Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | holenderski | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | ukraiński | włoski
Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski
Znaleziono 3101 przypisów.
profan — nie znający się na jakiejś nauce lub sztuce, niewtajemniczony; dziś poprawna forma lm: profani. [przypis redakcyjny]
prof. Askenazy („Napoleon a Polska” I, 28) — [Szymon Askenazy, Napoleon a Polska], Warszawa-Kraków 1918. [przypis redakcyjny]
Prof. Askenazy przesuwa ją na wrzesień 1772 r., opierając się na wzmiance w tekście, że naród szwedzki nie jest już wolny — Askenazy, Listy Rousseau'a, „Biblioteka Warszawska” 1898, marzec. [przypis redakcyjny]
profesją — zawód, zajęcie. [przypis redakcyjny]
profesja — zawód. [przypis redakcyjny]
profesji — zawodu, zajęcia. [przypis redakcyjny]
professoria lingua regimen orbis expostulans (łac.) — głosem profesorskim żądając panowania nad światem. [przypis redakcyjny]
profesyj — zawodów, zajęć. [przypis redakcyjny]
profes — zakonnik, który złożył ostatnie, uroczyste śluby. [przypis redakcyjny]
profes (z łac.) — nauczyciel. [przypis redakcyjny]
pro Fide, Grege et Lege (łac.) — za Wiarę, Lud (trzodę) i Prawo. [przypis redakcyjny]
pro Fide, Rege et Lege (łac.) — za Wiarę, Króla i Prawo. [przypis redakcyjny]
profit — korzyść, zysk. [przypis redakcyjny]
profitował — korzystał, zyskiwał. [przypis redakcyjny]
profitowali — korzystali. [przypis redakcyjny]
profitowali — zarabiali. [przypis redakcyjny]
profitując — korzystając. [przypis redakcyjny]
Prof. Konopczyński cofa datę do czerwca 1771, starając się hipotezę swą oprzeć na dowodach czerpanych z tekstu i ówczesnej sytuacji politycznej — Jan Jakub Rousseau doradcą Polaków. Odbitka z „Themis Polskiej”, Warszawa 1913, str. 2–5. [przypis redakcyjny]
prof. Kot, porównywając tekst „Uwag” z traktatem Mably'ego… — Stanisław Kot, Rzeczpospolita Polska…, str. 221–227. [przypis redakcyjny]
profligata in pace fides, rebus turbidis alacres, per incerta tutissimi (łac.) — w spokoju stracona wiara, w zamęcie weseli, wśród niepewności bezpieczni. [przypis redakcyjny]
pro forma (łac.) — dla formy, na pokaz. [przypis redakcyjny]
proforma (z łac.) — najniższa klasa w dawnych szkołach (do drugiej połowy XVII wieku). [przypis redakcyjny]
profos (daw.) — dowódca pachołków. [przypis redakcyjny]
profos — żandarm. [przypis redakcyjny]
profos (z niem.) — pilnujący aresztów wojskowych; generał-profos oznacza głównego dozorcę aresztów. [przypis redakcyjny]
profunditates (łac.) — głębie. [przypis redakcyjny]
profuzja — nadmierna obfitość, rozrzutność. [przypis redakcyjny]
progenitura — potomstwo, tu: pochodzenie. [przypis redakcyjny]
progi (przen.) — siedziba. [przypis redakcyjny]
pro gloria gentis (łac.) — w obronie sławy narodu. [przypis redakcyjny]
prognostyk (daw.) — przepowiednia. [przypis redakcyjny]
prognostykować (daw.) — przepowiadać. [przypis redakcyjny]
progredi (łac.) — postępować naprzód. [przypis redakcyjny]
progredi (łac.) — posunąć się. [przypis redakcyjny]
progredi (łac.) — posuwać się. [przypis redakcyjny]
progres — postęp. [przypis redakcyjny]
proice lapidem (łac.) — niech rzuci kamieniem. [przypis redakcyjny]
pro innocentia (łac.) — za niewinnością. [przypis redakcyjny]
Projekt Dysydentów — w latach 1764–1768. [przypis redakcyjny]
projekt — odpis. [przypis redakcyjny]
projekt — tu: odpis. [przypis redakcyjny]
proklamacji (z łac.) — zapowiedzi, ogłaszania, obwołania. [przypis redakcyjny]
proklinaw kak didko (z ukr.) — klął jak diabeł. [przypis redakcyjny]
prokrastynować (z łac.) — odkładać do jutra. [przypis redakcyjny]
prokurator (starop.) — [tu:] prawnik. [przypis redakcyjny]
prokurator — [tu:] zastępca prawny. [przypis redakcyjny]
Prolegomena zur Historiosophie — programowa rozprawa A. Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]
pro memento (łac.) — dla przestrogi. [przypis redakcyjny]
pro me militat (łac.) — za mnie walczy. [przypis redakcyjny]
pro memoria (łac.) — dla zapamiętania, na pamiątkę. [przypis redakcyjny]
pro memoria (łac.) — ku pamięci. [przypis redakcyjny]
promenada — jedna z figur tańca. [przypis redakcyjny]
Prometej właśc. Prometeusz (mit. gr.) — wykradł ogień z nieba i przyniósł go ludziom. Za karę przykuty przez Zeusa do skały i skazany na to, aby sęp szarpał mu ustawicznie wątrobę. Również ulubiona przenośnia poetycka. [przypis redakcyjny]
Prometeus — Prometeusz, olbrzym z rodu tytanów, wykradł na użytek ludzi ogień z nieba, za co Jowisz kazał przykuć go do skały Kaukazu, gdzie orzeł szarpał mu odrastającą wciąż wątrobę. Wybawcą jego był Herkules. [przypis redakcyjny]
Prometeusz, kształt bogów ulepiwszy z gliny / Kradzionym ogniem onej rozruszał sprężyny (…) A zaś od brata jego bieg natury znany (…) nieme wywiódł koczkodany — Prometeusz, syn Japeta, ulepiwszy z gliny postać na wzór kształtu bogów, ożywił ją ogniem z nieba ukradzionym. Epimeteusz, brat jego, podobnym sposobem małpy („niższe stopniem koczkodany”) utworzył. Zresztą bajkę tę rozmaicie opowiadają poeci i mitologowie. Ob. Hezjod, Roboty i dni, w. 60; Owidiusz, Metam[orfozy] I, 82; Horat[ius], Od[ae] I, 16. [przypis redakcyjny]
Prometeusz — według mitologii greckiej tytan, który ukradł ogień z nieba i przyniósł go ludziom. Za karę został przykuty do skały na Kaukazie, a sęp szarpał jego wątrobę. [przypis redakcyjny]
Prometeusz — według mitologii greckiej wykradł ogień z nieba i przyniósł go ludziom. Za karę przykutemu na rozkaz Zeusa do skały, sęp szarpał wciąż odrastającą wątrobę. [przypis redakcyjny]
Promień go blaskiem podwójnym zalewał — To znaczy, że światłość, jaką otoczony jest duch Justyniana, podwójnie rozpromieniła się nową wesołością z powodu zaspokojenia tak słusznych żądań poety. [przypis redakcyjny]
promienie pierwsze słońce miota na Jeruzalem — Tu poeta jak w niejednym miejscu przypomina czytelnikowi, że góra czyśćcowa a Jeruzalem leżą na dwóch przeciwległych półsferach. I tak, w tej chwili wieczór jest na górze czyśćcowej, wschód słońca w Jeruzalem, noc nad Ebro w Hiszpanii, a południe nad Gangesem w Indii. [przypis redakcyjny]
promocja — poparcie. [przypis redakcyjny]
promocja — wywyższenie. [przypis redakcyjny]
promocji — do wyższego stopnia, urzędu. [przypis redakcyjny]
promocji — posunięcia na wyższy stopień awansu. [przypis redakcyjny]
promotiones (łac.) — protekcje, poparcie. [przypis redakcyjny]
promotionibus (łac.) — poparciem. [przypis redakcyjny]
promotores abdicationis (łac.) — sprawcy abdykacji. [przypis redakcyjny]
promovebant (łac.) — popierali. [przypis redakcyjny]
promovebunt (łac.) — popierać będą. [przypis redakcyjny]
promować — popierać. [przypis redakcyjny]
promowować — jak najmocniej popierać. [przypis redakcyjny]
promowowało — posuwało się na wyższy stopień. [przypis redakcyjny]
promulgacja (łac.) — ogłoszenie, obwieszczenie, ujawnienie. [przypis redakcyjny]
promulgować — ogłaszać. [przypis redakcyjny]
promulgować (z łac. promulgo, promulgare: wyjawiam, obwieszczam) — ogłosić. [przypis redakcyjny]
promulgowano (z łac. promulgo: wyjawiam, obwieszczam) — ogłoszono. [przypis redakcyjny]
promulgowany (z łac.) — obwieszczony, ogłoszony. [przypis redakcyjny]
pronuba — matrona, która towarzyszyła oblubienicy i pouczała ją o obowiązkach żony. [przypis redakcyjny]
pro panis ratione sententia gravaminosa et parti adhaerenti (łac.) — wyrok ze względu na chleb zasłużonych uciążliwy i stronie sprzyjający. [przypis redakcyjny]
pro parte mea militantes (łac.) — moją stronę popierających. Znamy taki artykuł w instrukcji dla posłów sejmowych z województwa krakowskiego, uchwalonej 16 grudnia 1687 w Proszowicach: „Differentiam iniuriatis w dobrach margrabskich IMć P. Jana z Gosławic Paska, komornika ziemskiego krak., aby powagą pańską JKMci i Rzpltej uspokojona była, instabunt Ich MM. panowie posłowie”. [przypis redakcyjny]
pro patria (łac.) — dla ojczyzny. [przypis redakcyjny]
propensja — życzliwość. [przypis redakcyjny]
prophetico spiritu (łac.) — prorockim duchem. [przypis redakcyjny]
propinacja — prawo wyłączne sprzedaży napojów wyskokowych w obrębie danej miejscowości; przedmiot nieustannych zatargów między starostami i miastami; uchwała Sejmu 1776 r., nakazująca oddawać propinację miast król. w dzierżawę więcej dającemu, ułatwiła starostom zagarnianie tego źródła dochodów; mieli dość środków przemocy, by odstraszyć współzawodników; por. Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, str. 94.; propinacją — dziś wyraz ten w B. lp miałby formę: propinację. [przypis redakcyjny]
propinacji — wyszynku. [przypis redakcyjny]
propinat (łac.) — dosł. daje do picia, częstuje; miota. [przypis redakcyjny]
proponendo (łac.) — przedkładając. [przypis redakcyjny]
proponendo (łac.) — wmawiając. [przypis redakcyjny]
proponendo novam electionem stante vita (łac.) — proponując nową elekcję za życia (panującego). [przypis redakcyjny]
proponent (łac.) — podadzą. [przypis redakcyjny]
Proponowano zmianę korony na dziedziczną — Mably proponuje zaprowadzenie w Polsce tronu dziedzicznego: zapewni on większy spokój Rzeczypospolitej, usuwając agitację i zamieszki przedelekcyjne, wstrząsy wywoływane elekcją, przekupstwo i mieszanie się państw obcych; zapewni dalej większą spójność rządu, da siłę prawom, oduczy Polaków swawoli. [przypis redakcyjny]
proporcją (z łac.) — forma staropolska, dziś mówimy: proporcję; tu w znaczeniu: umiar. [przypis redakcyjny]
proposition (łac.) — przedsięwzięcie. [przypis redakcyjny]
pro posse meo cum conditione (łac.) — według sił moich pod warunkiem. [przypis redakcyjny]
pro posse meo (łac.) — według mej możności. [przypis redakcyjny]
proposueram (łac.) — sobie zamierzyłem. [przypis redakcyjny]
proposui (łac.) — postanowiłem. [przypis redakcyjny]
proposuimus explere votum (łac.) — postanowiliśmy wypełnić ślub. [przypis redakcyjny]
proposuit benevolam regni abdicationem (łac.) — wniósł dobrowolne złożenie korony. [przypis redakcyjny]
propozyt (daw.) — propozycja. [przypis redakcyjny]
propozyt (daw.) — przedsięwzięcie, zadanie. [przypis redakcyjny]
