Przypisy

rośny — zwilżony rosą. [przypis edytorski]

Roś — rzeka w środkowej części Ukrainy, prawy dopływ Diepru. [przypis edytorski]

Roś — rzeka w środkowej części Ukrainy, prawy dopływ Dniepru. [przypis edytorski]

Roś — tu: rzeka w środkowej części Ukrainy, prawy dopływ Dniepru, przepływa przez Białą Cerkiew i Korsuń. [przypis edytorski]

Rosa Bailly (1890–1976) — fr. poetka, propagująca kulturę polską we Francji. [przypis edytorski]

Rosa (biol.) — róża, rodzaj krzewów należących do rodziny różowatych, obejmujący ok. 200 gatunków. [przypis edytorski]

Rosa Bonheur, właśc. Marie-Rosalie Bonheu (1822–1899) — fr. malarka i rzeźbiarka, przedstawicielka naturalizmu, zyskała sławę głównie dzięki obrazom ze zwierzętami (Orka w Nivernais, Koński jarmark); najsławniejsza malarka XIX w. [przypis edytorski]

Rosae crucis frater (łac.) — brat różokrzyżowiec; jednocześnie początek tytułu dzieła z 1619: Rosae Crucis Frater Thrasonico-Mendax, das ist: Verlogner Rhumbsichtiger Rosencreutzbrüd, którego autor ukrywał się pod pseudonimem „S. Mundus Christophorus”. [przypis edytorski]

rosajszywe — rektor jesziwy. [przypis edytorski]

rosarium (łac.) — ogród różany. [przypis edytorski]

Rosa, Salvator (1615–1673) — malarz włoski, autor scen rodzajowych z pustelnikami i włóczęgami na tle dzikich, romantycznych krajobrazów; uważany za prekursora romantyzmu. [przypis edytorski]

Rosas, Juan Manuel de (1793–1877) — argentyński generał i polityk, gubernator prowincji Buenos Aires, dyktator; korzystając z wojny domowej w Urugwaju usiłował zagarnąć tereny tego państwa; w 1852 obalony przez swojego generała, zbiegł do Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]

rosa (z port. roça) — obszar po spalonym lesie, przygotowany pod zasiew (za: Słownik portugalsko-polski kolonisty polskiego w Brazylii, Kurtyba 1925). [przypis edytorski]

Roscjusz, właśc. Quintus Roscius (ok. 125–62 p.n.e.) — jeden z najwybitniejszych aktorów w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]

Rosellini, Ippolito (1800–1843) — włoski orientalista, przyjaciel i uczeń Jeana François Champolliona, twórca włoskiej egiptologii. [przypis edytorski]

Rosenbaum — przywrócono oryginalną pisownię; w wydaniu źródłowym niekonsekwentnie, w tym rozdziale: Rosenblum i Rozenblum, w ostatnim: Rosenbaum. [przypis edytorski]

Rosenberg, Alfred (1893–1946) — zbrodniarz nazistowski, twórca teorii rasistowskich narodowego socjalizmu, minister III Rzeszy do spraw okupowanych terytoriów wschodnich. [przypis edytorski]

Rosenwerth de Różycki, Włodzimierz Józef (1837–1914) — w 1890 r. wyznaczony na kustosza muzeum polskiego w Rapperswilu; pełnił na zamku również obowiązki palacza, woźnego i konserwatora; inne formy nazwiska: Rosenwerth herbu Różyczka, Różyczka de Rosenwerth. [przypis edytorski]

Rosenzweig, Franz (1886–1929) — żydowski filozof dialogu. [przypis edytorski]

Rosetta — miasto portowe w Egipcie nad jednym z ramion delty Nilu o tej samej nazwie; w 1799 znaleziono tam kamienną płytę z tekstem w trzech wersjach, tzw. kamień z Rosetty, co miało przełomowe znaczenie dla odczytania egipskich hieroglifów. [przypis edytorski]

rosiczka — rosiczka okrągłolistna zwana też rosą słoneczną, roślina owadożerna o właściwościach leczniczych. [przypis edytorski]

Rosieńskie — ziemia w środkowej części Litwy, jej ośrodkiem są Rosienie (lit. Raseiniai), położone ok. 80 km na płn. zach. od Kowna. [przypis edytorski]

Rosienie (lit. Raseiniai) — miasto w środkowej części Litwy, położone ok. 80 km na płn. zach. od Kowna. [przypis edytorski]

Rosienie — niewielkie miasto na Litwie, w okręgu kowieńskim. [przypis edytorski]

Rosita Neik (1888–1903) i Doodica Neik (1888–1902) — bliźniaczki syjamskie z Indii, zrośnięte mostkiem, od 4 roku życia pokazywane w Cyrku Barnuma w Europie i USA, rozdzielone chirurgicznie w 1902. [przypis edytorski]

roskal — roztopy. [przypis edytorski]

roskazać (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozkazać. [przypis edytorski]

roskazać (starop. forma ort.) — dziś: rozkazać. [przypis edytorski]

roskazał (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozkazał. [przypis edytorski]

roskazał (starop. forma) — rozkazał [przypis edytorski]

roskazanie (starop.) — dziś popr.: rozkazanie; rozkaz. [przypis edytorski]

roskazować (starop. forma) — rozkazywać. [przypis edytorski]

roskazował (starop.) — rozkazywał. [przypis edytorski]

roskazuię (starop. zapis) — rozkazuję. [przypis edytorski]

roskazywać (starop. forma ort.) — dziś: rozkazywać. [przypis edytorski]

roskołysany (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozkołysany. [przypis edytorski]

roskolnik (z ros.) — rozłamowiec, innowierca, odszczepieniec. [przypis edytorski]

roskosz — dziś popr. pisownia: rozkosz. [przypis edytorski]

roskoszny — dziś popr. pisownia: rozkoszny. [przypis edytorski]

roskosz (starop. forma ort.) — rozkosz. [przypis edytorski]

roskosz (starop. forma) — rozkosz. [przypis edytorski]

roskoszy (starop. forma ort.) — dziś popr. D.lp r.ż.: rozkoszy. [przypis edytorski]

roskoszy (starop. forma ort.) — dziś popr. M.lm: rozkosze. [przypis edytorski]

roskoszy (starop. forma ort.) — dziś: rozkoszy. [przypis edytorski]

rosłać (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: przecież rosła, jednak rosła itp. [przypis edytorski]

rosły — dobrze zbudowany. [przypis edytorski]

Rosmini, Antonio (1797–1855) — włoski myśliciel, filozof. [przypis edytorski]

Rosmini-Serbati, Antonio (1797–1855) — włoski ksiądz katolicki i filozof; w 1849 jego dzieła wpisano na indeks ksiąg zakazanych, w 1998 został zrehabilitowany, w 2007 beatyfikowany. [przypis edytorski]

rosnący kosmos — mowa o ekspansji, czyli rozszerzaniu się Wszechświata; podstawowe równania kosmologii relatywistycznej, określające ewolucję wszechświata przy założeniu jego przestrzennej jednorodności i izotropowości (braku wyróżnionego miejsca i kierunku) zostały po raz pierwszy wyprowadzone przez rosyjskiego uczonego Aleksandra Friedmana w roku 1922. [przypis edytorski]

rosnął — dziś popr. forma 3.os.lp: rósł. [przypis edytorski]

rosnął — dziś popr. rósł. [przypis edytorski]

rosnął — dziś popr.: rósł. [przypis edytorski]

rosnął — dziś: rósł. [przypis edytorski]

rosny (daw.) — perlisty. [przypis edytorski]

rosocha — rozwidlony pień drzewa. [przypis edytorski]

rosocha — rozwidlony pień drzewa; także: poroże. [przypis edytorski]

rosochaty — gęsto rozgałęziony. [przypis edytorski]

rosochaty — rozgałęziony. [przypis edytorski]

rosoch — uschłe drzewo. [przypis edytorski]

rosołek — tu: kwas z kiszonej kapusty. [przypis edytorski]

rosolis — likier aromatyzowany płatkami róży. [przypis edytorski]

rosomak — duży drapieżny ssak z rodziny łasicowatych, przypominający niedźwiedzia. [przypis edytorski]

rosować (gw.) — o zbożu: kwitnąć. [przypis edytorski]

rosować — uprawiać ziemię na rosach, czyli miejscach po wypalonym lesie. [przypis edytorski]

rospaczać — dziś popr. pisownia: rozpaczać. [przypis edytorski]

rospacz — dziś popr. pisownia: rozpacz. [przypis edytorski]

rospościerać (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozpościerać. [przypis edytorski]

rosprawa (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozprawa. [przypis edytorski]

rosproszony (starop. forma ort.) — rozproszony. [przypis edytorski]

rospuściła (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozpuściła. [przypis edytorski]

rospuściwszy (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozpuściwszy. [przypis edytorski]

rossę — oryginalnie u Kochanowskiego, zgodnie z dawną ortografią jest: rossę. [przypis edytorski]

Rossetti, Dante Gabriel (1828–1882) — angielski poeta, malarz i tłumacz. [przypis edytorski]

Rossi, Ernesto (1827–1896) — wł. aktor, występował w Warszawie w 1877 i 1878 r. [przypis edytorski]

Rossi, Giovanni (1856–1943) — włoski anarchista; kierując się ideami tzw. socjalizmu utopijnego, w 1890 założył kolektywistyczną kolonię w brazylijskim stanie Parana, która przetrwała do 1893. [przypis edytorski]

Rossini, Gioacchino (1792–1868) — włoski kompozytor, twórca wielu oper. [przypis edytorski]

Rossini, Gioachino Antonio (1792–1868) — włoski kompozytor operowy. [przypis edytorski]

Rossini, Gioachino Antonio (1792–1868) — włoski kompozytor oper (stworzył ich 39). [przypis edytorski]

Rossi, Pellegrino (1787–1848) — włoski ekonomista, polityk i prawnik; ważna postać okresu monarchii lipcowej we Francji, po rewolucji w 1848 minister sprawiedliwości Państwa Kościelnego. [przypis edytorski]

Ross, James Clark (1800–1862) — bryt. oficer marynarki i odkrywca, badacz Arktyki. [przypis edytorski]

rosso antico (wł.) — czerwień antyczna. [przypis edytorski]

Rossolimo, Grigorij Iwanowicz (1860–1928) — rosyjski neurolog. [przypis edytorski]

rostą (starop. forma) — dziś forma 3.os.lm: rosną. [przypis edytorski]

Rostand, Edmond (1868–1918) — francuski poeta i dramaturg, autor m. in. Cyrano de Bergeraca. [przypis edytorski]

Rostand, Edmond (1868–1918) — fr. pisarz, dramaturg. [przypis edytorski]

Rostand, Edmond (1868–1918) — popularny francuski dramaturg, jego najbardziej znane dzieło to Cyrano de Bergerac. [przypis edytorski]

rostanie — dziś: rozstaje. [przypis edytorski]

rosterk (daw.) — spór, konflikt. [przypis edytorski]

rosterki (starop. forma ort.) — rozterki. [przypis edytorski]

Rostów — rosyjskie miasto w obwodzie jarosławskim. [przypis edytorski]

rostocharz a.  roztrucharz (starop.) — handlarz końmi. [przypis edytorski]

rostownia (daw.) — słodownia, pomieszczenie, w którym kiełkują ziarna jęczmienia na słód, używany do produkcji piwa. [przypis edytorski]

rostra — mównica publiczna. [przypis edytorski]

Rostworowski, Wojciech (1877–1952) — polski ziemianin, prawnik, pisarz, publicysta i senator w II RP. [przypis edytorski]

rost — wzrost; proces rośnięcia. [przypis edytorski]

rostyrki (starop.) — rozterki; rozdźwięki, kłótnie; rostyrków: dziś D.lm, dziś: rozterek. [przypis edytorski]

Rosyanom — dziś: Rosjanom. [przypis edytorski]

rosyjska Ameryka — Alaska, która należała do Rosji, zanim w 1867 została sprzedana Stanom Zjednoczonym; bohaterowie trafili na wyspę w marcu 1865, wieloryb został wyrzucony na plażę na początku maja 1866. [przypis edytorski]

Rosyjskie samoloty bombardują Warszawę, pierwszy u nas nalot sowiecki — pierwszy nalot sowiecki na okupowaną Warszawę miał miejsce 23 czerwca 1941 r., w drugim dniu niemieckiej inwazji na ZSRR, ponowiony 24 i 25 czerwca (skutecznie zniszczono jedynie stanowiska niemieckiej artylerii przeciwlotniczej na torze wyścigów konnych na Służewcu). Następne naloty zostały przeprowadzone: 13 listopada 1941 (na węzeł kolejowy w okolicach ul. Towarowej); w nocy z 20 na 21 sierpnia, w nocy z 1 na 2 września i 13 września 1942 r.; wówczas zbombardowano m.in. tory i tabor kolejowy przy Dworcu Wileńskim na Pradze, niemieckie garaże wojskowe na tyłach Sejmu i most średnicowy; wiele bomb spadło na tereny getta warszawskiego; gdzie dobiegała właśnie końca wielka deportacja ludności żydowskiej do obozu zagłady w Treblince. [przypis edytorski]

Rosynant — imię konie Don Kichota, błędnego rycerza, tytułowej postaci powieści Miguela de Cervantesa. [przypis edytorski]