Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | polski | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 3678 przypisów.

forga (daw.) — pióropusz, jaki przypinano w XVI–XVIII w. do szyszaków rycerskich, łbów końskich, tu: stanowiący ozdobę turbana. [przypis edytorski]

Forgotten isle — Wyspa Zapomnienia. [przypis autorski]

For instance, the tables of circulation of the valuable axe blades, op. cit. pp. 531, 532. [przypis autorski]

for instant (ang.) — do (w celu) natychmiastowego; błyskawicznie. [przypis edytorski]

forkasztel — także: kasztel a. grodziec przedni: podwyższenie pokładu na przodzie okrętu, gdzie mieszczą się kwatery prostych okrętników [tj. członków załogi; red. WL]. [przypis redakcyjny]

Forkiady (mit. gr.) — mitologiczne staruchy, siostry Gorgon, usosobienie brzydoty; wg mitu dysponowały jednym okiem i jednym zębem, które w miarę potrzeby wymieniały miedzy sobą. [przypis edytorski]

„Forkidy” i „Prometeusz”Prometeusz w okowach, dochowana do czasów naszych tragedia z trylogii Ajschylosa. Forkidy tegoż poety nieznane. [przypis tłumacza]

Forkis (mit. gr.) — bóstwo morskie, syn Gai i Pontosa. [przypis edytorski]

Fork — morski starzec; Forka drużyny: bożki morskie. [przypis edytorski]

Forkus — bożek morski, brat Nereusa. [przypis edytorski]

Forkys (mit. gr.) — syn Gai-Ziemi i Pontosa-Morza, brat Nereusa. [przypis edytorski]

Forma artystyczna, doktryna, idealizacja zdobyły bezwzględną przewagę nad rzeczywistością. (…) zasobem nowych form artystycznych — W. Dilthey, Das Erlebnis…, s. 331. [przypis autorski]

formacja madreporyczna — powstała na podłożu ze szkieletów korali madreporowych. [przypis edytorski]

formacje przejściowe a. pośrednie (daw. geol.) — warstwy geologiczne z okresu pomiędzy „pierwotnymi” skałami ery archaiku a „drugorzędowymi” skałami z mezozoiku. [przypis edytorski]

forma dat esse rei (łac.) — forma daje rzeczom ich istotę. [przypis tłumacza]

Formae (…) iracundias — Cicero, De natura deorum, II, 28. [przypis tłumacza]

Forma ekspresjonizmu (…) tłumaczy koncentrację i sugestywność Wyspiańskiego, śmiałość „nierealnych” Micińskiego obrazów — W. Feldman, Współczesna literatura polska, 1907–1918, t. III, Warszawa 1919, s. 180. [przypis autorski]

Forma greckiego dialogu — Co do wiersza, który potocznością swoją powinien by niewiele nawet uwagi zwracać, to już jest osobistość autora. – Mniema on, że, w drażliwie mogących dotykać (gdzieniegdzie) przeprowadzeniach myśli w życie, rytm miarą swoją i muzyką uspokaja, miarkuje i złagadza. Niepochopny do uczynienia koncesji [koncesja (z łac.): zgoda, pozwolenie; tu: ustępstwo; Red. WL.] w toku prawdy, czuł się zobowiązanym (w tym pierwszym poszycie [poszyt (daw.): zszyta grupa kart w oprawie; dziś: zeszyt; Red. WL.]) koncesji tej w formie znaleźć miejsce. Literatura nasza pod tym względem, mianowicie w liryce, wiele liczy przykładów. [przypis autorski]

Forma Istnienia — na razie pozostawiam pojęcia: Formy i Rzeczywistości bez ścisłych definicji, w tym stopniu ścisłości, w jakim zwykliśmy używać ich w poglądzie życiowym. [przypis autorski]

forma jest zawsze wynikiem bezwiednego czy półświadomego sądu (…) właściwy punkt wyjścia twórczości — S. Brzozowski, Współczesna krytyka literacka, [w:] Dzieła wszystkie, t. VI, s. 189. [przypis autorski]

formaliter (łac.) — formalnie, legalnie. [przypis edytorski]

Formalnie Paryska Gildia Księgarzy została rozwiązana w marcu 1791 roku. C. Hesse, Publishing and cultural politics in revolutionary Paris, 1789–1810, Berkeley, Los Angeles, Oxford, 1991, http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft0z09n7hf;brand=ucpress, (dostęp 16.02.2014), s. 113. [przypis autorski]

formalność — tu: niezbyt ważne wymagania, które należy spełnić. [przypis edytorski]

formalny — tu: mający formalne pełnomocnictwa. [przypis redakcyjny]

Forma mentis aeterna (…) (łac.) — jako oblicza ludzkie, tak i wizerunki oblicza są niedołężne i znikome. Forma myśli nieśmiertelna, którą utrzymać i wyrazić możesz nie za pomocą obcej materii i sztuki, lecz własnymi twymi obyczajami. [przypis redakcyjny]

forma mutata, mutatur substantia (łac.) — ze zmianą formy odmienia się istota rzeczy. [przypis tłumacza]

forma na czapkę (…) kotliczek do parowania wina — Synonimy na oznaczenie głowy. [przypis tłumacza]

formastis (łac.) — złożyliście. [przypis redakcyjny]

forma — tu: sposób zachowania. [przypis edytorski]

forma — Zob. objaśnienie tego wyrazu [wyżej]. [przypis redakcyjny]

formen (fonet. ang. foreman) — brygadzista, majster, sztygar. [przypis edytorski]

Formez vos bataillons!.. (fr.) — Zewrzyjcie szyki wraz!; cytat z Marsylianki, tu w tłumaczeniu Edwarda Porębowicza. [przypis edytorski]

formidabilis vicina potentia (łac.) — straszną jest potęga sąsiada. [przypis redakcyjny]

formidine poenae (łac.) — z obawy kary. [przypis redakcyjny]

forminga — kitara (a. cytara), podobny do liry starogrecki instrument strunowy szarpany. [przypis edytorski]

forminga — kitara, podobny do liry starogrecki instrument strunowy. [przypis edytorski]

forminga — podobny do liry strunowy instrument szarpany. [przypis edytorski]

forminga — rodzaj instrumentu strunowego. [przypis edytorski]

forminga — starogrecka odmiana liry z dużą liczbą strun. [przypis edytorski]

forminga — staroż. instrument szarpany, odmiana kitary, również posiadająca pudło rezonansowe, ale więcej niż kitara strun (ponad 12). [przypis edytorski]

Formion — był sławnym admirałem. [przypis tłumacza]

formium — rodzaj szerokolistnej trzciny; len nowozelandzki. [przypis edytorski]

formizm — awangardowy nurt w literaturze i sztuce, łączący inspiracje prymitywizmem, futuryzmem i ekspresjonizmem, funkcjonujący w Polsce w latach 1917–1922. [przypis edytorski]

formosus (łac.) — piękny, przystojny. [przypis edytorski]

Formoza — dziś: Tajwan. [przypis edytorski]

formuła jakiegoś spryciarza — tradycja przypisuje ją królowi Filipowi Macedońskiemu (359–336 p.n.e.) [przypis redakcyjny]

Formuła ta jest jedyną nie dającą się wzruszyć filozoficzną podstawą etyki… — [Leopold von Schroeder], Indische Renaissance, Wien 1902. [przypis autorski]

formułki sylogizmu Barbara, CelarentBarbara, Celarent to początek wierszyka, służącego zapamiętaniu kolejnych trybów wnioskowania logicznego. [przypis edytorski]

formularz do podpisania — formularz ten brzmiał: „Potępiam sercem i ustami Pięć Twierdzeń zawartych w książce Kornela Janseniusza, jako niebędących nauką św. Augustyna, którego Janseniusz źle wyłożył”. Mimo iż janseniści podpisali ostatecznie formularz, jezuici umieli podsycać niechęć Ludwika XIV do tej upartej gminy, w której król podejrzewał zawsze tło opozycji politycznej. Na schyłku jego panowania, w r. 1710, zburzono opactwo Port-Royal des Champs, klasztor rozpędzono, wielu jansenistów wtrącono do Bastylii. Mimo tych prześladowań jansenizm trwał podziemnie dalej. W r. 1713 papież Klemens wydał słynną bullę Unigenitus, w której potępił 101 twierdzeń wyjętych z książki Refleksje moralne o. Quesnela, głowy jansenizmu po śmierci Arnaulda. Twierdzenia te ogłoszono za heretyckie, fałszywe i bluźniercze: o. Quesnela wtrącono do więzienia. Bulla ta rozdwoiła Francję na dziesiątki lat, gdyż część biskupów nie chciała jej uznać. Śmierć Ludwika XIV dała jansenistom chwilę wytchnienia, gdyż regent nie interesował się sporami religijnymi, ale niebawem ministrowie jego, ks. Dubois i ks. Fleury, starając się o względy Rzymu, wznowili prześladowanie. Doprowadzeni do rozpaczy, janseniści próbują znów apelować do ogółu, ale nie mając na zawołanie nowego Pascala, szukają grubszych sposobów. W r. 1727 rozchodzi się pogłoska, że na grobie diakona Parisa dzieją się cuda. Gromadzący się tam janseniści — przy napływie gawiedzi — popadali w ekstazy i konwulsje (rodzaj tańca św. Wita); na jakiś czas wywołało to poruszenie w Paryżu, ale niebawem zwierzchność zamknęła cmentarz. Konwulsje trwały pewien czas po domach; oto forma, do której spłaszczyła się podniosła religia Saint-Cyrana, Arnaulda, Pascala! W r. 1752, papież wydał dekret, zabraniający udzielania komunii tym, którzy nie podpiszą bulli Unigenitus. Parlament, przesiąknięty duchem jansenizmu, zaprotestował. Swarom tym położyło kres wygnanie jezuitów, które nastąpiło w r. 1766. Z usunięciem potężnych przeciwników jansenizm, który wyrodził się w czystą opozycję, stracił resztkę żywotności. [przypis tłumacza]

for my futurs writings — za to, co napiszę w przyszłości. [przypis redakcyjny]

fornal (daw.) — daw. najemny robotnik rolny obsługujący konie w folwarku. [przypis edytorski]

fornal (daw.) — najemny robotnik. [przypis edytorski]

fornal — najemny robotnik rolny w folwarku, szczególnie zajmujący się końmi. [przypis edytorski]

fornal — robotnik na folwarku, który zajmuje się końmi i wykonuje nimi prace na roli. [przypis edytorski]

fornalski — pochodzący od rzeczownika fornal, który oznacza woźnicę bądź szerzej bezrolnego chłopa. [przypis edytorski]

fornalski — wykonujący pracę na roli. [przypis edytorski]

fornicaria (łac.) — kobieta lekkich obyczajów; tu B lp. fornicariam: kobietę lekkich obyczajów. [przypis edytorski]

fornir — okleina, zwykle w postaci cienkiej warstwy drewna z widocznym zarysem słojów. [przypis edytorski]

Foroneus (mit. gr.) — syn boga rzecznego Inachosa i nimfy Melii, brat Io; założyciel pierwszego miasta, Argos, pierwszy władca Peloponezu; wg mitów z Peloponezu miał być w ogóle pierwszym z ludzi. [przypis edytorski]

forpoczta — straż przednia. [przypis edytorski]

forpoczta — wojskowy oddział zwiadowczy lub wysunięte stanowisko posterunkowe. [przypis edytorski]

Forra! Forra! (daw.) — precz! [przypis edytorski]

Forres — miasto w Szkocji. [przypis edytorski]

for — rzeczownik występujący w języku polskim raczej w lm: fory, tj. uprzywilejowane warunki stworzone dla słabszego przeciwnika w celu wyrównania jego szansy na zwycięstwo. [przypis edytorski]

forsą (z fr.) — siłą, przemocą; por.: forsować. [przypis edytorski]

forsa (daw.) — siła, przewaga; przemoc. [przypis edytorski]

forsa (daw.) — tu: siła, przewaga. [przypis edytorski]

forsa (daw., z łac.) — siła, moc. [przypis edytorski]

forsa (daw., z łac.) — siła, moc. [przypis edytorski]

Forsan (…) civitatem (łac.) — Może wypada wam wrócić do miasta. [przypis redakcyjny]

forsan dominatio vestra loąuitur latine? (łac.) — może waszmość pan mówi po łacinie? [przypis edytorski]

Forsan et haec olim meminisse iuvabit — być może kiedyś przyjemnie będzie wspominać i to wydarzenie; cytat z Eneidy Wergiliusza. [przypis edytorski]

Fors (…) aures — Catullus, Carmina 67, 170. [przypis tłumacza]

forsa (z łac.) — przewaga, przemoc. [przypis edytorski]

forsa (z łac.) — tu: trud, wysiłek, przeciwność. [przypis edytorski]

forsa (z łac, wł.) — tu: moc, siła. [przypis edytorski]

Fors Clavigera — seria pamfletów politycznych Johna Ruskina. [przypis edytorski]

Forse era ver, ma non pero credibile (wł.) — Może to prawda, ale nie wiarygodna (Ariosto, Orland szalony, pieśń I, strofa 56). [przypis edytorski]

forsować — wytężać, wysilać. [przypis redakcyjny]

forspan (z niem.) — woźnica. [przypis edytorski]

Forster, Albert Maria (1902–1952) — Gaulaiter czyli szef okręgu NSDAP na terenie Wolnego Miasta. Po roku 1933 organizator przyłączenia Gdańska do Trzeciej Rzeszy, odpowiedzialny za powstanie obozu koncentracyjnego Stutthof i masowe egzekucje. Po II wojnie skazany w Polsce na karę śmierci. [przypis edytorski]

forszneidunek (z niem. schneiden: ciąć) — krajanie, cięcie; tu: rzeźbienie. [przypis edytorski]

forszpan (daw.) — stangret powożący z konia, woźnica. [przypis edytorski]

forszpany — tu w znaczeniu: podwoda, wozy. [przypis edytorski]