Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | przymiotnik | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2984 przypisów.
Et (…) tunicas — Catullus, 95, 4. [przypis tłumacza]
et ubi (łac.) — a gdzie. [przypis edytorski]
et unum quemque eo prestantiorem quo proximiorem illi deo deorum (łac.) — a każdy z nich był tym ważniejszy, im bliższy temu bogu bogów. [przypis edytorski]
et usus cohabitandi (łac.) — i nawyk pożycia. [przypis redakcyjny]
et varia (łac.) — i różne inne. [przypis redakcyjny]
et varia (łac.) — i różne rzeczy. [przypis redakcyjny]
Et velut (…) iter — Vergilius, Aeneida, XII, 521. [przypis tłumacza]
Et veniunt (…) canunt (łac.) — „I bluszcze ślą swe pędy raźniej na swobodzie,/ I głóg piękniej wybuja na samotnej skałce,/ I ptak śpiewa najmilej nieuczony, wolny” (Propertius, Elegiae, I, 2, 10; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Et Verbum caro factum est (łac.) — A Słowo ciałem się stało. [przypis edytorski]
Et via (…) dolore est (łac.) — „W końcu z trudem boleść otwarła drogę głosowi” (Vergilius, Aeneida, XI, 151; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
et votre (fr.) — a pański. [przypis edytorski]
Et vous m'en donnez d'essayer d'une comtesse. (fr.) — a pani wzbudza we mnie ochotę na hrabinę. [przypis edytorski]
Et vulgo (…) colore — Lucretius, De rerum natura, IV, 72. [przypis tłumacza]
Et (…) vultus — Ovidius, Amores I, 7, 21. [przypis tłumacza]
etyczne prazjawisko — Ethisches Ur-Phänomen. [przypis redakcyjny]
Etyjopom czystym — i dlatego godnym podejmować bogów na uczcie. [przypis edytorski]
Etyka — definicja patosu Etyki Barucha Spinozy, filozofa niderlandzkiego (1632–1677). [red. WL]. [przypis edytorski]
Etyka ma za zadanie wytworzenie świadomości w stwarzaniu życia przez człowieka. (…) Etyka nie mówiła o typie istnienia, utrzymującego się wobec przyrody — S. Brzozowski, Filozofia Fryderyka Nietzschego, „Przegląd Filozoficzny” 1912, s. 491. [przypis autorski]
Etyka Nietzschego jest kategorycznym imperatywem treści. (…) Każda cząstka, każdy atom, okruch człowieczeństwa jest święty — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 44. [przypis autorski]
etyka Schopenhauera jest opisowa — etyczne rozważania zawiera, księga 4: Die Welt als Wille: bei erreichter Selbsterkenntnis Bejahung oder Verneinung des Willens zum Leben, I. 353, II. 541 oraz Die beiden Grundprobleme der Ethik, III. 345. [przypis redakcyjny]
etykieta — kartka z napisem o charakterze stałego zaklasyfikowania do odpowiedniej grupy przedmiotów. [przypis redakcyjny]
etykietalniejsza — bardziej zgodna z etykietą, oficjalniejsza. [przypis edytorski]
etykietalny — wynikający z etykiety, oficjalny. [przypis edytorski]
etykieta — obowiązujący sposób zachowania się w pewnych środowiskach. [przypis edytorski]
etykieta — tu: naklejka, nalepka. [przypis edytorski]
etymologia — nauka o pochodzeniu słów. [przypis edytorski]
etymologia nazwy miejscowości — (ang.) thorn oznacza cierń, (ang.) field pole, zatem Thornfield to pole cierniowe. [przypis edytorski]
etymologia — pochodzenie danego wyrazu; nauka zajmująca się pochodzeniem wyrazów. [przypis edytorski]
etymologia — pochodzenie wyrazu a. nauka badająca tę kwestię. [przypis edytorski]
etymologia słowa aktor — z łac. ago, agere, egi, actum: działać; actio: działanie, działalność; actor: sprawca, wykonawca. [przypis edytorski]
Etyopia — Afryka. [przypis redakcyjny]
Euadne (mit. gr.) — żona Kapaneusa, jednego z uczestników wyprawy przeciw Tebom, po śmierci męża rzuciła się na jego pogrzebowy stos. [przypis edytorski]
Eubea — druga co do wielkości z wysp greckich, ciągnąca się wzdłuż wschodniego wybrzeża środkowej Grecji, oddzielona od Beocji wąską cieśniną Euripos. [przypis edytorski]
Eubea — druga co do wielkości z wysp greckich, położona naprzeciw wschodnich wybrzeży środkowej Grecji. [przypis edytorski]
Eubea — wielka wyspa naprzeciw Lokrydy, Beocji, Attyki. [przypis tłumacza]
Eubea — wyspa u wybrzeży Attyki i Beocji. [przypis edytorski]
Eubejczyków — Eubea jest po Krecie największą wyspą grecką. Sławniejsze jej miasta są Chalkis i Eretria. Do pierwszego attyckiego Związku Morskiego należało około 12 państw eubejskich. Gdy odpadły od Aten, Ateny podbiły wyspę i wysłały tam kolonistów (kleruchów) w 445 r. przed Chr. W 411 r. podniosły eubejskie miasta bunt i pod wpływem Sparty założyły związek państw eubejskich. W r. 371 i 362 sprzymierzyła się Eubea z Beocją. [przypis tłumacza]
eubejskie Kume — Kume, osada Chalcydejczyków z Eubei. [przypis edytorski]
Eucalyptus gunni (biol.) — eukaliptus Gunna (a. górski), drzewo z rodziny mirtowatych pochodzące z Tasmanii; jego słodki sok po sfermentowaniu przypomina cydr (jabłecznik, napój alkoholowy z soku jabłkowego). [przypis edytorski]
Eucalyptus robusta (biol.) — drzewo z rodziny mirtowatych pochodzące z wybrzeży wsch. Australii, uprawiane w wielu krajach na świecie jako drzewo przydrożne i opałowe. Rodzaj manny, białą substancję o przyjemnym, słodkim smaku wydziela inny gatunek eukaliptusa, Eucalyptus viminalis. [przypis edytorski]
eudajmonizm a. eudemonizm — pogląd etyczny, zgodnie z którym najwyższym dobrem i celem człowieka jest szczęście. [przypis edytorski]
eudajmonizm — pogląd etyczny, według którego najwyższym dobrem jest odczuwanie szczęścia i dlatego osiągnięcie go jest celem człowieka. [przypis edytorski]
Eudajmon — sławny astrolog. [zapewne jednak Valerius Eudaemon, współpracownik i bibliotekarz cesarza Hadriana, prefekt Egiptu w czasach Antoninusa Piusa; red. WL]. [przypis tłumacza]
eudemonia (gr.) — stan najwyższego szczęścia (w tym znaczeniu słowo to występuje jako termin filoz.), uspokojenia, spełnienia, pomyślności. [przypis edytorski]
Eudoksos z Knidos (ok. 408–ok. 355 p.n.e.) — grecki astronom i matematyk, uczeń i przyjaciel Platona. [przypis edytorski]
Eudoksos z Knidos (ok. 408–ok. 355 p.n.e.) — sławny astronom [i matematyk], uczeń i przyjaciel Platona. Ostatnie swe lata przeżył na szczycie wysokiej góry, by mieć zawsze przed oczyma gwiaździste niebo. [przypis tłumacza]
Eudoksus, który z rozkoszy czynił najwyższe dobro (…) — Diogenes Laertios, Życie Eudoxa [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VIII, 88. [przypis tłumacza]
Eudymion (mit. gr.) — królewicz z Elidy, piękny młodzieniec, ukochany Selene (bogini Księżyca; rzym. Luna) i Hypnosa (boga Snu); za zdrożną miłość do bogini Hery został ukarany przez Zeusa snem wiecznym; spoczywał w grocie góry Latmos, gdzie każdej nocy odwiedzała go zakochana w nim bogini Księżyca; na jej prośbę został obdarzony przez Zeusa wieczną młodością; symbol piękna śmierci. [przypis edytorski]
Euenos z Paros (V w. p.n.e.) — grecki filozof i poeta, współczesny Sokratesowi, kilkakrotnie wzmiankowany w dialogach Platona, cytowany przez Arystotelesa. [przypis edytorski]
eufemizm — środek stylistyczny, polegający na wymianie danego wyrazu na inne, łagodniejsze sformułowanie. [przypis edytorski]
eufonia (muz.) — przyjemnie brzmienie, harmonijny dobór dźwięków. [przypis edytorski]
eufonia — tu: unikanie trudnych połączeń fonetycznych; harmonijne brzmienie głosek w wyrazie. [przypis edytorski]
eufoniczny — tu: oparty na podobnym brzmieniu słów. [przypis edytorski]
euforbia — roślina zielna lub drzewiasta z rodziny wilczomleczowatych. [przypis edytorski]
Euforb — wojownik trojański, zadał Patroklosowi pierwszy cios, dzięki czemu Hektor pokonał osłabionego przeciwnika. [przypis edytorski]
euforia — stan błogiego, radosnego nastroju. [przypis redakcyjny]
Euforion — Historyk i archiwariusz Antiocha Wielkiego w Syrii. [przypis tłumacza]
Euforion (mit. gr.) — syn Achillesa i Heleny, uosobienie poezji; w Fauście jego los to alegoryczne przedstawienie życia Byrona. [przypis edytorski]
Eufrates — stoik [zapewne filozof znany z listu Pliniusza Młodszego; red. WL]. [przypis tłumacza]
Eugène Viollet-le-Duc (a. Viollet-Leduc; 1814–1879) — fr. architekt, archeolog i pisarz; jego ojcem był pisarz Emmanuel-Louis-Nicolas Viollet-le-Duc (1781-1857). [przypis edytorski]
Euge, euge! teraz je pożerajmy, teraz pośliznęła się noga ich, odjąć się nam nie mogą — parafraza Ps 34, 25 (Wulgata: Non dicant in cordibus suis: Euge, euge, animae nostrae; nec dicant: Devoravimus eum; w tłum. Wujka: „Niechaj nie mówią w sercach swoich: Ehej, Ehej, duszy naszej! i niech nie mówią: Pożarliśmy go”). [przypis edytorski]
Euge! Euge! — Wykrzyknik, to samo co „nuż, a nuż” po polsku. [przypis autorski]
Eugenia cauliflora, ob.: Plinia cauliflora (biol.) — drzewo z rodziny mirtowatych, rosnące w Brazylii, o białych kwiatach i czarnofioletowych, smacznych owocach (jabuticaba), z powodu nietrwałości często przerabianych na dżemy, galaretki, soki lub wina. [przypis edytorski]
Eugenia, cesarzowa francuska, właśc. Maria de Montijo de Guzmán (1826–1920) — arystokratka hiszpańsko-szkocka, żona Napoleona III, ostatnia monarchini francuska (1853–1871); po klęsce pod Sedanem (1870), gdzie do niewoli trafił jej mąż, przebywała na emigracji w Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
Eugenia pimenta, ob. Pimenta dioica (biol.) — korzennik lekarski, gatunek drzewa z rodziny mirtowatych występującego w tropikalnych rejonach Ameryki Środkowej oraz płn. rejonach Ameryki Płd; jego owoce to przyprawa znana pod nazwą ziela angielskiego. [przypis edytorski]
eugeniczny — odnoszący się do eugeniki; eugenika (z gr. eugenes: dobrze urodzony): idea ulepszania gatunku poprzez tworzenie warunków pozwalających na rozwój dodatnich cech dziedzicznych i ograniczenie cech ujemnych, w szczególności przez odpowiednie dobieranie przyszłych rodziców o odpowiednich cechach. Pojęcie wykorzystywane w ideologii nazistowskiej, po drugiej wojnie światowej stało się niepopularne. [przypis edytorski]
eugeniczny — odnoszący się do eugeniki, tj. rasistowskiej pseudonauki mającej na celu ulepszenie człowieka. [przypis edytorski]
eugeniczny — odnoszący się do eugeniki; tu mowa o unikaniu chorób genetycznych; eugenika (z gr. eugenes: dobrze urodzony) — idea ulepszania rasy (u zwierząt i ludzi) poprzez staranne kojarzenie w pary osobników o odpowiednich cechach. Pojęcie wykorzystywane w ideologii nazistowskiej, po drugiej wojnie światowej stało się niepopularne. [przypis edytorski]
eugenika — pogląd, zakładający możliwość doskonalenia cech dziedzicznych człowieka. [przypis edytorski]
eugenika (z gr. eugenes: dobrze urodzony) — idea ulepszania rasy (u zwierząt i ludzi) poprzez staranne kojarzenie w pary osobników o odpowiednich cechach. Pojęcie wykorzystywane w ideologii nazistowskiej, po drugiej wojnie światowej stało się niepopularne. [przypis edytorski]
eugenika (z gr. eugenes: dobrze urodzony) — system poglądów postulujący ulepszanie gatunku ludzkiego poprzez tworzenie warunków pozwalających na rozwój dodatnich cech dziedzicznych i ograniczenie cech ujemnych, w szczególności przez świadome macierzyństwo i odpowiednie dobieranie się przyszłych rodziców pod względem cech dziedzicznych tak, aby unikać sprowadzania na świat dzieci chorych i słabych. Pojęcie wykorzystywane w ideologii nazistowskiej, po drugiej wojnie światowej stało się niepopularne. [przypis edytorski]
eugenistka — zwolenniczka eugeniki (stgr. εὐγενής, eugenes: dobrze urodzony), systemu poglądów postulującego świadome macierzyństwo i odpowiednie dobieranie się przyszłych rodziców pod względem cech dziedzicznych tak, aby unikać sprowadzania na świat dzieci chorych i słabych. [przypis edytorski]
Eugeniusz de Beauharnais (1781–1824) — pasierb Napoleona, osadzony przez niego na tronie Włoch (1805–1814). [przypis redakcyjny]
Eugeniusz Kaszyński ps. „Nurt” (1909–1976) — cichociemny, od 1942 roku w okupowanym kraju, służył w Kedywie i w jednostkach partyzanckich. W 1944 roku dowódca batalionu w 2 Pułku Piechoty AK. Po wojnie na emigracji, zmarł w zapomnieniu w Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
Eugeniusz Lokajski ps. „Brok” (1908–1944) — przed wojną lekkoatleta i fotograf-amator, uczestnik kampanii 1939 r., w czasie okupacji prowadził zakład fotograficzny w Warszawie, od 1944 roku w AK w stopniu porucznika, w powstaniu w kompanii sztabowej „Koszta”, na własną rękę dokumentował przebieg walk aparatem marki „Leica”, poległ 25 września. [przypis edytorski]
Eugeniusz Onegin — opera Piotra Czajkowskiego z 1879 r., o libretcie opartym na poemacie Aleksandra Puszkina pod tym samym tytułem. [przypis edytorski]
Eugeniusz Oniegin — poemat dygresyjny Aleksandra Puszkina. [przypis edytorski]
Eugeniusz Oniegin — poemat dygresyjny Aleksandra Puszkina, wydany w 1833 roku; na jego podstawie Piotr Czajkowski stworzył operę. [przypis edytorski]
Eugeniusz Sabaudzki (1663–1736) — książę Sabaudii (w płd.-wsch. Francji), wybitny dowódca cesarskich wojsk austriackich. [przypis edytorski]
Eugeniusz Sabaudzki (1663–1736) — książę Sabaudii, wybitny dowódca cesarskich wojsk austriackich. [przypis edytorski]
Eugeniusz Sabaudzki, właśc. Eugène-François de Savoie (1663–1736) — książę Sabaudii, krainy hist. w płd.-wsch. Francji, przy granicy ze Szwajcarią i Włochami, dowódca cesarskiej armii austriackiej, jeden z najwybitniejszych wodzów nowożytnych. [przypis edytorski]
Eugeniusz Sue (1804–1857) — pisarz francuski; autor bardzo popularnych sensacyjnych powieści z życia najuboższej ludności Paryża (Tajemnice Paryża, Żyd wieczny tułacz), które wywarły wpływ na nastroje polityczne w przededniu rewolucji 1848. [przypis edytorski]
Eugeniusz Sue (1804–1857) — powieściopisarz fr., twórca romansów sensacyjno-brukowych. [przypis edytorski]
Eugeniusz, właśc. Flavius Eugenius (ok. 350–394) — cesarz rzymski (392–394); jako nauczyciel literatury łacińskiej i retoryki, zaprzyjaźniony z Arbogastem, wodzem i doradcą cesarza Walentyniana II, został mianowany naczelnikiem kancelarii na dworze, co dawało Arbogastowi wgląd w listy cesarza; po konflikcie pomiędzy Walentynianem a jego doradcą, zakończonym śmiercią cesarza, Arbogast wyniósł Eugeniusza na tron. [przypis edytorski]
euhemeryzm — pogląd, wg którego bogowie powstali w rezultacie ubóstwienia wybitnych jednostek, a mity na podst. rzeczywistych wydarzeń. Termin wywodzi się od imienia gr. filozofa i pisarza Euhemera z Messeny (IV w. p.n.e.). [przypis edytorski]
eukalipt — dziś: eukaliptus. [przypis edytorski]
eukaliptus (biol.) — rodzaj drzew i krzewów o wiecznie zielonych, skórzastych liściach, pochodzących z Australii, Nowej Gwinei i płd.-wsch. Indonezji. [przypis edytorski]
Euklid a. Euklides (ok. 300 p.n.e.) — czołowy matematyk grecki; „ojciec geometrii”, autor dzieła Elementy, do XIX w. będącego podstawowym podręcznikiem geometrii i wzorem ścisłości wykładu, w którym usystematyzował wiedzę matematyczną i jako pierwszy przedstawił ją w formie systemu wniosków z zaproponowanego przez siebie zestawu aksjomatów. [przypis edytorski]
Euklid a. Euklides (ok. 300 p.n.e.) — czołowy matematyk grecki; w swoich Elementach podsumował ówczesną wiedzę matematyczną i jako pierwszy przedstawił ją w formie systemu wniosków z zaproponowanego przez siebie zestawu aksjomatów, czyli fundamentalnych tez uznawanych za prawdziwe i niewymagających dowodzenia. [przypis edytorski]
Euklid a. Euklides (ok. 300 p.n.e.) — czołowy matematyk gr.; „ojciec geometrii”, autor dzieła Elementy, do XIX w. będącego podstawowym podręcznikiem geometrii i wzorem ścisłości wykładu, w którym usystematyzował wiedzę mat. i jako pierwszy przedstawił ją w formie systemu wniosków z zaproponowanego przez siebie zestawu aksjomatów; działał w Aleksandrii, zajmował się również optyką i mat. metodami astronomii. [przypis edytorski]
Euklides — grecki matematyk, działający na przełomie IV i III w. p.n.e. w północnym Egipcie, w Aleksandrii. [przypis edytorski]
Euklides (II poł. IV w. p.n.e) — matematyk pochodzący z Aten. Elementy, jego najważniejsze dzieło, to praca sumująca ówczesną wiedzę matematyczną z zakresu geometrii i teorii liczb. Euklides jako pierwszy posłużył się aksjomatyką: swoje teorie wywodził z aksjomatów — twierdzeń, które uznaje się za prawdziwe dla danej dziedziny wiedzy, zatem niewymagające dowodzenia. Elementy Euklidesa, opatrywane glosami kompetentnych kopistów, były wielokrotnie tłumaczone i do końca XIX wieku używano ich jako podstawowego podręcznika geometrii. [przypis edytorski]
Euklides (ok. 300 p.n.e.) — czołowy matematyk grecki; „ojciec geometrii”, autor dzieła Elementy, do XIX w. będącego podstawowym podręcznikiem geometrii i wzorem ścisłości wykładu, w którym usystematyzował wiedzę matematyczną i jako pierwszy przedstawił ją w formie systemu wniosków z zaproponowanego przez siebie zestawu aksjomatów, czyli fundamentalnych tez uznawanych za prawdziwe i niewymagających dowodzenia. [przypis edytorski]
Euklides (ok. 300 p.n.e.) — czołowy matematyk grecki; „ojciec geometrii”, autor dzieła Elementy, do XIX w. będącego podstawowym podręcznikiem geometrii i wzorem ścisłości wykładu, w którym usystematyzował wiedzę matematyczną i jako pierwszy przedstawił ją w formie systemu wniosków z zaproponowanego przez siebie zestawu aksjomatów. [przypis edytorski]
Euklides (ok. 300 p.n.e.) — czołowy matematyk grecki; w swoich Elementach podsumował ówczesną wiedzę matematyczną i jako pierwszy przedstawił ją w formie systemu wniosków z zaproponowanego przez siebie zestawu aksjomatów, czyli fundamentalnych tez uznawanych za prawdziwe i niewymagających dowodzenia. W XIX w. skonstruowano geometrie nieeuklidesowe, powstałe przez odrzucenie piątego aksjomatu Euklidesa, o prostych równoległych. [przypis edytorski]
Euklides (ok. 365–ok. 300 p.n.e.) — grecki matematyk, specjalizujący się w geometrii; współcześnie „geometria Euklidesowa” oznacza geometrię obiektów na płaszczyźnie. [przypis edytorski]
Euklides starszy — Nieznany nam wcale autor. [przypis tłumacza]
Euklides z Megary (ok. 435–ok. 365 p.n.e.) — filozof grecki, założyciel szkoły megarejskiej; uczeń Sokratesa; w średniowieczu często mylony z Euklidesem z Aleksandrii, matematykiem. [przypis edytorski]
eukodal (oksykodon) — syntetyczny lek narkotyczny stosowany jako środek przeciwbólowy, mający właściwości podobne do morfiny. [przypis edytorski]
Euksyńska woda — Morze Czarne. [przypis redakcyjny]
