Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński

Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4080 przypisów.

jeśliś jest — jeśli jesteś. [przypis edytorski]

Jeśli światłość — Jeżeli ci, którzy mają nieść światło, głoszą fałszywe nauki, czegóż żądać od świata? [przypis tłumacza]

Jeśli się kochacie w stolicach i swoich majestatach, o królowie, miłujcie mądrość (…) którzy nad ludem przełożeni jesteście — Mdr 6, 22–23 wg Wulgaty, z drobnym pominięciem (w BT: Mdr 6, 21, krótsze). [przypis edytorski]

jeśli się nawrócicie do mnie, już onych przeszłych złości waszych nigdy pamiętać nie będę — por. Ez 18, 21–22. [przypis edytorski]

jeśli (…) się (…) objawi gość niebieski, jak tej dzieweczce w Pirenejach — chodzi o cudowne objawienie Matki Boskiej, jakiego dostąpić miała w 1858 czternastoletnia Bernadeta Soubirous (właśc. Maria Bernada, 1844–1879), w grocie Massabielle w Lourdes, u podnóża Pirenejów. [przypis edytorski]

Jeśli się tak zachowywać będziecie (…) wszytki błogosławieństwa na was przypadną na ziemi i na niebie — streszczenie Kpł 26, 3–11, z dodaniem „na niebie”. [przypis edytorski]

Jeśli się tak załawiam, nie widząc tropu — porównanie do psa myśliwskiego. [przypis edytorski]

jeśli się to godzi (starop. konstrukcja) — czy to wypada; czy to przystoi. [przypis edytorski]

Jeśli się to założenie przyjmie — niechaj cały rząd pozostaje w rękach jednego człowieka, oto wola szczególna i wola grupy są doskonale zespolone… — im mniej osób wchodzi w skład rządu, tym bardziej przybliża się interes grupy do ich osobistego interesu, tak że w końcu, gdy jeden człowiek tylko stanowi rząd, jego interes szczególny zlewa się z interesem jego rządu. W ten sposób wola szczególna zostaje zaabsorbowana przez wolę grupy, wola grupy, tzn. wola rządu do działania, wzmocni się o całą energię woli szczególnej; równocześnie jednak tym łatwiej może przeciwstawić się woli powszechnej. Odwrotnie się dzieje, gdy naród sam wykonuje władzę rządową. Wówczas interes grupy rządzącej zlewa się z interesem całości społeczeństwa, wola powszechna absorbuje wolę grupy, zabezpiecza się przez to od niej, lecz równocześnie odseparowuje się od woli szczególnej, właściwego źródła energicznego działania. [przypis tłumacza]

jeśli się w niej [ziemi] kopie, to żywi znacznie więcej ludzi, niżby to mogła uczynić, rodząc zboże — autor ma na myśli kopalnię srebra w Laurion, w płd.-wsch. Attyce. [przypis tłumacza]

jeśli się z czymś panu zwierzę — dziś raczej: jeśli się z czegoś (…) zwierzę. [przypis edytorski]

Jeśli słuchać Pana Boga będziesz, uczyni cię Pan Bóg wyższym nad inne narody na ziemi. Nieprzyjaciele twoje da na upadek: jedną drogą przyjdą, a siedmią uciekać będą przed tobą. I poznają wszytki narody, iż imię Pańskie nad tobą wzywane jest, i bać się ciebie będą — Pwt 28, wersety 1, 7 i 10. [przypis edytorski]

Jeśli spełniasz wolę Boga, dostosowując ją do własnej woli — Dostosowujesz wolę Boga do twoich pragnień i zamierzeń. [przypis tłumacza]

jeśli społeczność ulega zupełnej ruinie, wszystko wpada w anarchię, wtedy natychmiast zapanowuje stan naturalny (…) jak (…) na Korkirze według sprawozdania Tucydydesa — historyk gr. Tukidydes z Aten (471/460 p.n.e. – 404/393 p.n.e.), w swoim dziele Wojna peloponeska opisał m.in. dzieje konfliktu zbrojnego między Koryntem a jego daw. kolonią Korkyrą (dziś: Korfu), który wybuchł w 435 r. p.n.e., oraz będącej jego konsekwencją wojny domowej w Kokyrze (Tukidydes, Wojna peloponeska III, 69–85). Korynt i Kokyra weszły w spór o prawa do założonego niegdyś przez nie wspólnie miasta Epidamnos na wybrzeżu Adriatyku w Ilirii (dziś w Albanii). Korkyra, przełamując swoją dotychczasową neutralność w wojnie peloponeskiej, zwróciła się po pomoc do Aten, stojących na czele Związku Morskiego, czyli tzw. Symmachia Delijskiej (od wyspy Delos), będącym w stanie konfliktu ze Związkiem Peloponeskim, czyli Symmachią Spartańską, obejmującą Spartę wspierającą Korynt. W 433 r. doszło do bitwy morskiej pod Sybotami u wybrzeży Epiru między flotami Koryntu i Korkyry; Kokyra poniosła klęskę, ponieważ większość floty ateńskiej spóźniła się i nie wzięła udziału w bitwie; dało to możliwość Atenom uzyskania przewagi nad wyczerpanym bitwą Koryntem, zaś Korkyra padła ofiarą tych taktycznych rozgrywek nielojalnego sprzymierzeńca. W 427 r. p.n.e. wybuchła wojna domowa w Korkyrze pomiędzy demokratami, którzy zamierzali pozostać w przymierzu z Atenami, a arystokracją, która uważała, że ateńska dominacja niesie ze sobą zniewolenie i dążyła do utworzenia sojuszu z Koryntem; demokraci wygrali z pomocą statków ateńskich, a następnie dokonali rzezi wszystkich podejrzanych o wrogie nastawienie wobec ich polityki. [przypis edytorski]

Jeśli sprawisz, że stanę się biały (…) oddam ci połowę królestwa i wszystko inne, czego tylko zapragniesz — W dawnych czasach, w których toczy się akcja książki o przygodach Doktora Dolittle, szerzono przekonanie, że jasna skóra jest ładniejsza i szlachetniejsza niż ciemna. Więcej nawet: że kwestia ta decyduje o wartości człowieka w ogóle. Dziś wydaje się to tak niemądre, że aż trudne do pojęcia. Jednakże pogląd ten, kiedyś bardzo rozpowszechniony, przysporzył wiele niezawinionych cierpień i niepotrzebnych, ciężkich zmartwień ogromnej liczbie ludzi na całym świecie. Książę Bumpo jest jedną z jego ofiar. [przypis edytorski]

jeśli (starop.) — czy, czy też. [przypis edytorski]

jeśli (starop.) — czy. [przypis edytorski]

jeśli (starop. forma) — tu: czy. [przypis edytorski]

jeśli (starop.) — tu: czy; Ani wzad weyźrzy, ieśli ią kto goni: nawet nie spojrzy do tyłu, czy ją ktoś [nadal] goni. [przypis edytorski]

jeśli (starop.) — tu: czy, czy też. [przypis edytorski]

jeśli (starop.) — tu: czy; jeśliżeś mu stały: czy jesteś stały wobec niego (tzn. czy niezmiennie w niego wierzysz). [przypis edytorski]

Jeśli tak dalsze budiesz wiesti siebia… (ros.) — jeśli i dalej będziesz tak postępował, nasz car będzie się ciebie wstydził i do wojskowej służby nie weźmie. [przypis edytorski]

Jeśli was nasze obraziły cienie… — epilog zaczyna się podobnie co prolog do sztuki granej przez rzemieślników ateńskich. [przypis edytorski]

Jeśli wasza królewska mość pozwoli, będę go odwiedzała codziennie — zdanie w formie grzecznościowej: zaimek go oznacza tutaj Maciusia. [przypis edytorski]

jeśli weźmiemy pod uwagę sam umysłNag. Schr.: „a nie słowa”. [przypis redakcyjny]

jeśli wierzyć, co Grek gadał — Empedokles nauczał, że świat powstał z czterech żywiołów, które przez trzy pierwotne siły: miłość, nienawiść i przypadek, stworzone były. Miłość według jego nauki wiąże jednorodne, a nienawiść pociąga różnorodne ciała do siebie; przez co świat widzialny i wszystkie rozmaite jego zjawiska powstają. Bez tej nienawiści, przez wpływ tylko jednej miłości ziemia straciłaby swój kształt pierwotny i na nowo odpadłaby w chaos. Wirgiliusz obecny temu powszechnemu trzęsieniu ziemi, przypomniał sobie w chwili naukę Empedoklesa. [przypis redakcyjny]

Jeśli wiesz, iż miedzy bracią twoją są dowcipni mężowie, uczyń je pasterzmi nad bydłem moim — Rdz 47, 6. [przypis edytorski]

jeśli wprzód znalazłem jakoweś prawdy w naukach, a mam nadzieję, iż rzeczy zawarte w tym tomie pozwolą osądzić, iż znalazłem ich nieco — Descartes ma na myśli Dioptrykę, Traktat o meteorach i Geometrię, które ukazały się w jednym tomie wspólnie z Rozprawą o metodzie. [przypis tłumacza]

jeśliżeś osiwiał, wżdy byś się też już miał przećwiczyć (starop.) — skoro osiwiałeś, przecież musiałeś już się przećwiczyć (w czymś; tu: w podejmowaniu decyzji). [przypis edytorski]

Jeśliże tym wzgardzicie, (…) iż na was wszytki przeklęctwa przypadną, co ich jedno jest na ziemi i na niebie — streszczenie Kpł 26, 14–39, z dodaniem „na niebie”. [przypis edytorski]

Jeśli zaś w tym, co mówię, kłamię, a cała Hellada wie o tym coś wręcz przeciwnego, to zupełnie tym sposobem żadnej dla niego nie wyrażam pochwały, tylko naganę dla siebie — to znaczy: nie chwalę Agesilaosa, lecz piętnuję własną bezczelność i kłamliwość. [przypis tłumacza]

Jeśli za to nie ujrzę twego knutobicianisi mihi supplicium stimuleum de [te] datur. [przypis tłumacza]

jeśli z bogów to zrządzenia płynie — szyk przestawny; inaczej: jeśli to płynie z zrządzenia bogów. [przypis edytorski]

jeśli znam kroplę wody jako rzecz samą w sobie… — Hipolit Taine w dziele O Inteligencji (przekład polski, 1873, s. 718), nie powołując się na Kanta, użył tegoż samego przykładu dla wyjaśnienia właściwości przedmiotu: „To, co nazywamy przedmiotem odrębnym, jest sumą lub połączeniem cech, które nie znajdują się wszystkie i ściśle też same w żadnym innym przedmiocie, chociażbyśmy wyobrazili go sobie najpodobniejszym do pierwszego. Ta np. kropla deszczu, chociaż nawet przypuścimy w niej kształt, objętość, budowę wewnętrzną zupełnie takież same, co i w kropli sąsiedniej lub następującej po niej, posiada prócz tego cechy, których nie ma ani sąsiednia, ani następująca po niej kropla, a mianowicie położenie w czasie odnośnie do poprzednich kropel i położenie w przestrzeni odnośnie do kropel, otaczających ją”. [przypis redakcyjny]

je sam siebie — tj. gryzie się, przeżywa swoją klęskę. [przypis edytorski]

Jesas! Jesas… wie ist das schrecklich… (niem.) — Jezu! Jezu!… jakie to straszne… Ale powiedz mi, drogi Ignacy, więc po co ty właściwie poszedłeś na Węgry? [przypis redakcyjny]

Jesienią miłość więdnie jak kwiat… — z tanga Przytul, uściśnij, pocałuj (1935), którego słowa napisał A. Włast, a muzykę skomponował W. Krupiński. [przypis edytorski]

Jesienin, Siergiej (1895–1925) — rosyjski poeta, reprezentant imażynizmu, współautor manifestu tego nurtu. [przypis edytorski]

jesionka — ocieplony płaszcz noszony jesienią i wiosną. [przypis edytorski]

Jeske-Choiński, Teodor (1854–1920) — pisarz, publicysta i krytyk literacki, autor słynnego studium o Młodej Polsce pt. Dekadentyzm, W-wa 1905 (cz. I Na schyłku wieku, 1894); pisał także niepochlebnie o Przybyszewskim w artykule Seksualizm w powieści polskiej („Kurier Warszawski” nr 167 i n. z 1906 r.). [przypis edytorski]

Jeske-Choiński, Teodor (1854–1920) — pisarz, publicysta, krytyk. Największą popularność przyniosły mu powieści historyczne, głosił katastroficzny pogląd o zmierzchu cywilizacji. Dzieła: Gasnące słońce. Powieść z czasów Marka Aureliusza (1895), Ostatni Rzymianie. Powieść z czasów Teodozjusza Wielkiego (1897). [przypis edytorski]

Jeske-Choiński, Teodor (1854–1920) — powieściopisarz, krytyk literacki i teatralny. Stłumione iskry: opowieść z 1886 to historia rodziny mieszanej, prusko-polskiej, w której dochodzi do konfliktów na tle narodowościowym. [przypis edytorski]

jesny (daw.) — jedzący, pożerający. [przypis redakcyjny]

j'espère, que vous allez vous tenir tranquilles… autrement — je tire (fr.) — mam nadzieję, że zachowacie spokój… inaczej będę strzelać. [przypis edytorski]

Jesse a. Isaj — syn Obeda, ojciec Dawida; pochodził z pokolenia Judy (Rt 4,22). Należał do linii rodowej wiodącej od Abrahama do Jezusa. [przypis edytorski]

Jest albo go nie ma — tzn. zależnie od tego, jak ty chcesz, czy chcesz wykonać plan umówiony, czy nie. [przypis tłumacza]

je (starop. forma) — B.lp: ich. [przypis edytorski]

je (starop. forma) — dziś: ich. [przypis edytorski]

je (starop. forma) — ich; którzy je gonili: którzy ich gonili. [przypis edytorski]

je (starop. forma) — ich. [przypis edytorski]

Jest bardzo ważną rzeczą, abyśmy o tym nie zapomnieli: dzięki właśnie politycznemu skrępowaniu, dzięki konieczności stawiania oporu niemożliwym do zniesienia warunkom bytu, narzucanym przez ucisk — polskie warstwy posiadające zarysowują się same przed sobą w utopijnych barwach. Na rachunek ciemięzcy idzie cała ich klasowa, eksploatatorska natura, na ich własny rachunek — wszelkie zdławione przez życie aspiracje pojedynczych przedstawicieli klasy lub jej ideologów. Polscy humaniści — Świętochowski, Prus, Orzeszkowa — byli utopistami polskiego mieszczaństwa, polskiej średniej i drobnej własności ziemskiej. Nawet polscy agrariusze zdobyli się na swego utopistę w osobie p. Weissenhofa. Ktokolwiek więc będzie opierał się na tych literackich i artystycznych typach i obrazach jako na wykładnikach rzeczywistości, ulegnie z konieczności tym błędom i złudzeniom, które sprawiają, że cała działalność polskich postępowych zrzeszeń, o ile nie ma ona na celu bezpośredniej kulturalnej twórczości, jest tak przeraźliwie chwiejna, gdy zaś idzie o ogólne wskazania polityczne — świadomie lub bezwiednie obłudna. W każdym razie nie tu można szukać trwałego gruntu pod budowę nieliczącej się z chwilowymi konstelacjami myśli polskiej. Jeden z głębszych i ciekawych pisarzów naszych p. Tadeusz Ulanowski w jednym ze swych odczytów: Mieszczanin polski kreślił, o ile ocenić mogłem ze sprawozdań dziennikarskich — obraz społeczny, w którym polskie mieszczaństwo, reprezentowane przez Wokulskiego, odgrywało rolę moralnej podstawy pod budowę gmachu przyszłości. Zdaje mi się, że minął czas, w którym tego rodzaju próby mogłyby wydać rezultaty chociażby takie, jak te, które dał saint-simonizm we Francji. W saint-simonizmie mieliśmy do czynienia z pewnego rodzaju samowychowaniem przedsiębiorczości kapitalistycznej. Miało to miejsce w czasach, gdy konkurencja wszechświatowa nie uczyniła raz na zawsze kapitału zależnym od innych, niemających nic wspólnego z jakimikolwiek ideologicznymi względami — warunków. Utopizm został pobity przez automatyczny rozwój kapitału i kapitalista dzisiejszy, o ile chce spełnić w ogóle jakąkolwiek bądź rolę — tj. przede wszystkim utrzymać się na powierzchni ekonomicznej — musi przede wszystkim liczyć się z wymaganiami, narzucanymi mu przez nieopanowany i w każdym razie niezawisły od jego woli proces. Chwilowe napięcie polityczne, przejęcie się ideą bojkotu towarów pruskich wytworzyły w przemijającej psychologii polskiego mieszczaństwa pewne cechy, które mogą wprowadzić w błąd umysły, nieprzyzwyczajone do poddawania swych konstrukcji kontroli sprawdzianów ekonomicznych. Przyłącza się tu niewątpliwie zamiar polemiczny wykazania, że narodowa demokracja nie odzwierciedla nawet charakteru polskiego mieszczaństwa. Gdy idzie o to, sprawa przedstawia się w sposób nieco bardziej skomplikowany, i zdaje się w interesie szczerości należy się jasno wypowiedzieć. Narodowa demokracja różni się tym od organizacji postępowych, iż opierając się na różnych elementach klas posiadających, prowadzi politykę samoistności narodowej. Można powiedzieć, że właśnie dlatego, iż już dziś zagadnienie Polski jest dla narodowej demokracji zagadnieniem politycznym, mogą dla niej istnieć tylko pierwiastki, posiadające byt jurydyczny wobec dzisiejszej świadomości prawno-politycznej. (Naturalnie przyczynowy związek jest tu wręcz przeciwny). Tylko jako stronnictwo opierające się na na dzisiejszym prawno-społecznym ustroju, narodowa demokracja może figurować choćby tylko w opinii swojej jako polityczna reprezentacja narodu. Dalsze jej losy są ściśle uwarunkowane przez tę podstawę: musi ona mieć na względzie kulturalne wymagania włościaństwa, a raczej pierwiastków zapewniających przeważny wpływ nad włościaństwem ogólnym interesom klas posiadających: stąd jest ona nieraz kulturalnie bardziej reakcyjna, niż nawet zdawałby się tego wymagać przeciętny poziom naszego mieszczaństwa. Mieszczaństwo wypiera się ND i wstydzi; politycznie jednak Narodowa Demokracja czyni raczej więcej niż mniej, niż to, co jej klasowa natura naszego mieszczaństwa czynić w ogóle pozwala. Mieszczaństwo nie tylko nie jest zdolne do jakiejkolwiek inicjatywy, ale lęka się każdego ruchu — opierając się na nim, można prowadzić jedną tylko politykę: kapitulacji bez zastrzeżeń. Narodowa Demokracja maskuje to swoje tragiczne położenie i aby to czynić mogła, musi zachować oparcie w reakcyjnej masie drobnomieszczaństwa i wielkochamstwa (wszystko to, co żyje z bezpośredniej eksploatacji mających ziemię lub bezrolnych włościan — producentów). Stąd jej reakcyjność kulturalna (schlebiająca niechlujnym i leniwym instynktom umysłowym ideologów partii) jest faktyczną podstawą politycznej mocy. Postępowe „zrzeszenia”, „związki” „pseudopartie” — zwolnione przez zwycięstwo Narodowej Demokracji od konieczności kompromitowania się, stwarzają sobie pozycję z wytykania tych czynów Narodowej Demokracji, które są wynikiem ogólnego jej położenia. Mieszczaństwo polskie, które jest położenia tego sprawcą, usiłuje samo siebie okłamać i platonicznie współczuje niewymagającym od niego żadnej inicjatywy politycznej postępowcom. Narodowa Demokracja ma w naszych oczach tę przynajmniej zasługę, że podtrzymuje postulat politycznej samoistności, że w formach reakcyjnych, ale szczerze i głęboko reprezentuje instynkt odporności narodowej. Narodowa Demokracja jest mi wrogiem, ale wrogiem, a nie złudzeniem. Jest rzeczywista i wymaga rzeczywistości, by się jej przeciwstawić było można. Polski postęp, jako polityka (nikt nie podaje w wątpliwość jego zasług kulturalnych), jest utopią i czymś gorszym: demagogią, wyzyskującą jako przywilej swoją polityczną nieudolność. W rozwoju naszej samowiedzy politycznej jest to moment wsteczny, absolutnie destrukcyjny, moment wiecznej niedojrzałości, pragnącej się narzucić jako stan trwały. Rzeczywistościom — rzeczywistość tylko przeciwstawiać można: — i dlatego raz jeszcze powtarzam: tylko opierając się na Polsce pracującej można stwarzać dzisiaj narodową samowiedzę. Czy dziś Polska ta może mieć swą politykę i jaką może być ona, to już nie należy do rzeczy. Politykę narodowo-demokratyczną usiłowaliśmy przedstawić jako konieczność dziejowego położenia polskich klas posiadających. Nie myślimy, aby błędy polityczne były tak zgubne, a szczególniej, aby tak zgubne były pewne, że tak powiem, usterki w deklamacji (a wielka część zarzutów przeciw Narodowej Demokracji podnoszonych do tej należy dziedziny), sądzimy natomiast, że ważną jest rzeczą, aby samowiedza kulturalna nie opierała się na tak kruchych i wątłych podstawach, jak na lata choćby obliczone konstelacje polityczne. Tu idzie nam o tę samowiedzę tylko i dla niej nie znajdujemy żadnej innej podstawy, prócz tej, którą najściślej oznaczyć można w ten sposób: świadoma klasa robotnicza organizuje całe moralne i umysłowe życie narodu, broni jego samoistności na zewnątrz, umacnia, rozwija i kształtuje wewnętrzne jego życie. Tylko na tym, co wytrzymuje miarę dalekiej przyszłości, co samo w sobie ma pewność, że przyszłość tę zrodzi, budować można myśl, która wychowywać ma zdolne do walki i zwycięstwa pokolenia. [przypis redakcyjny]

Jest błędem polskiej konstytucji, że nie oddziela dostatecznie ustawodawstwa i administracji i że sejm, sprawując władzę prawodawczą, miesza do tego części administracji — również Mably żąda ścisłego rozgraniczenia kompetencji obu władz. Co do stanowiska Russa wobec zasady podziału władz, por. Wstęp, II. [przypis redakcyjny]

jest bonne vivante (z fr.) — umie cieszyć się życiem. [przypis edytorski]

jestci (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]

jest ci — konstrukcja z partykułą wzmacniającą „ci”. [przypis edytorski]

jest dano — dziś: jest dane. [przypis edytorski]

jest do przewidzenia, że niedługo Chicago przewyższy je w ludności, zbytku i bogactwie — pomimo pożaru, jakiemu uległo w 1871 r., dzięki swemu położeniu wśród najżyźniejszych okolic Chicago niezawodnie wkrótce stanie się ludniejsze niż Nowy Jork. [przypis redakcyjny]

jest doszczętnie inną jak ta — jest całkowicie inna niż ta. [przypis edytorski]

Jestem bowiem jeden z tych nieszczęśliwych Polaków, których bezecny Poniński w niewolę zaprzedał — Staszic pochodził z Piły, która przy pierwszym rozbiorze dostała się Prusom. [przypis redakcyjny]

Jestem chrześcijaninem, przypomniało mi się, że w Ewangelii zakazano temu, kto ma ogłaszać wielkie prawdy, układać pierwej w głowie, co będzie mówił…Adama Mickiewicza rzecz o literaturze słowiańskiéj wykładana w Kolegium Francuzkiém, Poznań 1851, t. 4, Lekcyja 14 (28 maja 1844), s. 109. [przypis edytorski]

Jestem człowiekiem z gwiazd — Dylogia Laus feminae była zaplanowana jako trylogia. Trzecia część miała nosić tytuł Człowiek z gwiazd. Niestety Żuławski nie zdążył jej napisać przed przedwczesną śmiercią w 1915 roku. [przypis edytorski]

jestem jej wiernym Bernardem — Św. Bernard ze szczególnym nabożeństwem modlił się zawsze do Najświętszej Panny i chwałę tej pełnej miłosierdzia Królowej niebios w swoich pismach ogłaszał. [przypis redakcyjny]

Jestem kawaler Gluck — Gluck żył w latach 1714–1787 [podczas gdy niniejsze opowiadanie nosi podtytuł Wspomnienie z roku 1809; Red. WL]. [przypis tłumacza]

jestem niewątpliwy (starop.) — nie mam wątpliwości. [przypis edytorski]

Jestem osioł ze znanego wielkich patrycjuszów rodu osielskiego — postać Osła ze sztuki Osioł i słońce w metamorfozie Tytusa Czyżewskiego nawiązuje niewątpliwie do działa znanego pod tytułem Metamorfozy albo Złoty osioł Apulejusza z Madaury (ok. 125 – po 170), romansu antycznego w jedenastu księgach, opartego na Historiach milezyjskich Arystydesa z I w. p.n.e., a opowiadającego o przemianie głównego bohatera, Lucjusza, (Greka z Tesalii, kochanka uroczej Fotis, służącej czarownicy Pamfili, która nieopatrznie pomyliła magiczne maści) w osła; po wielu przygodach powraca on w ostatniej księdze do postaci ludzkiej. [przypis edytorski]

Jestem po stronie Trojan. Walczyli za kobietę — podczas opisywanej w Iliadzie wojny trojańskiej. Helena, piękna żona króla Sparty Menelaosa, uciekła z księciem trojańskim Parysem do Troi, zaś Trojanie nie chcieli jej wydać Grekom przybyłym na wezwanie jej męża i jego brata. [przypis edytorski]

Jestem prawnukiem Juliana Zwycięzcy — Maciuś był prawnukiem Pawła Zwycięzcy i wnukiem Juliusza Cnotliwego. Być może Maciusiowi pomyliły się imiona przodków w chwili napięcia. [przypis edytorski]

Jestem przekonany, że Wyspiański bez wahania byłby się podjął dekorowania kawiarni: inna rzecz, że urządziłby ją w stylu Bolesława Śmiałego. — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Fragment dużej sali. Po lewej gablotka z lalkami; po prawej karykatura Frycza, przedstawiająca J. Mycielskiego, gdy trzyma (w marzeniu) do chrztu latorośl Habsburgów i Radziwiłłów. [przypis edytorski]

jestem rada — jestem zadowolona. [przypis edytorski]

Jestem również królem polskim — chodzi o Stanisława Leszczyńskiego, teścia Ludwika XV, który straciwszy tron polski, otrzymał w dożywocie księstwo Bar w Lotaryngii. Panowanie jego, wypełnione dobrymi uczynkami i troską o szczęście poddanych, zyskało mu przydomek Dobroczynny. [przypis tłumacza]

Jestem sobie andrusina mały, I wylazłem za szperandą na stare Bednary… — znana w różnych wersjach Piosenka więźniarska [złodziejów]. [przypis edytorski]

Jestem tego pewną — dziś: Jestem tego pewna. [przypis edytorski]

Jestem ten, któremu żaden bóg nie stawia przeszkód […] podajcie mi rękę, gdyż będę jednym z WasKsięga Zmarłych. [przypis autorski]

Jestem ten, który rządził Fryderykiem — Duch tu mówiący jest Piotr a Vineis, z gminu urodzony, sławny prawnik w Kapui, ulubieniec cesarza Fryderyka II, podniesiony do najwyższych godności w państwie, otrzymał na koniec urząd kanclerza. Fryderyk II oskarżonego o zdradę kazał wtrącić do więzienia i oczy mu wyłupić. Zrozpaczony ulubieniec cesarski tak nagłą zmianą losu, rozbiciem głowy o mur więzienia w roku 1249 życie sobie odebrał. Ten Piotr Dewiń [zapis fonetyczny nazwiska; red. WL] nie tylko jako uczony mąż stanu, ale jako poeta słynął na dworze Fryderyka, lubiącego poezje. Sonety jego uważane są za najdawniejsze pomniki poezji włoskiej w tym rodzaju. [przypis redakcyjny]

Jestem wiernym powiernikiemsum tibi firme fidus (aliteracja). [przypis tłumacza]

jestem wojskowy — dziś popr. forma z orzecznikiem w N.: jestem wojskowym. [przypis edytorski]

jestem w tej materii zgodny z Alcybiadesem (…) — por. Plutarch, Życie Alcybiadesa. [przypis tłumacza]

jestemże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy jestem. [przypis edytorski]

jestem z miasta, co pierwszego pana rade rzuciło dla Chrzciciela Jana (…) w spadku po Attyli wzięli — Mówiący tu bezimienny samobójca, daje się poznać jako florentczyk. Florencja w czasach pogańskich była pod szczególną opieką Marsa, boga wojny; po przyjęciu wiary Chrystusowej przybrała sobie za patrona swojego miasta św. Jana Chrzciciela i w swojej mennicy biła floreny pod stemplem tegoż św. patrona. Sens moralny następujących wierszy zda mi się być taki: „Florencja teraz więcej ufa swojemu złotu jak swojej odwadze, dlatego w wojnie jej się nie poszczęści, gdyby nie to trochę wojowniczego ducha, co jej pozostało, nie byłaby się odbudowała po zburzeniu przez Attylę (właściwiej przez Totalisa, króla Gotów)”. Za czasów Dantego posąg Marsa stał jeszcze na moście kamiennym rzeki Arno. [przypis redakcyjny]

Jestem z zawodu lekarką… — wypowiedź ta jest prawie dosłownym przytoczeniem zeznań Czesławy Jachimowicz-Grosserowej (1883–1937. ps. Olga Lewicka), jednej z oskarżonych w lwowskim procesie komunistycznym, tzw. świętojurskim. [przypis redakcyjny]

Jesteście więc pierwszą parą świata (…) — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Co w raju?”. [przypis edytorski]

jesteścież — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy jesteście. [przypis edytorski]

jesteś krzyw — gniewasz się. [przypis edytorski]

jesteśli cieniem — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy jesteś; czyż jesteś tylko. [przypis edytorski]

jesteśli gotów (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy jesteś gotów. [przypis edytorski]

jesteśli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy jesteś. [przypis edytorski]

jesteś mistrzem w wynajdywaniu podobieństw — ulubioną zabawą Greków podczas uczty były dowcipne i mniej lub więcej złośliwe porównania obecnych gości z jakimiś przedmiotami. Tak np. Alkibiades w Sympozjon Platona przeprowadza szczegółowe porównanie Sokratesa z sylenem Marsjaszem. Zaczepiony biesiadnik odcinał się też odpowiednim porównaniem i płacił pięknym za nadobne. Szczególnie od zawodowych błaznów domagano się najbardziej paradoksalnych porównań. [przypis tłumacza]

jesteś mocen — masz moc, jesteś w mocy; jesteś w stanie (coś zrobić). [przypis edytorski]

jesteś moim złym geniuszem — Było wiarą ustaloną pomiędzy starożytnymi, iż każdy z nich ma dobrego i złego geniusza. Brutusowi ukazał się jego zły geniusz przed bitwą pod Filippami. [przypis autorski]