edytorski]

Grafigny, Françoise de (1695–1758) — powieściopisarka francuska, autorka dramatów, prowadziła salon literacki; stała się słynna dzięki powieści Lettres d'une Péruvienne (Listy Peruwianki, 1747). [przypis edytorski]

graft (ang.) — łapówka. [przypis edytorski]

graf — tytuł arystokratyczny. [przypis edytorski]

graf — tytuł arystokratyczny w krajach niemieckojęzycznych. [przypis edytorski]

graf — tytuł szlachecki, odpowiednik polskiego hrabiego. [przypis edytorski]

graf — tytuł szlachecki używany w Niemczech i w krajach niegdyś zależnych od cesarstwa niemieckiego. [przypis edytorski]

graf — tytuł szlachecki w dawnych Niemczech i w krajach od nich zależnych. [przypis edytorski]

Graf von Campobasso — einer der letzten Vertrauten des burgund. Herzogs. [przypis edytorski]

Grahamstown — do 2018 roku nazwa miasta Makhanda, położonego w Republice Południowej Afryki, w pobliżu wybrzeża Oceanu Indyjskiego. [przypis edytorski]

Graindorge, Rouvet, van RobaisAndré Graindorge (XVI w.): tkacz z Caen, wynalazł sposób produkowania tkanin ze wzorami w kwadraty i kwiaty; Jean Rouvet (XVI w.): handlarz drewnem, ulepszył sposób spławiana drewna na wielkie odległości, w celu regularnego dostarczania do Paryża; Josse van Robais (1630–1685): niderlandzki przedsiębiorca, za zachętą francuskiego ministra Colberta założył manufakturę w Abbeville, produkującą luksusowe tkaniny ozdobne, jeden z najważniejszych zakładów przemysłowych tamtych czasów. [przypis edytorski]

grajcar a. krajcar — grosz, miedziak, cent, daw. drobna moneta austr.; gulden dzielił się na sto grajcarów. [przypis edytorski]

grajcar a. krajcar — obiegowa moneta austriacka; gulden, czyli złoty reński, od 1857 dzielił się na 100 nowych krajcarów, oficjalnie zwanych centami, wcześniej na 60 krajcarów. [przypis edytorski]

grajcar a. krajcar — obiegowa moneta austriacka; gulden od 1857 dzielił się na 100 nowych grajcarów, oficjalnie zwanych centami, wcześniej na 60 krajcarów. [przypis edytorski]

grajcar a. krajcar — w XIX w. drobna moneta austriacka. [przypis edytorski]

grajcar — dawna drobna moneta austriacka. [przypis edytorski]

grajcarek — tu: korkociąg. [przypis edytorski]

grajcarek — włosy zwinięte nad uszami w spiralkę. [przypis edytorski]

grajcarkowaty — świderkowaty, mający kształt ostrza korkociągu (grajcarka). [przypis edytorski]

Graje (mit. gr.) — inne określenie Forkiad. [przypis edytorski]

grajus — žaidimas. [przypis edytorski]

grajzlernia (z niem. Greissler) — sklepik z tanimi towarami niskiej jakości; mały sklep spożywczy, z artykułami pierwszej potrzeby itp. [przypis edytorski]

grajzlerówka (z niem.) — ekspedientka w małym sklepie spożywczym. [przypis edytorski]

Grakchowie — bracia Gaius Sempronius Gracchus (ok. 152–121 p.n.e.) i Tiberius Sempronius Gracchus (162–133 roku p.n.e.), którzy byli trybunami ludowymi. [przypis edytorski]

Grakchowie — rzym. bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli; prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]

Grakchowie — rzymscy bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli; prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]

Grakchus (łac. Gracchus) — imię znanej rodziny rzymskiej, w której najsłynniejsi byli bracia Tyberiusz Semproniusz Grakchus (ok. 162–133 p.n.e.) i Gajusz Semproniusz Grakchus (ok. 152–121 p.n.e.), trybuni ludowi, którzy przeprowadzili reformy prawa rolnego na rzecz ubogich obywateli. Prześladowani przez przeciwników polit., obaj zginęli tragicznie podczas zamieszek. [przypis edytorski]

grały mu kule, kartacze — w innej wersji tekstu: „hejnał zagrają trębacze” [przypis edytorski]

grali w szachy — szachy były w Egipcie nieznane (powstały w Azji setki lat później). Chodzi najpewniej o senet, egipską grę rozgrywaną pionami na prostokątnej planszy 3x10 pól, bardzo popularną od zamierzchłych czasów, lecz w przeciwieństwie do szachów częściowo losową. Inną grę planszową, mehen (wąż), rozgrywano na planszy w kształcie zwiniętego w spiralę węża. [przypis edytorski]

gramatykalny — dziś popr.: gramatyczny. [przypis edytorski]