Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | holenderski | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | ukraiński | włoski

Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski


Znaleziono 3113 przypisów.

przed gody (starop.) — [przed godami; tj.] przed Bożym Narodzeniem, Nowym Rokiem. [przypis redakcyjny]

przedmiot jego żądz uroczy — W przedmiot jego żądzy, to jest Maryję, którą ten święty całą duszą ukochał. [przypis redakcyjny]

Przed mniej ukrytą, znajomą ci bramą, która bez zamku aż do dzisiaj stoi — Brama, o której nadmienia tu poeta, jest przy wejściu do piekła, którą w pieśni III opisał. Przez tę bramę, pomimo oporu złych duchów, pierwszy Zbawiciel Chrystus zstąpił do piekła, odtąd ona do dzisiaj bez zamku i otwarta stoi. [przypis redakcyjny]

przed mojema (…) oczema (starop.) — przed moimi oczami. [przypis redakcyjny]

Przedmowa — z maja 1826. (przypis R. Colomba) [przypis redakcyjny]

przed nim z szarszunem stoi — zasłania go szablą. [przypis redakcyjny]

przedni plach — blacha od zbroi. [przypis redakcyjny]

Przed piętnastoma — w domyśle: laty, a więc w r. 1863; pojawia się tu kolejna aluzja do udziału Wokulskiego w powstaniu styczniowym. [przypis redakcyjny]

przed popiersiem gryfa — To jest Chrystusa. [przypis redakcyjny]

przedrabować — przetrząsnąć, rozpatrzyć. [przypis redakcyjny]

przedrabować — tu: przejrzeć. [przypis redakcyjny]

przed Świątkami — przed Zielonymi Świątkami, tj. 25 kwietnia, gdyż Zielone Świątki przypadały w r. 1660 na 16 maja. [przypis redakcyjny]

przedświtu godzina (…) gdy smutnie kwilić jaskółka zaczyna — Przypomnienie mitologiczne przemiany Prokne w jaskółkę. [przypis redakcyjny]

Przedsię do mnie — no, chodźcie do mnie (lub: pijcie do mnie). [przypis redakcyjny]

przedsię skazał — dał wyrok. [przypis redakcyjny]

przedsię wypada — jednak spada (z uprzywilejowanego miejsca). [przypis redakcyjny]

przedsięwzięcie gen. Sikorskiego — Władysław Sikorski (1881–1943) w czasie kontrofensywy polskiej 1920 r. — dowódca armii, która atakiem na Nasielsk, Ciechanów i Mławę odcięła wysunięte na zachód ugrupowania radzieckie od sił głównych Armii Czerwonej. [przypis redakcyjny]

przed sie bierze — bierze pod uwagę (por. współczesne „przedsiębrać”, „przedsiębiorca”). [przypis redakcyjny]

przed siecią nie złapiesz szczupaka — wariant przysłowia: nie łap ryb przed niewodem. [przypis redakcyjny]

przed sienią — przed pałacem, to bowiem jeszcze w pierwszej połowie w. XVI wyraz „sień” znaczył. [przypis redakcyjny]

Przedstawiano śmierć Dedala — Dedal, który wedle innych podań zdołał zalecieć z Krety do Sycylii, a amfiteatrach rzymskich ginął takąż samą śmiercią jak Ikar. [przypis redakcyjny]

przedstawuję — dziś popr. forma 1 os. lp cz.ter.: przedstawiam. [przypis redakcyjny]

przedtem ledwo znaleźć było w tłumie — domyślnie: mędrca. [przypis redakcyjny]

przedwczorem (daw.) — przedwczorajszym. [przypis redakcyjny]

Przedwiecznej woli granico jedyna — Ponieważ Maria z wiekuistej rady bożej została wybrana na matkę Zbawiciela, za narzędzie odkupienia. [przypis redakcyjny]

Przed wieki była wielu ziem królową (…) To Semiramis — Semiramida pragnąc zaspokoić i uprawnić wobec swojego ludu kazirodzką [dziś popr.: kazirodczą; red. WL] skłonność do swojego syna, prawem dozwoliła zawarcie związków małżeńskich między matką a synem. [przypis redakcyjny]

przed wystąpieniem Garibaldiego na scenę polityczną — tj. przed r. 1860, w którym Garibaldi (1807–1882) wypędził Burbonów z Neapolu i Sycylii i złączył te kraje z królestwem Piemontu. [przypis redakcyjny]

przefakcjować (z łac.) — przekabacić, przeciągnąć na swą stronę. [przypis redakcyjny]

przeflancować — przesadzić (o roślinach); żartobliwie — przenieść na inne miejsce czy stanowisko. [przypis redakcyjny]

przefrymarczyć (daw.) — przehandlować, sprzedać. [przypis redakcyjny]

przefrymarczyć — przemienić; [zamienić, przehandlować]. [przypis redakcyjny]

przeganiać z kogo (starop.) — szydzić z kogo. [przypis redakcyjny]

przegaudować (z łac.) — przehulać. [przypis redakcyjny]

„Przegląd filozoficzny” z r. 1907 — przedrukowany w tomie Idee, który niebawem ukaże się drukiem, w tym samym co i niniejsza praca nakładzie. [przypis redakcyjny]

przegrać polem (starop.) — [przegrać] w polu. [przypis redakcyjny]

przegraje — dziś popr.: przegrywa. [przypis redakcyjny]

przegub — tu: skręt. [przypis redakcyjny]

przejęty — tu: przejmujący, dokuczliwy. [przypis redakcyjny]

przejęty — tu: przejmujący, dotkliwy. [przypis redakcyjny]

przejęty — tu: przejmujący. [przypis redakcyjny]

przejrzałem cały jak w zwierciadle — Kto ze skaz swoich błędów oczyścić się pragnie, ten musi najpierw sam w sobie widzieć swoje błędy jasno jak w zwierciadle; albowiem po ich bliższym poznaniu i uznaniu w ślad idzie skrucha, a za nią przebaczenie. Dlatego to święty Kościół postanowił, ażeby komunię świętą czyli ucztę pojednania się człowieka z Bogiem poprzedzała spowiedź, której symbol widzimy tu u drzwi czyśćcowych, kiedy poeta uklęknąwszy z pokorą, trzy razy bijąc się w piersi robi w duchu ciche wyznanie skruchy: „Parce mihi! peccavi, graviter peccavi!” Pierwszy stopień, co do tych drzwi prowadzi, jest z marmuru białego, którego szyba gładka jak zwierciadło odbija postać wpatrującego się weń człowieka: symbol samopoznania swoich błędów, szczerości żalu i utwierdzenia ducha łaską bożą. Drugi stopień jak od pożaru wzdłuż i wszerz rozkłuty symbolem jest żalu skruszonego serca w chwili, gdy błędy swoje uznaje. Trzeci stopień porfirowy barwy krwawej, to symbol krwi przejednania wylanej przez Zbawiciela, którą gładzi grzechy świata. Na tym symbolu jak na zrębie stoi cała budowa Chrystusowego Kościoła, a z kolei i jego duchowna władza; Kościoła postanowionego słowem bożym opoka, której bramy piekieł nie przemogą, twarda jak ów próg z diamentu. Siedem P (początkowa litera Peccatum, to jest grzechu), anioł znaczący mieczem na czole pokornego i żałującego za grzechy, zarazem ostrzega i przypomina skruszonemu grzesznikowi siedem grzechów głównych, jakich pokusom człowiek ułomny ulec może. Odzież odźwiernego anioła bramy czyśćcowej szara jak popiół symbolem jest pokory, która szczególnie kapłanom, w ciągłym ich duchowym rozważaniu znikomości rzeczy ludzkich i marnych blasków światowych, przystoi. [przypis redakcyjny]

przejrzano o nich (starop.) — sądzono [ich], zapadł [na nich] wyrok. [przypis redakcyjny]

przejrzany — tu: przeznaczony. [przypis redakcyjny]

przejrzeć do kogo (starop.) — wzrokiem sięgnąć dokąd. [przypis redakcyjny]

przejścia od Sansary (tzn. pełni życia) do Nirwany — Nirwany nie uważa Schopenhauer za niebyt bezwzględny, gdyż mówi, że gdybyśmy weń przeszli, może by potem ten nasz świat wydał się nam Nirwaną. Ponieważ żyjemy w świecie potwierdzającym wolę, brak nam środków do przedstawienia sobie i uchwycenia istoty tej Nirwany (I. 523 i n., II. 510, 716 i n.). [przypis redakcyjny]

przejźry sie — dziś popr. forma 2.os trybu rozkazującego: przejrzyj się. [przypis redakcyjny]

przejźrzał od wieku — przewidział, postanowił, przeznaczył przed wiekami. [przypis redakcyjny]

przekażać (starop.) — przeszkadzać. [przypis redakcyjny]

przekaża — tu: niweczy; przekażać: przeszkadzać. [przypis redakcyjny]

przekazać (starop.) — przeszkadzać. [przypis redakcyjny]

przekaza (daw.) — przeszkoda, zawada [przypis redakcyjny]

przekaza (starop.) — szkodzi. [przypis redakcyjny]

przekaz (daw.) — przeszkoda, zawada. [przypis redakcyjny]

przekazić (starop.) — przeszkadzać. [przypis redakcyjny]

przekazić (starop.) — zepsuć, przeszkadzać. [przypis redakcyjny]

przekazują (starop.) — szkodzą. [przypis redakcyjny]

przekazy (starop.) — przeszkody. [przypis redakcyjny]

przekazy (starop.) — tu: przeszkody. [przypis redakcyjny]

przekęsowane (starop.) — [tu:] zwodnicze; [słówka przekęsowane: cedzone słówka, półgębkiem, nieszczerze a. jadowicie]. [przypis redakcyjny]

przekład polski tego listu (…) przedrukowywał (…) Bielowski — Oryginał przedrukowała po raz pierwszy p. Janina Narzymska w wydawnictwie uczennic gimnazjum H. Strażyńskiej w Krakowie, pt. Na rozstaju (Kraków 1914). Dodała też swój własny przekład. [przypis redakcyjny]

przeklęstwo — forma oboczna do: przekleństwo, przeklęctwo. Mąż niejako sam sprowadza na siebie klątwę. Kleiner pisze przy tej okazji, że „romantycy chętnie wiązali losy tragiczne z klątwą jakąś tajemniczą (…) wracano w ten sposób do idei starożytnego fatum”. Tu jednak klątwa nie jest tajemnicza. Zanik uczucia do Żony wywołuje skutki, które mieszczą się w ramach motywacji psychologicznej (oczywiście w zakresie dramatu rodzinnego). [przypis redakcyjny]

przeklęta wilczyca — często poeta pod tym nazwaniem przedstawia nam grzech chciwości czyli łakomstwa (Patrz pieśń I Piekła, w 101). [przypis redakcyjny]

prze kogoś (starop.) — dla kogoś. [przypis redakcyjny]

przekolić się (daw.) — przebić się, przecisnąć się. [przypis redakcyjny]

Przekonaj się, czy się nie mylę — tu następują w oryginale ustępy Wizji. [przypis redakcyjny]

przekosić (daw.) — przewalić. [przypis redakcyjny]

przekreska — poprzeczna kreska, przekreślenie. [przypis redakcyjny]

przekupywać (starop.) — tu: kupczyć (por. przekupień: kupiec). [przypis redakcyjny]

przeliny (starop.) — przetarcia. [przypis redakcyjny]

przemianie OwidaMetamorfozy Owidiusza. [przypis redakcyjny]

przeminęłymi (starop.) — upłynionymi; które przeminęły. [przypis redakcyjny]

przemknął dziesięć sążni jaru — przeskoczył przez jar szeroki na dziesięć sążni. Wyrażenie obrazowe, tzw. hiperbola. [sążeń — dawna jednostka długości oparta na rozpiętości rozpostartych ramion, w Polsce równa ok. 190 cm; Red. WL]. [przypis redakcyjny]

przemór (daw.) — długi głód. [przypis redakcyjny]

przemór (daw.) — wygłodzenie. [przypis redakcyjny]

przemówić by rada — Ifigenii zakneblowano usta, by nie wymówiła przekleństwa w chwili śmierci. [przypis redakcyjny]

Przemówienie o Sienkiewiczu — przygotowane było zapewne jeszcze w końcu r. 1916 na akademję żałobną ku czci Sienkiewicza w Zakopanem. Drukujemy je z rękopisu (stanowiącego własność p. Stanisława Piołun-Noyszewskiego). Składa się on z 17 luźnych kartek linjowanego papieru (formatu 29 cm x 22 cm), zapisanych po jednej stronie i liczbowanych od 1 do 16 (ostatnia kartka jest nieliczbowana). Nagłówek brzmi: Przemówienie o Sienkiewiczu przez S. Żeromskiego. Na końcu skryptu znajduje się podpis: S. Żeromski. [przypis redakcyjny]

przemówił — przeciągnął do siebie, skłonił do opuszczenia domu. [przypis redakcyjny]

przemyślski — wyd. lwowskie ma: przemyski. [przypis redakcyjny]

przemysł — cywilizacja i kultura. [przypis redakcyjny]

przemysłem — przemyślnością, podstępem. [przypis redakcyjny]

przemysł — przemyślność, przebiegłość. [przypis redakcyjny]

przemysł — tu: przedsiębiorczość. [przypis redakcyjny]